Maakt deel uit van:De romantische school

HENDRIK CONSCIENCE

Antwerpen, 3 december 1812  – Elsene, 10 september 1883

Eig. Henri Conscience , (Pseudoniem H. Geweeten).

Prozaschrijver, “die zijn volk leerde lezen”

BIOGRAFIE

3 december 1812: Hendrik Conscience wordt geboren te Antwerpen in de Pompstraat [gedenkplaat] als derde van 8 kinderen [waarvan er 6 jong overleden]  uit een Franse vader Pierre Conscience, timmerman bij de Franse marine, later winkelier, en van Cornelie Balieu, weversdochter uit Brecht. Reeds van bij zijn geboorte heeft hij een zwakke gezondheid.  Door zelfstudie werkt hij zich op en wordt hulponderwijzer.

1812: Het Keizerrijk loopt ten einde.

• Op 26 juni 1814 wordt het Koninkrijk der  Nederlanden opgericht.
• Als de Belgische Omwenteling uitbreekt is hij precies 18 jaar.

1820: Loopt school met zijn broer Jan Balthasar. Bezoekt de vertoningen van de poesjenellenkelder en leest volksboeken. Op 14 december overlijdt zijn moeder.

1822: Het gezin verhuist naar een zelfgemaakt houten huis aan de Groenen Hoek [thans Ploegstraat], buiten de vroegere Spaanse vestingen. Kennismaking met Jan Alfried De Laet; zij worden in natuur-, dier- en plantenleven ingewijd door een tot nu toe onbekend gebleven geëmigreerde Jacobijn.

• De herinnering aan deze periode is fijnzinnig beschreven in ‘Eenige bladzyden uit het boek der natuer’ (1846)
• Zoals vele romantici ervaart Conscience de natuur als een heilzame kracht en is hij van oordeel dat de mens slechts zichzelf kan doorgronden wanneer hij in harmonie leeft met de natuur en haar eerbiedigt. Vandaar de vele natuurevocaties die op talrijke plaatsen in zijn werk, vooral in de idyllische bladzijden van zijn landelijke verhalen voorkomen

1828 – 1830: Hulponderwijzer in de scholen van meester Vercammen, meester Shaw en bij Jacques Joseph Delin op de Meir te Antwerpen.

1830: Neemt dienst in het Belgisch leger, strijdt aan Belgische zijde tegen de Nederlanders.

• September: meldt zich als vrijwilliger in het leger der Omwenteling [Légion parisienne Niellon], zwerft als foerier met de troepen om in de Kempen, beleeft een idylle en komt in de ban van het landschap. Maakt de slag bij Leuven mee, waar hij gewond raakt. Blijft vijf jaar in het leger: harde leerschool, legt zijn schuchterheid af.
• Hij maakt kennis met de hardheid van het legerleven, maar kan in de vrije tijd zijn talenkennis en algemene intellectuele vorming aanscherpen. Hij brengt het tot sergeant majoor, maar wordt in 1835 gedegradeerd toen hij uit onachtzaamheid, maar tegen de bevelen in, zijn Jeune France baardje (een symbool van republicanisme ) niet had afgeschoren.
• Wordt op het einde van zijn diensttijd aangesteld als lesgever bij de regimentsschool voor onderofficieren en korporaals te Dendermonde.
• Op Vastenavond 1936 schrijft hij een tekst voor zangspel ‘Satan Converti’, dat door de soldaten van de Leesmaatschappij van Dendermonde wordt opgevoerd. Met luid protest komt de advocaat en dichter Prudens Van Duysse de voorstelling onderbreken omdat hij vindt dat de advocatenstand in de tekst oneerbiedig wordt behandeld.

21 mei 1836: Na zijn demobilisatie begint hij te schrijven, eerst in het Frans, daarna in het Nederlands.

• Hij leert schrijvers en schilders zoals G. Wappers kennen en wordt opgenomen in ‘De Faem’ en de rederijkerskamer ‘De Olijftak’.
• Onder impuls van De Laet gaat hij lezen: Scott, Byron, Ossian en de eigentijdse romantici. Het wonderjaer ontstaat; voorlezing o.a. ten huize van Gustaaf Wappers en de musicus Max Suremont.
• Komt onder de indruk van het monumentale schilderij ‘De slag der gulden sporen’ (5 meter hoog en 6.20 meter breed) dat de toen 23-jarige Nicaise De Keyser  op het Brusselse Salon van 1836 tentoonstelt. (Nota: het schilderij werd jammer genoeg verwoest bij een bombardement op 21 juli 1944)

9 februari 1837: Verlaat het ouderlijk huis.

De uitgave van ‘Het wonderjaer’ bij inschrijving bezorgt hem een tekort van 500 fr.

• Het wonderjaer is een historische roman waarin de Beeldenstorm centraal staat.
• Als literaire prestatie ondermaats: zwakke structuur, lachwekkende intrige, stuntelig taalgebruik.
• Aaneenschakeling van kleurige emotionele, soms griezelige en gruwelijke taferelen, rijkelijk geïllustreerd door bevriende schilders.
• Goed beeld van de jonge Conscience als romantische gevoelsmens. Vooral zijn liberaal vrijheidsbesef springt in het oog: de opstand der geuzen wordt verheerlijkt, de Spaanse tirannie verafschuwd.

Neemt zijn intrek in de herberg ‘De Koning van Spanje’ [thans Carnotstraat: gedenkplaat]. Audiëntie bij Koning Leopold I, die hem een subsidie verleent.

De uitgave van ‘Phantasy’ – zijn tweede boek – is evenmin een succes: ontmoediging.

Conscience vat het plan op een grote historische roman ‘De Leeuw van Vlaenderen’ te schrijven, die tot nationale wedergeboorte oproept.

1 April 1837 – oktober 1838:  Gustaaf Wappers bezorgt Conscience de betrekking van “traducteur” bij het Provinciebestuur van Antwerpen.

• Op 21 november wil Conscience zijn ontslag aanbieden om tijd te krijgen voor de documentatie van zijn project. Gouverneur Ch. Rogiers komt met een beter voorstel: ’s morgens bureauwerk verrichten en in de namiddag tijd voor opzoekwerk in de Stadsbibliotheek.
• Op 8 juli ontvangt hij zelfs een toelage van 500 fr. van koning Leopold I.
• Ook verkreeg hij verlof om samen met De Laet een uitgebreide studiereis te maken doorheen West Vlaanderen. Hij bezoekt er de ruïnes van kastelen, het Groeningerveld. Praat met kenners van de slag en middeleeuwse kledij en gebruiken.
• Op 19 februari 1838 zitten De Laet en Conscience aan het jaarlijks banket van ‘De Tael is gansch het Volk’. Er worden fragmenten voorgelezen.
• Op 31 december is het dan zover: de drie delen verschijnen, elk met de beroemd geworden afbeelding van Wappers: de springensgerede leeuw die zijn ketens verbroken heeft.
• Ondanks het succes kon de auteur de schulden slechts delgen dank zij hulpgeld van de koning. Uiteindelijk zou hij er 10 frank winst aan overhouden.

Bron: Dr. Emiel Willekens. Profiel van Hendrik Conscience.

6 februari 1939: Heftige redevoering tegen het Verdrag der 24 Artikelen. Relletjes als gevolg. Psychische instorting. Onzeker bestaan, geen vooruitzichten. Opgenomen in het huis van hovenier Van Geert. Kort verblijf te Dendermonde bij de familie De Cock-De Pauw. Breuk met De Laet. Redacteur van De noordstar.

18 december 1939: Terugkeer in het openbare leven met een indrukwekkende grafrede op de historieschilder Matthijs Van Bree.

1840: Krijgt van regeringswege de opdracht tot het schrijven van een geschiedenis van België. Zetelt in de commissie der Rubensherdenking te Antwerpen. Redevoeringen.

