Maakt deel uit van:de theaterwereld Van-Nu-en-Straks

HERMAN TEIRLINCK

Sint-Jans-Molenbeek 1879 – Beersel, 24 februari 1967

Eig. Herman Louis Cesar Teirlinck

Veelzijdig kunstenaar: dichter en prozaïst, essayist en toneelschrijver, stichter van literaire tijdschriften, en tevens tekenaar en schilder, bandverluchter en meubelontwerper, docent en conferencier, acteur en regisseur en zelfs auteur van filmscenario’s en tenslotte – zoals blijkt uit de getuigenissen van zijn vrienden een boeiend en innemend causeur.

Van Van Nu en Straks is Teirlinck zowel de benjamin als de nestor. Weliswaar komt aan Streuvels de eer toe van langst overlevende, maar het is Teirlinck die als laatst aangekomene de geestelijke idealen van Van Nu en Straks het verst in de tijd heeft uitgedragen, zowel door zijn prominente rol in het Vlaamse cultuurleven als door zijn literair werk.

Vermeylen over Teirlinck: “Een leven van Proteus of Twaalf Ambachten en Dertien Overwinningen”.

BIOGRAFIE

24 februari 1879: Geboren in de Vier-Windenstraat te St.-Jans-Molenbeek bij Brussel.

Hij is enige zoon van de vijf kinderen van de bekende Oostvlaamse taal- en volkskundige Isidoor Teirlinck en Oda Josephina van Nieuwenhove.
Vader en moeder staan beiden in het onderwijs te Brussel. Isidoor Teirlinck heeft zijn onderwijzersdiploma gehaald aan de Rijksnormaalschool te Lier en was leraar wetenschappen aan de Brusselse stedelijke normaalschool Karel Buls. Josephina is directrice van een fröbelschool te Sint-Jans-Molenbeek, in een proletarische buurt.
Wanneer Herman geboren wordt hebben zijn vader en Reimond Stijns (gehuwd met de zus van Hermans moeder – reeds een behoorlijk gezamenlijk oeuvre op hun actief, waaronder Bertha van den Schoolmeester (1877), Frans Steens (1879) en Baas Colder ‘1870).

JEUGDJAREN

1880-1885: Idyllische jaren te Zegelsem. Herman wordt dikwijls bij zijn grootouders– die er met hun zonen een smidse uitbaatten – ondergebracht. De voornaamste reden was zijn fragiele gezondheid die hier, in het landelijke en heuvelachtige Zuidoost-Vlaanderen, beter kan opfleuren dan in het stadse Sint-Jans-Molenbeek. Voor hem is het een stukje paradijs vol volksverhalen en legenden, vol van resonerende natuur. Het zal levenslang zijn literaire verbeelding voeden.

Tot de zomer van 1886 heeft Herman zijn moeder als kleuteronderwijzeres altijd in zijn onmiddellijke buurt

1886 -1890: Leerling in de Lagere School Karel Buls te Brussel.

1890-1897: Volgt de Grieks-Latijnse humaniora aan het Koninklijk Atheneum te Brussel.

Het Brusselse atheneum levert beroemde namen in spe af: de bacterioloog en latere Nobelprijswinnaar Jules Bordet studeert er af in 1886. Latere minister Henri Jaspar volgde er les, alsook de schrijver Camille Lemonnier, de latere burgemeester Charles Buls, August Vermeylen en zijn vriend Jacques Dwelshauvers studeerden er in 1890 af.
Het atheneum had dus een reputatie hoog te houden, zodat er onder het lerarenkorps heel talent rondliep dat later een ambt aan de universiteit zou bekleden.
Hij sluit er vriendschap met de evenzeer literair actieve Jef Mennekens. En net als hij heeft Mennekens een zwak voor amateurtoneel

Op het atheneum kreeg hij enkele semesters les van de flamingant en taalzuiveraar Hyppoliet Meert, , die ook nog les had gegeven aan Karel van de Woestijne. Hij attendeert Herman op een paar opstellen van Van de Woestijne.

Hermans eerste Nederlandse verzen in zijn atheneumtijd worden gepubliceerd in Land en Volk (1890-1895), een jeugdtijdschrift bestuurd door Pol Anri. In de redactie zat o m Isidoor Teirlinck. Het waren eerder krampachtige pogingen om woorden en beelden in een eng classicistisch keurslijf te prangen.

Maart 1896: De zeventien jarige Herman – schrijver in de dop – doet zijn intrede bij het De Distel geïntroduceerd door zijn vader.

De Distel (met als kenspreuk ‘Hekelig niet stekelig), was een baken van het Vlaams culturele leven in Brussel rond de eeuwwisseling. De vereniging bood een forum aan cultureel geïnteresseerde Vlaamse Brusselaars, met aandacht voor gesprek, debat, lectuur en ook gefeest.
Het kunstgenootschap De Distel 1881-1908 – dbnl

1897: Herman Teirlinck zet zijn eerste publieke stappen in het poppenspel, een liefde die hij zijn hele leven lang zal koesteren.

Medestichter van het poppentheater ‘De Gezellen van het Poppenspel’. De componist August de Boeck uit Merchtem en Paul Gilson zorgden voor de muziek. Andere leden waren Willem Gijssels en Fernand Toussaint. Teirlinck snijdt zelf de poppen en zorgt samen met Toussaint voor de teksten.

DE MOEILIJKE JAREN: DE ZOEKTOCHT NAAR ZICHZELF

1897: Vader Teirlinck droomde voor zijn zoon van een academische titel en had hem graag geneesheer zien worden.

Herman liet zich daarom in de zomer van 1897 inschrijven in de Faculteit der Wetenschappen aan de ULB. Hij slaagde in het eerste jaar met onderscheiding.

1898-1899: Hij begint aan zijn tweede kandidatuur, academiejaar 1889-1899, maar is meer dan ooit met literaire projecten aan de slag, zoals de poëziebloemlezing Metter-Sonnewende.
Uiteindelijk neemt hij geen deel aan de examens.

In dezelfde periode leert hij Mathilde Lauwens – zijn latere echtgenote – kennen, een knappe dochter van een herbergier aan het St. Katelijne plein. Het wordt een omstuimige liefdesrelatie die niet bepaald door zijn ouders wordt gesteund, zelfs tegengewerkt.

1898: Een aantal van zijn verzen vinden de weg naar het tijdschrift Van Nu en Straks.

In het spoor van Guido Gezelle riep hij natuurbeelden op uit zijn kinderjaren en smeedde met het Zuidoostvlaams eveneens een ‘particularistisch werktuig’

1899: Start met zijn studies Germaanse filologie aan de Gentse universiteit. Maar ook dat loopt met een sisser af

Het studentenleven, de activiteiten binnen de studentenclub ’t Zal wel Gaen en het poppenspel dat hij van Brussel had meegebracht, nemen al zijn tijd in beslag.
Hij wil er ook – samen met Toussaint van Boelaere en Victor de Meyere het tijdschrift Metter Sonnewende Het blijft echter bij één enkel nummer, met daarin gedichten die hij onder eigen naam en onder verschillende pseudoniemen opneemt.
Hij schrijft zich in voor de eerste zittijd in juli, maar komt niet opdagen
Gaandeweg wordt het hem duidelijk: hij zou schrijver worden, een artistieke carrière opbouwen. Zijn eerste pennevruchten, zowel in het Nederlands als in het Frans, gaan niet onopgemerkt voorbij, zijn tekentalent en ‘oratorisch vermogen’ worden alom geapprecieerd.

In Gent leert hij ook een aantal nieuwe vrienden kennen, onder wie de veelbelovende dichter Karel van de Woestijne, die er de colleges volgt als vrij student, en diens goede vriend, de drukker Julius de Praetere.

1899: De intrigerende bloemlezing – het eerste en enige nummer van het gelijknamige tijdschrift Metter-Sonnewende – wordt gedrukt en verspreid door Van Hauwermeiren te Geraardsbergen.

Metter-Sonnewende wordt gepresenteerd als een tijdschrift en een gezamenlijke bundel met sonnetten van Jeannette Nyhuis, Victor de Meyere, Herman Teirlinck, Fernand Toussaint en Jan van Overeyde. Willem Kloos zorgde voor een voorrede, Prosper van Langendonck levert een repliek daarop en Jacobyne Nyhof – Teirlinck zelf – ontwerpt de ‘ornamentaties en stafletters’. Ook Jeannette Nyhuis, Jan van Overeyde zijn beiden pseudoniemen voor Teirlinck zelf.
Zijn sonnetten blijven ook in deze bundel veelal onpersoonlijke stijloefeningen: ze suggereren wat de bundel Verzen uiteindelijk zal aantonen: Teirlinck heeft geen lyrisch temperament.
Metter-Sonnewende wordt ook in Antwerpen verspreid, zij het op kleinere schaal. Daartoe wordt de dichter Karel van den Oever ingeschakeld, met wie zowel Teirlinck als Willem Gijssels het in die jaren best kan vinden.

25 augustus 1900: Burgerlijk huwelijk van Herman Teirlinck en Mathilde Lauwens. Stella Hermina Lauwens, geboren op 17 juli 1900 en dus anderhalve maand oud, wordt in dezelfde huwelijksakte door haar vader erkend en gewettigd, zodat ze voortaan de familienaam Teirlinck draagt.

EERSTE STAPPEN ALS DICHTER

1900: Na afzonderlijke gedichten gepubliceerd te hebben in Van Nu en Straks en, onder pseudoniem in ‘Metter Sonnewende’, komt zijn enige individuele dichtbundel ‘Verzen’ op de markt. Juul de Praetere drukte het ca 80 bladzijden tellende bundeltje – met slechts 23 gedichten – op zijn handpers te Sint-Martens-Latem. Teirlinck kleurde eigenhandig de illustraties in. Ouders en vrienden zijn opgetogen.

Inhoudelijk zien we een evolutie van classicisme over romantische bewogenheid naar een religieuze pantheïstische natuurlyriek die bijzonder Gezelliaans aandoet.

De Leekdisse

Een zuiver waterken ligt in het loover
Te rusten. ’t Blauwe zonlicht valt erop.
En eene spinne kruipt er langzaam over
En wrijft soms met een pootje om haren kop.

Nu komt een schrijverke uit het gras gedreven
En spoedt zicht warrelend door het jonge riet,
En doet het water eene wijle beven.
zodat de spin verwonderd ommeziet.

De poel wordt stille en tusschen de grauwe keien,
Heel diep langs den grond, zie ’k zachtjes aan
Een ouwe leekedis zich neerevlijen
En haren steert traag heen en weere gaan

1900: Publiceert een suite Franstalige poëzie in de Almanach de l’Université de Gand publié sous les auspices de la Société Génerale des étudiants liberaux.

Het betreft de gedichten: ‘Envoi’, ‘Promenade’, ‘Cabtilène’, ‘Sincérité’, ‘La Cordace’, ‘Villanelle’ en ‘T’épiniceé.
Het zijn jeugdverzen met archaïsche strofen zonder eigen persoonlijkheid
Eerder – 1899 en eveneens in de Almanach de l’Université de Gand publié sous les auspices de la Société Génerale des étudiants liberaux – had hij ook Franstalig proza gepubliceerd nl. de novelle ‘La main noire’.

DEBUUT ALS PROZASCHRIJVER: REALISTISCH-NATURALISTISCHE ZEGELSEMSE VERHALEN

1901-1902: Onder invloed van de realistisch-naturalistische verhalen van Streuvels, putte hij uit zijn kinderjaren te Zegelsem stof voor de boerennovellen in Landelijke Historiën (1901) als 10^de nummer in Flandria’s Novellenbibliotheek en De wonderbare wereld (1902).

Met deze publicaties – die bij de critici zeer goed werden ontvangen – plaatst hij zich meteen in de rij vernieuwers van het Vlaamse proza en verwerft hij een introductiekaart voor de grote Noordnederlandse tijdschriften.
Bovendien wordt Teirlinck erkent als polyvalent: een schrijver met grafische talenten, rad van tong, commerciële feeling, ambitieus, en een sterk karakter. Uitgever van Dishoeck ziet het wel zitten.

25 augustus 1902: Twee jaar na zijn burgerlijk huwelijk, wordt Teirlincks kerkelijk huwelijk ingezegend in de Molenbeekse Sint-Jan-Baptistekerk. Bij die gelegenheid ontvangt de kleine Stella het doopsel. Ook zijn tweede dochter Leentje zal gedoopt worden op 25 februari 1906 in de Sint Sebastiaanskerk te Linkebeek.

1902-1906: Wordt beambte bij de Dienst Schone Kunsten van het Stadsbestuur te Brussel, een soort sinecure, die hem enerzijds in staat stelde om aan zijn literaire projecten te werken, anderzijds contacten te leggen in de theaterwereld..

In deze hoedanigheid was het zijn opdracht om de prestatie van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg, een door de stad gesubsidieerd gezelschap, te evalueren.

1903: Medestichter, redacteur van het tijdschrift Vlaanderen. Maandschrift voor Vlaamsche letterkunde (1903-1907), waarin de kolommen geopend worden voor oud-medewerkers van Van-Nu-en-Straks zoals René de Clercq, Léonce du Castillon, Jef Mennekens en Edmond van Offel. Maar ook vele andere topschrijvers verlenen hun medewerking. Bovendien herwaardeert het tijdschrift de heimatliteratuur in het kielzog van het oeuvre van Streuvels.

1903: Beëindigt zijn eerste roman ‘Het stille gesternte’, een sociaal-realistische roman opnieuw met thema’s uit het boerenleven. Van Dishoeck geeft hem uit, Teirlinck verzorgt de bandversiering. Het boek wordt niet onverdeeld gunstig onthaald.

Over Herman Teirlinck, ontwerper van boekbanden, typograaf en illustrator, werd een themanummer gepubliceerd door het tijdschrift “Ex Officina” van de hand van Dirk Van Eldere.

1905: De bundel verhalen ‘De Doolage’ brengt hem via Willem Kloos, W.G. van Nouhuys en Johan de Meester sr. bekendheid in Nederland.

Bekroond met de Provinciale Prijs voor Letterkunde van de Provincie Brabant

LINKEBEEK: OVERGANGSFAZE NAAR DE STADSROMAN

Lente 1905: Wanneer Teirlinck zich in Linkebeek vestigt komt hij heel gauw in contact met het Linkebeekse cultuurleven.

Weldra was hij tevens de bezieler van de plaatselijke toneelgroep De Eendracht, waarvoor hij schrijft een hele reeks toneelschetsen schrijft en mee optreedt – onder de pseudoniemen Hermelijn en Knilriet (een omkering van zijn naam)– in een twintigtal rollen. Hij is er tevens ere-voorzitter een functie die hij deelt met de lokale geuzebrouwer en mecenas François van Haelen.
Via Van Haelen komt hij ook in contact met het luministische impressionisme van de ‘Zenneschilders’ of ‘Kalevoeters’, Willem Paerels, Gust Oleffe, Ferdinand Schirren, Louis Thevenet, Edgar Tytgat en Rik Wouters. Het is in Van Haerens woning naast zijn brouwerij dat deze schilders – later bekend als de Brabantse fauvisten – hun ontmoetingsplek hebben.

