Maakt deel uit van:Nieuw-realistische poëzievrouwelijke auteurs
Patricia Lasoen
Brugge, 25 september 1948 – Assebroek 7 augustus 2023
Dichteres, ook schrijfster van essays en proza Ze werd samen met dichters als Daniël Van Ryssel, Herman De Coninck, Jan Vanriet en Roland Jooris tot de nieuw-realisten gerekend. Ze vertrekt van de dagelijkse realiteit, maar het gaat om een persoonlijke afdruk, die slechts dienst doet als decor, met under- of overstatement. Ze debuteerde in 1968 met de bundel “Ontwerp voor een Japanse houtgravure”. Andere bekende titels: “Recepten en verhalen”, “Veel ach en een beetje o” en haar laatste bundel “De kaakslag van de tijd” uit 2011. Haar gedichten werden verzameld in bloemlezingen, zoals “Landschap met roze hoed”. In 2007 verscheen een omvangrijke keuze uit haar werk bij Uitgeverij P, “Trouw, rouw en andere feestelijkheden”. Lasoen schreef ook essays en proza; ze publiceerde in verscheidene literaire tijdschriften. Haar gedichten zijn vertaald in verschillende talen, waaronder Engels, Frans, Duits, Spaans, Italiaans en Russisch. Haar werk is vaak maatschappelijk geëngageerd.BIOGRAFIE
25 september 1948: Patricia Lasoen wordt geboren in Brugge als oudste van twee dochters.
- Vader Jozef Lasoen was een progressieve vlaamsgezinde dokter, werkzaam in de polykliniek van dr. Wostyn te Brugge. Moeder, Yvonne Vervarcke was een kunstzinnige vrouw uit een artistiek milieu.
1955: Patricia schrijft haar eerste verzen.
1959-1966: Middelbaar onderwijs te Brugge. Latijnse humaniora aan het Koninklijk Lyceum aan de Spiegelrij, gevolgd door Latijns-Wetenschappelijke afdeling aan het Koninklijk Atheneum (jongensschool, waar in die ene afdeling meisjes worden toegelaten).
- Als kind al noteert ze literaire invallen, maar haar ambities worden tijdelijk teruggeschroefd bij de aanvang van haar middelbare studies aan het lyceum van Brugge.
- Pas aan het atheneum komt ze opnieuw in een literaire stroomversnelling terecht wanneer ze redacteur wordt van de jongerentijdschriften Proces-Verbaal en Stoot.
1964-1965: Eerste publicaties: poëzie in blijvend herkenbare vorm, eenvoudige stijl met surrealistische en vaak ironische ondertoon.
1966: Inzending naar Nieuw Vlaams Tijdschrift wekt de aandacht van Paul Snoek. Hij zoekt de dichteres op en er ontstaat een hechte dichterlijke vriendschap.
1966-1970: Tijdens haar studies Germaanse filologie (Nederlands, Engels, Duits) aan de Rijksuniversiteit van Gent engageert Patricia Lasoen zich in de revolutionaire beweging van ’68. Maakt ‘de bezetting van de Blandijn mee. Is actief in de Studentenvakbeweging en ‘Kultureel Konvent’ met het tijdschrift Proces Verbaal
1968: Debuteert met de bundel ‘Ontwerp voor een Japanse houtgravure’.
- Haar poëzie kadert in het tijdsbeeld van ’68, met nadruk op communicatie en maatschappijkritiek. Het is de tijd van poëzievoordrachten in cafés, de poëziemarkt te Wetteren. Poëzie verschuift langzaam in de richting van een meer toegankelijke en op de werkelijkheid gerichte lyriek, de zogenaamde Nieuw realistische poëzie.
- Een viertal tijdschriften Kreatief, Ruimten, Yang en Revolver pikten deze tendens op. Lasoen behoort tot de dichters (oa Daniel van Rijssel, Jan Van Riet en Roland Jooris) rond het tijdschrift Yang.
1969: Studeert Engelse literatuur aan de Universiteit van Cambridge als voorbereiding op licentiaatsverhandeling Kommunikatie als kernprobleem in de moderne poëzie, waarin o.a. de heropleving van de orale poëzie wordt behandeld (De Liverpoolse Mersey-sound-dichters, Brian Patten).
- Publicatie van ‘Een verwarde kalender’ (met blauw-gele omslag van Yves Desmet)
1970: Huwt met Jean-Pierre Dumolyn*, die zich als stagiair-advokaat inschrijft aan de Brugse balie. Samen hebben ze vier kinderen Bart, Jan, Joris en Sonja.
*Onder het pseudoniem Jean Pierre0 Dumoulin publiceerde hij Café la Lune, roman (Amsterdam, 1998), De bedrieger bedrogen, roman, (Leuven, 1999), Wisselbad,roman (Leuven, 2000), Drink Wijzer, een praktische gids voor verantwoord alcoholgebruik (samen met Dr. Luc Isebaert, Leuven, 2000), en samen met Veronique Lambert de historische roman De passie van de kapelaan (Leuven, 2003).
1970-1972: Tijdelijke aanstelling als lerares (Nederlands en Engels) aan de Koninklijke Athenea van Sint-Michiels en Maldegem (Oost-Vlaanderen)
1970: Hoofdredacteur Lionel Deflo publiceerde in zijn tijdschrift Kreatief, een dossier onder de titel Nieuw Realistische Poëzie in Vlaanderen (jrg. 4, nr 3, 1970).
