Maakt deel uit van:activisme 1914-1918Lierse schrijvers
ANTOON THIRY
Leuven, 8 september 1888 – Antwerpen, 13 juli 1954
Antoon Frans Thiry.
Liers katholiek schrijver van romans en verhalen.
Radicaal activist en uitgever van de uitgeverij ‘Die Poorte’ te Mortsel.
Pseudoniemen: Anthony Thony (in De Vlaamsche Gids) voor details zie rubriek A – Z Pseudoniemen lexicon
BIOGRAFIE
8 september 1888: Geboren te Leuven.
1898 tot 1908: Woont te Lier, waar hij de lagere school en de Middelbare Normaalschool doorloopt.
November 1904: Leert Felix Timmermans kennen.
1905: Samen besluiten ze een Bagijnhof-sproken te schrijven.
“Thiry schreef het eerste gedeelte, Felix zette het voort; in gemeenzaam overleg wijzigden zij elkanders werk, voegden details toe, lieten andere weg en zó ontstond de eerste sproke ‘Ecce Homo en het bange Portieresken’, Felix las ’t voor in ’n vergadering van ’t Algemeen Nederlands Verbond te Lier; door ’t succes aangemoedigd, waagden zij ’t de sproke aan Willem Kloos te sturen. ’n Grote vreugde, ’n triomf was ’t voor de jonge Lierenaars, dat hun werk in De Nieuwe Gids werd opgenomen door Kloos, wiens naam als kriticus in Vlaanderen toen klonk als geen andere. Altijd is Timmermans er Kloos dankbaar voor gebleven; daarom bleef hij later ook publiceren in De Nieuwe Gids.”
Uit: Theo Rutten, ‘IV. Artiestenjaren Overspannen Verbeeldingen Beloftevolle Inleidingen.’ In: Felix Timmermans (1928)1908-1918: Verblijf te Gent. Behaalt in 1910 zijn lerarendiploma en geeft les in het middelbaar- en normaalonderwijs.
- Mede door zijn Lierse echtgenote blijft zijn werk door de stad Lier en zijn mensen geïnspireerd.
1911: Uitgave van de “Bagijnhof-sproken” in samenwerking met Felix Timmermans (zie hoger).
Engagement in het radicale activisme.
- In Gent sluit hij zich aan bij de groep rond Marcel Minnaert. In oktober 1914 wordt de beweging “Jong Vlaanderen” opgericht met oa Leo Picard. De Jong-Vlamingen stellen dat Vlaanderen belang heeft bij een Duitse overwinning en daarvan gebruik moest maken. Picard benadrukt al erg vroeg het belang van propaganda onder het volk, en wijst daarbij op de mogelijkheden van een eigen krant. Met Duits geld verschijnt op 22 februari 1915 De Vlaamsche Post, met Picard als hoofdredacteur.
- In het voorjaar van 1915 worden de barsten in de groep zichtbaar. Begin april wordt er voor het eerst kritiek geuit op een artikel van Picard tijdens de vergadering van de groep. Picard blijkt voorstander van een Vlaanderen, dat bestuurlijk van Wallonië zou gescheiden zijn. Hij komt hierdoor in scherpe tegenstelling met groepsleden als Jan Derk Domela Nieuwenhuis Nyegaard, Reimond Kimpe en Antoon Thiry, die de vernietiging van België nastreven. De verschillen worden steeds scherper en op 2 september verlaat hij de groep, samen met een aantal van zijn vrienden.
- Na het vertrek van Picard wordt Jan Bouvé hoofdredacteur, maar in de praktijk wordt de redactionele lijn bepaald door zijn twee assistenten: Reimond Kimpe en Antoon Thiry.
November 1918: Wijkt met zijn gezin uit naar Nederland, waar hij te Tiel (Gelderland) leraar en bibliothecaris wordt. Hij publiceert ook verschillende romans voornamelijk bij uitgeverij de Wereldbibliotheek en E. Querido in Amsterdam.
1920: Bij verstek ter dood veroordeeld wegens politiek activisme.
- Het heimwee naar Vlaanderen doet hem gemoedelijke romans schrijven over het schilderachtige maar toch soms beklemmende kleine-stadsleven. Hij verstaat de kunst karakters en milieus innig en fijn weer te geven met grote aandacht voor folkloristische eigenaardigheden, doch op een rustigere meer bezadigde wijze dan zijn beroemde vriend Felix Timmermans.
1930: Terugkeer naar België (Mortsel – Oude God).