1906: Het luministische impressionisme laat hem niet onberoerd: in “Zon. Een bundel beschrijvingen” (1906) poogt hij het feest van licht en vreugde in een virtuoos woordenspel te vatten. De bundel is een merkwaardige poging om de wisselwerking tussen schilderkunst en woordkunst binnen het impressionisme te vatten, zodat sommige passsages er haast uitzien als taalkundige versies van beroemde schilderijen:

‘De dag stort overdadig binnen en spat in de kamer uiteen. De zilveren winterzon wappert er als een jonge vlag. De zon blikkert ongewoon, stuit tegen de klaterende ruiten, dringt menigvoudig in huis sprietelt op de nachttafel, op het parelsnoer, op het zakuurwerk, botst in het bed, blekt langs het witte laken en de gele sargie, en breekt zielloos tegen het bruine, bloem-bemorste, alles-opslurpende wandpapier. Ze taakt een zijkant van de tafel en leutert tussen de koperen ornamentjes van het Turks tapijt. Het meest echter leeft ze in ’t geharrewar van de vrouwenjaponnen’

20 december 1906: Teirlincks eerste ‘Brusselsche Kroniek’ is te lezen in het Antwerpse half wekelijkse nieuwsblad De Standaard : ‘De Toestand’, een stuk waarin hij de bisschoppelijke brief hekelt waarin het Frans als wetenschapstaal gepromoveerd wordt ten nadele van het Nederlands. In journalistiek opzicht zijn deze kronieken die hij tot in 1908 schreef wellicht zijn belangrijkste artikelen.

HET STEDELIJKE IN DE ROMAN KRIJGT ZIJN VOLLE AANDACHT

Vanaf 1907 neemt Teirlinck afscheid van de landelijke beschrijvingen, zijn aandacht richt zich volop op het stedelijke.

1907: Naast zijn ‘Brusselsche Kroniek’ schreef Teirlinck in De Standaard ook de vervolgroman Het avontuurlijke leven van Lieven Cordaat, een bizarre kruising tussen detective- en een sentimentele liefdesroman. Model stond Charles Dickens’ The mystery of Edwin Drood.

‘Verschijnt uw roman-feuilleton uit De Standaard, Het avontuurlijk leven van Lieven Cordaet?’

– ‘Ik denk het niet, ik ben er niet tevreden over. Ik vrees dat er wel wat contradicties in ’t werk schuilen… Wanneer ik dien roman begon, bevond ik mij in al te ongunstige omstandigheden. Feuilletonneeren is zeer ondankbaar werk. In alle geval zou ik Lieven Cordaet niet willen herbeginnen, jongen’ André de Ridder (red.), Onze schrijvers. Geschetst in hun leven en werken. Tweede bundel (Vlaamsche schrijvers). Hollandia, Baarn 1909

1907-1938: Voordrachthouder aan de Stedelijke Openbare Leergangen te Brussel.

1908: Een hoogtepunt is de roman Mijnheer J.B. Serjanszoon, Orator Didacticus, in feite een reeks schetsen van de verschillende poses van een hyperindividualistisch estheet die wel fijn voelt, maar niet diep denkt. Het geschrift reflecteert ‘le culte du moi’ (Anatole France, Maurice Barrès en Ernest Renan),de filosofie van het ‘natuurlijk egoïsme’, de levenshouding van uiterlijk fatsoen en geraffineerd, doch oppervlakkig genieten ‘met volle teugen van de tegenwoordige tijd’.

Teirlinck zal uit deze roman een drietal toneelschetsen distilleren. Eén ervan, Allerzielen, is door Willem Royaards in 1910 zonder groot succes gespeeld.

Dat hij geleidelijk meer en meer belangstelling krijgt voor het toneelwezen en de theoretische aspecten ervan, blijkt uit de tweedelige publicatie Het Vlaamsch Toneel, gepubliceerd in het tijdschrift Vlaamsche Arbeid (1908)

1909: Belgisch correspondent bij het Amsterdamse Algemeen Handelsblad. Ook bij Het Vaderland kan hij in de loop van 1910 gedurende enkele maanden enkele artikelen kwijt.

1909: Het ivoren aapje. Roman van Brusselsch leven. Een in die tijd gedurfde en geapprecieerde stadsroman, in feite verhalen over het leven van de mondaine nogal decadente hogere bourgeoisie.

1910 – 1936: Wordt aangesteld tot leraar aan de Ecole Normale de la Ville de Bruxelles Charles Buls (toen nog ééntalig Frans). Hij doceert wekelijks op vrijdagavond Nederlandse letterkunde aan de toekomstige onderwijzers.

Een van zijn studenten is Julien Kuypers (1892-1967), zoon van de Pepingse hoofdonderwijzer Victor, die samen met Isidoor Teirlinck aan de Normaalschool van Lier heeft gestudeerd. Kuypers zal later carrière maken in de overheidsadministratie, kabinetschef worden van verschillende socialistische ministers en een belangrijke rol spelen in de toenmalige NIR/BRT. In 1967 volgt hij Teirlinck op als hoofdredacteur van het Nieuw Vlaams Tijdschrift.

1912: Teirlinck roept de beruchte Mijolclub in het leven. De leden behoren tot het uitsluitend mannelijke kruim van de Vlaamse Letteren en kleven uiteenlopende filosofische en ideologische strekkingen aan.

Mijol verwijst niet alleen naar het ‘bakschieten’ een populair caféspel waarbij men poogt een koperen munt in de gleuf van een houten bak te werpen. Bij analogie betekent het in het Brussels ook de vrouwelijke schaamstreek.
Gezellig samenzijn was uiteraard het belangrijkste, met zang, de nodige spijs en drank en bijbehorende gekkigheid.
De ledenlijst is indrukwekkend. Zowat iedereen met naam en faam in de Vlaamse letteren was erbij.

1913 – 1926: Gebeurtenissen in zijn familie brengen Teirlinck in de directeurszetel van de meubelfabriek Ateliers Victor De Cunsel, Hij wordt zelfs secretaris van de vakbond der werkgevers in de houtindustrie. In die hoedanigheid onderneemt hij enkele prospectiereizen naar o.m. Berlijn, Wenen, Parijs waar hij met allerlei kunstrichtingen in contact komt; van een reis naar het toenmalige Belgisch Kongo brengt hij maskers mee.

Victor de Cunsel is achtereenvolgens met twee van de zussen Teirlinck (Lea en daarna Martha) getrouwd geweest. Hij heeft een zoontje van Lea dat nog steeds minderjarig is wanneer de Cunsel zelf overlijdt. Aan Herman Teirlinck wordt gevraagd om de leiding van de onderneming – een ‘Menuiserie de luxe & ordinaire moulure’ – op zich te nemen, tot het zoontje meerderjarig is.
Aldus komt hij – via Streuvels – in contact met de Kortrijkse meubelmaker, schilder & mecenas Jozef de Coene, die met zijn broers een internationaal gerenommeerde meubelzaak uitbaat. Samen slagen ze erin om de handel naar het buitenland te versoepelen via een vereenvoudiging van de tolformaliteiten.
Teirlinck is dan ook regelmatig te gast op de zgn. ‘Maandag-tafel’ – een kleurrijke artistieke kring rond de steenrijke gebroeders De Coene. Tot de vaste tafelgangers behoorden Streuvels, Willem Putman, Albert Saverys en Emile Claus, maar ook Walschap, Valerius de Saedeleer, Permeke, August Vermeylen enn Camille Huysmans waren regelmatig present.
In 1924 komt Karel Maes hem bijstaan in de meubelzaak, om twee jaar later, na zijn huwelijk met Stella in augustus 1926, de directeursfakkel over te nemen.

WERELDOORLOG I

WO I stelt de eenheid binnen de Vlaams cultureel-artistieke gemeenschap zwaar op de proef.

Teirlinck behoort van meetaf aan tot de passivistische groep, die het taalvraagstuk beschouwt als een louter binnenlandse aangelegenheid die geen buitenlandse inmenging verdraagt.

Dat is niet eenvoudig want Teirlinck is zeer bekend met een aantal Duitsgezinde Vlaamse Brusselaars van bij de Distel. Bovendien is zijn zwager Willem Gijssels al sinds 1915 in troebel activistisch vaarwater verzeild.

Toch is Teirlinck ietwat opportunistisch: via de Duitse censor – tevens dichter, interieurarchitect (goed bekend met Henri van de Velde) en redacteur van het tijdschrift Die Insel – Rudolf Schröder, tekent hij een contract met Insel Verlag, wat er o m voor zorgt dat de teksten bestemd voor De Gids, keurig op tijd in Amsterdam toekomen en een aantal van zijn teksten in het Duits vertaald uitgegeven worden.

1916: Nachmittagsschlaf in de jaarlijkse Insel-Almanach voor 1917 pp 67-75 (gepubliceerd in 1916) vertaald door R.A. Schroeder
1917: Kippenberg geeft bij Insel Verlag Johann Doxa uit in het Duits vertaald door Rudolf Schröder.
1917: Sommergequäle In: “Flämisches Novellenbuch. Gesammeld und übertragen von Friedrich Marcus Huebner, pp 369-402. Insel Verlag, Leipzig
- Constant van Buggenhaupt: Puppenspiel, Frans Verschoren: Blauer Montag, Cyriel Buysse: Der Herr Bürgermeister, Felix Timmermans: Die sehr schönen Stunden von Jungfer Symforosa, dem Beginchen, Piet van Assche: Bauer und Vagabund, August Vermeylen: Der Kampf mit dem Engel,

Maar ook: hij is één van de 77 ‘Vlaamsche Notabelen’ uit het bezette België die het manifest van 10 maart 1917 ondertekenen dat de Flamenpolitiek en de activiteiten van de Raad van Vlaanderen ten zeerste afwijzen

1917: Tot lid verkozen van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden.

1917-1918: Tijdens WO I begon hij samen met zijn vriend Karel van de Woestijne een roman in briefvorm te schrijven: De Leemen Torens. Vooroorlogse kroniek van twee steden. (gepubliceerd in De Gids in 1917-1918, in boekvorm in 1928). Het lag in de bedoeling om vanuit hun geboortesteden (Gent en Brussel) de periode 1895-1910, de ‘Belle Epoque’ en de ineenstorting ervan te evoceren.

Ondanks de gezamenlijk opgestelde leidraad en een uitvoerig fichestelsel over de personages, liep het project vast. Van de twee geplande delen raakte alleen het eerste af en dan nog in een zeer tweeslachtige vorm.

NA WO I. CONNECTIES MET HET HOF

1919: Wordt briefwisselend lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde. Van toen af wordt hij een belangrijk man.

Op 22 april 1922 wordt hij werkend lid. Hij neemt hiermee de plaats in van Hugo Verriest. Eind november 1932 wordt hij voorzitter van de Academie.

1920: Wordt benoemd tot leraar Nederlands van de dan 19-jarige Hertog van Brabant, de latere Koning Leopold III. Teirlinck is de eerste Vlaamse hofdignitaris en wordt een vertrouweling van het Belgische Hof.

Geleidelijk aan wordt de koninklijke opdracht uitgebreid. Privéadviseur van Koning Albert I in 1931 en, na de dood van de koning, raadsheer voor kunsten en wetenschap van Koning Leopold II in 1934. Vooral met de artistiek onderlegde koningin Elisabeth kan hij het erg goed vinden.
Gedurende 3 decennia zal hij zijn stempel drukken op de relaties tussen het koningshuis en het Vlaamse culturele veld.

1920: In de roman De nieuwe Uilenspiegel in tien boeken, of De jongste incarnatie van den scharlaken Thijl. komt het volkse element sterk op de voorgrond. Het individualistische estheticisme wordt verdrongen en een vitalistische visie wordt meer en meer zichtbaar.

Tijl is hier een ‘fijfelaar en liedjestapper, nachtuil en zonneklopper, meisjesloper en tonneklinker, pensjager en flamingant, een Brussels ‘Ketje’ een symbool van het Vlaamse volk met zijn contrasten, onverwoestbare vrijheidsdrang en levenskracht.

NA WO I : LEVE HET TONEEL. DE DRANG NAAR VERNIEUWING

1921: Verhuis van Linkebeek naar Sint-Jans-Molenbeek.

1921: Benoeming tot docent letterkunde aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te Antwerpen. Hij zal er het vak doceren tot in 1938.

1922: Met De vertraagde film onderneemt Teirlinck naar eigen zeggen een schuchtere poging om uit de sleur te geraken van het realistische toneel. Geen ‘Tranche de vie-toneel meer, maar een poging om theater te brengen dat de toeschouwer confronteert met levensinzichten die existentiële vragen oproepen, en dat in een vorm die het anekdotische ten enenmale verwerpt.

Het stuk kent bij zijn opvoering op 8 maart 1922 in de KVS te Brussel een explosief succes, en creëert met één slag een geheel nieuw verwachtingspatroon inzake drama in Vlaanderen.

Excursie: Over zijn toneelkritische geschriften

Gedurende bijna 20 jaar heeft Teirlinck uitsluitend voor het toneel gewerkt. Uit zijn theoretisch e geschriften – Het Vlaams Toneel (1908), Over het wezen van de dramatiek (1924), Over de zuivere Dramatiek, naar aanleiding van Elckerlyc (1931), Pointering 48. Bestek voor een dispuut over toneel- en letterkunde in Vlaanderen (1948), Wijding voor een derde geboorte (1959) en Dramatisch peripatetikon (1960) – blijkt dat hij de toneelvorm koos, omdat hij daarmee het best zijn nieuw verworven sociale opvattingen kon tot expressie brengen.

Hij introduceert het expressionistisch toneel in Vlaanderen.

Hoewel hij zijn esthetiserend verbalisme niet altijd in toom heeft kunnen houden, is hij er toch in geslaagd de dramatische principes van dit vernieuwend toneel toe te passen zowel in toneelstukken als De vertraagde film (1922), Ik dien (1924), De Man zonder Lijf (1925), Ave (1928) en De Ekster op de Galg (1937), als in openluchtspelen voor universiteitslustra (de Torenbestormer, 1923 voor Delft en het A-Z-spel, 1925, voor Leiden), de bewerkingen van Elckerlyc, De boer die sterft en Oresteia van Aeschylos, en de filmscenario’s voor Het Kwade Oog van Dekeukeleire (1937) en voor de Teirlinckfilm van Henri Storck (1953).
Carlos Tindemans zegt in zijn appreciatie dat “De dramatiek van Teirlinck behoort tot de weinige vaste waarden in de literatuur van deze periode, zowel door de onloochenbare eigen aard van de scenische suggestiviteit als door de lyrische verleidelijkheid van het expressieapparaat”. (Rutten, Weisgerber p.384)

1925: Teirlincks inspanningen voor het toneel in Vlaanderen wordt bekroond met een eerste staatsprijs voor toneelletterkunde toen nog “Driejaarlijkse Wedstrijd in Vlaamse Toneelletterkunde” geheten.