1841: Wordt door bemiddeling van G. Wappers griffier bij de Antwerpse Koninklijke Academie voor Schone Kunsten.

4 augustus 1842: Huwt met Maria Peinen, dochter van een diamantslijper van Engelse afkomst.

1843: Oprichting van het geheim genootschap ‘De Hermans’ (strijders), een romantisch broederschap waar Conscience een belangrijke rol in speelt.

• Met  zes medestanders stichten ‘De Hermans’ op 1 januari 1944 het eerste Nederlandstalig dagblad ‘Vlaams België’ te Brussel. Wegens te weinig abonnees houdt het blad het maar één jaar uit. Bovendien blijft het blad neutraal in een politiek verzuild land .
• Hetzelfde jaar verschijnt ‘Het Handelsblad’ (gematigd katholiek) dat met August Snieders als eerste hoofdredacteur een langdurig bestaan zal kennen.
• Hij evolueert naar een minder radicaal katholiek realisme alhoewel hij flamingant blijft.
• Hij schrijft nu maatschappelijke zedenromans zoals “Siska van Roosemael“.

1845: De in officiële opdracht geschreven Geschiedenis van België die hij aan Leopold I opdraagt, rolt van de persen. In juni wordt hij benoemd tot Ridder in de Leopoldsorde.

In datzelfde jaar ontstaat uit ‘De Hermans’ “Het Heilig Verbond” als geheime kern van het geheime liberale genootschap ‘De Toekomst’.

Conscience wordt lid van het geheime liberale genootschap ‘De Toekomst’, tracht een politieke rol te spelen en wordt een omstreden persoonlijkheid. Vriendschap met Mgr. Melchior van Diepenbrock, zijn Duitse vertaler. Er volgt een woelige periode: uitgesloten uit ‘De Olijftak’, conflict met P.F. Van Kerckhoven.

Juli 1846: Woont in Keulen het feest van het ‘Vlaemsch-Duitsch Zangverbond’ bij. Medestichter van het genootschap ‘Voor Tael en Kunst’, de tegenhanger van ‘De Olijftak’. Talloze redevoeringen.

• Hij probeert voortdurend de Vlaamse Beweging op het terrein van de politiek te brengen. Zijn pogingen om de Vlaamse ideologie tot een politieke eenheidspartij te verheffen mislukken. Conscience wordt  het slachtoffer van de katholiek-liberale tegenstellingen die boven zijn hoofd worden uitgevochten. Zijn streven naar een soort Belgische centrumpartij met een uitgesproken Vlaams programma dat een neutrale positie zou kunnen innemen tussen katholieken en liberalen, wordt te Antwerpen bitter gedwarsboomd.
• In 1847 wordt ‘het verraad’ van Conscience breed uitgesmeerd in het liberale weekblad ‘De Schrobber’ onder redactie van P.F. van Kerckhoven. Hij betoogt dat de Vlaamse beweging niet alleen voor taalrecht moet opkomen maar tevens voor de vrije gedachte, iets wat een man als Conscience bereid zou zijn op te geven.
• De hele hetze draait uit op een beschamende moddercampagne, waar geen enkel laag bij de gronds argument aan ontbrak.

Vanaf 1850 begint hij dorps- of landelijke romans te schrijven zoals “De Loteling” en “De arme edelman”. Eerste contact met uitgever J.P. Van Dieren.

1851: Mislukt in de politiek bij een poging om de Vlaamse ideologie tot een politieke eenheidspartij te verheffen. Na een smadelijke kiescampagne raakt hij niet verkozen in de 5e wijk.

1853: Na zijn ontslag bij de Academie leeft hij tot 1856 uitsluitend van zijn literaire werk. Maar het gezin heeft meer behoeften dan de schrijver met zijn pen kan bestrijden.

1856: Wordt benoemd tot arrondissementscommissaris te Kortrijk. Neemt te Kortrijk zijn intrek bij bouwmeester P.N. Croquison in de Jan Palfijnstraat [thans nummer 16]. Zijn ambtenaarsjaren vormen een scheppingsarme periode. Vriendschap met minister Vandenpeereboom en diens broer.

• De jaarwedde verbonden aan deze functie was eigenlijk onvoldoende om de zware kosten te dekken die de status van het gezin Conscience vergde: het ambt liet hem te weinig tijd om zijn inkomsten door letterkundig werk op peil te brengen. In zijn Kortrijkse periode (1857-1868) heeft Conscience het gevaar gevoeld een “broodschrijver “ te worden.

1858: Wordt voorzitter van de Kortrijkse ‘Maetschappij ter Aenmoediging der Schoone Kunsten en der Letterkunde’.

1866: Maakt samen met Karel Versnaeyen, – de eerste Belgische kennis van Multatuli – , een reis naar Zwitserland. Zijn zoon Hildevert, een zorgenkind, emigreert naar Amerika.

10 september 1868: Wordt conservator van het Wiertzmuseum te Elsene. sinecure. Tuinaanleg en knutselwerk.

• Alhoewel het in zijn privé-leven minder goed gaat – zijn twee zonen, de 25-jarige Hildevert en de 12-jarige Hendrik sterven kort na elkaar aan typhus- betekent dit op letterkundig vlak een herleving met o.a. “De kerels van Vlaanderen“

Mei 1870: Verwerft de vijfjaarlijkse staatsprijs voor literatuur.

12 augustus 1870: Maria Conscience huwt de dichter Gentil Antheunis.

• Gentil Antheunis was vrederechter te Torhout, maar tevens dichter, componist, vertaler van gedichten en libretti. Van hem zijn gekend: Ik ken een lied op muziek van Willem De Mol en Mijn Vlaanderen heb ik hartlijk lief op tekst van Theofiel Coopman.
• Wanneer Antheunis in 1877 bevorderd wordt tot vrederechter te Halle, komt Conscience vaak voor langere tijd op bezoek in deze stad.
• Reeds in 1872 moet hij uitgebreide wandelingen in de Zennevallei hebben gemaakt. Sporen daarvan vinden we terug in Eene verwarde zaak uit 1874.

1872: Neemt deel aan het Taal- en Letterkundig Congres te Middelburg. Lid van de Académie Royale de Belgique. Vriendschap met de componist Willem De Mol.

1874: Verblijft twee maanden te Blankenberge wegens een oogziekte.

1875: Maakt verschillende voettochten in Wallonië en aan de kust. Hij verblijft in die tijd heel vaak in Halle (Gasthof Lamme Gisj ‘Geerts’). Later dat jaar onderneemt hij weer een reis: langs de Rijn dit keer.

25 september 1881: Naar aanleiding van het verschijnen van zijn honderdste titel ‘Geld en adel’, valt hem te Brussel een volkshulde te beurt.

• De feestviering ging gepaard met een optocht, muziekuitvoeringen en de toekenning van het erelidmaatschap van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden.

23 juli 1881: Doctor honoris causa van de universiteit Leuven.

Augustus 1883: Nog tijdens zijn leven wordt te Antwerpen een standbeeld te zijnen ere onthuld.

10 september 1883: Overlijden van “de man die zijn volk leerde lezen”  te Elsene aan een maagkwaal die hem reeds lang hinderde.

Epiloog 1

Hij werd begraven te Antwerpen op het Kielkerkhof als gold het een vorst. Toen het grafmonument – een obelisk met treurende leeuw en met de zinsspreuk “Gij zult uw vaderland beminnen en zijne taal en zijnen roem” – een werk van Frans Joris, onthuld werd, weerklonk de enig mooie Conscience cantate van Peter Benoit (op tekst van V.A. dela Montagne).

In 1936 werd zijn stoffelijk overschot overgebracht naar het Schoonselhof.

