MAURITS SABBE
Brugge, 9 februari 1873 – Antwerpen, 12 februari 1938
Bekend letterkundige en een voorvechter van de Vlaamse Beweging.
Hij was een erg veelzijdig auteur. Van zijn hand verschenen romans, verhalen, gelegenheidsgedichten, cantates, liederen, toneelstukken, bundels letterkundige kritiek, studies over literatuurgeschiedenis, muziek, drukkunst en de ontwikkeling van het nationaal bewustzijn in Vlaanderen.
Zijn scheppend werk is zeer traditioneel en romantisch-realistisch en vertoont geen neiging tot het nochtans in die tijd opkomend naturalisme Het is eerder een impressionistische beschrijving van mensen en gebeurtenissen en een creatie van bijzondere sferen. Dit vinden we terug in werken zoals “De filosoof van ’t sashuis”, “Een mei van vroomheid” en “’t Kwartet der Jacobijnen”. Zijn later werk wordt iets realistischer. Erg gewaardeerd waren Sabbe’s cultuurhistorische essays, zo o.a. “Brabant in ’t verweer“, een studie over de Nederlandse strijdliteratuur in de 17e eeuw.
Pseudoniemen: Roeland Buskens (in Tijdschrift van het Willemsfonds) voor details zie rubriek A-Z Pseudoniemen lexicon
BIOGRAFIE
9 februari 1873 : Te Brugge geboren als Maurits Karel Maria Willem Sabbe, zoon van de liberale voorman en schrijver Julius Sabbe, als de oudste van zeven kinderen. Hij studeert filosofie en letteren aan de Gentse universiteit. Hij begint zijn loopbaan als leraar Nederlands aan het Koninklijk Atheneum te Brugge.
- Vader Sabbe stond bij de Vlamingen in hoog aanzien. Vooreerst als dichter, en onder meer als auteur van een paar cantates, waarop Peter Benoit muziek had geschreven; en ook als invloedrijk leider van de Vlaamsch-liberale partij en bevorderaar van het Vlaamse cultuurleven. Brugge hield hem bizonder in eere omdat hij telkens en telkens optrad voor de sociale en economische belangen van de stad, namelijk in de kwestie van Brugge-Zeehaven. In den strijd voor een Vlaamsche opera te Antwerpen – die onder de leiding van Peter Benoit tot stand zou komen – stond Vader Sabbe eveneens vooraan op de bres. Op een aantal gebieden maakte zich Vader Sabbe op die wijze bijzonder verdienstelijk, en door die verdiensten won hij de algemene waardering en sympathie.
13 Oktober 1896: Promoveert tot doctor in de wijsbegeerte en letteren (afd. Germaansche Philologie)
1896-1898: Leraar Nederlands aan het Institut Dupuich te Brussel.
1898: Literair debuut met ‘Aan ’t Minnewater’. Samen met de iets later gepubliceerde verhalen ‘Een Mei van vroomheid’ (1903) en De Filosoof van ’t Sashuis’ (907) is dit louter stemmingskunst.
- Het ligt helemaal buiten de sfeer van Cyriel Buysse en Stijn Streuvels, zonder naturalistische of scherpe realistische stijlkenmerken. Dit is de lijn Hendrik Conscience, Tony Bergmann en Virginie Loveling die consequent wordt doorgetrokken. In zijn stemmige zedenschilderingen leven het romantisch realisme en burgerlijk intimisme opnieuw op.
1 December 1898 – 1900: Leraar Nederlands en Duits aan de Rijksmiddelbare school te Roeulx:
25 Mei 1900 tot 1903: Leraar Nederlands en Duits aan het Koninklijk Atheneum te Hoei.
- Tussen 1900 en 1913 leidde hij – samen met Hippoliet Meert, die de reeks had opgericht – de redactie van Flandria’s Novellenbibliotheek. Beiden wilden – vanuit een liberaal perspectief – op periodieke wijze voorzien in kwaliteitsvolle en betaalbare boeken voor een ruim publiek.