3 augustus 1928: Overlijden van zijn eerste echtgenote Mathilde Lauwers, thuis in het appartement aan het Georges Brugmannplein in Elsene.

1928-1948: Wordt docent voor het vak ‘Techniek van het Theater’, later ‘Techniek en praktijk van het Theater’ aan het Instituut voor Sierkunsten, dat in 1925 was opgericht door Henri Van de Velde.

Hij blijft er les geven tot in 1948.
In 1938 volgt hij Henri Van de Velde op als directeur
Kort daarop wijzigt de naam in “Nationale Hogere School voor Bouw- en Sierkunsten” (Ter Kameren).

In dit theaterlaboratorium kon hij zijn inzichten de vrije teugel laten.

werkte rond projecten waarbij de deformatie van het menselijk lichaam – i.c. de acteur -, de dans als uitgangspunt van de beweging en het toneel mekaar beïnvloeden. (De danseres Akarova hielp hem bij deze realisaties).
Zijn experimenten zochten ook naar het zogeheten ‘klimaat’ van een stuk en de vertaling ervan in het decor, het spreekkoor, het gebruik van maskers en pruiken, het beschilderen van toneelkostuums enz.
Zijn zoeken werd geïnspireerd door de geschriften van de Engelse theatervernieuwer Gordon Craig, die onder meer vooropstelde dat theater uit dans is voortgekomen en beweging diende te zijn.

Het sloot allemaal aan bij de toenmalige Europese avant-garde.

1929: Nieuwe poging om met de oprichting van de halfmaandelijkse kroniek Vandaag het ideaal van een open, pluralistisch en progressief tijdschrift te realiseren. Het kent slechts een kortstondig bestaan (15 februari 1929-20 januari 1930).

24 januari 1931: Huwelijk met Johanna Hoofmans, met wie hij reeds sinds 1913 een buitenechtelijke relatie had.

1933: Benoemd tot privaatraad bij Koning Albert I;

1934: Raadsheer voor Kunst en Wetenschap bij Koning Leopold III.

9 oktober 1936: Verhuist naar Beersel, waar hij aan de Uwenberg een villa liet bouwen. Charles Dekeukeleire filmde er de film Het kwade oog naar het toneelstuk De vertraagde film.

1938-1951: Neemt de fakkel over van Henry van de Velde, door na hem de directie waar te nemen van Ter Kameren, de Nationale Hogere School voor Bouw- en Sierkunsten te Brussel.

1938: Ontvangt zijn eerste eredoctoraat aan de ULB te Brussel.

1938: SCHARNIERJAAR

Hij reduceert zijn lesopdrachten, lijkt het theater stilaan achter zich te willen laten. Schrijven zal hij des te meer: Maria Speermalie (1940), Griseldis (1942) en Rolande met de bles (1944), zijn maar enkele van wat de literaire kritiek zijn vitalistische romans zal noemen.

WERELDOORLOG II

Van bij de inval door het Duitse leger was Teirlinck vierkant tegen elke samenwerking met de bezettende mogendheid.

Dat de flegmatieke Teirlinck bij de Duitse bezetter niet meteen goed ligt, is begrijpelijk. Vermoedelijk zal Teirlincks expressionistische stijl als toneelauteur en zijn eveneens als decadent begrepen levensfilosofie de Duitsers een doorn in het oog zijn geweest. Toch slaagt Teirlinck er zeer goed in om zich niet te engageren in pro-Duitse initiatieven om Vlaamse auteurs naar hun kamp te doen overhevelen.
Reeds rond 1941 speelt Teirlinck met het oprichten van een Nationaal Theater, maar dat zal pas na de oorlog uit de startblokken
De liederlijke activiteiten van de Mijol club lopen de hele oorlog gewoon door. Op iedere vrijdagavond komen de leden steevast bijeen in de herberg De Lievenkenshoek aan de Brusselse Kapellekerk.
1942: Teirlinck, Timmermans, Walschap en Claes nemen een behoorlijk lucratief initiatief wanneer beslissen om een uiterst verzorgde reeks op te zetten onder de naam De Blauwe Snoeckjes. De uitgeverij Snoeck, Ducaju en Zoon geven ze uit. Teirlincks Nationale Hoogere School voor Bouw- en Sierkunsten zorgt voor de typografische vormgeving. Teirlinks Griseldis verschijnt als nummer 2 van de reeks in januari 1943, maar gedateerd 1942. Zijn honorarium bedroeg 93.000 BEF gebaseerd op een oplage van 47.000 exemplaren tegen een verkoopsprijs van 6,30 BEF.

VITALISTISCHE ROMANS.

1940: Publicatie van Maria Speermalie, 1875-1937: levensgetijden op de heerlijkheid ’t Homveld.

Vitalistische roman over de heerszucht van een vrouw waarin alle oerkrachten van het leven uitbarsten, afwisselend geschreven in brief-, kroniek-, beschrijvings-, en ontledingsstijl.
Speelt zich af in het Zuidoostvlaamse kader van zijn eerste prozawerken.

1943: Griseldis, de vrouwenpeirle, een zogenaamd volksverhaal, dat voortbouwt op het middeleeuwse volksboek waarin de vrouw als stille kracht geschetst wordt.

1944: Publicatie van Rolande met de bles. De XXXX brieven van Rolande door Renier Joskin de Lamarche: Nederlandsche tekst met liminaire nota.

Met raffinement geschreven briefroman. De lezer leest over de geestelijke en zedelijke ontreddering van een decadente landjonker uit Zuid-Brabant enkel in zijn brieven. De antwoorden en de persoonlijkheid van Rolande zal de lezer zelf invullen op basis van de suggesties in diezelfde brieven.

NA WERELDOORLOG II: DE TIJD VAN DE ERKENNING

Herman Teirlinck komt de oorlog ongeschonden door. Talrijk zijn de nieuwe aanstellingen bvb aan het hof of in het onderwijs. Ook zijn vriendschap met de Vlaamse Franstalige schrijfster Suzanne Lilar , echtgenote van de liberale justitieminister Albert Lilar, die voor een genuanceerde aanpak van de repressie stond, is hiervan een voorbeeld.

1946: Na veel onderhandelen ziet het Nieuw Vlaams Tijdschrift het daglicht. De jonge 26-jarige Hubert Lampo wordt redactiesecretaris van een zeer uitgebreide en ambitieuze redactie.

Dit tijdschrift was de laatste levensdroom van August Vermeylen, waarvoor hij reeds het openingsartikel De Taak had geschreven.
Teirlinck heeft het tijdschrift geleid tot op het einde van zijn leven met evenveel bezieling en gezag als Vermeylen destijds met Van Nu en Straks had gedaan.
Het NVT zal tot 1983 blijven bestaan

1946: Een andere oude droom van Teirlinck wordt werkelijkheid: Het Nationaal Toneel (afdeling KNS) is operationeel. In het speeljaar 1946-1947 is ook de Brusselse KVS van de partij, waardoor Teirlincks Oresteia op 30 januari 1947 in première kan.

Op deze wijze realiseerde Teirlinck ook de jeugddroom van August Vermeylen, Emmanuel De Bom en Alfred Hegenscheidt tot verruiming en verdieping van het toneelleven in Vlaanderen.

1 juli 1946: Officiële oprichting van de Studio van het Nationaal Toneel. De Studio zal van groot belang zijn als opleiding van de beste Vlaamse acteurs, regisseurs en theatertechnici. Vanaf 1 augustus is Teirlinck de eerste directeur. Er zijn 15 studenten onder wie Tone Brulin. Ook Dora van der Groen was één van de eerste studentes.

ERE-DOCTORAAT – LINTJES- ONDERSCHEIDINGEN EN BENOEMINGEN

20 mei 1947: ontvangt zijn tweede ere-doctoraat, nu van de Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam.
November 1947: Benoemd tot Commandeur in de Leopoldsorde en tot Grootofficier in de Kroonorde.
1948: Commandeur eerste klasse in de orde van de Leeuw van Finland omwille van zijn werk als directeur van Ter Kameren.
1951: Ereraad voor Kunst en Wetenschap bij Koning Boudewijn en kunstadviseur bij de directie van Schone Kunsten van het Ministerie van Onderwijs.

1951: De Arkprijs van het Vrije Woord wordt in het leven geroepen door Herman Teirlinck en de redactie van het Nieuw Vlaams Tijdschrift om te verhinderen dat ideologische bekrompenheid de vrijheid van meningsuiting en denken zou inperken. Hij wil die personen voor het voetlicht brengen die zich actief inzetten voor de vrijheid van denken. Er is geen geldbedrag aan verbonden.

1952: Het gevecht met de engel. Nederzetting van de Jeroens op O.L.V.-Welriekende.

Hoogtepunt van Teirlincks episch talent en hooglied van het vitalisme: de geweldige strijd tussen twee geslachten, tussen natuur en cultuur te midden van de mysterieuze plechtstatigheid van het Zoniënwoud, ‘het heilige woud, waar de eeuwigheid hangt’.
Refereert naar het werk van Bunuel en Prévert.

Eind 1952: De 73-jarige Teirlinck gaat officieel op pensioen als directeur van Ter Kameren en als docent aan het Conservatorium. Kort daarop volgt zijn aanstelling als privaatraad van Koning Boudewijn en van de Hertog van Brabant, prins Albert.

Hij blijft echter onverminderd bezig met theater en letteren, meer speciaal met het Nationaal Toneel en het NVT

November 1953: Henri Storck maakt – in opdracht van het ministerie van Onderwijs – de film ‘Herman Teirlinck’ op een scenario van Teirlinck zelf.

1954: Voor het scenario van Stock’s film was Teirlinck gaan sprokkelen in een aantal autobiografisch getinte opstellen zoals Bij het eeuwgetijde van mijn vaders geboorte en Mijn lieve moeder. Het geheel mondde uit in een tekst ‘Van en over Herman Teirlinck’ dat in 1954 werd uitgegeven ter gelegenheid van Teirlincks 75^ste verjaardag en gratis geschonken werd aan de voorintekenaars van het Verzameld werk door Uitgeverij Manteau.

Oktober 1954: Bij het begin van het academiejaar ontvangt Teirlinck zijn derde eredoctoraat, nu aan de Luikse universiteit. Het is de eerste keer dat een Vlaming zich daar doctor honoris causa mag noemen.

1955 – 1973: Angèle Manteau geeft het Verzameld werk uit in 9 delen. De uitgave gebeurt onder leiding van Willem Pée.

1955: Uitgave van een ‘gesluierde’ autobiografie in romanvorm: Zelfportret of het galgemaal, waarin hij door het gebruik van de Gij-vorm tegelijkertijd het woord voert als tolk en rechter.

Het is geen op feiten gebaseerde biografie, maar de ‘ontleding van een authentiek wezen’.
De roman is Teirlincks antwoord op de vraag van A. Manteau naar een autobiografie voor het uit te geven Verzameld werk. Hij wordt dan ook als eerste werk in de Verzamelde werken opgenomen.

24 oktober 1956: Teirlinck ontvangt als eerste de driejaarlijkse Prijs der Nederlandse Letteren op een plechtigheid in de Ridderzaal in Den Haag. Tegelijkertijd wordt hij benoemd tot Grootofficier in de Orde van Oranje Nassau.

1961: In zijn nadagen ontwerpt Teirlinck nog een drietal avondvullende toneelteksten die hij later bundelt onder de titel ‘Versmoorde goden’ (1961), een onderzoek naar verdrongen drijfveren en oergevoelens.

Op elkaar volgden: Taco (1958), een schets van een in een historische context geplaatste oedipale moederbinding. Jokaste tegen God (1961), een aanvulling bij Sophocles en een pleidooi voor Jokaste als uitvoerster van de wil van de goden. De fluitketel (1961), een waarschuwing tegen de ontwrichting van het gezin en de maatschappij als gevolg van de doorgedreven emancipatie en allesoverheersende technologie.

13 september 1963: Teirlincks tweede vrouw Johanna Hoofmans bezwijkt na een vrij lang ziekbed aan kanker.

1963: Teirlincks laatste boek – met als titel Ode aan mijn hand – wordt een zelfbespiegelende reeks reflecties over het schrijverschap, het verlies van lichamelijke krachten, artistieke ambachtelijkheid, Vlaanderens hang naar culturele autonomie en figuren als Williem Elsschot, Harry Mulisch, Vladimir Nabokov, Pablo Picasso en Henry van de Velde.

1965: Met Teirlinck kampt al sinds het einde van Wereldoorlog II met allerlei kwaaltjes, maar sinds 1965 gaat het van kwaad naar erger. Hij sukkelt met zijn hart en lever. Zijn zicht gaat achteruit, zijn stem breekt.

4 februari 1967: Thuis in zijn woning te Beersel-Lot, 20 dagen voor zijn 88ste verjaardag, wordt een hartaanval hem fataal.

Twee dagen later wordt hij in intieme kring bijgezet in het graf dat hij met zijn tweede echtgenote Johanna deelt op de gemeentelijke begraafplaats.

Epiloog

PERIKELEN ROND HET HERMAN TEIRLINCKHUIS

Maart 1935: Op de Uwenberg – het hoogste punt van Beersel met wijds zicht op de Zennevallei – wordt een volledig onderkelderde villa met ruime omliggende tuin opgetrokken door het echtpaar Hess-de-Lilez

9 oktober 1936: Herman Teirlinck laat zich officieel inschrijven en betrekt de woning. Op voorspraak van de 44-jarige Eulalie Hess-de-Lilez krijgt hij de woning gratis ter beschikking.

7 februari 1967: Daags na de begrafenis van Herman Teirlinck krijgt zijn dochter telefoon van de eigenaars van het huis, dat het huis binnen de drie dagen moet worden leeggemaakt.

Karel Jonckheere kan conservator Ger Schmook er van overtuigen om meteen een deel van Teirlincks meubilair naar het Letterkundig Museum in Antwerpen over te brengen.

Het huis wordt vervolgens een tijdlang verhuurd.

1979: Honderd jaar na de geboorte van de auteur, verkoopt de eigenares het pand aan de gemeente Beersel, die er een toeristisch-culturele bestemming aan geeft.

De villa wijdt twee vertrekken aan de schrijver: het salon en een trapje hoger, de werkkamer. De rest dient als galerij voor hedendaagse kunstenaars.

2012: Oprichting van de Herman Teirlinck Stichting. De stichting heeft tot doel de figuur en het werk van Teirlinck onder de aandacht te brengen, activiteiten te organiseren, niet-periodieke publicaties uit te geven en Teirlinck-studie te stimuleren.

September 2013: De gemeenteraad van Beersel besluit om het Herman Teirlinckhuis op 1 januari 2014 te sluiten.

15 januari 2014: Vlaams Minister van Onroerend Erfgoed Geert Bourgeois (NVA) heeft de voorlopige bescherming van het Teirlinckhuis goedgekeurd. De beslissing wordt definitief op 4 oktober 2014.

Maart 2015: De Beerselse gemeenteraad beslist om het Herman Teirlinckhuis openbaar te verkopen.