Epiloog 2

2002: Bij Lannoo te Tielt verschijnt een volledige en ongecensureerde versie van De Leeuw van Vlaenderen. Geen zoveelste hertaalde, hertoetste of voor de jeugd herwerkte versie, maar een uitgave van de originele eerste druk in de originele spelling, met de titelplaat van Gustav Wappers en het (taal)politieke voorwoord

 

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Websites

• NEDWEB/Literatuur in context – Conscience, Hendrik
• DBNL auteur – Hendrik Conscience
• Anoniem Mededelingen van de Documentatiedienst, ‘Conscience 1812-1883’ In: Mededelingen van de Documentatiedienst (1954-1992).
• Hendrik Conscience – Wikipedia

Publicaties

• Dr. Emiel Willekens, Profiel van Hendrik Conscience 1812-1883, Stichting Hendrik Conscience. 1982.

 SMAAKMAKER

DE BRIEF AAN DE SOLDAAT

Eindelijk stak Trien de pen in de inkt en boog zich alsof ze ging schrijven. Na een ogenblik hief ze het hoofd op en vroeg:
– Wel, zeg het maar: wat moet ik schrijven ?
Het was de moeder van Jan die antwoordde:
– Begin maar met te vragen, hoe het met zijn gezondheid gaat. En als dat er staat, zullen we er stilaan wel wat bijdoen.
– Neen, kind, zei hààr moeder, schrijf eerst dat gij de pen in de hand neemt om te vernemen naar de staat van zijn gezondheid. Zo begon de brief van Peer-Jans-Tist ook, die ik gisteren bij de meepeller heb horen lezen.
– Dat schrijf ik niet, want dat is veel te kinderachtig, zei Trien ongeduldig. Jan weet toch vanzelf wel, dat ik niet met mijn voeten schrijf.
– Zet eerst maar eens zijn naam boven op het papier, zei de grootvader in zijn alkoof.
– Welke naam ? Braems ?
– Bijlange niet. Jan !
– Ge hebt gelijk, grootvader, besliste Trien. Ze bracht de pen op het papier en terwijl ze zocht naar de plaats waar ze zou beginnen, spelde ze stil de naam van haar vriend.
Plots stond de moeder van Jan op en greep de hand van het meisje.
– Wacht eens wat, Trien. Vindt ge niet dat Jan alleen niet goed is ? zo kort afgebeten. Daar zou iets moeten bij zijn. Zoudt ge niet beter zetten: beminde zoon of kind lief ? dat is immers veel schoner.
– Neen, dat zet ik niet, morde Trien. Kan ik nu aan Jan schrijven alsof ik zijn moeder ben ?
– Maar wat zult ge dan schrijven ?
Een lichte blos kleurde Triens voorhoofd terwijl ze antwoordde:
– Als we eens schreven: lieve vriend ? Vindt ge dat niet het schoonste van al ?
– Neen, dat wil ik ook niet, zei Jans moeder, zet dan nog liever Jan kortaf.
– Beminde Jan ? vroeg het meisje.
– Ja, zo is het goed, antwoorden de anderen tegelijk, verblijd over de oplossing van de lastige kwestie.
– Wel, blijf dan allemaal van de tafel, zei Trien luid.
Ze begon aan het werk. Na een ogenblik stonden reeds de zilte zweetdruppels op haar voorhoofd te glinsteren. Ze hield haar adem in en haar aangezicht gloeide. Toen ontsnapte haar een lange zucht en, als van een zware last verlost, zei ze tevreden:
– Oef ! Die b is nog de moeilijkste letter van al. Maar ze staat er nu toch met haar lange kop.
De twee vrouwen stonden op en staarden verwonderd op die ene letter, ten minste zo groot als een vingerlid.
– Hee, riep de moeder van Jan uit, het is zoiets als een wesp. En dat wil zeggen: beminde Jan. Schrijven is toch schoon. Ge zoudt bijna zeggen dat er toverij onder steekt.

Uit: De Loteling.

BIBLIOGRAFIE, UITGAVEN  & FILMOGRAFIE

De gegevens van deze bibliografie werden onder meer nagekeken bij

• Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
• Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
• Anoniem Mededelingen van de Documentatiedienst, Mededelingen van de Documentatiedienst (1954-1992)

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.