1933: Oprichting van de uitgeverij Die Poorte ism het Davidsfonds.
- Tussen 1933 en 1954 (overlijden van Antoon Thiry) verschenen er zo’ 130 uitgaven.
- Voor een korte geschiedenis van de uitgeverij Die Poorte: Het boek in Vlaanderen sinds 1800 een cultuurgeschiedenis
1942-1943: Bouwt een huis te Mortsel.
1942: Uitgeverij Die Poorte geeft het het culturele tijdschrift “Westland ( Kultureel Litterair Tijdschrift voor Vlaanderen)” (redactie: Bert Ranke, Filip De Pillecyn & Peter Thiry) uit.
- Samen met Filip De Pillecyn had Bert Ranke het plan opgevat om één groot, representatief tijdschrift voor Vlaanderen te beginnen. Dat tijdschrift moest ‘Dietsche Warande en Belfort’ vervangen door een meer aan de tijd aangepast credo van bewuste volkse samenhorigheid.
- Op 22 mei 1942 werd het nieuwe tijdschrift “ Westland” aan de pers voorgesteld.
- In zijn inleidende tekst pretendeert De Pillecyn nog de literatuur in Vlaanderen te willen dienen; volgens zijn redactiesecretaris Bert Ranke wil het blad de Nieuwe Orde beginselen (zoals ze door DeVlag worden voorgestaan) uitdragen. Volgens Ranke zijn tolerantie, humanisme, pacifisme niet langer aan de orde; volksgemeenschap, daar gaat het over. En van zodra de Duitse inmenging te groot werd, haakte De Pillecyn af.
1944: Het tijdschrift Westland houdt noodgedwongen op te bestaan.
De uitgave van het blad kostte Antoon Thiry na de oorlog drie jaar gevangenisstraf.
13 juli 1954: Antoon Thiry overlijdt te Antwerpen.
Epiloog
De uitgeverij wordt na de dood van Antoon Thiry verder gezet door zijn weduwe en hun zonen Peter en Walter Thiry. ‘Die Poorte’ gaf vooral poëzie uit (klassiekers en nieuwe bundels). De uitgeverij werd opgedoekt wanneer Peter Thiry in 1969 plots overlijdt.
BEKRONINGEN
- 1932: Prijs van de provincie Antwerpen voor het gezamenlijk oeuvre.
Bron: Frans Heymans, Het goud van de Vlaamse letteren. 170 jaar prijzen voor de Nederlandse literatuur in België (1830-2000). Snoeck-Ducaju & Zoon, Gent, 2001.
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
- Het boek in Vlaanderen sinds 1800 een cultuurgeschiedenis
- Profiel bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)
- :: Het Pennoen :: Marcel Minnaert
- Thiry Antoon – Gent Literair [bijdrage van An Claes]
Referenties:
- Daniël Vanacker, Het activistisch avontuur. Academia Press, Gent 2006, 534p.
- Ludo Simons, Het boek in Vlaanderen sinds 1800. Een cultuurgeschiedenis. Uitgeverij Lannoo nv, Tielt, 2013. 639pp.
BIBLIOGRAFIE
Woordje vooraf
De bibliografie bevat 3 afdelingen
- Chronologisch overzicht.
- Overzicht van de radio-hoorspelen uitgezonden door de N.I.R.
- Overzicht per genre alfabetisch op titel.
De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
- Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
- Catalogus Vlaamse openbare omroep 1931-1998
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.
A. Chronologisch overzicht
B. HOORSPELEN UITGEZONDEN DOOR DE NATIONAAL INSTITUUT VOOR DE RADIO-OMROEP
Bron: Catalogus Vlaamse openbare omroep 1931-1998
Samengesteld door Herman Van Cauwenberghe en geredigeerd door John van Houten.
De catalogus verstrekt, voor zover te achterhalen, relevante informatie over uitgezonden hoorspelen door de Vlaamse openbare omroep. Het merendeel van de gegevens is afkomstig uit de jaarverslagen van de Vlaamse openbare omroep en de Nederlandse omroepbladen en die zijn vaak heel summier met betrekking tot de hoorspelen van de Vlaamse omroep. Derhalve is catalogus vooralsnog onvolledig.
1933
Kermis
- Uitgezonden door de N.I.R. op 10 november 1933 in een regie van Gust Demuynck tussen 21 en 21.30 uur. Herhaald op 9 maart 1934 en 17 december 1937.