Maart 2016: De gemeente Beersel vraagt 395.000 euro voor het Herman Teirlinckhuis. Er is echter maar 1 kandidaat om het gebouw te kopen en die brengt een bod uit dat veel lager ligt dan de vraagprijs. De bieder heeft met de woning een cultureel-literair project voor ogen. Het huis zou daarbij ook toegankelijk blijven voor het grote publiek. De kandidaat-koper wil nog liever anoniem blijven, maar is wel bereid om het gebouw te restaureren met respect voor het beschermde statuut.

Februari 2017: De gemeenteraad van Beersel geeft groen licht om de verkoop van het Herman Teirlinckhuis af te ronden. De enige kandidaat-koper, vastgoedmakelaar Gino Coorevits, treedt op als mecenas. Hij zal het voormalige schrijversmuseum voor 35 jaar in erfpacht geven aan een nog op te richten vzw. De spilfiguren daarvan zijn Hugo De Greef, ex-Kaaitheater, en Sigrid Bousset, dramaturge en voormalig directrice van Passa Porta. Zij willen van het huis een residentie maken voor schrijvers en theatermakers, alsook kleinschalige initiatieven organiseren rond lezen en literatuur.

Najaar 2017: VZW Het Huis van Teirlinck kondigt zijn eerste activiteiten aan. Die vinden vooral buitenshuis plaats, o m in de KVS in Brussel, De Studio en het Conservatorium te Antwerpen.
In Beersel zelf vinden twee opendeurweekends plaats in de villa en in de tuin, op 11 november en 15 december. Tijdens dat laatste weekend wordt de Teirlinckbiografie van Stefan Van den Bossche voorgesteld. Van Teirlinck verschijnt er een heruitgave van Dramatisch peripatetikon, zijn standaardwerk over theater.

13 november 2021: Na anderhalf jaar restaureren wordt het Teirlinckhuis feestelijk geopend en kan het zijn artistieke plannen beginnen waarmaken. Er is een polyvalente publieksruimte, een salon waar in alle rust en zonder polarisering over actuele problemen kan worden gepraat en op de eerste verdieping een ruimte waar men writers in residence kan ontvangen.

BEKRONINGEN

1905: Bekroond met de Provinciale Prijs voor Letterkunde van de Provincie Brabant voor De Doolage
1920: Priis van de Provincie Brabant voor De nieuwe Uilenspiegel
1925: Staatsprijs voor toneelletterkunde voor De man zonder lijf
1928: Staatsprijs voor toneelletterkunde, voor Ave
1950: Grote vijfjaarlijkse staatsprijs voor Vlaamse Letterkunde voor zijn gezamenlijk werk.
1956: Kreeg als eerste de Grote Prijs der Nederlandse Letteren, gezamenlijk opgericht door de Belgische en Nederlandse regering
Hij werd viermaal doctor honoris causa, nl. aan de Vrije Universiteit van Brussel (1938), de Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam (1947), de Rijksuniversiteit van Luik (1954) en de Rijksuniversiteit van Gent (1959). Dit is uniek in de geschiedenis der Vlaamse letteren.

OVER ZIJN WERK

Men kan zijn literair werk opdelen in drie perioden, gescheiden door telkens een kleine tien jaar zwijgen

Het jeugdwerk tot zijn dertigste jaar, met als hoogtepunt Mijnheer J.B. Serjanszoon, orator didacticus (1908);
dan de jaren twintig met velerlei expressionistische toneelexperimenten;
ten slotte vanaf 1940 het vitalistische ouderdomsproza, waaronder zijn meesterwerk Het gevecht met de engel (1952).

Toneel lag Herman Teirlinck het meest aan het hart:

Als hij geen toneelstukken schreef of bewerkte, schreef hij er verhandelingen over.

In 1908 bracht hij Diertje voor het voetlicht. Daarna haalde hij uit het leven van Mijnheer J.B.Serjanszoon drie toneelspelen: De drie gratiën (1909), Allerzielen (1910) en Petite cousine.

Toen, na de eerste wereldoorlog, zijn vriend Jan Poot de direktie van de Vlaamse Schouwburg te Brussel in handen nam en er het repertoire wilde vernieuwen, schreef Teirlinck achtereenvolgens: De vertraagde film (1922), Ik dien (1923), De man zonder lijf (1925) en Ave (1928). In die tijd voerde hij ook, samen met Johan de Meester Jr., te Delft De torenbestormer (1923) en te Leiden het A.-Z.-spel (1925) op. Hij moderniseerde Elckerlyc (1931) en twee middelnederlandse boerten: Drie dagen here (1936) en De klucht van Plaijerwater (1937). In datzelfde jaar 1937 werd te Brussel De ekster op de galg opgevoerd, een stuk dat hij eerst in het Frans had geschreven (La pie sur le gibet) en daarna zelf had vertaald. Hij bewerkte ook voor toneel en radio Karel van de Woestijnes De boer die sterft. De eerste opvoering geschiedde in 1930 in Ter Kameren.

Na de tweede wereldoorlog schreef hij twee versies (in 1946 en in 1956) van Aischulos’ Oresteia – Treurspel der Overmaat in twee delen. De eerste kwam in 1947 in de KNS te Antwerpen voor het voetlicht. In 1951 werd zijn bewerking van het middeleeuwse Esbatement van de appelboom door Mechelse poppenspelers aldaar opgevoerd. Daarna schreef hij, vlug op elkaar volgend: Taco (1958), Jokaste tegen God (1961) en De fluitketel (1961). Dat was het laatste toneelstuk van zijn hand.

Zijn beschouwingen over toneel had hij in 1956 gepubliceerd onder de titel Wijding voor een derde geboorte. Drie jaar daarop volgde zijn Dramatisch peripatetikon – Stellingen en ontmoetingen, dat grotendeels een omwerking is van zijn Wijding en waarin dezelfde zienswijzen worden uiteengezet. Hij beschouwde dan ook zijn Peripatetikon als zijn ‘theatraal testament’.

Uit: DBNL. Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1973

Teirlincks naam is van in zijn jonge jaren ook steeds verbonden geweest met die van leidende literaire tijdschriften:

De tweede reeks van Van Nu en Straks (1896-1899)
1903: Redacteur-medestichter van het tijdschrift ‘Vlaanderen’, de voortzetting van Nu en Straks. Hij was er ook een tijd hoofdredacteur van.
1906: Brussels correspondent voor het Amsterdamse Algemeen Handelsblad.
1906-1908: Bijdragen voor het Antwerpse blad De Standaard.
1946: Medestichter en directeur van het Nieuw Vlaams Tijdschrift

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Websites

Herman Teirlinck (schrijver) – Wikipedia
Herman Teirlinck • dbnl (heeft vele primaire teksten electronisch beschikbaar)

Referenties

Prof. Dr. R. Vervliet, Van Nu En Straks. In: Prof. Dr. M. Rutten; Prof. Dr. J. Weisgerber (red.): Van “Arm Vlaanderen” tot “De voorstad groeit” 1888-1946. Standaard Uitgeverij 1988 pp. 167-176 & 380-385 & 488-493.
Jaak van Schoor, Herman Teirlinck. Vlaams Theater Instituut 1997. Reeks: Kritisch Theater Lexicon, Portretten van Podiumkunstenaars.
Clement Caremans, Herman Teirlinck. Breviarium. Beknopt alfabetisch verklarend woordenboek over het leven en werken van Herman Teirlinck. Archief en Museum van het Vlaamse Cultuurleven, Antwerpen 1997. -317p.
Stefan van den Bossche, Gij zijt zoveel mensen geweest. Herman Teirlinck 1879-1967, Houtekiet, 800 blz. Gebonden, geïllustreerd.
Dirk van Eldere, Herman Teirlinck, ontwerper van boekbanden , typograaf en illustrator, in: vol 32 (themanummer) van Ex officina: nieuwsbrief van de Vrienen van e Universiteitsbibliotheek KU Leuven. 2019 -15p.

BIBLIOGRAFIE & FILMOGRAFIE

Woordje vooraf

De bibliografie werd als volgt opgedeeld

Chronologisch overzicht.
Overzicht gerangschikt per genre alfabetisch op titel.
1. Binnen deze rubriek vindt je een aparte meer volledige lijst met ook de niet uitgegeven werken. Hier wordt opnieuw de chronologie gehanteerd.
Filmografie

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
POËZIECENTRUM vzw – Gent
Stefan van den Bossche, Gij zijt zoveel mensen geweest. Herman Teirlinck 1879-1967, Houtekiet, primaire bibliografie pp 679-695

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.

