Maakt deel uit van:Nieuw-realistische poëzie

GERD SEGERS

Berchem, 09 januari 1938

Debuteert als dichter. 

Stichter, hoofdredacteur en verantwoordelijk uitgever van het driemaandelijkse tijdschrift ‘Revolver’ (1968-2009)

BIOGRAFIE

09 januari 1938: Geboren te Berchem.

Studeert bibliotheekwetenschappen, maar wordt dichter en uitgever van het toonaangevende tijdschrift REVOLVER.

1965-1967: Debuteert als dichter in Het Kahier nr. 19 (1961), met het gedicht ‘Joshua’ opgedragen aan Hugues C. Pernath. Daarna verschijnt zijn werk meermaals in Het Kahier X. De gedichten ‘Roltrap Eisenstein’, ‘Lichaam’ en ‘Siste Romani’ worden in 1963 (Cahier X nr 21)  uitgebracht; ‘C’, ‘D’, ‘E’, ‘F’ in 1964 (Het Kahier X nr 22) en in 1965 verschijnt ook de reeks ‘Canto I, II en III’ (Het Kahier X nr. 23 – 24).

Nota:

• Het Kahier, toen nog Het Cahier is oorspronkelijk ontstaan uit de Antwerpse culturele kring ‘De Nevelvlek’ (1950-1956)
• Redactie: Fernand Auwera, Jan Christiaens, Hugo Crève, Hugo Raes en Staf Rummens. Medewerkers eerste uur: Hugues C. Pernath, Gust Gils, Ben Klein en Adriaan Peel.
• Verandering treedt op wanneer vanaf nr 8 (1957) de dichter Ben Klein tot de redactie toetreedt. De naam verandert in Het Kahier (1957-1962) en het accent verschuift naar de literatuur met uitvoerige theoretische beschouwingen over poëzie. In feite is het tijdschrift vanaf dan zowat door Ben Klein geüsurpeerd.
• Een laatste periode beleeft het tijdschrift – met wisselende redactie maar steeds met Ben Klein na het roer – onder naam Het Kahier X (1963-1970)

Naast poëzie waagt Segers zich in Het Kahier X ook aan de literaire kritiek.

• Zo bespreekt hij onder de titel ‘Het werkboek Klein’ Ben Kleins dichtbundels Combinaat, mijn foto en Uit een ijstijd geschreven in Het Kahier X nr. 21 (1963).
• Hij besteedt aandacht aan Kleins dichttechnieken: het hanteren van een individuele taal, polyglottisme, zuivere neologismen en subtiele alliteraties die op het beeld zijn afgestemd. Segers noemt Klein “de belangrijkste figuur van zijn generatie” en profileert zich als een waar bewonderaar van zijn werk.
• Daarnaast recenseert Segers het boek Months Chinese van Hatty Jonckheer dat in de reeks Het Kahier X verschijnt.
• Daarenboven publiceert hij een reeks monochrome foto’s in Het Kahier X nr. 25 (1966).
• Twee van zijn dichtbundels worden door Het Kahier X uitgegeven: Veltro: pohesie (1965) en Clothilde cyclus (1966).

Wanneer Ben Klein in 1966 de action-­‐poetry lanceert, neemt Gerd Segers tevens deel aan de door Klein geïnitieerde poëzieperformances.

• November 1966: Klein en Gerd Segers verkleed als lijkbidders, droegen tijdens de alternatieve boekenbeurs de traditionele poëzie ten Grave in een (kleine) zwarte kist met boeken van overleefde auteurs.
• Samen gingen ze in 1967 nog een stap verder: ze lieten affiches verspreiden met hun beider beeltenis en de tekst ‘Stop, genoeg literatuur’.

In 1967 zetelt hij echter voor het laatst in de redactie van Het Kahier X. Na het publiceren van een reeks gedichten in Het Kahier X nr. 29-­‐30 (1967) stopt Segers de samenwerking met Ben Klein.