8 Juni 1903 tot 1919: Leraar Nederlands en Duits aan het Koninklijk Atheneum te Mechelen.
30 April 1907: Tevens leraar Nederlandsche voordracht en geschiedenis der toneelletterkunde aan het Koninklijk Vlaamsch Conservatorium te Antwerpen.
1907: Publicatie van Vlaamsche Mensen. Hierin, alsook in In ’t Gedrang (1915) krijgt Sabbe meer oog voor psychologische karakteranalyse.
1912: Publicatie van zijn eerste roman De Nood der Bariseele’s.
- Het boek beschrijft de geschiedenis van twee opeenvolgende generaties van een burgerfamilie. Het centrale thema –de noodzakelijkheid van de vrouw voor de man- is psychologisch tactvol uitgewerkt in het geleidelijk opgebouwde relaas van de tegenstellingen en de uiteindelijke verzoening van twee vrijgezellen.
1919: Conservator aan het Museum Plantijn Moretus te Antwerpen.
1919: Het ’t Pastorke van Schaerdycke – Spel van Personagiën is een evocatie van een godsvruchtig leven in het licht van het evangelie. Taal en geest zijn aangepast aan het 18de eeuwse milieu waarin het verhaal zich afspeelt. De gracieuze woordkunst herinnert eerder aan het werk van Anatole France dan aan enig Vlaamse voorganger.
7 Mei 1919 tot 1923: Leraar Nederlandse Letterkunde aan het ‘Hooger Onderwijsgesticht voor juffrouwen’ te Antwerpen.
1920: ’t Kwartet der Jacobijnen: ideeënroman waarin een panorama wordt gegeven van de vooruitstrevende strekkingen van de vrijzinnige burgerij in Brugge in de jaren 1860-1870.
Met deze roman sluit Sabbe zijn literaire carrière af. Nadien schrijft hij literair-historisch werk en –gesteund door functie als conservator aan het Plantijn Moretus Museum- vooral cultuurhistorische essays.
28 Juni 1921: Leraar in de Nederlandse Letterkunde aan de ‘Hoogere Koloniale school’.
21 April 1923: Leraar algemene letterkunde aan het ‘Hooger Instituut voor Schoone Kunsten’.
1923: Hoogleraar Nederlandse letterkunde aan de Vrije Universiteit te Brussel.
Hij is gehuwd met Gabriëlla De Smet.
12 februari 1938: Overlijden van Maurits Sabbe te Antwerpen.
Als belletrist blijft hij door zijn hartelijke gemoedelijkheid lange tijd populair in Vlaanderen, als essayist verwerft hij internationale bekendheid.
Nota: ook als toneelschrijver is Sabbe actief. We konden een tiental toneelstukken achterhalen. Verschillende buitenlandse producties werden door hem vertaald.
Epiloog
Hij ligt begraven op het erepark van het Schoonselhof in Antwerpen.
1950: Een borstbeeld van de schrijver wordt in 1950 onthuld bij het Sashuis aan het Minnewater te Brugge.
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
- NEDWEB/Literatuur in context – Sabbe, Maurits
- Maurits Sabbe (schrijver) – Wikipedia
- DBNL . Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1939
Referenties
- Prof. Dr. M. Rutten; Prof. Dr. J. Weisgerber (red.): Van “Arm Vlaanderen” tot “De voorstad groeit” 1888-1946. Standaard Uitgeverij 1988 p.193.
BIBLIOGRAFIE & FILMOGRAFIE
Woordje vooraf
- Opgepast: er bestaat ook een gelijknamige geestelijke en theoloog (1924-2004) Maurits Sabbe (theoloog) – Wikipedia
Om het omvangrijk oeuvre van Maurits Sabbe enigszins overzichtelijk te houden hebben we deze bibliografie als volgt ingedeeld.
