Maakt deel uit van:Lierse schrijvers
ERNEST VAN DER HALLEN
Lier, 2 juni 1898 – Lier, 24 februari 1948
Schrijver van heiligenlevens, essays, reisverslagen en vooral verhalen en romans.
Volbloed romanticus die uitmuntte in het scheppen van onduidelijke sferen. Eminent katholiek jeugdleider tijdens het interbellum.
Door sympathisanten ‘Nonkel Nest’, maar door Gerard Walschap ‘wijwaterpisser’ genoemd.
Het hoofdthema is de verbondenheid met de aarde gepaard met een actieve Vlaamsgezindheid en een strijdbaar katholicisme.
Schreef ook onder het pseudoniem: J. van den Wijngaerdt (1947)
BIOGRAFIE
2 juni 1898: Geboren te Lier, als zesde kind uit een gezin van negen (drie meisjes, zes jongens)
- Zijn vader Jan Matthias Jozef Van der Hallen kwam uit Opgrimbie en was een diep christelijk man.
- Aanvankelijk beroepsofficier, nadien secretaris van de Burgerlijke Gast- en Godshuizen te Lier.
1914-1918: Volgde lessen op het Sint Gummaruscollege van Lier.
Bij aanvang van de oorlog vluchtte het gezin naar Le Touquet Paris-Plage, maar keerde op 10 oktober 1915 via Nederland naar Lier terug.
Met een jaar vertraging vatte hij op het College de 4de Latijnse aan, waar hij in contact kwam met de romantische Blauwvoeterie.
- In het college te Lier stond hij mee aan de wieg van het ‘Communieverbond voor Vlaanderen’.
- Er kwamen primitief gedrukte “communiebriefjes” aan te pas, die door de ‘ijveraar’ van de klas ’s zaterdags werden uitgedeeld, terwijl hij die van de vorige week ophaalde:
“Ik verbind mij om elke week één H. Communie op te dragen voor Vlaanderen en het Vlaamse volk.
Deze week op …
Speciale intentie … (bvb opdat de Vlamingen meer naaste,nliefde zouden krijgen – opdat Vlaanderen katholiek zou blijven – opdat de drankzucht in Vlaanderen zou verdwijnen enz.)
Handtekening
- Kort daarna werden er bidprentjes met O.L. –Vrouw van Vlaanderen en kunstige boekenleggers voor het missaal in vierkleurendruk uitgegeven waarop zelfgeschreven teksten in de trant van “Lutgardis, Heilige Vlaamse maagd, maak van ons Vlamingen maar ook heiligen”.
- De beweging kreeg een grote verspreiding over heel Vlaanderen. Van der Hallen had het voorzitterschap en werd een bekend persoon onder de studenten.
3 augustus 1918: Intrede in het Noviciaat van de Paters Minderbroeders te Turnhout.
17 april 1919: Om gezondheidsredenen –hij was astmatisch en vatbaar voor tuberculose- deed hij afstand van zijn priesterroeping, maar bleef heel zijn leven ongehuwd en zette zich in voor een christelijke opvoeding van de jeugd.
1920: Huurde een kamertje op ’t Begijnhof te Lier, Grachtkant 10, bij Mie Dens en Stanske Wuyts.
- Hier werd het ‘Katholiek Vlaams Secretariaat voor Studentenarbeid’ opgericht in navolging van de ideeën van Dr. August Laporta: activiteiten o.a. stichting van de ‘Gebedenbond voor Vlaanderen’, verspreiding van ‘Gebed voor Vlaanderen’ van C. Verschaeve (met ill. van J. English) en van boekenleggers met afbeeldingen van Dietse heiligen; (Ook in de Jezuïetencolleges van Turnhout en Antwerpen).
- Van hieruit werd geijverd om de Studentenbeweging en Rodenbach opnieuw een veroverende levenskracht in te blazen. Uit de ontmoetingen ontstonden pamfletten en leidingblaadjes die hun weg vonden tot in de verste hoeken van Vlaanderen.