A. Chronologisch overzicht

Jaar	Titel	Fotogalerij	Uitgeverij 1ste druk
1837	In ’t wonderjaer (1566). Historische Tafereelen uit de XVIde eeuw. Historische roman waarin de Beeldenstorm centraal staat.		Antwerpen: Weduwe J.S. Schoesetters. – 191p. Elektronisch beschikbaar via Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren
1837	Phantazy. (gedichten en verhalenbundel) Bevat: I. Godswraeck (pp 1-44); II. Satans wagen of het Stoomtuig. Phantastisch dichtstuk (pp 45-58); III. Aen Vrouw Wappers (pp 59-61); IV. Een meisje (pp 62-64); V. De Lange Nagel (pp 65-102); VI. Aen Gustaf Wappers (pp 103-105); VII. Aen mynen Boezemvriend (pp 106-108); VIII. Aen Jozef Govaerts (pp 109-110); IX. Godsgenade (pp 111-177); X. Aen Nestor Pauwels (pp 178-180); XI. Aen een’ Schilder (pp 181-184);  XII. Aenteekeningen (pp 185-194).		Antwerpen: Ter drukkery van  L.J. De Cort, Paddengracht. -195p. Afmetingen: 22.50 x 13.50 (ingenaaid)
1838	De Leeuw van Vlaanderen of De Slag der Gulden Sporen door Hendrik Conscience, schryver van Het Wonderjaer en der Fantazy, lid der Antwerpsche Rederykkamer en der Koninglyke Maetschappy van Schoone Kunsten te Gent. Drie delen. Titelbladzijde en gravure van Gustaf Wappers.		Antwerpen: Ter drukkery van  L.J. De Cort, Paddengracht. -[X], 206 + 194 + 190pp. Elk deel bevat een titelprent. Houtsnede van H[enry Brown naar een ontwerp van (Gustaf^) Wappers. In het eerste deel, gedrukte opdracht ‘Aen den heere Gustaf Wappers’s Konings Schilder’. Het voorwoord werd eigenhandig gesigneerd door de schrijver. In het derde deel tegenover p. 138, uitslaande kaart met Grondteekening van den Slag te Kortryk of der Gulden Sporen, 11 july 1302. Steendruk door J. Ratinckx, zoon, te Antwerpen.
1839	Aenspraek tot het Vlaemsche volk … op den Vlaemschen schouwburg te Antwerpen, 6 febr. 1839		Antwerpen: Ter drukkery van  L.J. De Cort, Paddengracht. -12p. Afmetingen: 21 x 13
1839	“Het oordeel Gods” (verhaal)		In: Nederduitsch Letterkundig Jaerboekje voor 1839, jg. 6, pp. 105-118.
1840	Gedichten en redevoeringen uitgesproken door verschillende persoonen ter gelegenheid der verheffing van den heere Gustaf Wappers tot bestierder van de Koninglyke Akademie van Antwerpen. Verzameld en uitgegeven door Hendrik Conscience.		Antwerpen: Ter drukkery van L.J. De Cort, Paddengracht. -44p. Afmetingen: 24 x 14
1840	Het beulenkind (verhaal) 1846: Opgenomen in de verhalenbundel ‘Avondstonden. Verhalen, zedeschetsen en zinnebeelden.‘		In: De Noordstar, 1840, jg 1, deel I, pp 145-163 & pp 193-217.
1840	“De pelgrim in de woestyn” (verhaal) Later verwerkt tot De dichter en zijn droombeeld, 1872.		In: De Noordstar, 1840, jg 1, deel 1, pp. 5-25 en 49-66.
1841	De Dorpsschoolmeester ten tyde va Maria Theresia. Een tafereel. 1846: Opgenomen in de verhalenbundel ‘Avondstonden. Verhalen, zedeschetsen en zinnebeelden‘.		In: De Noordstar, 1841, jg 2, deel 1, pp, 241-258, gesign. H.C
1843	Hoe men schilder wordt. Eene ware geschiedenis van eenen schilder die nog leeft. Eerste werk dat Buschmann liet illustreren. Titelprent is een ets van Dujardin. Verder meer dan 30 kleine illustraties, waaronder initialen, houtgravures van Henry Brown, naar tekeningen van E. Dujardin, Gustaaf Wappers en François-Gustave Buschmann.		Antwerpen: Drukkery van  J.E. Buschmann, uitgever. -[IV] + 71 + [I] pp. Afmetingen: 22.2 x 15
1843	Het wonderjaer (1566). Historische Tafereelen uit de XVIde eeuw. Gewijzigde herdruk van “In ’t wonderjaer” 1837 1843: Eveneens uitgegeven door Van Dieren & Co.		Antwerpen: Ter drukkery van L.J. De Cort.  -206p. Afmetingen: 19.50 x 12.50 (ingenaaid)
1844	Siska van Roosemael. Ware geschiedenis van eene jufvrouw die nog leeft. Vyf-en-dertig teekeningen door E. Hamman, op hout gesneden door H. Brown.		Antwerpen: Drukkery van  J.E. Buschmann, uitgever. -107p. Afmetingen: 17 x 13 Reeks: Nederduitsche kunstbibliotheek voor lezende huisgezinnen. – Antwerpen; vol. 1844: 1
1844	Wat eene moeder lyden kan. Ware geschiedenis. (novelle) Vijftig Houtsneden, geteekend door J. Mathysen, op hout gesneden door H. Brown. 1841: Verscheeen eerder in ‘De Noordstar’ 1841, jg 2, deel 1, pp. 145-168.		Antwerpen: Drukkery van  J.E. Buschmann, uitgever. -66 + [II]p. Afmetingen: 9 x 6.6 (ingenaaid – harde geïllustreerde kaft) Gezet uit de non-pareille. De Engelse graveur Henry Brown, die lange tijd in Nederland en België verbleef, werd bij de reorganisatie van de Antwerpse Academie voor Schone Kunsten door Gustaaf Wappers in 1840 aangesteld voor de klas voor houtgravure.
1844	De sleutel der gezuiverde spelling, goedgekeurd door Koninklijk Besluit van 1 januari 1844. Overzichtstabel van grammaticale en spellingsregels van de Nederlandse taal.		Antwerpen: Drukkery van  J.E. Buschmann, uitgever. -1 blad. Afmetingen: 58 x 72 cm (gevouwd in boekvorm op 18.50 x 15 cm)
1845	Geschiedenis van België. (geschiedenisboek) Versierd met 200 houtsneden, geteekend door Wappers, Hamman, Lauters, Jacob Jacobs, Lies, Hendrickx, Carolus, Baugniet, Van Lerius, De Hoy, enz., in hout gesneden door H. en W. Brown, Vermorcken, Hemeleer, Pannemaker, enz.		Antwerpen: Drukkery van  J.E. Buschmann, uitgever. / Brussel: Alexander Jamar. -528p. Afmetingen: 26.50 x 17.50
1845	Geschiedenis van graef Hugo van Craenhove en van zijne vriend Abulfaragus. Met 20 grote platen op Chineesch papier en eene veelkleurige titelplaat door Ed. Dujardin.		Antwerpen: Drukkery van J. E. Buschmann, uitgever. -118p. Afmetingen: 22.75 x 25.50 (oblong)
1846	Avondstonden. Verhalen, zedeschetsen en zinnebeelden. Bevat: Quinten Metsys.-Verhael. De engel des goeds en de geest des kwaeds. -Mymering. De nieuwe Niobe. -Verhael. Weetlust en geloof. -Zinnebeeld. Het beulenkind. -Verhael. De geest. -Zedeschets. Rikke-tikke-tak. -Verhael. De schoolmeester te tyde van Maria Theresia. -Zdeschets. De kwade hand. -Verhael. Striata formosissima of De dahliakoorts. -Zedeschets. De Grootmoeder. Twee vertelsels voor kinderen.		Antwerpen: Drukkery van J. E. Buschmann, uitgever. -322p. Nota: De Engel des goeds en de geest des kwaeds, mymering, verscheen eerder in Het Taelverbond, 1845, jg 1 deel 1 pp 7-22. Striata formosissima of De Dahliakoorts, zedeschets,  verscheen eerder in Nederduitsch Letterkundig Jaerboekje voor 1844, jg. 11 pp 98-121. Het beulenkind verscheen eerder in De Noordstar, 1840, jg 1, deel 1 pp 145-181 & pp 192-239. De Dorpsschoolmeester verscheen eerder in De Noorstar 1841, jg 2 deel 1, pp 241-258, gesign. H.C.
1846	Eenige bladzyden uit het boek der natuer. Verwerkt hierin de periode in 1920 dat hij als jonge knaap woonde in de Groenen Hoek buiten de stadswallen.		Antwerpen: Drukkery van J.- E. Buschmann, , Ossen-markt, N°1182. -292p. Afmetingen: 20.30 x 13
1847	Lambrecht Hensmans. (roman) Versierd met veertig houtsneden, geteekend door J. Mathysen. Twee delen.		Antwerpen: Drukkery van  J.E. Buschmann, uitgever. -102 + 118p. Afmetingen: 17 x 13 Reeks: Nederduitsche kunstbibliotheek voor lezende huisgezinnen. – Antwerpen; vol. 1847: 1- 2
1849	Jacob van Artevelde. (roman) Tegenover het titelblad een houtgravure met de attributen van de krijgsman, Jacob van Artevelde.		Antwerpen: Drukkery van  J.E. Buschmann, uitgever. –3 dln in één band ( XXIII-[1]-234 + 222 + 255-[1] p) Afmetingen: 22.7 x 15.20
1850	Baes Gansendonck. (novelle) Met vier platen door Edward Dujardin		Antwerpen: Drukkery van  J.E. Buschmann, uitgever. -164p. Afmetingen: 16.40 x 12.50
1850	Houten Clara. (roman) Met vier platen door Edward Dujardin. 1947: in: Het Taelverbond, 1847, jg 3, pp. 201-256 en 297-324. 1851: Vertaald in het Duits als Die hölzerne Klara door Philipp Gigot. Uitgever: Brüssel und Leipzig: Verlag von Kiessling. 1853: 2de  uitgave ibidem. 1857: 3de uitgave ibidem		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en comp., Coppenolstraat, 1045.   -133-[3] p., 4 pl. : front., ill. Afmetingen: 17.80 x 13.50 1914: Toneelversie ‘Houten Klara. Tooneelspel in drie bedrijven naar het verhaal van Hendrilk Conscience door August Monet. Uitgever: Flor Burton, Antwerpen. (24 x 13)
1850	De loteling. (roman) Met vier platen door Ed. Dujardin. Met titelplaat. Met een gedrukte opdracht aan ‘den heere Evarist van Cauwenberghs, burgemeester der gemeente Schilde’.		Antwerpen: Drukkery van  J.E. Buschmann, uitgever. -150p. Afmetingen: 17.40 x 13