A. Chronologisch overzicht

1898	Verzen uit Van Nu en Straks. In: Van Nu en Straks, Nieuwe reeks jg. 3 (1898) en jg. 4 (1900) Jaargang 3, augustus: ‘Dageraad’, p. 189; ‘Sonnet voor Vader’, 9. 190 ; ‘Madrigal’, p. 189. Jaargang 3, november: ‘Brief’n p. 225 ; ‘ ’t Goede Nieuws’, p. 226 : ‘Sigurd I & II’, p. 224-228 ; ‘Bij ware dingen zijn er weêrom droomen’, p. 229+ ; ‘De Herders I & II’ p. 230-231; Jaargang 3, december: ‘De Morgen’, p. 324; ”t Regenachtig weere’, p. 325; Jaargang 4, januari: ‘Het eeuwig Liedeken’, pp 94-98 ; ‘Homeros’, p. 96.
1899	Metter Sonnewende: sonnetten van Jeannette Nyhuis, Victor de Meyere, Herman Teirlinck, Fernand Toussaint, Jan Van Overeyde. (bloemlezing) Geraardsbergen: Van Hauwermeiren. Geniet, paarse kaft met goudopdruk. Stafletters en ornamenten menierood. Gebruikte pseudoniem: Jeannette NYHUIS: voor een aantal sonnetten: – Jan VAN OVEREYDE: voor een aantal sonnetten. Jacobyne NYHOF: voor de vignetten en de initialen.
1900	Usmaru’s Hoogdag. (korte novelle) In: Alvoorder, jg. 1 (1900), pp. 26-34. 1923: Opgenomen in de bundel ‘Het lied van Peer Lobbe’. 1934: Vertaald in het Duitss door Hermine Schmülling en gepubliceerd in de Kölnische Zeitung van 20 juli 1934.
1900	Verzen (gedichtenbundel) Sinte-Martens-Laethem: Hules De Praetere. -50p. Afmetingen: 14 x 13.50 Colofon: ‘Handpers Juul de Praetere. 2^de boek dat ik drukte. Sinte Martens Laethem aan de Leie.’ Er zijn van deze bundel 3 uitvoeringen: 1. 50 niet genummerde bladen, 140 x 135, zonder titelblad, met op het voorplat van de kaft, midden in een vignet: “VERZEN/DOOR HERMAN/TEIRLINCK/ HANDPERS. JVVL/ DE PRAETERE/1900”. Vier houtsneden – in olijfgroen afgedrukt over het volle blad – worden doorgaans aan Gustave van de Woestijne (soms aan Teirlinck zelf) toegeschreven. 2. de tweede versie verschilt van de eerste wat betreft de kaft: die heeft een boven-, onder, en zijflap, die rond het tweede blad is geplooid, terwijl het vignet op het voorplat van de kaft met de hand is ingekleurd. Beide versies zijn gedrukt op pannekoek. 3. De derde versie is gedrukt op Japans papier en ingebonden met een rozerode linnen band met drie linten aan het voor- en drie linten aan het achterplat. Hier is blad 1 aan de band gekleefd; het vignet met de titel in het zwart op het linnen van de band gedrukt.
1901	Landelijke historiën. (verhalenbundel) Gent: Uitgeversmaatschappij “Flandria”. -37p. Reeks: Flandria’s Novellen Bibliotheek. – Gent; vol. 10 Afmetingen: 20.75 x 13.50 (geniet) Omslag : (C. Geirnaert) Bevat: Winterhistorieken, Zomerhistorieken, Historie. 1902: Het verhaal’ Historie’ wordt opgenomen in de bundel ‘De wonderbare wereld’ 1923: Winterhistorieken, Zomerhistorieken worden opgenomen in ‘Het lied van Peer Lobbe’ Vertalingen *1932:* Winterhistorieken wordt in het Duits vertaald door Hermine Schmülling als Eine Wintergeschichte en gepubliceerd in de Kölnische Zeitung van 22 december 1932. Dezelfde vertaalster vertaalt ook Zomerhistorieken voor de Rheinisch-Westfälische Zeitung.Voorpublicaties Winterhistorieken’ verscheen eerder in de Gentsche Studentenalmanak uitgegeven door het T.S.G. “ ’t Zal Wel Gaan”, jg. 30 (1900) p. 95-100. Zomerhistorieken’ verscheen eerder in De Arbeid, jg. 3 (1901) pp 101-106 en in Germania, jg.3 (1900-1901) pp 369-374 Historie, in ‘De Vlaamsche School, Nieuwe Reeks, 5 (1901), p. 190-195.
1902	De wonderbare wereld. (dorpsnovellen) Amsterdam: C.A.J. Van Dishoeck. -296p. Afmetingen: 18.50 x 12.50 (ingenaaid) Uitgave voor Vlaanderen den Nederlandschen Boekhandel, Antwerpen, Gent. Teirlinck zorgde samen met de Nederlandse schilder H.J. Haverman voor de eerste druk, een oplage van 300 exemplaren die hij illustreerde en met kleuren op elk exemplaar bijwerkte. Bevat: Het populierken op de heuvel; Landelijke historie; De molen te Sinte-Geuriks-Waaigem. Latere drukken *1902*: 2^de goedkopere druk bij Van Dishoeck -omslagontwerp en illustraties zijn van Herman Teirlinck. *1907:* 3^de druk ibidem. *1966:* Heruitgegeven bij Heideland Hasselt als Vlaamse Pocket nr 192. Voorpublicaties Van de novelle Het populierken op de heuvel verschenen eerder 2 fragmenten: ‘Beternis’ in Van NU en Straks, 2de reeks, jg. 5 (1901), pp. 120-126; ‘Het populierken op de heuvel’ in Kunst en Leven, jg. 1 (1902-1903), pp. 7-13.	VP uitgave
1903	Het gesmoor. (verhaal) In: Vlaanderen, jg. 1 (1903), pp 21-34. Ondertitel: ’t Ende van de Hoofdzondige Parochie Tekst in de ‘Verzamelde Werken (deel 2, pp. 37-55) werd grondig herzien.
1903	Het stille gesternte. (roman) Bussum: C.A.J. Van Dishoeck / Uitgave België: Antwerpen, Gent: Den Nederlandsche Boekhandel. -338p. Afmetingen: 19.50 x 14 (gebonden – linnen kaft) Gedrukt op de perse van G.J. Thieme te Nijmegen. Bandversiering van Herman Teirlinck.
1904	’t Bedrijf van den kwade. (roman) Bussum: C.A.J. Van Dishoeck. – 327p. Afmetingen: 19.75 x 14 (gebonden – harde linnen kaft) Met bandversiering van Herman Teirlinck zelf Teirlinck’s eerste stadsroman. Tweede editie: Verzameld Werk deel 2, pp 67-347 (1959)
1905	De doolage. (novellenbundel) Rotterdam: Meindert Boogaerdt Jr. -357p. Afmetingen: 20.50 x 15 (gebonden – harde linnen kaft) (Drukk.) Amsterdam Ipenbuur & Van Seldam. Voor België: De Vlaamsche Boekhandel Leo J. Kryn, Brussel. Met bandversiering van Herman Teirlinck zelf. Bevat: Avond, In de mist, De vurige doorn, Het wiel, Meionrust, De wonderlijke mei. *1909:* 2^de druk eveneens bij Meindert Boogaerdt, maar als titeluitgave. Bekroond met de Provinciale Prijs voor Letterkune van de Provincie Brabant. Voorpublicaties Avond. In: De XXe Eeuw, jg. 10 (1904), 2^de half-jaar, dl. 2, pp 120-137 In de mist. In: Groot Nederland. Jaargang 2 (1904) dl.2, pp 479-492 De vurige doorn. In: De Gids. Jaargang 68 (1904) dl. 4, pp 247-264 Het wiel. In: Vlaanderen, jg.2, (1904), pp 479-492
1906	De twee vrienden. (verhaal) In: Tijdschrift Vlaanderen, 4 (1906) pp. 397-409. 1958: Het verhaal ‘De twee vrienden’ werd geselecteerd in de bloemlezing ‘Vlaamse verhalen’ door André Demedts. (Uitgeverij Het Spectrum – Prisma boeken nr 335 pp. 204-216)
1906	Zon. Een bundel beschrijvingen. Bussum: C.A.J. Van Dishoeck. -258p. Bandversiering van de auteur. Afmetingen: 19 x 16.50 (gebonden – linnen kaft) Druk: Boek- Courant- en Steendrukkerij G.J. Thieme, Nijmegen. *1922*: 2^de druk ibidem. *1930*: De eerste drie beschrijvingen samen met de opdracht werden onder de titel ‘Zon. Verzamelde beschrijvingen’ uitgegeven door De Sikkel te Antwerpen. 2^de druk 1944 Voorpublicaties Zon . Tweede beschrijving , in De XXe eeuw, 12 (1906), p. 371-351. Derde beschrijving, in Vlaanderen, 3 (1905), p. 563-576. Zon. Vierde beschrijving, In Groot Nederland, 4 (1906) Deel I, p. 541-549.
1907	Het Japan masker. (novelle) Geschreven in 1907 maar voor het eerst gepubliceerd in de bundel ‘Het lied van Peer Lobbe’ uitgave 1923.
1907	De kroonluchter, kunstgenootschap. (roman) Rotterdam: Meindert Boogaerdt Jr. -168p. Reeks: Moderne drukken en herdrukken. – Rotterdam; vol. 10 Afmetingen: 19.25 x 13(gebonden – linnen kaft) Druk: M. Breur & Zonen, Ooltgensplaat. Voorpublicaties verschenen eerder in Vlaanderen, 2 (1904), pp 1-24; 57-80; 97-100 en 145-168.
1907	Salomons erfgenamen. (novelle) Geschreven in 1907 maar voor het eerst gepubliceerd in de bundel ‘Het lied van Peer Lobbe’ uitgave 1923
1908	Mijnheer J.B. Serjanszoon, orator didacticus kleine levensbijzonderheden nagezocht en opgeteekend door Herman Teirlinck. (roman) Bussum: C.A.J. Van Dishoeck. -297p. Afmetingen: 21 x 16(gebonden – linnen kaft) Gedrukt bij L. Van Nifterik te Leiden. Bandversiering door de auteur Voorpublicaties ‘De redevoering van Mijnheer Serjanszoon’, in Vlaanderen, 5 (1907), p. 144-155. ‘Mijnheer Serjanszoon en de Pelgrim’, in Vlaanderen, 5 (1907), p. 337-351. ‘Mijnheer Serjanszoon en de Bedelaars’, in Vlaanderen, 5 (1907), p. 433-459. ‘Mijnheer Serjanszoon en de Hedonist’ in De Nieuwe Gids, 23 (1907-1908), p. 363-387. ‘Pygmalion of de dood van Mijnheer Serjanszoon’, in Groot-Nederland, 6 (1908) Deel I, p. 407-466.
1908	Diertje, toneelschets in één bedrijf. (toneel) In: Teirlinck, Herman. Verzameld Werk deel 8, pp 141-166 (1969) Residentie Toneelvereniging Den Haag; De Taalzucht Mechelen (Noordstar wedstrijd). 1912.
1908	Het avontuurlijke leven van Lieven Cordaat. (roman) Verscheen als feuilleton in de Standaard vanaf jg. 1 nr 43 (30 mei 1907) tot nr 91 (14 november 1907) 1942: 2de verbeterde editie, met illustraties van C.A.B. Bantzinger, bij Uitg. Contact te Amsterdam (deel 9 van de Contactboekerij) en Van Ditmar, Antwerpen. *1942:* 2^de verbeterde editie, met illustraties van C.A.B. Bantzinger, bij Uitg. Contact te Amsterdam (deel 9 van de Contactboekerij) en Van Ditmar, Antwerpen. -212p. 1985: Paperbackversie bij Manteau als Grote Marnixpocket nr 238.
1908	‘Petite cousine’ (Toneeladaptatie van een tafereel uit “Mijnheer J.B. Serjanszoon”) In: Elsevier’s Geïllustreerd Maandblad, 18 (1908) 35, p. 270-278. In: Teirlinck, Herman. Verzameld Werk deel 8, pp 167-188 (1969 ) Nooit opgevoerd Vertaling 1926: Franse vertaling van ‘Petite cousine’ in: Anthologie des Écrivains Flamands Contemporains avec préface en notices par André de Ridder et Willy Timmermans, pp 120 – 129.
1908 – 1909	Het Vlaamsch toneel I. Overzicht der hedendaagsche toneelliteratuur in Zuid-Nederland sinds 1830 (essay) & Het Vlaamsch toneel II. Toneelspelers en toneelregie. (essay) Antwerpen: Boekhandel Flandria. -26p. Overdruk uit: Vlaamsche Arbeid Het Vlaamsche Tooneel. I. Overzicht der hedendaagsche tooneelliteratuur in Zuid-Nederland sinds 1830- 4(1908-1909), p. 137-148, Het Vlaamsche Tooneel. II. Tooneelspelers en Tooneelregie (E. Gordon Craig) 4 (1908)p. 251-264. Uitvoerige bespreking van Craig’s esssay ‘On the art of the Theatre’ uit 1905 met toepassing ervan op de Vlaamse toneelkunst.
1909	Het ivoren aapje: een roman over Brusselsche leven. (roman) Amsterdam: Maatschappij voor Goede en Goedkoope Lectuur. -540p. Reeks: Nederlandsche Bibliotheek onder leiding van L. Simons N.B. Afmetingen: 17.75 x 12 (gebonden – gekartonneerde kaft) Voorpublicaties Verscheen eerder gedeeltelijk met als ondertitel Poppenspel in het tijdschrift De XXe Eeuw , 13 (1907) afleveringen 9 -12. ‘Het ivoren aapje’ , in De XXe Eeuw , 14 (1908) afleveringen 1-6 , 8 en 9
1909	Jef Lambeaux. (essay) Antwerpen: J.E. Buschmann. -24p. met 20 platen in en buiten den tekst. Reeks: Bijzonder nummer van Onze Kunst, nr 5, Mei 1909.
1909	De drie gratiën. Kluchtspel in één bedrijf. (toneeladaptatie van een tafereel uit mijnheer J.B. Serjanszoon) In: Elsevier’s Geïllustreerd Maandblad, jg. 19, juli 1909, dl. 38, pp 40-56. In het Verzameld Werk deel 8 (1969) pp. 189-249. Niet opgevoerd.
1911	Allerzielen, taferelen uit het leven van Mijnheer J.B. Serjanszoon, één bedrijf (toneeladaptatie) In: De Nieuwe Gids, – (jan. 1911) pp. 68-82. Gecreëerd op 1 september 1910 door de NV Het Toneel Amsterdam. Regie: Willem Royaards. In het Verzameld Werk deel 8, (1969) pp. 251-272.
1917	Johan Doxa. Vier herinneringen aan een Brabantschen Gothieker. (roman) ’s-Gravenhage: W.P. Van Stockum & Zoon / Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -171p. Twee uitvoeringen: een luxe gebonden uitgave en een ingenaaide volksuitgave. Deze laatste uitvoering (reeks Fonteine-Uitgaven met formaat 18 x 12 ) bevat geen colofon en geen bandtekening. Bibliofiele luxe uitvoering op 15 exemplaren in de reeks Fonteine Uitgaven Afmetingen: 24.60 x 16 (gebonden – bruin marokijnen band) Met een gekleurde bandtekening van de auteur. Colofon: De uitgave van dit boek werd door de ‘Fonteine-Uitgaven’ gedrukt door de Samenw. Venn. ‘Mercurius’ te Gent met de Plantyn Mediaeval van de lettergieterij ‘Amsterdam’ v.h. N. V. Tettenrode. Vijftien exemplaren genummerd van 1 tot 15 werden op Hollandsch Van Gelder papier afgedrukt. Deze exemplaren zijn door den schrijver geteekend. Latere drukken *1918*: 2^de druk ibidem *z.j. :* 3^de editie: Amsterdam : P.N. van Kampen & Zoon N.V *1979:* 6^de editie Elsevier Manteau. Opgepast: de verschillende edities hebben behoorlijk wat varianten. Voorpublicaties ‘Johan Doxa, Gothieker’, in Vlaanderen, 5 (1907) 1-22 ‘Vertelling van Halfvasten. Johan Doxa Lichtmis’, in Nieuw Leven, 2(1909), p. 145-162. ‘Johan Doxa. De Schaduw’, in Nieuw Leven, 3 (1910), p. 49-61. ‘Johan Doxa. De boetvaardige (fragment)’ in Vlaamsch Leven, 2 (1916/1917, p. 685-686. Vertalingen 1917: Johann Doxa vertaling in het Duits vertaald door Rudolf Schröder. Insel Verlag, Leipzig. 1931: Jean Doxa vertaling in het Frans door J. de Herdt. Uitgeverij L.J. De Kryn,	Volksuitgave
1920	De nieuwe Uilenspiegel in tien boeken of De jongste incarnatie van den scharlaken Thijl. (roman) Amsterdam: Maatschappij voor Goede en Goedkoope Lectuur. -391p. Reeks: Nieuwe romans. Afmetingen: 18.25 x 12 (ingenaaid & gebonden – linnen kaft) Latere druk 1941: 2de druk ibidem Voorpublicaties Een fragment van ‘Het boek van Bettel Broederlam’ in Ontwikkeling en Uitspanning, jg. 1 (1919-1920) pp 142-143; Een fragment uit ‘Het Boek van de Blauwvoet’ in Het Roode Zeil’, jg. 1 (1920) pp 145-157 Een uittreksel uit ‘Het Boek van Meester Ranke’ in Het Roode Zeil jg. 1 (1920) pp 285-291