1921: Nam ook het beheer en de redactie over van het Antwerps studentenblad Storm dat in vele scholen omwille van strijdbaar flamingantisme niet welkom was. Medewerkers waren: Lode Dosfeld, Filip de Pillecijn, Cyriel Verschaeve, Hugo Verriest en Felix Timmermans
Huurde naast het kamertje aan de Grachtkant – waar de redactie van ‘Storm’ werd gevestigd – een compleet huis in het Hellestraatje in het begijnhof, dat de naam Jan van Ruusbroec meekreeg.
Het Ruusbroec-huis werd snel het kloppend hart van een toenmalige extremistische jeugd, die – in de glans van een Vlaams Studentenschap – een “nieuwe lente voor Vlaanderen” wenste in te luiden.
1922: Bezieler van het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond (A.K.V.S.), hoewel hij geen deel uitmaakte van het bestuur.
1923-1929: Werd secretaris van het Algemeen Verbond der Katholieke Boekerijen (ASKB) onder leiding van Joris Baers.
Jarenlang was hij tevens redactiesecretaris van Boekengids, waardoor hij ook nauw betrokken was bij de uitbouw van het gerenommeerde en omstreden Lectuur-Repertorium, waar hij romans van een zedelijke quotering voorzag.
- Gerard Walschap schilderde de Lierenaar –na diens bespreking van de roman Adelaïde- in één van zijn brieven af als een ‘wijwaterpisser’.
1924: Debuteerde met een verhalen bundel ‘Sprookjes uit de zomernacht’ en een essay Stille uren bij primitieve meesters.
1924: Publicatie van zijn vertaling ‘Nieuwe jeugd en katholicisme’ van de Italiaanse theoloog Romano Guardini.
- Van der Hallen werd diepgaand gïnspireerd door deze christelijke denker en spirituele voorman van de Quickbornbeweging in Duitsland omwille van de totaal vernieuwde christelijke levensstijl die hij voorstond
- Nota: Romano Guardini en de jeugdbeweging
- Quickborn is een –van origine – Duitse katholieke jongerenbeweging,opgericht rond 1910, die het beste van de Duitse natuurvriendelijke ‘Wandelvogel’-jeugdbeweging combineert met christelijke herbronning.
- In 1920 werd Romano Guardini uitgenodigd op Burg Rothenfels, een oude burcht aan de Main, die de beweging in 1919 gekocht had. Hij blijft er komen om zgn. Werkwochen te houden, waarin naast lichaamsbeweging, sport en spel ook geestelijk en theologisch onderricht werden ingepast. Guardini zal in 1927 Burgleiter op Rothenfels worden en dit blijven tot de opheffing van de burcht door de nazi’s in 1939. Dit leiderschap kreeg algauw een Europese uitstraling. In Vlaanderen was oa Van der Hallen erdoor geïnspireerd.
- Detail: Quickborn is een romantische dichtbundel (852) van de Nederduitse dichter Klaus Groth in het dialect van Ditmarschen. Rodenbach en De Mont waren grote bewonderaars van de dichtbundel Quickborn.
1925: Organisator van het baanbrekende ‘Liturgisch Studentencongres’.
1927: Medestichter van het kunstenaarsgenootschap ‘De Pelgrim’.
- De Pelgrim ontstond uit een groep strijdbare katholieke kunstenaars (Flor van Reeth, Felix Timmermans , Renaat Vereman e a ) waarvan de leden ‘beloofden door hun werk Gods naam te verheerlijken en door hun kunst getuigenis af te leggen van hun geloof’. Het gelijknamige tijdschrift beleefde twee jaargangen en ging in december 1931 ter ziele, na acht nummers van elk ongeveer 100 paginas.
- Poëzie was vertegenwoordigd door Gery Helderenberg, André Demedts, Dirk Vansina, Jan Vercammen. Scheppend proza werd geleverd door Léonce Reypens, Ernest Van der Hallen, Felix Timmermans en Gerard Walschap. Toneel: Fr. Delbeke, Felix Timmermans, Anton van de Velde.
- Door het vroom-stichtelijke boven het esthetisch waardevolle te verkiezen, vindt men in het tijdschrift tevens lange onverteerbare en in hun betweterigheid irriterende preken van Cyriel Verschaeve en patronaatsenquêtes in de trant van ‘Zedelijk verval op onze dagen en oorzaken’ door mej. Marie Delwaide.