1850	Blinde Rosa. (novelle) Met vier platen door Edward Dujardin Met titelplaat. Op de laatste pagina wordt gemeld dat Houten Clara van de pers is gekomen. 1847: Eerder gepubliceerd in Het taelverbond V, Antwerpen, J.E. Buschmann, 1847, pp. 201-256, 297-324.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -65+[3] p., [4] pl.: front., ill.. Afmetingen: 17.40 x 13
1851	De arme edelman. (roman) Met vier platen door Ed. Dujardin.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -208p. Afmetingen: 17.50 x 13.50
1851	Rikke-tikke-tak. (roman) Met vier platen door Edward Dujardin.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -104p. Afmetingen: 18 x 13.50
1852	De gierigaerd. (roman) Met vier platen door Edward Dujardin.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -195p. Afmetingen: 17 x 13.50
1853	De Boerenkryg (1798). Historisch tafereel uit de XVIIIe eeuw. Twee delen. (historische roman) Geïllustreerd met zes litho’s van J. Brouwers naar tekeningen van Edward Dujardin – de litho’s zijn gesigneerd E.D.J., de laatste is gedateerd 1853		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   –2 vol. (214 + [II]  en 208 p.) Afmetingen: 17.50 x 13.50
1852	De grootmoeder. Twee vertelsels voor kinderen. Bevat: Vertelsel van Janneke en Mieke (pp 1-22); Het vertelsel van knagelyntje (pp 23-36). 1971: Het verhaal ‘Het vertelsel van knagelyntje’ werd opgenomen in de bundel ’54 Vlaamse verhalen’, deel 1, samengesteld door K. Jonckheere en M. Gijsen. Uitgeverij Paris-Manteau, Antwerpen, pp 157-161. 1978: Tevens opgenomen in ‘Vlaamse dorpsverhalen uit vroeger tijd’, p 10-21. Samenstelling dr. Tjaard W.R. de Haan. Uitgever: Het Spectrum, Utrecht. Reeks Prisma Boeken vol. 1850		Antwerpen: Hendrik Peeters. / Amsterdam: H.J. Van Kesteren. -61p. Afmetingen: 17 x 12.60 (gebonden – harde geïllustreerde kartonnen kaft) Drukkery van L. Schotmans, Antwerpen.
1854	Hlodwig en Clothildis. Historische tafereelen uit de Ve eeuw. (historische roman) Drie delen.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   3 vol., 213 [1] p. + 205 [1] p. + 236 p., 1 pl: front., portr ; Afmetingen: 17 x 13.50
1855	Het geluk van rijk te zijn. Met vier platen door J. Bertou		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -160p. Afmetingen: 18 x 13
1855	De plaeg der dorpen. (tendensroman) Met (vier) platen door J. Bertou		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -181 [1] p., [4] pl. : front., ill. Afmetingen: 17.20 x 13.30
1856	De zending der vrouw. (lezing) In de publicatie: “Een Zwanenzang door Jan van Beers en De Zending der Vrouw door Hendrik Conscience.” Uitgegeven ten voordeele der weduwe en weezen van Eug. Zetternam. Antwerpen, Kennen en Gerrits; Gent, Willem Rogghé; Amsterdam, H.J. van Kesteren, (1856) 1858: Opgenomen in de bundeling ‘Mengelingen’.		Antwerpen: Kennes en Gerrits / Gent: Wi. Rogghé / Amsterdam: H.J. van Kesteren. -pp 17-47 Afmetingen: 17 x 13 Voorgedragen op het “Groot Toon- en Letterkundig Feest”, gegeven door het Vlaemsch Gezelschap van Antwerpen in de Koninklyk(e) Schouwburg op maendag 19 november 1855, ten 7 ure ’s avonds. Medewerking werd ook verleend door het Willems Genootschap van Gent. Op het programma staat o. m. een lezing van Conscience “De Zending der Vrouw”.
1856	De geldduivel. Tafereelen uit onzen tijd. Met twee teekeningen van Victor Lagye, in hout gesneden door Henry Brown. Twee delen. Nota: hoewel aangegeven dat de publicatie 2 platen bevat, blijkt dat de plaat voor het tweede deel nooit werd uitgegeven.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   2 vol. (211 [1] + 158 p., [2] pl.) : front., ill. Afmetingen: 17.20 x 13.50
1856	Beschryving der nationale jubelfeesten te Brussel gevierd op 21, 22 en 23 juli 1856, ter gelegenheid van de 25e verjaring der inhuldiging van Z.M. Leopold I, als Koning der Belgen.		Brussel: Alexander Jamar, uitgever. -114p. ill. Afmetingen: 27 x 18
1856	Moeder Job. (roman) Met vier platen van J. Bertou.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -195p. Afmetingen: 17 x 13.30
1858	De omwenteling van 1830. Herinneringen uit myne eerste jeugd. (memoires) Kostenloos afgeleverd aen de inschryvers op het werk Batavia		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -152p. Afmetingen: 17 x 13
1858	Batavia: historisch tafereel uit de XVIIIe eeuw. (historische roman) Met twaelf platen door Edward Dujardin. Drie delen. De drie delen met titelplaat.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -176p. Afmetingen: 17.50 x 13
1858	Mengelingen. (bundeling van vroegere verhalen) Bevat: De zending der vrouw (pp 5-14); Het boetende meisje (pp 15-20); De moordenaar (pp 21-31); De grootmoeder. Twee vertelsels voor kinderen (pp 32-45); De Maegd van Vlaenderen. Een nachtgezicht (pp 46-55); De brandende schaapherder (pp 56-76). Met titelplaat gesigneerd door J. Hemeleer.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -76p. Afmetingen: 17.30 x 13.30
1858	Redevoeringen. (bundeling) Bevat 15 redevoeringen uitgesproken door  Conscience over de periode 1839-1858		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers. -79p. Afmetingen: 17.50 x 13.50
1858	De lange nagel (1571) Afzonderlijke druk. Eerder (1837) verschenen in de verhalenbundel Phantazij.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -31p. Afmetingen: 18 x 13.50
1859	De kwael der tyds. Eene geschiedenis onzer dagen door Hendrik Conscience. (roman) Met acht platen door Edward Dujardin. Twee delen. 1912: Bewerkt tot toneelstuk “De Kwaal des tijds. Toneelstuk in één bedrijf” naar den roman van H. Conscience door George P. M. Roose en Jan de Schuyter. Uitgeverij Van Rompaey te Antwerpen (23.50 x 15.70) – 30p.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   2 t./1 vol., (168 + 168 p., [4]-[4] pl.) : front., ill. ; Afmetingen: 17.30 x 13
1859	Simon Turchi of De Italianen te Antwerpen. Historische tafereelen uit de XVIe eeuw. (historische roman) Twee delen.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   2 vol. (198 + 184 p.) Afmetingen: 17.30 x 13
1860	De jonge doctor. Tafereelen uit onzen tyd. Met acht platen door Edward Dujardin. Twee delen		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -2 vol. (194 + 192 p.) Afmetingen: 17.20 x 13.30
1860	Het yzeren graf. (roman) Met acht platen door Edward Dujardin. Twee delen. 2023: Heruitgave bij Davidsfonds te Leuven. Bezorgd door Johan Vanhecke in de reeks Davidsfonds literair.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   2 vol (191 + 164 p.) Afmetingen: 17.20 x 13.30
1861	Bella Stock. Tafereelen uit het leven der Vlaemsche Visschers. Met acht platen door Edward Dujardin. Twee delen. 1930: Bewerkt tot zagspel in drie bedrijven met naspel door Jos Janssens. Uitgeverij De Raedt-Verhoye te Roeselare. Reeks; Deraedt’s Tooneelbibliotheek vol 1930-2. -84p.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.  -2 vol. (176 + 164p.) Afmetingen: 17.50 x 13
1861	De burgers van Darlingen. Zedetafereel in twee tydvakken. Met acht platen door Edward Dujardin. Twee delen.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   2 vol. (190 + 169 p.) : pll. Afmetingen: 17.20 x 13.20
1862	Het Goudland. Lotgevallen van dry Vlamingen die naer Californie vaerden om goud te zoeken. (roman) Met acht platen door Edward Dujardin. Twee delen. 1966: Het Goudland. Show door Hugo Claus naar de roman van Hendrik Conscience, Antwerpen KNS. Componist: Frans Sans – Grammofoonplaat (Gemeentekrediet van België) – Tekst uitgegeven door De Bezige Bij te Amsterdam in 1966 in de reeks Literaire Reuzepockets vol. 237. 1976: Uitgave door Manteau in de reeks Grote Marnixpockets vol 121.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   2 vol. (210 + 242 p.) Afmetingen: 17 x 13
1862	Moederliefde. Tafereelen uit onzen tijd. Met acht platen door Edward Dujardin. Twee delen.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   2 vol., 198 + 212 p : ill Afmetingen: 17.20 x 13
1863	De koopman van Antwerpen. Eene geschiedenis onzer dagen. Met acht platen door Edward Dujardin. Twee delen.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers. Afmetingen: 17.20 x 13