1968: De eerste Poëziemarkt te Wetteren – het voorspel tot ‘Revolver’

• Galerijhouder Leo Drieghe en dichter Roland Jooris zetten Wetteren op zijn kop met een heuse poëziemarkt. Dichters proberen als volleerde marktkramers  hun waar te slijten: gedichten gedrukt op bierviltjes, ballonlabels met gedichten, puzzelgedichten… Gerd Segers, met een immense sombrero op zijn kop – verkoopt gedichten op servetten om rond een broodje te doen.
• Het idee was dat de traditionele boekvorm zowat folkloristisch aan het worden was en dat de dichter wel andere meer efficiënte middelen had gevonden om de zogenaamde poëzieverbruikers te bereiken. Het idee zou nog een tijdje smeulen, maar vlamde een paar jaren later onstuitbaar op o a in het tijdschrift Kreatief en Revolver

PERIODE 1968 TOT 2009: MET HET TIJDSCHRIFT REVOLVER LITERAIR EN BEELDEND ON THE ROAD

1968: Gerd Segers is initiatiefnemer van Revolver, het driemaandelijks literair tijdschrift. Het zal tot 1970 een soort anthologisch tijdschrift zijn, waarin jongeren hun modernistische, poëzie kunnen publiceren.

• Het tijdschrift zit in zijn beginfase- met zijn verwijzing naar ‘revolutie’ en ‘omkering’ – nog stevig in de sixties verankerd. Ook het beroemde Beatles-album – eveneens Revolver geheten – dat in augustus van 1966 uitkwam, draait op de achtergrond mee.
• Segers geeft publicatieruimte aan collega-dichters die hij waardeert zoals de cryptische Adriaan Peel, die kortstondig het eenmanstijdschrift Lepel uitgaf en Marcel van Maele en Lucienne Stassaert, die aanvankelijk bij het tijdschrift Labris aanleunde. Maar ook een debuterende Herman De Coninck komt aan bod.
• In tegenstelling tot het slordig gestencilde Labris, waarin de meest hardleerse experimentelen zich in de jaren 60 verenigden, besteedt Segers heel veel zorg aan de uitgave van Revolver. Hij kon daarvoor beroep doen op François De Bauw, een ervaren ambachtsman van de drukkerij Krol & Courtin.
• De eerste twee jaargangen verschijnt Revolver als een traditioneel tijdschrift. Dat zal onder invloed van het tijdsklimaat en zeker ook van het Kreatief-nummer (okt. ’70) over het nieuw-realisme in Vlaanderen, snel veranderen..

Oktober 1970: Onder invloed van het Kreatief-dossier gaat ‘Revolver’ resoluut een andere koers varen.

• Hoofdredacteur Lionel Deflo publiceert in het oktobernummer 1970 van zijn tijdschrift Kreatief, een dossier onder de titel Nieuw Realistische Poëzie (jrg. 4, nr 3, 1970).
• Buiten Gerd Segers zelf, worden Roland Jooris, Daniël van Ryssel, Patricia Lasoen, Jan Vanriet (dichters rond het tijdschrift Yang), Luk Wenseleers, Herman de Coninck en Ludo Abicht (Ruimten) en Stefaan van den Bremt (Kreatief) weerhouden als dichters van deze nieuwe literaire beweging.

1970 – 1980: EEN DECENNIUM VAN VORMEXPERIMENTEN

1971: Bij het begin van de derde jaargang (1970-1971) wordt beslist om het tijdschrift REVOLVER telkens in wisselende vorm uit te geven. De koerswijziging wordt zelfverzekerd aangekondigd in de vorm van een affiche (60 x 44) die behoort bij een map, in een kalligrafie van Herbert Binneweg en gedateerd 17 oktober 1970:

• “Waar Revolver tot nog toe een eenmanskeuze uit de hedendaagse poëzie bracht, eerder horizonten verkende, zal met ingang van deze jaargang resoluut worden aangestuurd op een opengroepsvorming van schrijvers en schilders die zich in hun kreativiteit met de ‘werkelijkheid’ bezig houden en wier ideeën en aktiviteiten tot dusver verspreid lagen over verschillende tijdschriften (Yang, Ruimten, Revolver en Kreatief) en manifestaties (Beervelde, Dulciakunst).”

Tot dan toe was Revolver een eenmansproject van Gerd Segers. Vanaf de derde jaargang wordt het tijdschrift – mee onder impuls van Jan Vanriet – een ‘open groep Revolver’ van dichters en kunstenaars, waarin zowat alle door Deflo gereveleerde dichters zijn opgenomen, samen met sympathiserende schilders (De Keyser, Elias, Raveel en Willaert) en critici (Deflo, Patteeuw en Eugène Van Itterbeek).

Meteen wordt ook de ondertitel van Revolver gewijzigd in ‘periodiek rondom de werkelijkheid’ en dient het blad zich aan als een “fusie van Ruimten en Revolver”.