1922 – 1940: EXPRESSIONISTISCHE TONEELEXPERIMENTEN

1922	De vertraagde film: een gedanst, gezongen en gesproken drama in drie bedrijven. (toneelstuk) Amsterdam: Maatschappij voor goede en goedkoope lectuur. -76p. Reeks: Vlaamsche bibliotheek. – Amsterdam; vol. 1922: 1 Afmetingen: 18 x 12 (ingenaaid) Muziek: Jef van Hoof. Affiche en decors in modernistische trant: Karel Maes Gedrukt ter drukkerij van de Wereldbibliotheek Latere uitgave *1937:* Uitgave bij De Sikkel, Antwerpen (voor Nederland de Wereldbibliotheek) met houtsneden van Frans Masereel. Voorpublicaties 1922: De Stem, jg. 2 (1922), pp 715-737 en 769-805.
1923	Het Lied van Peer Lobbe. (kortverhalen) Antwerpen: S.V. Lectura. -76p. Reeks: Lectura-Reeks vol 12. Afmetingen: 20 x 14 (ingenaaid met stofomslag) Bevat: H. Ursmarus’ Hoogdag (pp 7-17); -Het lied van Peer Lobbe (pp 18-26); -Het Japansch masker (pp 27-42); -Salomons erfgenamen (43-58); -Winterhistorieken (pp 59-66); Zomerhistorieken (pp 67-76). *1971:* Het verhaal ‘Het lied van Peer Lobbe ‘ werd opgenomen in de bundel ’54 Vlaamse verhalen‘ Deel 3, samengesteld door Karel Jonckheere en Marnix Gijsen, Uitgeverij Paris-Manteau, Antwerpen pp 87-99. Vroegere publicaties 1900; H. Usmaru’s hoogdag In: Alvoorder, jg. 1 (1900), pp 26-34. 1901: Winterhistorieken & Zomerhistorieken in de bundel Landelijke Historiën. 1907: Het Japansch masker geschreven maar pas hier gepubliceerd 1907: Salomons erfgenamen. geschreven maar pas hier gepubliceerd 1910: Het lied van Peer Lobbe in De Boomgaard, 1 (1910), p. 357-371) Vertalingen *1910:* Het lied van Peer Lobbe in De Boomgaard, 1 (1910), p. 357-371) *1912:* La chanson de Peer Lobbe. Avec notice. Traduction de André de Ridder. In: Les milles nouvelles Nouvelles pp 83-92 *1918:* Das Lied von Peer Lobbe’, vertaald door Rudolf AlexandeSchröder, in Der Belfried. Eine Monatsschrift für Gegenwart und Geschichte der Belgischen Lande, 3 (1918), p. 159-164 *1926:* La chanson de Peer Lobbe, in: Anthologie des Écrivains Flamands Contemporains avec préface en notices par André de Ridder et Willy Timmermans,Anvers/Paris, L.Opdebeek/E. Champion, 1926, pp 116-119. Er bestaat een 2^de Duitse vertaling door Hermine Schmülling Verder ook nog in het Tsjechisch, Chinees en zelfs esperanto
1923	De torenbestormer. (massaspel) In: Teirlinck, Herman. Verzameld Werk deel 8, 1969. Opgevoerd op 2 juli 1923 ter gelegenheid van het 15^de lustrum van het Delfts Studentencorps van de Technische Hogeschool aldaar. Regie: Johan de Meester jr. Decor: Louis Christiaan Kalff.
1923	Ik dien: een spel in drie bedrijven ter verheerlijking van zuster Beatrijs. (toneel) Arnhem: Van Loghum, Slaterus en Visser. / Antwerpen: L. J. Janssens en Zonen. -54p. Gecreëerd op 7 april 1923 in de KVS Brussel in een regie van Arie vanden Heuvel. Rol van Beatrijs: Rezy Verschuere. Muziek van Marcel Poot Latere editie 1938: 2^de editie bij De Sikkel Antwerpen met houtsneden van Frans Masereel. Voorpublicatie 1923: in: De Stem, Amsterdam, jg. 3 (1923), pp 705-753 Vertalingen 1927: Vertaald in het Duits als Beatrys. Oper in drei Akten von Ignacy Lilien nach dem Drama “Ic Dien” Deutsche übersetzung von Walter Klein. Klavier auszug mit Tekst. Wien/Leipzig Universal Edition z.j. [1927]. 31×23 cm Teirlinck vertaalt eigenhandig het stuk in het Frans: Béatrice. Opéra en trois tableaux d’après le drame Ik dien. Het stuk werd ook vertaald in het Tsjechisch en het Russisch.
1924	Over het wezen van de dramatiek. (essay) In: Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie, jg. 1924, pp 416-422. 1928: Licht gewijzigd herdrukt onder de titel Moderne Tooneelspeelkunst in De Wilde Roos, jg. 6, nr 5, mei 1928, pp 189-200.
1925	De man zonder lijf. De klucht der dubbelgangers: spel in drie bedrijven. (toneel) Arnhem: Van Loghum-Slaterus & Vissers. / Antwerpen: L. J. Janssens en Zonen. -78p. Première: 10 november 1924, KVS Brussel. Regie: Arie vanden Heuvel. Hoofdrollen: Gust Maes (als Dwaze Jacob) en Rezy Verschuere (als Eveliene) Decor: Karel Maes Maskers zijn vervaardigd door Jozef Cantré. Bekroond met Staatsprijs voor toneelletterkunde. Latere druk *1937:* 2^de druk bij De Sikkel Antwerpen met houtsneden van Frans Masereel. Voorpublicatie *1925:* In ‘De Stem’ Amsterdam, 5 ( 1925) pp 4-25 en 161-176.
1925	De wonderlijke Mei. (verhaal) Eerste afzonderlijke druk. Amsterdam: Em. Querido. -120p. Afmetingen: 17 x 10.50 (ingenaaid) Verscheen eerder in de bundel De Doolage (1905)
1925	Het A-Z-spel. (toneel) In: Teirlinck, Herman. Verzameld Werk deel 8, 1969 Studentenvoorstelling Openluchtspel (creatie) Leiden op 23 juni 1925. Regie: Johan de Meester jr. Decor: de Meester & Teirlinck.
1928	Moderne tooneelspeelkunst, gevolgd door De vernieuwing op het gebied der schilderkunst. (twee essays) Brussel: De Wilde Roos. -30p. Afmetingen:17.5 x 11 (geniet) Reeks: De wilde roos 6de jrg – mei 1928 – Nr 5 pp 189-200. (verscheen eerder onder de titel ‘Over het wezen van de dramatiek’, 1924 In: Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie, jg. 1924, pp 416-422.)
1928	De leemen torens. (brievenroman) In samenwerking met Karel van de Woestijne. Rotterdam: Nijgh & Van Ditmar. 2 dln. Deel 1: 406p. afmeting: 19.25 x 13.50 / Deel 2: 369p. afmeting: 19.25 x 13.50. 1931: 2de druk ibidem Voorpublicaties ‘De leemen torens. Kronijk in twee steden’, in De Gids, 81 (1917) Deel 1, p. 5-50, 222-268, 393-438; Deel II, p. 23-51, 225-259, 412-457; Deel III, p. 35-76, 193-218, 377-425; Deel IV, p. 1-51, 210-236 en 375-390. ‘De leemen torens. Kronijk in twee steden’, in De Gids, 82 (1918), Deel I, p. 56-76, 189-222 en 316-433
1930	De boer die sterft. Stemmenspel. (bewerking voor toneel en radio naar Karel van de Woestijne) In: Teirlinck, Herman. Verzameld Werk deel 9, pp 323-342 1969. Première: 1 april 1930 in Ter Kameren te Brussel. Regie: Herman Teirlinck. Hoofdrollen: Rezy Verschueren en Gust Maes. *1956:* Franse vertaling ‘Le paysan qui meurt’ van de hand van Teirlinck verschijnt in in Théâtre de Belgique. Revue National des arts du spectacle, 2 (1956)2, p. 41-45
1930	Zon, verzamelde beschrijvingen. Antwerpen: Uitgeverij De Sikkel . -46 + 2 p. Reeks: Onze bibliotheek I. Heruitgave van de eerste drie beschrijvingen uit “Zon, een bundel beschrijvingen”, samen met de opdracht uit 1906 Uitgave: C.A.J. Van Dishoeck, Bussum.
1932	Bloemlezing: Landelijke historie, Zon, Mijnheer Serjanszoon. (bloemlezing) Lier: Van In. -64p. Reeks: Nederlandsche schooluitgaven voor Waal en Vlaming ; 6. Met inleiding en aanteekeningen door Fr. Van Hoof.
1936	Drie dagen Here: een zotte boerde. (toneel) (uit het middelnederlands overgeschreven door Herman Teirlinck). In: Teirlinck, Herman. Verzameld Werk deel 8, 1969. Regie: Gust Maes. KVS Brussel 1936
1937	De man zonder lijf. (toneel – bibliofiele uitgave) Met een zevental houtsneden van Frans Masereel. Antwerpen: Uitgeverij De Sikkel. -56p. Uitgave in 1938 gebundeld in een set van vijf met als titel ‘tooneel’. Heruitgave van de in 1924 gepubliceerde tekst bij Van Loghum-Slaterus & Vissers te Arnhem en L. J. Janssens en Zonen te Antwerpen.
1937	De ekster op de galg. (toneel – bibliofiele uitgave) Met een zevental houtsneden van Frans Masereel. Antwerpen: De Sikkel. / Amsterdam: Wereldbibliotheek. -91p. Gedrukt in een oplage van 100+600 exemplaren. Uitgave in 1938 gebundeld in een set van vijf met als titel ‘tooneel’ Oorspronkelijk in het Frans geschreven in 1933 met als titel: La pie sur le gibet. Première 14 november 1937 te Brussel met de acteurs van het KVS. Regie: Gust Maes
1937	De vertraagde film. Een gedanst, gezongen en gesproken drama in drie bedrijven. (toneelstuk – bibliofiele uitgave) Meteen zevental houtsneden van Frans Masereel. Antwerpen: De Sikkel. / Amsterdam: Wereldbibliotheek. -91p. Gedrukt in een oplage van 100+600 exemplaren. Uitgave in 1938 gebundeld in een set van vijf met als titel ‘tooneel’. Oorspronkelijk uitgegeven in 1922 bij Amsterdam: Maatschappij voor goede en goedkoope lectuur in de reeks : Vlaamsche bibliotheek. – Amsterdam; vol. 1922: 1 -76p.
1937	De klucht van Playerwater. (toneelbewerking van een 15^de eeuwse klucht) In: Teirlinck, Herman. Verzameld Werk deel 9, pp 407-462 (1970) Creatie op 20 juli 1937 in het Belgisch Paviljoen op de Wereldtentoonstelling te Parijs. Regie: Herman Teirlinck. Cast: Adolf Denis, Rezy Verschueren, Arthur Bouchez en Gust Maes
1937	Elckerlyc: oorspronkelijke tekst voor een hedendaagsche opvoering over(ge)schreven en van een inleidende toelichting voorzien door Herman Teirlinck. (toneel) Antwerpen: De Sikkel. – XIV-50p. Verlucht met houtsneden van Jozef Cantré. Afmetingen: 28 x 20.80 (blauwe omslag met de titel en de figuur van Elckerlyc in zwart) Colofon: ‘Van dit boek worden volgens ontwerp van Jozef Cantré 200 exemplaren gedrukt op papier van Steinbach te Malmédy, genummerd van 1 tot 200. Dit is Nr …’ Creatie : 11 juni 1931* in de kapel van Oud-Brussel voor de leden van de Unie van den Volkenbond.* *13 juli 1931* : Openluchtschouwburg van het Koninklijk paleis te Laken. Regie: Herman Teirlinck. Het inleidend essay is: Over zuivere dramatie. Eerder verschenen in Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie dec. 1931, pp 1297-1312. Vertaling: *1955*: Elckerlic. Moralité du XVe siècle par Petrus van Diest. Adaptation moderne et française. Bruxelles Flammarion [La Rose du vent], 1955
1938	Ik dien. (theatertekst – bibliofiele uitgave) Antwerpen: De Sikkel. -50p. Met een zevental houtsneden van Frans Masereel. Colofon: Van dit boek werden gedrukt 100 exemplaren op Pannekoek, met handteekening van H. Teirlinck en F. Masereel, genummerd van 1 tot 100, en 600 exemplaren op Satin Surfaced van Spalding en Hodge, genummerd van 101 tot 700. Dit is nummer … Uitgave in 1938 gebundeld in een set van vijf met als titel ‘tooneel’. Heruitgave van 1923
1938	Ave. Tekstboek voor een oratoriospel op drie plannen en in twee tijden. Antwerpen: De Sikkel. / Amsterdam: De Wereldbibliotheek. -95p. Geïllustreerd met houtsneden van Frans Masereel. Gecreëerd door de KVS te Brussel op 14 maart 1928. Hoofdrollen: Rezy Verschueren (oude vrouw), Irma de Veirman (jonge vrouw), Gust Maes (jonge man). Ontwerpster Modernistische kostuums; Willia Menzel (1907-1995) Bekroond met Staatsprijs voor toneelletterkunde. Uitgave in 1938 gebundeld in een set van vijf met als titel ‘tooneel’.
1938	Tooneel (bundeling van theaterteksten) Antwerpen : De Sikkel 1938. – 68+4; 59+3; 91+5; 50+2; 46+4p Vijf eerder apart uitgegeven toneelstukken gebundeld als een set : De man zonder lijf – 1937; De vertraagde film – 1937; De ekster op de galg – 1937; Ik dien – 1938; Avé – 1938. Alle overvloedig geïllustreerd met houtsneden van Frans Masereel. *Nota:* Masereel illustreerde vijf toneelstukken die bij De Sikkel afzonderlijk werden uitgegeven in een oplage van 700 genummerde exemplaren waarvan de eerste 100 werden gedrukt op Pannekoek en door de auteur en kunstenaar werden gesigneerd. Een beperkt aantal ‘sets’ werden door de uitgever in één volume gevat. De aparte uitgaven verschenen in de loop van 1937 en 1938. Elk van de 5 toneelstukken werd apart genummerd en gesigneerd.