1864	Menschenbloed. Zedetafereel onzes tyds. Met vier platen door Edward Dujardin.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -176p. Afmetingen: 17.20 x 13
1864	Eene uitvinding des duivels. Helsche geschiedenis. (novelle) Met vier platen van Edward Dujardin		Antwerpen: Drukkery van J. P. van Dieren en Comp. Uitvinders. 64p. Afmetingen: 17 x 13
1865	Bavo en Lieveken. Geschiedenis van twee werkmanskinderen. (roman) Met vier platen door Edward Dujardin.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.  -208p. Afmetingen: 17 x 13
1865	Valentijn: Eene geschiedenis onzer dagen. Twee delen		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   2 vol. (202 + 148 p.) Afmetingen: 17.50 x 13.50
1865	De ziekte der verbeelding. Eene geschiedenis onzer dagen. Met vier platen door Edward Dujardin.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -192p. Afmetingen: 18.50 x 14
1866	De burgemeester van Luik. Historische tafereelen uit de XVIIIe eeuw. (historische roman) Met acht platen door Edward Dujardin. Twee delen.		Antwerpen: Drukkery van J. P. van Dieren en Comp. Uitgevers.  -2 volumes (188 + 183 p.) Afmetingen: 17 x 13
1868	Levenslust. Drie delen		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.  -214 + 175 + 203 pp. Afmetingen: 17.50 x 13.50
1871	De kerels van Vlaanderen: historische tafereelen uit de XIIe eeuw. Met acht platen door Edward Dujardin. Met titelplaat.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -203p. Gedrukt in 2 kolommen per blad. Afmetingen: 26.20 x 18.20
1872	Een goed hart. Zedenschets. Met 2 platen van Edward Dujardin.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -76p. In Nederland uitgegeven door A.W. Sijthoff te Leiden – 105p. Afmetingen: 17 x 13
1872	Koning Oriand. Vlaamsche heldensage. Met 4 platen van Edward Dujardin.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -183p. Afmetingen: 17.50 x 13.50
1872	Eene 0 te veel. Antwerpsche zedenschets. Illustraties: Edward Dujardin.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -158p. Afmetingen: 17 x 13 (ingenaaid)
1872	Een slachtoffer der moederliefde. Zedenschets. Met 2 platen van Edward Dujardin. Met titelplaat. Op de laatste pagina van het omslag: “Ter perse van denzelfden schryver, om binnen kort te verschijnen: De Baanwachter”.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp. Uitgevers. -105p. Afmetingen: 17.50 x 13.50
1872	Eene stem uit het graf. (novelle) Met 2 platen door Edward Dujardin.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -54p. Afmetingen: 17 x 13
1872	De twee vrienden. Met 2 platen van Edward Dujardin. Met titelplaat. Op de laatste pagina van het omslag: “Ter perse van denzelfden schrijver, om binnen kort te verschijnen: De baan wachter.”		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -106p. Afmetingen: 17 x 13
1872	Een zeemanshuisgezin. (novelle) Met 2 platen door Edward Dujardin.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -60p. Afmetingen: 17.40 x 13.50
1872	De dichter en zijn droombeeld. Groot zangspel in vier bedrijven. Muziek: Karel Miry.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -64p. Afmetingen: 17 x 13
1873	De baanwachter. Zedenschets. Met 2 platen van Edward Dujardin.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -119p. Afmetingen: 17 x 13
1873	Korte levensbeschrijving van Ferd.-Aug. Snellaert, lid der Academie.		Brussel: F. Hayez. -24p. Overdruk uit: Annuaire de l’Académie royale de Belgique.
1873	De minnezanger. Middeleeuwsche Volkssage. Met 4 platen door Edward Dujardin. Met titelplaat		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -215p. Afmetingen: 17 x 13
1874	De keus des harten. Met 4 platen van Edward Dujardin. Met titelplaat. Op de laatste pagina van het omslag: “Ter perse van denzelfden schrijver, om binnen kort te verschijnen: Everard T’Serclaes, Historische tafereelen uit de X1Ve eeuw.”		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -204p. Afmetingen: 17 x 13
1874	Everard t’Serclaes. Historische tafereelen uit de XIVe eeuw. Met 4 platen van Edward Dujardin. De twee delen met titelplaat. Op de laatste pagina van het omslag, van de twee delen: “Ter perse van denzelfden schrijver, om binnen kort te verschijnen: Eene verwarde zaak.”		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   2 vol. (202 + 178 p.) Afmetingen: 17.50 x 13
1874	Levensbeschrijving van Willem Demol. (biografie) (niet in den handel) Titel boven de tekst: “Levensbeschrijving van Willem Demol, geboren te Brussel, den 1en Maart 1846; overleden te Marseille, de 9den September 1874.” Achteraan: Lijst der weken van Willem Demol.		Brusel: J. -H. Dehou, Groot Eilandstraat, 6 october 1874.  -32p. Afmetingen: 18.40 x 12.50
1874	Eene verwarde zaak. Dorpsverhaal. Met 4 platen van Edward Dujardin. Met titelplaat.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.  -204p. Afmetingen: 17 x 13
1875	Schandevrees. Zedeschets. Met 4 platen van Edward Dujardin. Met titelplaat		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   / Leiden: A.W. Sijthoff. -218p. Afmetingen: 17 x 13
1876	Gerechtigheid van Hertog Karel. Historisch verhaal. Met 4 platen van Edward Dujardin. Met titelplaat.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -232p. Afmetingen: 17 x 13
1877	De oom van Felix Roobeek. Schetsen uit het werkelijk leven. De twee delen met titelplaat. De illustraties zijn van Edward Dujardin.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers. / Leiden: A.W. Sijthoff. -2 vol., 223 + 219 p. Afmetingen: 17.30 x 13
1878	De schat van Felix Roobeek. De twee delen met titelplaat. De illustraties, vier litho’s in totaal, zijn van Edward Dujardin. Nota: Dit boek is de voortzetting van een ander werk dat onlangs onder den titel ‘De oom van Felix Roobeck’ is verschenen.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers. / Leiden: A.W. Sijthoff. -2 vol., 204 + 226 p. Afmetingen: 17 x 13.50
1879	Het wassen beeld. Zedenschets uit de 17e eeuw. Met 4 platen van Edward Dujardin.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.  / Leiden: A.W. Sijthoff.  -307p. Afmetingen: 17.50 x 13.50
1880	Eene welopgevoede dochter. Schetsen uit mijn levens-album. Bevat:  Eene welopgevoede dochter. ( pp 1-143); De podagrist (pp 147-194)		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.  -194p. Afmetingen: 18 x 13 (ingenaaid)
1880	Eene gekkenwereld. (verhalen) Bevat de schetsen: Wat geluk dat het niet waar was! (pp 1-30);  Het wonderei (pp 33-90);  Het paradijs der krankzinnigen. (pp 93 – 198).		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -87p. Afmetingen: 18 x 13 (ingenaaid)
1881	Geld en adel. Zedenschets onzes tijds.		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en Comp., uitgevers.   -2 vol. (195 + 176 p.) Afmetingen: 19.80 x 13.50
1881	Redevoeringen uitgesproken in de Koninklijke Academie van België den 11 mei 1881, voorafgegaan door eene inleiding over de zaak Schoep. Kostenloos uitgegeven door het Schoepsfonds. Bevat: Voorwoord (pp 5-7); Het Schoepfonds (pp 8-13); Histoires et tendances de la littérature flamande par H. Conscience (pp 17-31); Vertaling van voorenstaande redevoering (pp 33-48).		Brussel: Stoomdrukkery van Xavier Havermans (Handelsgalerij 24-26-28-30-32).  -48p. Afmetingen: 18.50 x 14
1884	Gedenkboek der Conscience-feesten, Brussel, 1881		Roeselare: De Seyn-Verhougstraete -228p. Afmetingen: 27.30 x 20.40
1888	Geschiedenis mijner Jeugd. (memoires) = Uitbreiding van ‘De omwenteling van 1830. Herinneringen uit myne eerste jeugd’ (1858). De voorgeschiedenis is echter veel omvangrijker dan in de eerste uitgave (tot p. 64) en het verhaal houdt niet op als de oorlogshandelingen einde 1832 voorbij zijn, maar wordt nu voortgezet tot aan zijn benoeming tot griffier aan de Koninklijke Akademie van Antwerpen (1841).		Brussel: Boekhandel van J. Lebèque en Cie. Drukkers-Uitgevers, 46 Magdalenastraat, o,gedat.  -288p. Afmetingen: 17.70 x 11.80
1889	De duivel uit het slangenbosch. Nagelaten dorpsverhaal. Voltooid door Mevrouw Antheunis-Conscience.		Brussel: Boekhandel Van J. Lebèque en Cie. Drukkers-Uitgevers, Magdalenastraat, 46,.  -296p. Afmetingen: 18 x 12