In de daaropvolgende jaren zal Revolver verschijnen in de meest uiteenlopende vormen en formaten: posters, steekkaarten, prentkaarten, een kalender, een poëzielandkaart, met litho’s en grafisch werk. De creatieve vormgeving van François De Bauw mag hierbij genoemd worden.

Twee opmerkelijke verwezenlijkingen in de derde jaargang

• De 17 paars-bruine fiches (18 x 29 cm) zijnde de eerste aflevering van de derde jaargang.

Op elke fiche worden de administratieve gegevens van de ‘geficheerde’ persoon vermeld en ook zijn visie op de rol van de kunstenaar in zijn tijd. Als grap leverde ook voetbalcoach Raymond Goethals een steekkaart af. De kaarten werden bijeengehouden met een koordje in de Belgische driekleur met daaraan een kalendertje voor 1971 waarvoor Daniël Van Ryssel een gedicht schreef.

• Vier poëzie-obligaties

Op elk van de obligaties staat 1 gedicht (Daniël van Ryssel, Gerd Segers, Jan Vanriet en Roland Jooris) en de waarde die de obligatie vertegenwoordigd namelijk ‘000.000.000’ frank.

1972: Vanaf 1972 tot aan het laatste nummer in 2009 verzorgt  Jan Vanriet de coveropmaak.

Nogmaals twee publicaties die de doelstelling van Revolver om kunst en werkelijkheid te versmelten goed illustreren:

• ‘Landschappen’ (1973) krijgt de vorm van harmonica postkaarten.
  • Jaargang 5 aflevering 4
    – Landschappen, boekje van prentkaarten met gedicht van respectievelijk Daniël van Ryssel, Jan Vanriet, Roland Jooris, Patricia Lasoen, Roger McGough, Martien J.G. de Jong, Gerd Segers en tekening Jan Vanriet. Eerste kaart bevat handtekening auteurs. Omslag: Jan Vanriet, Landschappen, pentekening.

• ‘Poëzielandkaart’(1975) heeft de vorm van een gevouwen wegenkaart.
  • Poëzielandkaart met een gedicht van Herman de Coninck, J.A. Deelder, Arie Gelderblom, Martien J.G. de Jong, Roland Jooris, Patricia Lasoen, Daniël van Ryssel en Gerd Segers. Omslagtekening: Jan Vanriet.
    25,5 X 14,5 cm (opengeplooid: 50 X 83 cm)

     

Opmerkelijk: in 14 van de 33 uitgaven die Revolver tussen 1970 en 1980 aan zijn leden aanbood, vormt niet de poëzie, maar de plastische kunst het uitgangspunt. We zien edities gewijd aan het werk van Raoul De Keyser en Roger Raveel, maar ook Hugo Claus, Jan Vanriet en anderen aan bod komen. Het zijn edities die met de jaren gezochte collectors items zijn geworden.

Tot 1974 bracht Revolver tot vijf edities per jaar uit. Nadien viel dat terug tot twee maximaal drie. De energie en de kostprijs om telkens een origineel concept te bedenken, maakte ook dat vanaf jaargang 10 (1980) opnieuw met een vast format zal worden gewerkt.

In Revolver verschenen in de jaren 70 tevens 2 dichtbundels van Gert Segers

• 1972: Een Belg in Zwitserland: een keuzealbum uit de jaren 65-71 met 6 tekeningen van Jan Vanriet. In : Revolver jrg. 4 nr 2
• 1975: Verdwaald ben er precies pas geweest. In: Revolver jg. 7 nr 1

Maar het nieuw-realisme raakt over zijn hoogtepunt heen. Het streven om poëzie en de werkelijkheid te doen samenvallen is (misschien) ietsjes te naïef gebleken.

Ook dit: In 14 van de 33 uitgaven die Revolver tussen 1970 en 1980 aan zijn leden aanbood, vormde niet poëzie, maar de plastische kunst het uitgangspunt. Het zijn vooral die edities die met jaren gezochte collectors items werden.

Het is vooral werk van Raoul De Keyser en Roger Raveel dat de hoofdmoot vormt, hoewel ook Hugo Claus, Jan Vanriet en anderen aan bod kwamen.