1940-1967: VITALISTISCH OUDERDOMSPROZA

1940	Maria Speermalie, 1875-1937. (roman) Amsterdam: Wereldbibliotheek. -339p. Afmeting: 19 x 13 (gebonden – linnen kaft) Drukkerij en binderij van de Wereldbibliotheek Enkele latere drukken *1941:* 2^de druk ibidem *1942: 3^de druk bij Wereldbibliotheek te Amsterdam Volksuitgave met – voor het eerst – als ondertitel Levensgetijden op de heerlijkheid ’t Homveld 1875-1937 1947:* 4de druk 1960: 5de druk, opgenomen in het Verzameld Werk van Herman Teirlinck, deel 6 1972: 6de druk bij uitgeverij Paris-Manteau als Grote Marnixpocket nr 72. Omslagontwerp: Robert Nix / Alje Olthof.	GMP 72
1942	Griseldis, de vrouwenpeirle. (roman) Gent: Snoeck-Ducaju. -113p. Reeks: Kunstsnoeckjes-reeks 2 Afmetingen: 19.25 x 13.50 (gebonden – gekartonneerde kaft) Illustraties Tjienke Dagnelie Colofon bij Griseldis: Dees Blauw , Snoeckje nummer 2 van de reeks, werd naar een typografisch ontwerp van de Nationale Hoogere School voor Bouwkunst en Sierkunsten te Brussel door de firma van Melle te Gent gezet op de persen van Snoeck-Ducaju en Zoon te Gent in een oplage van 15.000 exemplaren gedrukt, en met teekeningen opgeluisterd door Tjienke Dagnelie, boekverluchtster te Brussel.
1942	Na den Fiertel in 1912. (verhaal) In: Snoeck’s Groote Almanak 1943, pp 171-174.
1943	De ketellappers van Zeveneik. (sprookje) In de bundel: Vertelsels over Janneke en Mieke door Ernest Claes, Herman Teirlinck, Felix timmermans en Gerard Walschap. Gent: Snoeck-Ducaju. -113p. Reeks: De Blauwe Snoeckjes-reeks ofte de “Kunstsnoeckjes”. Bandversiering: Elisabeth Ivanowski. Eerste verhaal van de bundel pp 7-31.
1944	De XXXX brieven van Rolande door Renier Joskin de Lamarche: Nederlandsche tekst met liminaire nota. (brievenroman) Omslagtitel: Rolande met de Bles. Gent: Snoeck-Ducaju. -354p. Afmetingen: 21.50 x 13.75 (ingenaaid) Geïllustreerd met een fotografische afbeelding van La Nuestra Senora de la Soledad. Colofon bij Rolande met de bles: Deze originele uitgave door Snoeck-Ducaju en Zoon te Gent bezorgd, werd aldaar gedrukt op 3.000 genummerde exemplaren, alle uitsluitend bestemd voor de Belgische boekenmarkt. Daarenboven zullen 27 auteurs-exemplaren niet in de handel gebracht, door de schrijver onderteekend, en van A tot Z gemerkt, terwijl nog drie luxe-exemplaren op bijzonder papier, bestempeld zijn als I-II-III en zes luxe-exemplaren op Pont-de-Warche die gemerkt zijn van a tot f. Enkele latere drukken: *1947:* tweede druk bij de Wereldbibliotheek te Amsterdam met als titel Rolande met de Bles. 1960: 3de druk, opgenomen in het Verzameld Werk, deel 6 1971: 4^de druk bij Manteau Antwerpen in de reeks Grote Marnixpockets nr 61	1ste druk GMP 61
1945	XXXIV souvereine Nederlandsche sonnetten. (bibliofiel uitgegeven anthologie) Uitgelezen door Herman Teirlinck, F.V. Toussaint van Boelaerde en August Vermeylen. Brussel: Uitgave Abdij Ter Kameren. -64 + [VIII]p. Afmetingen: 34.50 x 28.10 (gebrocheerd – grijszwarte omslag met kroon in zilverstempeling; in zwarte doos) Colophon ‘Deze XXXIV souvereine sonnetten werden op de persen van de Nationale Hoogere School voor Bouw- en Sierkunsten, Abdij ter Kameren, te Brussel in den zomer van ’t jaar MCMXLV onder leiding van Jozef Cantré uit de Garamond en op honderd vijftig exemplaren gedrukt allen geteekend. N° …’ Inhoud: Sonnetten van Bredero, P.C. Hooft, Vondel, H. Dullaert, G. Gezelle, J. Perk, W. Kloos, H. Gorter, Boutens, Karel van de Woestijne, enz.
1946	Aischulos’ Oresteia. Treurspel der overmaat in twee delen. (toneel) In: Nieuw Vlaams Tijdschrift, jg. 1 nr 5-6 (aug.-sept. 1946 ), pp 473-539. Eerste opvoering: 30 januari 1947 in de KVS te Brussel. Regie: Maurits Balfoort. Hoofdrollen: Domien de Gruyter, Cara van Wersch en Rezy Verschuere. Tweede versie in: Het Toneel. Maandblad voor Nederland, Vlaanderen en Zuid-Afrika, 77 (1956) 5, z.p. Amsterdam, 1956.
1948	Pointering 48. Bestek voor een dispuut over toneelkunst en toneelletterkunst in Vlaanderen (essay) In: Nieuw Vlaams Tijdschrift, jg. 3 (1948), pp 497-538. Uitgever: Uitgeverij Ontwikkeling., Antwerpen.
1951	Bij het eeuwgetijde van mijn vaders geboorte. Tekst van een radiolezing van Teirlinck, gehouden op 2 januari 1951. In: Nieuw Vlaams Tijdschrift, jg. 5, (1951), pp 449-454
1951	In de bloeiende weiden. (essay) Bevat: Bij mijn venster – Mijmeringen in de oude trant. In: Het Vlaamse Landschap, Amsterdam 1951, p.36-40. (Het Vlaamse Landschap is deel 3 van de reeks De Schoonheid in België; *1963*: opgenomen in ‘Ode aan mijn Hand’ onder de titels Bij mijn venster – mijmeringen in de oude trant.
1952	Het gevecht met de engel. Nederzetting van de Jeroens op O.L.V.-Welriekende.(roman) Brussel: A. Manteau. 2dln. Elektronisch beschikbaar via via Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren Deel 1: -251+3p. Afmetingen: 23.25 x 15 (gebonden– linnen kaft met stofomslag) ) Deel 2: 260+2p. Afmetingen: 23.25 x 15 (gebonden – linnen kaft met stofomslag) Colofon: Het gevecht met de engel, roman van Herman Teirlinck, werd, in opdracht van A. Manteau NV te Brussel, naar aanwijzingen van Jan Vermeulen gezet uit de Monotype Garamond 201 en in de herfst van 1952 gedrukt door N.V. Drukkerij De Ijsel te Deventer. Van dit werk werden 55 exemplaren gedrukt op Hollands Vergé van Van Gelder & Zonen, waarvan 5 (gemerkt A en E) ter beschikking van auteur en uitgever werden gehouden en 50 (genummerd van I tot L) in een bibliophiele uitgave, voorzien van een eigenhandige opdracht door de schrijver, bij intekening verkrijgbaar werden gesteld. Latere drukken: *1957:* 2^de druk ibidem. *1958:* 3^de druk in Verzameld Werk deel 7, Uitgeversmaatschappij A. Manteau. NV, Brussel. *1964: Deze vierde druk van ‘Het gevecht met de engel’ door A. Manteau, Brussel /Den Haag uitgegeven ter gelegenheid van Heerman Teirlincks 85^ste verjaardag, werd in januari 1964 gedrukt op de persen van N.V. Nauta en Co’s Drukkerij in Zutphen en gebonden door N.V. Boekbinderij voorheen firma C.H.F. Wöhrmann en Zonen eveneens te Zutphen. Omslag, band en voorwerk werden ontworpen door Stefan Mesker, Brussel.* *1976:* Heruitgave in de reeks Grote Marnixpocket. – Antwerpen; vol. 118, Uitgeversmaatschappij A. Manteau. NV, Brussel.	uitgave 1964
1954	De piskijker. (toneel + 25 preliminaire stellingen) In: Nieuw Vlaams Tijdschrift, jg. 8 (1954), pp 1.145-1.178. Regie: Alfons Goris. Studio Herman Teirlinck Antwerpen 1980. Ook opgenomen in Wijding voor een derde geboorte, 1956.
1955	Zelfportret of het galgemaal. (roman) Brussel: Uitgeversmaatschappij A. Manteau. -230p. Afmetingen: 20.50 x 12.50 (gebonden – harde linnen kaft met stofomslag) Colofon bij Zelfportret: Zelfportret of Galgemaal door Herman Teirlinck werd in oktober 1955 gedrukt door de N.V. Boek en Kunstdrukkerij voorheen Mouton & Co te Den Haag, in opdracht van A. Manteau te Brussel. Er werden 25 ex. gedrukt op Strathmore Text van G.H. Bührmann’s Papiergroothandel N.V. , waarvan 5 (gemerkt A tot E) ter beschikking van auteur en uitgever werden gehouden en 20 (genummerd I tot XX) in een bibliofiele uitgave, voorzien van een eigenhandige opdracht door de schrijver, bij intekening verkrijgbaar werden gesteld. Voorpublicatie Nieuw Vlaams Tijdschrift, jg. 9 (1955) pp 449-509, 587-631, 711-766. Latere drukken: *1957:* 2^de druk bij Manteau *1960:* 3^de druk Brussel : A. Manteau ; Amsterdam : E. Querido , 1960. – 189 p : omsl ; 12°. – (Pocketsalamander: 63). *1963:* 4^de druk bij Manteau als MP nr 15 *1965:* 5^de druk bij Uitgeverij Manteau *1966:* 6^de druk bij uitgeverij Manteau als Grote Marnix Pocket nr 22 *1977:* 7^de druk Manteau GMP 22 *1983:* 8^ste druk bij Manteau GMP 22 2001: Uitgave bij uitgeverij Houtekiet te Antwerpen als nummer 13 in de reeks Vlaamse Bibliotheek onder de titel Zelfportret of het galgenmaal.
1955 – 1973	Verzameld werk in 9 delen. Brussel: Uitgeversmaatschappij A. Manteau. NV 9 dln.
1956	Wijding voor een derde geboorte. (theatertheoretische essays) Antwerpen: Uitgeverij Ontwikkeling S.M. / Amsterdam: J.M. Meulenhoff. -208p. Afmetingen: 22 x 15.50 (ingenaaid – met stofomslag) Reeks: Nieuw Vlaams Tijdschrift-Reeks. Gedrukt op de persen van de Moderne Boek- en Handelsdrukkerij “Exelsior” Antwerpen. *1959:* gewijzigde heruitgave onder de titel: Dramatisch peripatetikon
1956	Oresteia. Treurspel der overmaat in twee delen. le deel: De dood van Agamemnoon. 2e deel: De dood van Klutaimnestra / Aischulos; Herschreven door Herman Teirlinck. Leiden: A.W. Sijthoff. -15p. Reeks: Het Toneel, Maandblad voor Nederland, Vlaanderen en Zuid-Afrika, jg. 77 (1956) nr 5 Eerste opvoering: 30 januari 1947 in de KVS te Brussel. Regie: Maurits Balfoort.
1956	Monoloog bij nacht. (humanistische beginselverklaring) In: De Vlaamse Gids, jg. 40 (1956), pp 641-648. Opgenomen in Verzameld Werk deel I, pp 267-281.
1957	Karel van de Woestijne: 1878-1929. (monografie) Brussel: A. Manteau. -56p. Reeks: Monografieën over Vlaamse letterkunde. – Brussel; vol. 2 Afmetingen: 22.20 x 13.40 (ingenaaid – harde kaft) Uitgegeven voor het Ministerie van Nationale Opvoeding en Cultuur. Dit exemplaar mag niet in de handel worden gebracht. Bevat: Inleiding; Bio-bibliografische nota’s; De boer die sterft; Gedichten uit: ‘Het Vaderhuis’; De Boomgaard der Vogelen en der Vruchten; De gulden Schaduw; De modderen Man; God aan Zee; Het Bergmeer; Liederen voor een kind. Op het omslag: reproductie van het borstbeeld van Karel van de Woestijne door Karel De Kock, Sint-Martens-Latem.
1958	‘Niet vroeger zal de roman ten onder gaan’ (essay) In: Gaat de roman ten onder? pp 52-60 Uitgegeven door S.M. Ontwikkeling, Antwerpen & Ad. Donker, Rotterdam. -61p. Auteurs: Herman Teirlinck , e.a. Tevens verschenen in het themanummer van het Nieuw Vlaams Tijdschrift. jrg. 12. p. 624-660. met zelfde titel.
1958	August Vermeylen, 1872-1945. (essay) Brussel: Uitgeversmaatschappij A. Manteau. NV. -47p. Reeks: Monografieën over Vlaamse letterkunde. – Brussel; vol. 5
1958	Het esbatement van de appelboom. (poppenspel) Mechelen: L. Contryn. -36p. Afmetingen: 21.50 x 13.80 (geniet in papieren omslag) Reeks: Het poppenspel. Jg. 8, nr 1, 1958 Tijdschrift (1949-1976) o.l.v. Louis Contryn uitgegeven te Mechelen. Kafttekening: Frans Masereel. Nota over de voorgeschiedenis van de tekst 1938: Herman Teirlinck maakt van het Esbatement van den Appelboom – een 16^de eeuws sprookje – een moderne Nederlandse bewerking, in proza, die zich dicht aan de originele tekst houdt. Het stuk is in 1938 in Brussel enkele malen gespeeld in de Koninklijke Vlaamse schouwburg voor leerlingen van middelbare scholen, en sindsdien ook elders in Vlaams-België ettelijke keren door liefhebberijtoneelgezelschappen opgevoerd. 1951: Als poppenspel door het poppenspel “hopla” gecreëerd op 17 januari 1951 te Mechelen in samenwerking met Jan Brugmans, de leider van het poppentheater “De Zonnebloem”. 1958: de tekst van Teirlinck verschijnt in druk.
1959	Henry van de Velde. (essay) Brussel: Elsevier. -17p. Reeks: Monografieën over Belgische kunst. – Brussel; vol. 1959: 11
1959	Dramatisch peripatetikon. Stellingen en ontmoetingen. (theaterleerboek) Antwerpen: S.M. Ontwikkeling. -280p. Herwerking en uitdieping van de theoretische geschriften vroeger uitgegeven in ‘Wijding voor een derde geboorte’. (1956) *2017:* Facsimilé heruitgave bij ASP Academic & Scientific Publishers te Brussel.
1961	De culturele autonomie in Vlaanderen (essay) Verschijnt in een bijzonder nummer rond het thema ‘Culturele autonomie’ van het Nieuw Vlaams Tijdschrift, 15 (1961), oktober, pp 60-79. *1963:* opgenomen in de essaybundel ‘Ode aan mijn hand’, p. 151-181.
1961	Jokaste tegen god. (essay) Uit de bundel: Dertien Vlamingen. pp. 8-22. Proza bijeengebracht en ingeleid door Ivo Michiels. Uitgeverij De Bezige Bij Amsterdam/ Uitgeverij Ontwikkeling Antwerpen. Afmetingen: 18 x 10.50 (pocket) Verscheen tevens in De Vlaamse Gids, 45 (1961), p. 209-221. Is eigenlijk het inleidend essay Rachel tegen Sofokles uit Versmoorde goden.
1961	Versmoorde goden. (theatertrilogie) Brussel: Uitgeversmaatschappij A. Manteau NV. -264p. Bevat: Jokaste tegen god, treurspel in twee bedrijven. Taco, scenario voor een treurspel in twee delen. De Fluitketel, Satyre in twee delen. Voorafgegaan door het inleidend essay Rachel tegen Sofokles. Première Jokaste tegen God: 19 november 1966 in de Mechelse Stadsschouwburg door de Koninklijke Maatschappij De Gulden Palm. Première van de Fluitketel: 15 maart 1962 in Antwerpen door KNS. Regie: Maurits Balfoort.
1962	De fluitketel: satire in twee delen. (toneel) Amsterdam: G.C. Corvey. -42p.
1963	Ode aan mijn hand – tijdgeestige oefeningen. (gebundelde essays – Teirlinck’s laatste boek) Brussel: Uitgeversmaatschappij A. Manteau. NV . -181p. Reeks: Grote Marnixpocket. – Antwerpen; vol. 4 Afmetingen: 20 x 12.50 (paperback) Foto: Roger Bevat: Ode aan mijn hand (pp 5-36); Bij mijn venster (pp 37-47); Bij iemands leeftijd (pp 48-60); Viering en uitvaart van Willem Elsschot (pp 61-72); Harry Mulisch en zijn voer (pp 73-84); Over Vladimir Nabokov en zijn Lolita (pp 82-114); Een uitlating van Jean Cassou (pp 115-133); Hoe Aloyse Picasso ontmoette (pp 134-150); De culturele problematiek in Vlaanderen (pp 151-181). *1967:* Vertaald in het Frans onder de titel Ode à ma main door Marcel Lecompte Uitgever: Editiond des Artistes, Bruxelles.

POSTUME UITGAVEN

1970	De heerlijkheid ’t Homveld (fragment uit Maria Speermalie) Oudenaarde: Drukkerij/uitgeverij Sanderus. -28p. Afmetingen: 21 x 13.60 (ingenaaid – geïllustreerde kaft met flappen) Dit beginfragment uit ‘Maria Speermalie’ van Herman Teirlinck brengt niet een afgerond verhaal maar een evocatie van de heuvelachtige streek tussen Oudenaarde en Nederbrakel, waar schrijver zijn kinderjaren doorbracht. De kleurendruk op de omslag is een reproductie van een zomerlandschap, schilderij van Jos Van den Abeele, dezelfde streek voorstellend.. Colofon: Dit fragment uit ‘Maria Speermalie’, werd, met welwillende toestemming van Uitgeverij Manteau te Brussel, overgenomen uit ‘Verzameld werk van Herman Teirlinck’, zesde deel. Het werd gedrukt in de maand december 1970 op de persen van Drukkerij Sanderus pvba te Oudenaarde, die het als eindejaarsgeschenk aan haar klanten aanbiedt. Het is niet in de handel verkrijgbaar.
1972	“Een boek, Katrijne, mijn kind, … Brugge: Walleyndruk pvba. Fragment uit “Meneer Serjanszoon, Orator Didacticus”. Deze tekst werd uitgegeven t.g.v. de eerste Brugse Boekenbeurs in 1972.
1981	‘Beschrijving van Brussel tijdens de Wereldtentoonstelling van 1910’ In: Jaak van Schoor, Herman Teirlinck, Brussel 1900. (pp 60-97) Amsterdam: Elsevier Antwerpen: Manteau.-184p. Samengesteld door J. van Schoor. Het boek werd met talrijke eigentijdse foto’s verlucht.
1988	HermanTeirlinck. Literair werk. (omnibus) Leuven: Davidsfonds. -510p. Reeks: Romanreeks / Davidsfonds vol. 679 Afmetingen: 20.60 x 12.70 (gebonden – harde linnen kaft met stofomslag) Bevat : Herman Teirlinck of het gevecht met de rede, door dr. J. van Schoor (pp 7-30); Maria Speermalie (pp 31-268); , Rolande met de bles (pp 269-498);, Monoloog bij nacht (pp 499-510). Gezet in Malibu 10 punt. Gedrukt en gebonden bij Scheerders van Kerchove N.V., Sint-Niklaas. Omslag: Gregie de Maeyer. – Foto: Paul van Wouwe..
2001	Zelfportret of het galgenmaal Antwerpen: Uitgeverij Houtekiet / Baarn: De Prom. -207p. Afmetingen: 21.50 x 13.50 (gebonden – harde kartonnen geïllustreerde kaft – zwartlinnen rug) Met een nawoord van Hugo Bousset. Reeks: Vlaamse Bibliotheek nr 13. Zetwerk: Intertext, Antwerpen. Omslag: Jan Hendrickx. Foto © Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven, Antwerpen. Eerste druk 1955. Voor deze druk werd gebruik gemaakt van de editie van 1965 van Uitgeverij A. Manteau, met name de laatste door de auteur geautoriseerde (vijfde) druk. Alleen de spelling is waar nodig aangepast
2017	Dramatisch peripatetikon : Stellingen en ontmoetingen. Facsimilé heruitgave van 1959. Met een nawoord door Assia Bert en een portret door Toon Brouwers. Brussel: ASP Academic & Scientific Publishers/ Antwerpen: Koninklijk Conservatorium. -304p. Afmetingen: 21 x 14 (ingenaaid)

OVERZICHT VAN VERZAMELD WERK IN 9 DELEN

1960 Verzameld werk. Deel 1.

Brussel: Uitgeversmaatschappij A. Manteau. NV . -863p.
Bevat: Zelfportret of het galgemaal, Uit onze voorvaderlijke broek geschud, Bij het eeuwgetijde van mijn vaders geboorte, Mijn lieve moeder, Reimond Stijns, Monoloog bij nacht, Verzen, Verzen uit van nu en straks, De wonderbaarlijke wereld, Het stille gesternte.