- I. Literair werk: waarin proza, opera, toneel, door Maurits Sabbe vertaald toneel, poëzie, liederen en cantates op teksten van Maurits Sabbe geschreven en uitgegeven
- II. Essayistisch werk
- III. Schooluitgaven
- IV. Filmografie
Wie in meer details wil of een overzicht wil krijgen van zijn publicaties in tijdschriften, of wil weten hoe zijn werk werd onthaald, kan terecht bij:
- Rob. Roemans, ‘Analytische Bibliographie van en Bibliographie over Prof. Dr. Maurits Sabbe Door Dr. Rob. Roemans.’ In: Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1932 (1932)
- Rob. Roemans, ‘Sabbe Bibliographie (Vervolg).’ In: Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1932 (1932)
De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen
- Koninklijke Bibliotheek van België -Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
- Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007 .
- Rob. Roemans. Zie hierboven.
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.
Chronologisch overzicht
I. Literair werk
PROZA
NOTA: De volgende boeken, die voorheen afzonderlijk door C.A.J. van Dishoeck en S.V. ‘Lectura’ werden uitgegeven, werden eveneens uitgegeven door De Nederlandsche Boekhandel, onder linnen en met vermelding “Maurits Sabbe. Werken”. De Nederlandsche Boekhandel, Antwerpen:
Caritate (1914). – De Nood der Bariseele’s (Tweede Druk) (Eerste en tweede Deel) (1918). – ’t Kwartet der Jacobijnen (1920). – Wat Oud-Vlaanderen zong (1920) samen met Een Mei van Vroomheid (Vierde Druk) (1926). – Aan ’t Minnewater (Tweede Druk) (1921). – ’t Pastorken van Schaerdycke (Tweede Druk) (1921). – Vlaamsche Menschen (1923). – De Filosoof van ’t Sashuis (Vijfde Druk) (1924).OPERA
TONEEL
DOOR MAURITS SABBE VERTAALD TONEEL
POËZIE
Jaar | Titel | Fotogalerij | Uitgeverij 1ste druk |
1910 | Hooggetij. Vaderlandsche kindercantate voor koren en symfonisch orkest. Gedicht van Maurits Sabbe. Muziek van Edward Keurvels. (Klavierbewerking van Willem de Latin). | Muziekdrukkerij Jan Boucherij Hopland 22, Antwerpen, z.j. [1910.] : IV (het gedicht) + 5-44p. Afmetingen: 30 × 20,6. | |
1916 | Gedenkpenning voor den Heer Henri Fester bij de Hulde hem gebracht op XVII Mei MCMXVI. Sonnet: ‘Behalve ’t lied der cijfers en der goudflorijnen.’ | Zonder plaats noch drukker. [IVp.] Afmetingen: 32,5 × 25 cm. | |
1918 | Gedenkpenning voor Burgemeester Karel Dessain bij zijn blijde Terugkomst te Mechelen uit Duitsche Gevangenschap op 26 November 1918. Sonnet: ‘Gelijk het staal, dat glansloos in de scheede’. | Mechelen: H. Dierickx-Beke zonen, 1918. -[VIII ]p. Afmetingen: 28 × 21,3 . | |
1920 | Herinneringszang 1914-1918. ‘Waakt op! De noodbazuin weerschalt!’ Blz. 10 en blz. 12 in ‘Stad Antwerpen. Vaderlandsch Feest van 21 Juli 1920 ingericht door het gemeentebestuur van Antwerpen op de groote markt.’ (Id. in het Fransch). Muziek van Em. Wambach. | Antwerpen: Drukkerij Pol Ruquoy, Delagarde en Van Uffelen, Brederodestraat, 191. -15 p. Afmetingen: 20 × 11,8 cm. | |