POSTUME UITGAVEN  (selectie)

Jaar	Titel	Fotogalerij	Uitgeverij 1ste druk
1867-79	Romantische Werken I-X Ingebonden in 5 delen		Leiden: A.W. Sijthoff, uitgegeven i s m Drukkery van J.P. van Dieren en comp., uitgevers te Antwerpen
1871-73	Volledige Werken I-VIII		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en comp., uitgevers.
1879-81	Verzamelde Werken (69 delen)		Antwerpen: Drukkery van J.P. van Dieren en comp., uitgevers.
1884-86	De Volledige Werken I-VI		Brussel: Boekhandel Van J. Lebèque en Cie.
1912	Jubileumuitgave der volledige werken; [voorafgegaan door: O. Wattez, Het leven van Hendrik Conscience]		Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel In eikenhouten hangkastje met ingewerkt portret
1939	Rikke-tikke-tak Naar de uitgave van 1851. Met houtsneden van Nelly Degouy. Uitgegeven in een cassette samen met Blinde Roza en De Loteling.		Antwerpen: Uitgeverij De Sikkel. -93p. Afmetingen: 18 x 12.50 (ingenaaid – gekartonneerd) Van dit boek werden 800 exemplaren gedrukt, genummerd van 1 tot 800. Dit is nummer … Drukkerij: G. Michiels-Broeders, Tongeren.
1939	Blinde Roza Naar de uitgave van 1850. Met houtsneden van Nelly Degouy. Uitgegeven in cassette samen met Rikke-tikke-tak en De Loteling.		Antwerpen: Uitgeverij De Sikkel. -56p. Afmetingen: 18 x 12.50 (ingenaaid – gekartonneerd) Van dit boek werden 800 exemplaren gedrukt, genummerd van 1 tot 800. Dit is nummer … Drukkerij: G. Michiels-Broeders, Tongeren.
1939	De loteling Naar de uitgave van 1850. Met houtsneden van Nelly Degouy. Uitgegeven in cassette samen met Rikke-tikke-tak en Blinde Roza.		Antwerpen: Uitgeverij De Sikkel. -136p. Afmetingen: 18 x 12.50 (ingenaaid – gekartonneerd) Van dit boek werden 800 exemplaren gedrukt, genummerd van 1 tot 800. Dit is nummer … Drukkerij: G. Michiels-Broeders, Tongeren.
[1942]	De Leeuw van Vlaanderen. Met vele pentekeningen		Brussel: Office de Publicité S.M. – Vroeger J. Lebègue & Cie, Uitgevers. -352p. Afmetingen: 19 x 13 (ingenaaid)
1946-49	Werken. I-VI		Antwerpen: De Sikkel.
1974	De loteling. Hertoetst door Karel Jonckheere.		Brussel:  A. Manteau. -94p.
1975	De leeuw van Vlaanderen. Hertoetst door Karel Jonckheere.		Brussel, Amsterdam: A. Manteau. -348p.
1976	Het goudland. Hertoetst door Karel Jonckheere.		Brussel, Amsterdam: A. Manteau. -245p.
1977	Baas Gansendonk. Hertoetst door Karel Jonckheere.		Brussel, Amsterdam: A. Manteau. -140p.
1978	Geschiedenis mijner jeugd, gevolgd door het onuitgegeven werk: Lucifer, ou: Satan converti. Herschreven, van noten voorzien en iconografisch verlucht door Marnix Gijsen. Geschiedkundige commentaren over de tijdsgebeurtenissen in noord en Zuid Prof. E.H. Kossmann (Univ. Groningen) en Prof. Dr. A. Verhulst (RUGent) Stofwikkel en frontispice: jeugdportret van Hendrik Conscience. (AMVC-Antwerpen)		Antwerpen: Mercatorfonds. -297p. Afmetingen 29.50 x 25 (gebonden – harde linnen kaft met stofwikkel – in foedraal) Colofon: Dit boek werd uitgegeven door het Mercatorfonds, Antwerpen, als tweeënveertigste kustboek in de reeks gewijd aan het nationaal kunstpatrimonium, op initiatief van de Bank van Parijs en de Nederlanden België. Het werd gezet in Garamont, Corps 14, en gedrukt op houtvrij off-set papier door de drukkerijen en grafische ateliers Loiseau N.V., Brussel. Het bindwerk werd uitgevoerd door de Werkhuizen van Rijmenam, Den Haag. Het illustratiemateriaal werd vervaardigd door Photogravure de Schutter, Antwerpen. Voor de vormgeving zorgde Louis van den Eede
1984	De leeuw van Vlaanderen. (documentuitgave) Met minimale tekstaanpassing van Annie Verhaeghe en Philip Vermoortel. Voorwoord van M. Janssens.		Leuven: Davidsfonds. -446p. Afmetingen: 20.80 x 12.50 (gebonden – harde roodlinnen kaft met stofwikkel) Reeks: Romanreeks nr 649 – 1984 – 3
2001	Hendrik Conscience. Mijn jeugd, een autobiografie. Bewerking: Marianne Maes. Oorspronkelijke titel: Geschiedenis mijner jeugd. Omslag: ‘De grootmoeder van Hendrik Conscience’, uit De Vlaemsche Illustratie, Brussel, 1886.		Tienen: Uitgeverij Aqua fortis. -222p. Afmetingen: 21 x 13  (paperback) Reeks: Historikos
2002	De Leeuw van Vlaenderen of de Slag der Gulden Sporen. Tekstkritische editie door Edward Vanhoutte, met een uitleiding door Karel Wauters. Omslagillustratie: Gevecht tussen Franse en Vlaamse boogschutters waarmee de Guldensporenslag begon (Brussel, Koninklijke Bibliotheek Ms. 1  1(b) 319V (0) 15de eeuw) Vormgeving: Studio Lannoo.		Tielt: Uitgeverij Lannoo. -537p. Afmetingen: 24 x 15.30 (gebonden – harde linnen kaft met stofomslag) Bevat: De Leeuw van Vlaenderen (pp 7 – 394); Literair-historisch essay door Prof Dr Karel Wauters (pp 395-410); Verantwoording: : Een nieuwe editie van de Leeuw van Vlaenderen door Edward Vanhoutte (pp 411-510); Annotaties (pp 511-537)
2012	De Leeuw van Vlaenderen of de Slag der Gulden Sporen. Teksteditie bezorgd  en toegelicht door Edward Vanhoutte. Update van de uitgave van 2002 n a v de 200ste verjaardag van H. Conscience. Tekst en eindredactie Letterenhuis: Jan Robert. Digitalisering Afbeeldingen: Bert Weis. Typografie: Stéphanie de Schrevel. Druk: Drukkerij Sintjoris, Gent.		Brussel:  Academic and Scientific Publishers (ASP) nv. -549p. Afmetingen: 24 x 7 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) Reeks: Letterenhuispublicaties vol 14.
2023	Het ijzeren graf. (roman) Bezorgd door Johan Vanhecke.		Leuven: Davidsfonds. -286p. Afmetingen: 21.70 x 13.90 (gebonden – harde kaft) Reeks: Davidsfonds literair