1929: Van der Hallen werd door de Katholieke Overheid –die de flamingantistische stroming binnen het AKVS niet kon appreciëren – wegens ‘opstandige’ houding terechtgewezen.
- Van der Hallen droomde van een vrijgevochten Vlaamsvoelende jeugd, doordrongen van christelijke idealen.
- De kerkelijke overheid in België kon het zelfstandig optreden van de non-conformist niet op prijs stellen evenmin als de Vlaamsgezinde overtuiging die hij op de studenten overbracht. Pogingen om het A.K.V.S in het gareel te doen lopen mislukten, waarop de kerkelijke overheid besloot het verbond te dwarsbomen. Een middel daartoe was de Katholieke Studenten Actie (K.S.A.) die een volgzamere studentenformatie was.
- Daarnaast had het A.K.V.S. nog te lijden onder de concurrentie van het Jong-Dinaso.
1929-1931: Redacteur van de rubriek “Kunst en Letteren” in het tijdschrift Jong Dietsland in opvolging van Wies Moens;
1931: Publiceerde het ‘Liturgisch gebedenboek voor Studenten’ en was zeer actief in het werk van de Jeugdherbergen.
1932: Publicatie van ‘Brieven aan ‘n jonge vriend’.
- Geeft een goed voorbeeld van de rol die Van der Hallen zich voorgenomen had te spelen onder katholieke jongeren.
Na het debàcle van het A.K.V.S. maakte Van der Hallen een viertal reizen in het Middellandse Zeegebied.
- Het relaas van zijn omzwervingen publiceerde hij later in boekvorm: Tussen Atlas en Pyreneeën. (1938); –Cheiks, pelgrims en rabbijnen. (1940) –Oost-zuid-oost. Herinneringen aan Lybië, Egypte, Syrië en Turkije. (1941)
1935: Redactielid van het uitgesproken katholiek en Vlaams-nationalistisch georiënteerd tijdschrift “Volk, Maandschrift voor Dietsche kunst en kultuur” dat tussen november 1935 en juli 1939 vier jaargangen van elk 10 nummers beleefd.
- Volk was een ‘maandschrift voor Dietsche kunst en kultuur’ dat uitgegeven werd te Lier van 1935 tot 1941.
- De redactie bestond aanvankelijk uit Filip de Pillecyn, Ernest van der Hallen, Anton van de Velde en Dirk Vansina, vanaf de tweede jaargang kwamen er Victor Leemans en Karel Vertommen bij en vanaf de vierde jaargang Ferdinand Vercnocke.
- Volk moet gesitueerd worden in het milieu van Vlaams-nationalistische katholieken die zich buiten de katholieke partij om wilden groeperen rond een rechts gedachtegoed.
- In juli 1939 stopte het blad ermee, maar tijdens de Duitse bezetting verscheen Volk opnieuw enkele maanden.
- In november 1940 meldde Volk dat het zich uitsluitend met het artistieke leven zou bezighouden en de politiek zou overlaten aan Dietbrand. Daarnaast was de verhouding met de bezetter zeer ambigu.
- Omwille van de Dietse ideeën en het ‘zu katholisch’ karakter van het blad, werd Volk in januari 1941 stopgezet.
- Volk is vooral belangrijk als exponent, vlak voor WO II, van een deel van Vlaanderen, dat doof is gebleven voor de roep van August Vermeylen om ‘more brains’
1936: ‘De aarde roept’ getuigt van zijn hartstochtelijk idealisme, waarin hij niet alleen zijn liefde tot de aarde en zijn verachting voor het stadsleven, maar ook zijn romantisch geloof in de oorspronkelijke goedheid van de mens uitspreekt.
1938-1945: Benoemd tot Inspecteur van de provincie Antwerpen voor Openbare Bibliotheken.
1939: Het sprookje ‘Van den Baars die het Park begeerde te zien’ werd op de Vlaamse nationale Radiovereniging uitgezonden op 2 december.
- Voordrachtkunstenares: Mw. Jeanne Knops.
- Zachte begeleidende muziek werd speciaal hiervoor gecomponeerd door Marinus De Jong.
1940-1945: Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef hij politiek afzijdig en hield zich bezig met zijn werk als provinciaal inspecteur van bibliotheken en het schrijven van boeken.