1926 | Het Huis der Zangen. In tweestemmig kinderkoor getoonzet door Renaat Veremans, 1926, gelegenheidskoor bij het jubelfeest van den heer G. Faes, bestuurder van den muziekhandel van dien naam. 1 blz., 50,5 × 33 cm.; 5 v. + 8 v. + 5 v. + 15 v. + 18 v. ‘Kent ge ’t huis, de sprookjeskluis.’ | ||
1930 | Eeuwzang. ‘Zingt in ’t gouden morgengloren’. Muziek van Aug. De Boeck | In: ‘Royaume de Belgique. Koninkrijk België. Commission Nationale des Fêtes du Centenaire. Nationale Eeuwfeest Commissie. Cérémonie Patriotique du 21 juillet 1930 au Parc du Cinquantenaire à Bruxelles. Vaderlandsche Plechtigheid op 21 Juli 1930 in het Jubelpark te Brussel. pp 7-9. Bruxelles: Imprimerie F. Van Gompel, 1930. [IX p. Afmetingen: 26,8 × 17,5. | |
1931 | Jubelkantate ‘De Beiaardier’. Tekst van Dr. Maurits Sabbe. Muziek van Meester Aug. De Boeck. | In: 1881 Stad Mechelen 1931. Jubelfeesten Jef Denyn ter gelegenheid van zijn 50-jarig beiaardierschap onder de Hooge Bescherming van Hare Majesteit de Koningin en Zijne Eminentie Kardinaal Van Roey. 15, 16 en 17 Oogst 1931. pp. 10-12. Mechelen: Drukkerij Fr. Geens, Kathelijnestraat, 56. -16p. Afmetingen: 22 × 16,9 . | |
z.j. | De stille Maaier. Met muzikale begeleiding van K. Candael. ‘In ’t kwijnlicht van den zoelen meienacht’. 78 verzen. | Declamatorium I, 5e st. blz. 141. |
LIEDEREN EN CANTATES OP TEKSTEN VAN MAURITS SABBE GESCHREVEN EN UITGEGEVEN
- Fiere Maai. Volkslied. Woorden van Maurits Sabbe, muziek van Josse van Beers. Antwerpen, Jan Boucherij, Hopland, 22, z.j.
- Het Lied van onze klokken. Tekst van Maurits Sabbe, muziek van Josse van Beers. Mechelen, H. Holemans, z.j.
- Meilied. Koor, woorden van Maurits Sabbe, muziek van Th. Swarts. Gent, Gezusters Roels, z.j.
- Schildersoptocht. Lied, woorden van Maurits Sabbe, muziek van Hendrik Willems. Antwerpen, De Vlaamsche Muziekhandel, St. Jacobsmarkt, 12, z.j.
- Ik heb u gezien. Tekst van Maurits Sabbe, muziek van E. Van Nieuwenhove. Brussel, Uitgave ‘Het Vlaamsche Lied’, Boekhandel ‘De Standaard’, z.j.
- In den Kriekentijd. Volkslied, tekst van Maurits Sabbe, muziek van H. Van Schoor. Brussel, Uitgave ‘Het Vlaamsche Lied’, Boekhandel ‘De Standaard’, z.j.
- De Weergalm. Volkslied, tekst van Maurits Sabbe, muziek van Josse van Beers. Mechelen, Van den Eynde, z.j.
- Lenteliedje. Tekst van Maurits Sabbe, muziek van Karel Candael. Berchem (Antwerpen), ‘De Ring’, 17, Laurierstraat, 1921.
- Kom hier op mijn vinger…! Woorden van Roeland Buskens (Maurits Sabbe), muziek van Alfons Wybo. Studentenalmanak van ‘’t Zal wel gaan’, Jaargang 1892, blz. 30.
- In ’t Gras. Woorden van Maurits Sabbe, muziek van Hendrika van Tussenbroek. (Nummer 2 uit ‘Vier Liederen voor één zangstem met pianobegeleiding’). Utrecht, Firma J.A. Wagenaar, z.j
- Geertje’s Biecht. Woorden van Maurits Sabbe, muziek van Gust. van Hoey. (Nummer 8 uit de 21e reeks van de ‘Nederlandsche Zangstukken’, uitgegeven door het Willemsfonds). Gent, J. Vuylsteke, Koestraat, nr 15, 1904.
- Verjaringsliedje. Gedicht van Maurits Sabbe, muziek van Hendrik Willems. (Nummer 6 uit de 33e reeks van ‘de Nederlandsche Zangstukken’, uitgegeven door het Willemsfonds). Gent, P. Struyf, Brabantstraat, 27, 1922.