Tot 1974 bracht Revolver tot vijf edities per jaar uit. Nadien viel dat terug tot twee maximaal drie. De energie en de kostprijs om telkens een origineel concept te bedenken, maakte ook dat vanaf jaargang 10 (1980) opnieuw met een vast format zal worden gewerkt.

1980-2009 :

1980: Vanaf 1980 verschijnt Revolver weer gewoon in  boekvorm.

Een aantal nieuwe paden:

• Literair gezien was het vooral de poëzie die tot dan inhoudelijk de hoofdbrok was. Voortaan worden ook kortverhalen opgenomen:
  • Alstein, in:  Jaargang 12 nr. 1, 1983
    – Het kind op de schommel, verhaal van Alsteen. Omslag: Jan Vanriet, penseeltekening met oostindische inkt.
  • Auwera, in:  Jaargang 14 nr. 1, 1986
    – Barbara / Putifar, twee verhalen van Fernand Auwera geïllustreerd met 5 tekeningen van Jan Vanriet. Omslag: Jan Vanriet, tekening.
  • en reisverslagen (Benno Barnard, in:  Jaargang 16 nr. 3  1989)
    – In de vervelende vlakte, Amerikaans reisverhaal van Benno Barnard. Jan Vanriet illustreerde met enige ‘reisschetsen’ en ‘documentaire snapshots’. Omslag: tekening Jan Vanriet.
• Revolver knoopt ook bevoorrechte relaties aan met kunstgalerijen als Lens Fine Art en De Zwarte Panter.

1984: Revolver jg. 12 (1984) aflevering 4 brengt een album uit met vijf offsetlithos van Fred Bervoets. Het is op heden een gegeerd collectors item.

In de jaren 1990 worden uiteindelijk ook de pink poets opgepikt met themanummers over Hugues C. Pernath, Henri-Floris Jespers en Paul Snoek.

Er verschijnen overigens meerdere themanummers o.a. over  Gaston Burssens, Ivo Michiels, Gerard Walschap, Hugo Claus en Willem Elsschot.

1993-2005: Jaarlijks brengt Revolver ook een anthologisch nummer uit rond het Antwerps internationaal poëziefestival Dichters in het Elzenveld, een manifestatie waarvan het tijdschrift de literaire leiding had.

Zo nu en dan verwent het tijdschrift zijn abonnees  met een extra uitgave zoals  in 2002: facsimilé uitgave van Dessin sans Destin – poème de discipline surréaliste van Hugo Claus.

1998: Bekroond met de literaire prijs van de stad Antwerpen

2009: Laatste dubbeldik nummer 144 verschijnt in december.

• Het driemaandelijkse tijdschrift, gedragen door de ijverige eenmansredactie van Gerd Segers, zwicht voor de “toenemende administratieve taken die de vzw Revolver worden opgelegd.” Dat meldt Segers in een brief aan de abonnees, die bij het zojuist verschenen Hans Magnus Enzensbergernummer is ingesloten.
• Vooral de nieuwe wet van 16 juli 2008 voor de auteursrechten doet Revolver de das om, stipuleert Segers: “De vzw is nu ‘werkgever’ geworden. Zij wordt belast met de verplichte broninning van een roerende voorheffing van 15 procent op de auteursrechten, het berekenen ervan en het overmaken aan de Directe Belastingen. Een hele extra-administratieve rompslomp.”

TIJD VOOR ERKENNING

8 december 2009: Uitreiking van de tweejaarlijkse PEN-prijs aan Gerd Segers. Geert van Istendael spreekt de laudatio uit.

• De tekst luidt als volgt: Zeer geachte dames en heren, zouden ze nog bestaan …

2010: Het Vlaamse Fonds voor de Letteren huldigt Gerd Segers met de Parnassusprijs.

“Gerd Segers is een dubbeltalent: hij is beslagen in de literatuur, nationaal en internationaal, maar hij kan ook aangeven wie echt wat representeert in de beeldende kunst, nationaal en internationaal, zonder zich de allures van kunstpaus te moeten aanmeten., aldus Joris Gerits in zijn laudatio.

28 januari – 11 februari 2017 : Kleine maar opmerkelijk fijne tentoonstelling over het tijdschrift REVOLVER met tal van originele voorwerpen in de kunstgalerij S&S in de Gijselstraat 60, 2140 te Antwerpen (Borgerhout).  De tentoonstelling wordt begeleid door een brochure ‘Met Revolver op zak door de seventies’ van de hand van Frank Heirman. Oplage: 100 exemplaren. Zeefdruk omslag: Walter Siemons.