1942: ‘Op eigen grond’ behandelt nogmaals de thema’s die in ‘De aarde roept’ (1936) aan bod komen.
1944: Bij de bevrijding kreeg Van der Hallen de politie over de vloer die op zoek was naar zijn broer Alfred, de oorlogsburgemeester van Lier.
- Omdat hij de schuilplaats van zijn broer niet wou zeggen – als hij het al wist – werd hij zonder opleidings- of aanhoudingsmandaat gearresteerd en drie maanden opgesloten eerst in de Sionkazerne te Lier, daarna in de “Harmonie” te Antwerpen
10 december 1944: Vrijlating door bemiddeling van senator Maria Baers.
De erbarmelijke omstandigheden van zijn gevangenschap ondermijnden het gestel van Van der Hallen die sinds zijn jeugd reeds met zijn gezondheid sukkelde.
December 1945: Ontslagen als inspecteur van de Provincie Antwerpen voor de Openbare Boekerijen, ambt dat hij sinds 1938 uitoefende.
7 September 1946: De zaak wordt zonder gevolg geklasseerd.
1947: Publicatie van ‘Kroniek der Onnozele Kinderen, een roman over de kinderkruistocht”
- Het is een historisch gegeven dat Van der Hallen omtoverde tot een pleidooi voor het edele en ongerepte in het kind
1947: Publicatie van ‘Brieven aan Elckerlyc’ geschreven onder pseudoniem J. Van den Wijngaerdt, kan beschouwd worden als zijn geestelijk testament gericht aan mensen in nood, maar humanitair en christelijk bemoedigend.
- De “Brieven” krijgen postuum weerwoord in twee publicaties van Richard Dewachter: Elckerlyc antwoordt (1952) en Antwoord aan Elckerlyc (1967)
24 februari 1948: Ernest Van der Hallen overlijdt in zijn geboortestad.
Epiloog
Ook na zijn overlijden in 1948 blijven zijn idealen tot op de dag van vandaag in nationalistische jongerengroepen nazinderen; getuige daarvan de christelijk geïnspireerde Van der Hallen-Gemeenschap (centrale: het Bertennest te Roesbrugge a.d. IJzer), die ieder jaar de herinnering aan het geestelijk erfgoed van Van der Hallen levendig houdt.
1948: In Memoriam Ernest Van der Hallen, in: Golfslag nr 9 pp.351-383. Ook bij Gudrun, het orgaan van de Dietsche Meisjesbond verscheen een speciaal herdenkingsnummer.
1949: Publicatie van zijn onvoltooide roman ‘Vaarwel dan, mijn vriend’, dat handelt over een muzikaal wonderkind en door J. Van Laer werd afgewerkt
23 oktober 1949: Op het kerkhof van Kloosterheide te Lier werd een grafmonument ter zijner ere onthuld.Het is ontworpen door E.H. Remy Lens, kunstschilder en architect Flor Van Reeth. Het staat vlak naast dat van F. Timmermans.
1958: Herdenking van de 10de verjaren van het afsterven van Ernest Van der Hallen. Enerzijds worden er kampdagen ingericht door de Kempische Rodenbachbonden, anderzijds verschijnt er een gedenkboek dat tegelijk als hulde- en studieboek bedoeld is.
6 april 1968: Organisatie van een Feest der gedachtenis in de feestzaal van de V.T.B. aan de St.-Jacobsmarkt, 45 te Antwerpen.
4 juni 1978: Davidsfonds afdeling Lier organiseert ter gelegenheid van de 80ste geboortedag een Ernest van der Hallen-herdenking. Er wordt een gedenkplaat onthult door Clem De Ridder aan het geboortehuis, Mosdijk 15.
- Terzelfdertijd is er een publicatie: Ernest Van der Hallen: Lier, zondag 4 juni 1978.. Samenstelling: Jan Uytterhoeven & Erik Verstraete. Uitg. Davidsfonds Lier. -55p.:ill. Variante titel: Ernest van der Hallen herdenking. Afmetingen: 24 x 15.80 (gebrocheerd)
1 oktober 1988: Herdenking op de Jeugddag te Lier. Allerlei activiteiten in het Jeugdcentrum ’t Karuur, tentoonstelling en Posterbeurs in ‘Schaeckbert’ op het Zimmerplein, optocht naar het kerkhof en slotronde aan het graf van Ernest van der Hallen.