- Van den Mulder en de Mulderin. Gedicht van Maurits Sabbe, muziek van J. Willemot. (Nummer 6 van de 32e reeks van de ‘Nederlandsche Zangstukken’, uitgegeven door het Willemsfonds). Gent, P. Struyf, Brabantstraat, 27, 1920.
- De lustige Mei. Gedicht van Maurits Sabbe, muziek van Edw. Van Aelst. (Nummer 4 uit de 29e reeks van de ‘Nederlandsche Zangstukken’ uitgegeven door het Willemsfonds). Gent, Gezusters Roels, Borluutstraat, 5, 1912.
- Studentendronk. Lied van den studentenkring ‘’t Zal wel Gaan.’ Woorden van Maurits Sabbe, muziek van Peter Benoit. Almanak van ‘’t Zal wel Gaan’, 1894, bldz. 5-6. Tevens opgenomen in den ‘Studenten-liederboek van Groot-Nederland’, verzameld door P.R. Coers. Eerste Boek, bldz. 4-8. Utrecht, J.A.H. Wagenaar, 1897.
- De Koster van Wambeek. Gedicht van Maurits Sabbe, muziek van Josse Van Beers. Mechelen, Van den Eynde, z.j.
- In den Kriekentijd. Gedicht van Maurits Sabbe, muziek van Brusselmans. Nummer 48 van de liederenverzameling van de Gebroeders Janssens, Antwerpen.
- Avondbede. Tekst van Maurits Sabbe, muziek van E. Van Nieuwenhove. Berchem (Antwerpen), ‘De Ring’, 17, Laurierstraat, 1927.
- Paul en Virginie. Tekst van Maurits Sabbe, muziek van Leo van Gheluwe. Nummer 6 van de 28e reeks van de ‘Nederlandsche Zangstukken’, uitgegeven door het Willemsfonds. Gent, Gezusters Roels, Borluutstraat, 5, 1911.
- De Minnespin. Volkslied. Tekst van Maurits Sabbe, muziek van Mevr. M. Matthyssens. Nummer 4 van den XIen Jaargang van ‘Het Vlaamsche Lied’. Elsene, A. Wilford, 11, Dalstraat, z.j.
- Moederkens Vreugde. Gedicht van Maurits Sabbe, muziek van H. Willems. Nummer 8 van de 28e reeks van de ‘Nederlandsche Zangstukken’ uitgegeven door het Willemsfonds. Gent, Gezusters Roels, Borluutstraat, 5, 1911.
- Zonnestralen. Koor voor den kwartetwedstrijd uitgeschreven te Arnhem op 16 November 1913 door de Koninklijke Marmerzangvereeniging ‘Aurora’ ter gelegenheid van haar vijf en dertigjarig bestaan. Gedicht van Maurits Sabbe, muziek van Jac. J. Ruigrok. Arnhem, Van Mastrigt en Verhoeven, 1913.
- Bloemen in Huis. Gedicht van Maurits Sabbe, tweestemmig koor voor sopraan- en altostemmen met begeleiding van klavier of orkest, muziek van Edward Verheyden. Antwerpen – Amsterdam, ‘Het Muziekfonds’ – G. Alsbach en Co, z.j.
- De dulle Griet van Gent. Woorden van Maurits Sabbe, muziek van Remi Ghesquière. Nummer 6 van de ‘Zeven Schoolliederen’, verkrijgbaar bij den uitgever-toondichter Remi Ghesquière, Gheluwe.
- De Appeltjes van ’t Meetjesland. Woorden van Maurits Sabbe, muziek van Remi Ghesquière. Nummer 7 van de ‘Zeven Schoolliederen’. id. id.
- Willem van Gulik. Historische ballade, woorden van Maurits Sabbe, muziek van H. Willems. Nummer 13 van de uitgave ‘Voor Taal en Volk’, vereeniging tot verspreiding van den Nederlandschen zang. Mechelen, Statiestraat, 43, 1914.