BEKRONINGEN

• 1998: Bekroond met de literaire prijs van de stad Antwerpen
• 2009: de tweejaarlijkse PEN-prijs
• 2010:Parnassusprijs van Het Vlaamse Fonds voor de Letteren.

SMAAKMAKER

copyright

ach, ja

” niets uit deze uitgave

mag worden verveeldvoudigd

en/of openbaar gemaakt

door middel van

druk, fotokopie, microfilm of

op welke andere wijze ook,

zonder voorafgaande

schriftelijke toestemming

van de uitgever”

maar zie ik buiten – een grassprietje b.v.

hoe het leven weer een erektie kent

dan denk ik

gelukkig no copyright

 Uit: een belg in zwitserland, een keuzealbum uit de jaren 65-71 met zes tekeningen van Jan Vanriet. Antwerpen 1972, Revolver.

 

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Websites

• Historisch overzicht (overzicht van alle nummers met beschrijving van de inhoud tot en met Jaargang 25/4 – nummer 101 – 1999 van het tijdschrift Revolver).
• Crombez, Thomas. ‘Gerd Segers (T. Crombez, 2010)’. Belgium is happening.
• Wouters S.,  Gerd Segers (S. Wouters, 2012). Datum. 27 oktober 2011. – Belgium is Happening

Referenties

• Hugo Brems en Dirk De Geest, Opener dan dicht is toe. Poëzie in Vlaanderen 1965-1990 (Leuven 1991, Acco). P.27.
• Meert, Sofie, “Ik weiger eenvoudig nog een gedicht te schrijven” – Ben Klein. ‘Het Kahier’ (1957-1962), ‘Het Kahier X’ (1963-1970). Een verkennend onderzoek” Proefschrift voor Master of Arts in de vergelijkende moderne letterkunde  Universiteit Gent (Promotor: Prof. Yves T’Sjoen) 2019;  -123p.  Electronisch beschikbaar via deze LINK  (pp 55-56)

BIBLIOGRAFIE

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

• Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen
• Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque de Belgique – Bruxelles.
• POËZIECENTRUM vzw – Gent

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.

Chronologisch overzicht

Jaar	Titel	Fotogalerij	Uitgeverij 1ste druk
1965	Veltro: pohesie. (poëzie)		Antwerpen: Cahiers X. -18p. Afmetingen: 21.50 x 13.70 (ingenaaid) Colophon: VELTRO is een hulde aan Dante Alighieri (1265-1965) De oplage bedraagt 99 exemplaren waarvan 9 gemerkt a-l-i-g-h-i-e-r-i. Mei 1965
1966	Clothilde cyclus. (poëzie)		Antwerpen: Cahiers X. -12p.
1972	Een Belg in Zwitserland: een keuzealbum uit de jaren 65-71 met 6 tekeningen van Jan Vanriet. Bevat de cycli: Men appelleerde onmiddellijk voor buitenspel [1965 – 67]; Regen en wind deren ons niet [1968-69]; Een bleke Old Shatterhand [1968-69]; Het verschrikkelijke mooie leven [1969-71]		Antwerpen: Gerd Segers. -41p. In: Revolver jrg. 4 nr 2 Afmetingen:20 x 28 (oblong – ingenaaid) Colofon: deze uitgave werd gedrukt op 350 exemplaren met de hand genummerd van 1 tot 350 en gesigneerd door auteur en tekenaar. Dit is nummer 83.
1975	Jan Vanriet : tentoonstelling van 23 januari tot 15 maart 1975, Antwerpen (tentoonstellingscatalogus)		Antwerpen: Lens Fine Art. -50p.
1975	Verdwaald ben er precies pas geweest. (poëzie) Omslag: aquarel Jan Vanriet. Visualisatie: Jan De Bauw		Antwerpen: Gerd Segers. -36p. In: Revolver jg. 7 nr 1 Afmetingen: 19 x 16 ( ingenaaid – oblong soft kartonnen kaft) Druk: Krol & Courtin, Antwerpen
1983	Topografie van een vrouw. (poëzie) Illustraties: Cyr Frimout.		Gent: H.A.M. vzw  -16p. Reeks: HAM jrg. 9 nr 2. Afmetingen: 23.50 x 21.50 (geniet) Printed in Belgium – offset op de persen van drukkerij GOFF pvba, Gent.