1959 Verzameld werk. Deel 2.

Brussel: Uitgeversmaatschappij A. Manteau. NV . -847p.
Bevat: Winterhistorieken, Zomerhistorieken, H. Ursmarus hoogdag, Het gesmoor, Het lied van Peer Lobbe, ’t Bedrijf van den kwade, De dolage, Avond, Meionrust, In de mist, De vurige doorn, Het wiel, De wonderlijke mei, Het avontuurlijke leven van Lieven Cordaat.

1957 Verzameld werk. Deel 3.

Brussel: Uitgeversmaatschappij A. Manteau. NV. – 911p.
Bevat: De Kroonluchter – kunstgenootschap, Mijnheer J.B. Serjanszoon orator didacticus, Johan Doxa, De nieuwe Uilenspiegel in tien boeken of De jongste incarnatie van de Scharlaken Thijl.

1955 Verzameld werk. Deel 4.

Brussel: Uitgeversmaatschappij A. Manteau. NV. -827p.
Afmetingen: 18.70 x 11.80 (gebonden – zwatlinnen kaft met stofomslag)
De druk van dit vierde deel van het Verzameld Werk van Herman Teirlinck werd in oktober 1955 voltooid op de persen van de drukkerij Erasmus te Ledeberg-Gent.
Bevat: Zon – een bundel beschrijvingen, Het ivoren aapje, Het Japans masker, Salomons erfgenamen.

1965 Verzameld werk. Deel 5.

Brussel: Uitgeversmaatschappij A. Manteau. NV. -917p.
Bevat: De lemen torens, of : Brussels klimaat van de “Belle Epoque”

1960 Verzameld werk. Deel 6.

Brussel: Uitgeversmaatschappij A. Manteau. NV . -767p.
Bevat: Maria Speermalie, Griseldis – De vrouwenpeirle, Griseldis – le parement des dames, Rolande met de Bles.

1958 Verzameld werk. Deel 7.

Brussel: Uitgeversmaatschappij A. Manteau. NV. -745p.
Bevat: Het gevecht met de engel. Nederzetting van de Jeroens op O.-L.-V.-Welriekende.

1969 Verzameld werk. Deel 8.

Brussel: Uitgeversmaatschappij A. Manteau. NV. -976p.
Teirlinck’s toneelwerk: Diertje; de drie bewerkingen van Minheer Serjanszoon, Petite Cousine, De drie Gratiën en Allerzielen; de vertraagde film, Ik dien; De man zonder lijf; Ave; De ekster op de galg.
Openluchtspektakels: De Torenbestormer; het A-Z Spel.
Late stukken: Taco, Jokaste tegen God en de Fluith-ketel.

1973 Verzameld werk. Deel 9.

Brussel: Uitgeversmaatschappij A. Manteau. NV. -1.279p.
Bevat: Dramatisch Peripatetikon, Ontmoetingen, Toneelbewerkingen, Verspreide opstellen.

B. Overzicht van het oeuvre van Herman Teirlinck per genre alfabetisch op titel

Poëzie

Verzen uit van nu en straks. 1898
Verzen. (gedichten) 1900

Verhalen

De doolage. (novellenbundel) 1905
De wonderbare wereld. (novellenbundel) 1902
De wonderlijke Mei. (verhaal) 1925
Het Lied van Peer Lobbe. (verhalen) 1923
Landelijke historiën. (Verhalen) 1901
Zon: een bundel beschrijvingen. 1906 / Zon, verzamelde beschrijvingen. 1930

Romans

’t Bedrijf van den kwade (roman) 1904
De kroonluchter, kunstgenootschap (roman) 1907
De nieuwe Uilenspiegel in tien boeken of De jongste incarnatie van den scharlaken Thijl. (roman) 1920
Griseldis, de vrouwenpeirle. (roman) 1942
Het avontuurlijke leven van Lieven Cordaat. (roman) 1906; 1908 & 1908
Het gevecht met de engel. Nederzetting van de Jeroens op O.L.V.-Welriekende.(roman) 1952
Het ivoren aapje: een roman over Brusselsch leven. (roman) 1909
Het stille gesternte (roman) 1903
Johan Doxa: vier herinneringen aan een Brabantschen gothieker. (roman) 1917
Maria Speermalie, 1875-1937: levensgetijden op de heerlijkheid ’t Homveld. (roman) 1940
Mijnheer J.B. Serjanszoon, orator didacticus (roman)1908
Rolande met de bles. (roman) 1944

Essays

August Vermeylen, 1872-1945. (essay) 1958
Dramatisch peripatetikon: stellingen en ontmoetingen. (theaterleerboek) 1959
Het Vlaamsch toneel I. Overzicht der hedendaagsche toneelliteratuur in Zuid-Nederland sinds 1830 (essay) 1908
Henry van de Velde. (essay) 1959
Het Vlaamsch toneel II. Toneelspelers en toneelregie. (essay) 1909
In de bloeiende weiden. (essay) 1951
Jef Lambeaux. (essay) 1909
Karel van de Woestijne: 1878-1929. (essay) 1957
Moderne tooneelspeelkunst, gevolgd van De vernieuwing op het gebied der schilderkunst. 1928
Ode aan mijn hand: tijdgeestige oefeningen. (gebundelde essays) 1963
Over het wezen van de dramatiek. (essay) 1924
Pointering 48. Bestek voor een dispuut over toneelkunst en toneelletterkunst in Vlaanderen (essay) 1948
Wijding voor een derde geboorte. (theatertheoretische essays) 1956

Toneel

1898-1922

1898 Storm op zee ! dramatisch tafereel. Onuitgegeven, niet opgevoerd
1908 Diertje, toneelschets in één bedrijf. In: Teirlinck, Herman. Verzameld Werk deel 8, 1969. Residentie Toneelvereniging Den Haag; De Taalzucht Mechelen (Noordstar wedstrijd). 1912
1909 De drie gratieën, kluchtspel in één bedrijf. In: Elsevier’s Geïllustreerd Maandblad (niet opgevoerd)
1909 Zomerwinden, drama in één bedrijf. In: Nieuw Vlaams Tijdschrift. Regie Herman Teirlinck. De Eendracht Linkebeek 1909
1909 Het hoofd van Valentijn, klucht met zang, eenakter. Onuitgegeven. Regie Herman Teirlinck. De Eendracht Linkebeek 1909
Petite Cousine, drama in één bedrijf In: Teirlinck, Herman. Verzameld Werk deel 8, 1969 (niet opgevoerd)
1911 Allerzielen, taferelen uit het leven van Mijnheer J.B. Serjanszoon, één bedrijf. In: De Nieuwe Gids, 1911. Regie: Willem Royaards. NV Het Toneel Amsterdam. 1910
1913 Het geluk van rijk te zijn, toneel in drie bedrijven naar Conscience. Onuitgegeven. Théâtre du Parc Brussel. 1913

1922-1937

1922 De vertraagde film, spel in drie bedrijven. In: De Stem, Amsterdam, 1922. Regie: Arie vanden Heuvel. KVS Brussel. 1922
1923 Ik dien, spel in drie bedrijven. In: De Stem, Amsterdam, 1923. Regie: Arie vanden Heuvel. KVS Brussel. 1923
1923 De torenbestormer. In: Teirlinck, Herman. Verzameld Werk deel 8, 1969. Regie: Johan de Meester jr. Studentenvoorstelling Openluchtspel Delft 1923
1924 De man zonder lijf, spel in drie bedrijven. In: De Stem, Amsterdam, 1925. Regie: Arie vanden Heuvel. KVS Brussel. 1924
1925 A-Z-spel. In: Teirlinck, Herman. Verzameld Werk deel 8, 1969. Regie: Johan de Meester jr. Studentenvoorstelling Openluchtspel Leiden 1925
1926 De lamme en de blinde, toneel in één bedrijf. Onuitgegeven. Regie: Arie vanden Heuvel. KVS Brussel. 1926
1928 Ave, tekstboek voor een oratoriospel op drie plannen en in twee tijden. Antwerpen: De Sikkel 1938. Regie: Herman Teirlinck. KVS Brussel 1928
1930 De boer die sterft, stemmenspel (naar Karel van de Woestijne. In: Teirlinck, Herman. Verzameld Werk deel 8, 1969. Regie: Herman Teirlinck. Ter Kameren 1930
1931 Elckerlic, een middeleeuwse moraliteit. Ter Kameren, 1935. Regie: Herman Teirlinck. Koninklijk Theater Laken 1931
1933 De Ekster op de galg, spel in twee bedrijven. Het stuk werd oorspronkelijk in het Frans geschreven in 1933 Antwerpen: De Sikkel 1937. Regie: Gust Maes. KVS Brussel 1937
1934 Het esbattement van de appelboom. In: Het poppenspel, Mechelen, 1958. Regie: Herman Teirlinck. Ter Kameren 1934 Hopla Mechelen 1951
1936 Drie dagen Here, een zotte boerde. In: Teirlinck, Herman. Verzameld Werk deel 8, 1969. Regie: Gust Maes. KVS Brussel 1936
1937 De klucht van het playerwater. In: Teirlinck, Herman. Verzameld Werk deel 9, 1970. Regie: Herman Teirlinck. Wereldtentoonstelling Parijs. 1937

1946-1964

1946 Oresteia (Naar Aischylos). In: Nieuw Vlaams Tijdschrift, 1946 (tweede versie in: Het Toneel, Amsterdam, 1956). Regie: Maurits Balfoort. KNS-Nationaal Toneel Antwerpen 1947
1947 Lucifer en Adam in ballingschap. (Vondel-diptiek). Manuscript 1947 – onuitgegeven. Regie: Herman Teirlinck. Studio van het Nationaal Toneel Antwerpen 1947
Lucifer en Adam in ballingschap en De verlossing. (Vondel-triptiek) Manuscript 1964 – onuitgegeven. Regie: Walter Tillemans. Studio van het Nationaal Toneel Antwerpen 1965
1954 De piskijker, scenario voor een toneeloefening. In: Nieuw Vlaams Tijdschrift, 1954. Regie: Alfons Goris. Studio Herman Teirlinck Antwerpen 1980
1958 Taco, scenario voor een treurspel in twee delen. In: Versmoorde goden, Brussel 1961. Regie: Jo Dua. Ro tterdamse Schouwburg. 1958
1961 Jokaste tegen God, een aanvullende versie van Sophokles’ Oidupoes Koning. In: De Vlaamse Gids, 1961. Regie: Alfons Goris. Koninklijke Maatschappij De Gulden Palm Stadsschouwburg Sint-Niklaas 1966
1962 De Fluitketel, satire in twee delen. In: Versmoorde goden, Brussel 1961. Regie: Maurits Balfoort. KNS-Nationaal Toneel Antwerpen 1962

Bloemlezingen

Bloemlezing: Landelijke historie, Zon, Mijnheer Serjanszoon. (Bloemlezing) 1932

Samen met andere schrijvers

De culturele autonomie in Vlaanderen. (essay) (met Julien Kuypers en Leo Picard) 1961
De leemen torens. (brievenroman) Met Karel Van de Woestijne 1928
Gaat de roman ten onder? (met G. Walschap en J. Daisne). (essay) 1958
Vertelsels over Janneke en Mieke;Met Ernest Claes, Felix timmermans en Gerard Walschap). 1943

FILMOGRAFIE

Chronologisch overzicht

Jaar	Titel – Regie – scenario – cast
1937	Het kwade oog. Gebaseerd op “De vertraagde film uit 1922. Regie: Charles Dekeukeleire Scenario: Herman Teirlinck. Beeld: François Rents 35 mm, 74 min., zwart-wit. Geluid: Nederlands gesproken Muziek: Marcel Poot Special effects: Jean Painlevé, C.G. Mol
1954	Herman Teirlinck. Portret van een schrijver. Realisatie : Henri Storck Tekst : Herman Teirlinck en Willem Pée Stemmen : Herman Teirlinck en Jeanne Geldof Met de medewerking van : Jeanne Geldof, Fred Engelen, Lea Daan, Willem Pée, Dora van der Groen, Jo Dua, Jan Peré en de leerlingen van Studio Herman Teirlinck te Antwerpen Muziek : Dimitri Balachoff (adaptatie van werken van Olivier Messiaen, Igor Strawinsky, Johann Sebastian Bach, Benjamin Britten) Opdrachtfilm van het ministerie van Nationale Opvoeding (Filmdienst)
1972	“Rolande met de bles” Regie: Roland Verhavert. Scenario: Roland Verhavert op basis van de gelijknamige roman van Herman Teirlinck. 35 mm, duur 128 min. kleur. geluid: Nederlands en Frans gesproken Camera: Herman Wuyts; – montage: Peter Simons; – Decor: Ludo Bex; – kostumes: Elly Claus; Muziek: Hans-Martin Majewski Cast: Jan Decleir (Renier Joskin de Lamarche), Elisabeth Tessier (Rolande), Dora van der Groen (Coleta Van bierk), Hilde Uytterlinden (Emily de Warmont-Cocambre), Liliane Vincent (Diane Clarence), Raoul De Manez (Maître Clarence), Robert Marcel (Hardwin van Bierk), Rudy van Vlaenderen (Dr. Ferguson), <Ivan Cornette (Ogier de Lamarche), Luc Philips (Notaris Moorjan), Veerle Wijffels (Simonne Moorjan), Ann Christy (Chansonnière) ea
1979	“Maria Speermalie” . 6-delige televisiebewerking co-productie BRT & AVRO. Regie & scenario: Antonin Moskalyk. Uitgezonden in maart 1979 Dialogen: Johan Boonen, decor en rekwisieten: Paul Degueldre; Muziek: Pieter Verlinden Zes afleveringen van 60 min. Acteurs: Tessy Moerenhout (Maria Speermalie); Senne Rouffaer (Mattheas); Luk De Koninck (Ruige), Dora van der Groen (Tante Mele), Ward de Ravet (Morre) ea