- De Klokken van onzen Toren. Woorden van Maurits Sabbe, muziek van Emiel Wambach. Uitgave van het Davidsfonds.
- Hooggetij. Vaderlandsche kindercantate, gecomponeerd door Edw. Keurvels. Piano-partituur. Antwerpen, L. Boucherij, 1910.
- Herinneringszang 1914-1918. Vaderlandsche cantate voor koor en groot symphonisch orkest. Gedicht van Maurits Sabbe, muziek van Emiel Wambach. (Cfr. Poëzie).
- Eeuwzang. Gedicht van Maurits Sabbe, muziek van Aug. De Boeck. Vaderlandsche cantate voor koor en harmonie. (Cfr. Poëzie).
- De Beiaardier. Jubelcantate voor koor en harmonie ter eere van Jef Denijn. Tekst van Maurits Sabbe, muziek van Aug. De Boeck. (Cfr. Poëzie).
II. ESSAYISTISCH WERK
Chronologische volgorde
SCHOOLUITGAVEN.
1912.
- Wilhelm Heinrich von Riehl: Die vierzehn Nothelfer; Fritz Pistorius: Sa mère est morte. Seht ihr, das ist ein Geschäft. Erläutert von M. Sabbe. Deutsche Schülerbibliothek unter der Leitung von O. Vandoorsselaer. Vol. I, N. 6. 1. März 1912. Gent, Verlagsbuchhandlung I. Vanderpoorten, 1912. 51p., 19 × 13 cm.
1913
- Friedrich von Schiller: Das Lied von der Glocke. Erläutert von M. Sabbe. Deutsche Schülerbibliothek unter der Leitung von O. Vandoorsselaer. N. 18, Mai 1913. Gent, Verlagsbuchhandlung I. Vanderpoorten, 1913. 45p., 19 × 13 cm. [Met talrijke platen].
1912-1913
- Poëzie en proza uit de werken van de beste Zuiden Noordnederlandsche Schrijvers ten gebruike van Lager-, Middelbaar- en Normaal Onderwijs door Pol de Mont en Maurits Sabbe. Gent, Ad. Hoste, 21 × 13,1 cm.
Eerste Deel: Eerste stuk: Poëzie. 1912, 252p. Eerste Deel: Tweede Stuk: Proza. 1913, 395p.
1914
- Aus Schillers Balladen. Erläuterungen von M. Sabbe. Deutsche Schülerbibliothek unter der Leitung von O. Vandoorsselaer. N. 27. April 1914. Gent, Verlagsbuchhandlung I. Vanderpoorten, 1914. 54p., 19 × 13 cm
1915-1929
DECLAMATORIUM. Stukken om voor te dragen verzameld door Maurits Sabbe en J.M. Lauwerijs.
Van 1915 tot 1918 worden de uitgaven van Declamatorium (Eerste Reeks) uitgegeven door Antwerpen, N.V. Boekhandel ’t Kersouwken:
- Eerste Stukje: 1915. – Tweede Stukje: 1916. – Derde Stukje: 1917. – Vierde Stukje: 1918. – Vijfde Stukje: 1918.
Heruitgaven van deze ‘stukjes’ bij ’t Kersouwken zullen we nog terugvinden tot minstens 1923
Van 1919 tot 1929 worden zowel de nieuwe uitgaven van DECLAMATORIUM als de heruitgaven van de Eerste Reeks verzorgd door S.V. “Lectura” – Antwerpen.
De reeks komt uit onder de algememe titel ‘Nieuwe Reeks’ maar bij de volgende drukken als Tweede Reeks ( … stukje)
- Eerste Stukje: 1919. – Tweede Stukje: 1920. – Derde Stukje: 1922. – Vierde Stukje: 1923. – Vijfde Stukje: 1924. – Zesde stukje: 1929. – Zevende Stukje: 1929.
FILMOGRAFIE
1963 | De Filosoof van ’t Sashuis. (België, 1963),
|
1972 | De vorstinnen van Brugge.
|