28 februari 1998: Davidsfonds afdeling Lier organiseert ter gelegenheid van de 50ste verjaardag van het overlijden een Ernest van der Hallen-herdenking. Tentoonstelling in de Stadsbibliotheek van Lier.
- Van de eucharistieviering werd een prachtig boekje samengesteld door Jan Uytterhoeve, verlucht met tekeningen van Timmermans, Bogaerts en anderen.
12 tot 27 februari 1999: Tematische tentoonstelling ‘De Wind waait’ over Ernest van der Hallen (1898-1948) als uitdeining Van der Hallen-jaar te Antwerpen in A.D.V.N. Lange Leemstraat 26 te Antwerpen.
Catalogus uitgegeven door uitgeverij Bertennest, Kortrijk. Erik Vertraete (red.) Guido Van der Meersch (samenst.) 29.70 x 21 Voorkant is de affiche ontworpen door Joost Ducatteeuw
….
2014: Affiche
Meer over Ernest van der Hallen
- Gedenkboek, kunstenaar Ernest van der Hallen. Voorman der jeugd. Borgerhout, Eggermont, 1958., Gebrocheerd, originele geïllustreerd uitgeversomslag in kleur (Maurits Van Reeth), 223pp + platen ( foto ’s z/w), geïllustreerd z/w.
Oplage van 1500 exemplaren. - Boni, Armand Ernest Van der Hallen (1898-1948), een silhouet. Leuven, Davidsfonds. 1950, 212 blz. Foto Van der Hallen op frontispice. Geïllustreerd met foto’s. Bibliografie.
- Luykx Bonifaas, Praem O; Ernest van der Hallen, begenadigde en leider, Zele, Ganzenhoeve, 1955, Gebrocheerd, 12x18cm, 61pp.
- De Belder L, Lierse herinneringen aan Ernest van der Hallen / Van der Hallen H, Ernest van der Hallen e.a. in: AKVS schriften, mededelingen van de stuurgroep van de oud-AKVS-sers: nov nr 25: Brussel, 1992, 80 .pp, Geniet.
- Ward Corsmit, Ongewoon reisjournaal. In de geest en de voetsporen van Ernest van der Hallen, Bertennest-Oranje, Kortrijk, 1993, 72 blz.
- Erik Verstraete (red.) Guido Van der Meersch (samenst.), Tematische tentoonstelling ‘De Wind waait’ over Ernest van der Hallen (1898-1948) als uitdeining Van der Hallen-jaar te Antwerpen in A.D.V.N. Lange Leemstraat 26 te Antwerpen. Catalogus uitgegeven door uitgeverij Bertennest, Kortrijk. 29.70 x 21
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
- Vlaamse schrijvers: Louis Jacobs: Ernest Van der Hallen
- Ernest Van der Hallen – Wikipedia
- Nationaal Biografisch Woordenboek, Deel 6 pp.416-422.
Referenties
- Prof. Dr. M. Rutten; Prof. Dr. J. Weisgerber (red.): Van “Arm Vlaanderen” tot “De voorstad groeit” 1888-1946. Standaard Uitgeverij 1988.
- Stadsarchief Lier
BIBLIOGRAFIE
De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
- Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klik op de foto
Chronologisch overzicht
POSTUME UITGAVEN
Bloemlezingen
- Albert Kuyle. Keurbladzijden uit de Nederlandse Letterkunde, ingeleid en samengesteld door Ernest Van der Hallen –, Kunstuitgeverij “Pro Arte” pvba – Diest. 78p. z d Afmetingen: 20.20 x 14 (ingenaaid) Reeks: Keurbladzijden uit de Nederlandsche letterkunde. – Diest; vol. 32.
Omslag-ontwerp van Broeder Max. - Arthur van Schendel. Keurbladzijden uit de Nederlandse Letterkunde, ingeleid en samengesteld door Ernest Van der Hallen – Kunstuitgeverij Pro Arte. Diest -93p. Afmetingen: 20.20 x 14 (ingenaaid)
Reeks: Keurbladzijden uit de Nederlandsche letterkunde. – Diest; vol. 26