 

FILMOGRAFIE

1913	Het eeuwfeest van Hendrick Conscience in Antwerpen. Regie: onbekend Producent: Actualités Gaumont (Bruxelles) Stille film.
1919	De Loteling. (roman uit 1850) Regie: Armand du Plessy. Productie: Hippolyte De Kempeneer. Compagnie Belge des Films Cinematographiques CBFC (Bruxelles) Stille film Cast: Willy Maury, William Elie
1921	De arme edelman. (novelle uit 1851) Regie: Armand du Plessy. Productie: Hippolyte De Kempeneer. Compagnie Belge des Films Cinematographiques CBFC (Bruxelles) Stille film. Cast: Jules Raucourt
1929	Baas Ganzendonck (novelle uit 1850) Regie: Germain Baert. Productie: Germain Baert. Vlaamsche Stille Kunst-Studio (Pittem) Stille film. Cast: Edmond Laverge; Daniel Claeys; Elise d’Ormont; Germain Baert; Jef Verplancke.
193?	Vlaamsche gebeurtenissen: Hendrik Conscience Regie: Clemens De Landtsheer. Flandra Film (Diksmuide). Stille Film.
1945	Baas Gansendonck. (novelle uit 1850) Regie: Gaston Ariën. Compagnie Internationale du Film Bruxelles. Cast: Robert Marcel; Carry Fontijn;
1973	De Loteling (roman uit 1850) Regie: Roland Verhavert. Dialogen en scenario: Nic Bal Cast: Jan Decleir (Jan Braems); Ansje Beentjes (Katrien); Gaston VanderMeulen; Gella Allaert; Rudi van Vlaenderen e a
1983	De geschiedenis mijner jeugd. (TV Film) Regie: Senne & Vincent Rouffaer. Scenario: Libera Carlier. Cast:  Piet Balfoort; Jakob Beks; Mieke Bouve; Sjarel Branckaerts; Jef Burm; Ludo Buschots; Paul Cammermans ea
1983	De Leeuw van Vlaanderen. Regie: Hugo Claus. Scenario: Hugo Claus. Cast: Frank Aendenboom (Robrecht de Bethune); Jan Decleir (Jan Breidel); Theu Boermans (Jacques de Chatillon); Julien Schoenaerts (Pieter de Coninck); ea

LEEUW VAN VLAENDEREN: OVERZICHT VAN DE DRUKKEN TIJDENS HET LEVEN VAN CONSCIENCE.

(Bron: Annotaties bij De Leeuw van Vlaenderen of de Slag der Gulden Sporen, Uitgeverij Lannoo, Tielt 2002)

1838: 1^ste druk Uitgever L.J. De Cort, Paddengracht Antwerpen

• Oplage: 500 exemplaren en kostte 8 frank bij voorintekening.
  Verschillende uitvoeringen wat betreft papiersoort (licht en zwaar papier) en de omslagen.

1843: 2^de fel gereviseerde druk Uitgever L.J. De Cort, Paddengracht Antwerpen 3 delen 213+202+201p.

• De revisie gebeurde door de Mechelse kanunnik J.B. Van Hemel die het werk vakkundig zuiverde van al indruiste tegen het 2^de gebod (zweer niet ijdel vloek noch spot), de kuisheidgeboden in het zesde (doe nooit wat onkuisheid is) en het negende gebod (wees steeds kuis in uw gemoed).
  Ook alle ‘erotische’ passages werden geschrapt of herschreven.

1848: 3^de druk Antwerpen: Drukkery vn J.-E. Buschmann 3 vol 194+186+181p.

• In de periode (1843-1850) dat Conscience zijn werk bij Buschmann liet uitgeven ontving hij een jaarhonorarium van ca 570 frs.

In 1850 werd Buschmann geestesziek. De drukker en uitgever van het Handelsblad Jan Petrus Van Dieren werd zijn nieuwe uitgever.

1851: 4^de druk: Antwerpen: J.P. Van Dieren en comp. 2 vol 282 + 260p.

• Oplage 6000 ex. – jaarhonorarium stijgt tot 2.645 frs

1856: 5^de druk Antwerpen: J.P. Van Dieren en comp. 2 vol 282 + 260p

• De titelplaat van Gustaf Wappers uit de eerste druk werd hier weer afgedrukt

1860: Zesde druk Antwerpen: J.P. Van Dieren en comp. 2 delen 206 + 188p (3 vol 206 [1-206] + 96 [1-96] + 91 [97+188]

• Dit zijn respectievelijk afleveringen 28, 29, 30 van de Volledige Werken van Hendrik Conscience.

1870: Zevende druk

• Antwerpen: J.P. Van Dieren en comp., 148p. (Volledige Werken van Hendrik Conscience zevende deel)
• Leiden, A.W. Sijthoff, 148. (Romantische Werken I-X, deel VI)

Van deze uitgave werd een tweede oplage gedrukt in 1872.

• In 1876 bood de uitgever bij wijze van kerst- en nieuwjaarsactie de Volledige Werken van Hendrik Conscience  (114 afleveringen) aan de prijs van 75 frank met, of 57 frank zonder platen aan.

1879: Achtste druk

• De leeuw van Vlaenderen, Antwerpen: J.P. Van Dieren., 313p.
• De leeuw van Vlaenderen, Leiden, A.W. Sijthoff, 313p.. (Romantische Werken in 41 delen, deel 1

[1879-1881 vierde uitgave van de Volledige werken
1882: titeluitgave door Tolboom te Antwerpen. – Doordat de verkoop van de Volledige werken 1879-1881duchtig tegenviel, verkocht Van Dieren zijn restanten aan de boekhandelaars Tolboom te Antwerpen en Vuylsteke in Gent. Sijthoff verkocht zijn hele voorraad aan Bolle in Rotterdam.]

[1883]: Negende druk

• De leeuw van Vlaenderen, Brussel: J. Lebègue & Cie -149p. (De volledige Werken van Hendrik Conscience, Afleveringen 1-3)
• De leeuw van Vlaenderen, Leiden, A.W. Sijthoff,

[Eveneens: Titeluitgave bij wed. Prosper Jacobs & zonen s.d. [1883] 149p. Het betreft hier een titeluitgave van de verzamelde volksuitgave van Lebègue [1883], met een verschillende papieren kaft waarop het portret van Conscience staat.]