Rolverdeling: Germaine Loosveldt (Madame) – Edward Gorlé (Mijnheer) – Ida Wasserman (Irène) – Willem Cauwenberg (Roger) – Emma Koch (Marie) – Jeanne De Coen (Céline) – Frans Dirick (haar man)
1934
Die van “De Jenettenbloem” en de nieuw’ kunst
- Uitgezonden door de N.I.R. in een regie van Gust De Muynck op 04-05-1934 tussen 20.30-21.15. Herhaald op: 31-08-1934.
Verhaal uit de bundel: Kiroeme ! Kiroeme ! Menschkens keert eens om, Mechelen, Het Kompas, 1930.
1935
Roger vrijt
- Uitgezonden door de NIR onder regie van Gust De Muynck op 11-01-1935 tussen 20.30-21.20.
Rolverdeling: Louis Bertrijn (Pa) – Charlotte Noterman (Ma) – Gaston Vandermeulen (Roger) – Corry Lievens (Irène) – Hélène Douliez (Simonne) – Helena Bertrijn (Juffra Peeters, een vriendin van ma) – Julia Kint (Mariette, Roger’s meisje, 19 jaar)
1940
De klucht van de reuskens.
- Uitgezonden door de NIR in een regie van Antoon Thiry op 06-01-1940 tussen 20.30-21.00.
Verhaal uit de bundel ‘De president van Het Vliegende Wiel’ (1930). Oorspronkelijke auteur: Henri Ghéon
C. Overzicht per genre alfabetisch op titel
Verhalen
- Ach! De kleine stad… (verhalen) 1936
- Baziel’s uittocht. (verhaal) 1927
- De Belleman. (verhalen) 1929
- De drie uit Sinte Gerardus Majella en hunne vrouw.(novelle) 1931
- De Isegrim. (verhaal) 1943
- De izegrim. (roman) 1929
- De pelgrimagie van de vijf gezellen. (verhalen) 1951
- De president van ‘t Vliegend Wiel. (verhalen) 1931
- De vader. (verhaal) 1926
- De zevenklapper. (verhaal) 1934 (Leuven, ’s Gravenhage & Utrecht)
- Domien en zijn zoon en andere verhalen. (verhalen) 1932
- Gasten in ‘t huis ten halve. (verhalen) 1932
- In ” ‘t hofken van Oliveten” en VII andere verhalen van simpele menschen. (verhalen) 1923
- Kiroeme ! Kiroeme ! Menschkens keert eens om. (verhalen) 1930
- Kozijn uit Amerika. (verhaal) 1944
- Meester Vindevogel. (verhaal) 1924
- Mijnheer Pastoor en zijn vogelenparochie. (verhalen) 1926
- Onder Sinte Gommarus’ wake. (verhalen) 1924
- Pauwke’s vagevuur. (verhaal) 1922
- Van Blasiuske en Treske-Mareske. (verhalen) 1954
- Van vier pelgrims. (verhalen) 1928
- Voghelen in der muyte. (vroegere verhalen. (verhalen) 1949
Romans
- De droomer. (roman) 1923
- De hoorn schalt. (roman) 1932
- Het schoone jaar van Carolus. (roman) 1920
Samen met Felix Timmermans
- Begijnhof Sproken. (verhalen)- 1911
- De ivoren fluit. (verhaal) 1923
- “Ecce homo” en Het bange Portieresken. (novelle) 1909
Essays
- Vikingers. (essays) 1932
Vertalingen en bewerkingen
- Christus legenden. I: Toen Jezus nog een kindeke was / Selma Lagerloef; 1936
- Christus legenden. II: De Heiland / Selma Lagerloef; 1936
- De bloeiende weg. / Demolder Eugène. 1936
- De hovenier van madame de Pompadour. / Demolder Eugène. 1925
- De Keizer van Portugal / Selma Lagerloef; 1933
- De Legende van Thyl Uilenspiegel en Lamme Goedzak Kalender 1933 / Charles De Coster ;
- De schaatsen van de koningin van Holland./ Demolder, Eugène. 1923
- De Sproke van de Monnikshut / Selma Lagerloef; 1934
- Hampit, de jager / Jakob Kneip; 1933
- Het ventje van Onzen-Lieven-Heer. / Lemonnier, Camille. 1921
- Het verhaal van Viga-Ljot en Vigdis / Sigfrid Undset; 1935
- Op klompen. / Baillon,André, 1934, 1958
- Wind op de molens / Camille Lemonnier ; z.d.