- Buiten Patricia Lasoen zelf, werden Roland Jooris, Daniël van Ryssel, Jan Vanriet (dichters rond het tijdschrift Yang), Gerd Segers (Revolver) Luk Wenseleers, Herman de Coninck en Ludo Abicht (Ruimten) en Stefaan van den Bremt (Kreatief) weerhouden als dichters van deze nieuwe literaire beweging.
- Het dossier had een doelbewuste programmatische inhoud tegen de experimentele poëtica van de postvijftigers met hun overvloed aan metaforen en verwaterd hermetisme. Toch distantiëren de meesten van hen zich van ‘Barbarber’ en ‘De Nieuwe Stijl’ uit Nederland.
- Herman de Coninck vatte de nieuw realistische stijl samen in één zin: ‘Poëzie dient voor iedereen toegankelijk te zijn en elk onderwerp dient voor de poëzie toegankelijk te zijn.”
- De beweging kreeg algauw een pendant in de plastische kunsten met de schilders van de ‘Nieuwe Visie’ (Roger Raveel, Elias, Raoul de Keyser e.a.)
Tot heel lang na deze publicatie werden hun namen in één adem genoemd.
1971: Patricia Lasoen treedt toe tot de redactie van ‘Kreatief’’, samen met Roland Jooris en Eugène Van Itterbeek. Eveneens bij de redactie van tijdschrift Yang treedt ze aan.
1971: In het tijdschrift Yang wordt haar essay ‘Kommunikatie als kernprobleem in de moderne poëzie’ gepubliceerd, gespreid over 2 nummers (jrg. 6 nr 31, 1970 en jrg. 8, nr 33, 1971).
- In dit essay – eigenlijk een hoofdstuk uit haar licentiaatsverhandeling – gaat Lasoen nader in op haar pleidooi voor een ‘poëzie van het understatement’, een vorm van lyriek waarbij de persoonlijke zelfexpressie van de auteur ondergeschikt is geworden aan een visie op een concrete werkelijkheid. Ze verwijst naar haar voorbeelden: de Amerikaanse modernist William Carlos Williams, de Liverpool scene, en afzonderlijke figuren uit het Nederlandse poëziecircuit (Hans Vlek, Remco Campert)
1971: Onder redactionele leiding van Paul Snoek start uitgeverij Manteau een nieuwe poëziereeks, waarin haar dichtbundel ‘Recepten en verhalen’ verschijnt.
1972: Geboorte Bart Dumolyn.
1972: Publicatie haar dichtbundel ‘Het Souvenirswinkeltje van Lukas’.
- Naast nieuw-realistische gedichten komen hier de eerste verhalende gedichten voor.
1973-1979: Stapt tijdelijk uit het onderwijs, is werkzaam als dichteres en zorgt voor de opvoeding van de kinderen.
1974: Geboorte Jan Dumolyn. Augustus: overlijden van haar vader Jozef Lasoen.
Na 1975 is de elan van de nieuw realistische poëzie uitgeraasd.
1975: Te gast op Poetry International Rotterdam.
Publicatie dichtbundel ‘Een zachte, wrede, okerbruine dood’
1976: Geboorte van Joris Dumolyn.
1977: Uitgenodigd op Literaire Dagen te Bayreuth als vertegenwoordiger van P.E.N. Vlaanderen.
- Poëzieprijs van de provincie West-Vlaanderen voor ongepubliceerd werk voor de bundel ‘Veel Ach & een beetje O’.
1978: Publicatie van ‘Veel Ach & een beetje O’.
- Zowel ‘Een zachte, wrede, okerbruine dood’ als ‘Veel Ach & een beetje O’ blijven weliswaar betrokken op de werkelijkheid, zelfs de heel beperkte wereld van de huishoudelijkheid, maar tegelijk krijgen ze een meer belijdend en bezinnend karakter dan de nieuw realistische poëziebundels van voorheen.
1979-1983: Moeilijke periode. Depressies, huwelijkscrisis.
1979: Verhuizing naar Sint-Michiels (randgemeente van Brugge).
1979-1994: Lerares Nederlands en Engels aan de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten te Brugge. Vakbondsafgevaardigde ACOD.
1981: Publicatie Landschap met roze hoed. Een keuze uit de gedichten 1965-1980 (geïllustreerd door Jan Vanriet).
1982: Yvonne Vervarcke, haar moeder, overlijdt.
1983: Geboorte van Sonja Dumolyn.
1985: Publicatie ‘De witte binnenkant, 1980-82′.
1990: Publicatie prozadebuut De geur van rood. Romance. Autobiografische roman.
1993: Publicatie van een geëngageerde poëziebundel De wanhoop van Petit Robert.
1994: Verlaat het onderwijs om gezondheidsredenen, maar blijft actief als vakbondsmilitant ACOD.
1998: Publicatie van een nieuwe dichtbundel Genadeloos en fluitend.
2002: Haar dichtbundel Dubbelzanger wordt uitgegeven bij Uitgeverij P te Leuven.
2007: Philip Hoorne stelt voor de Leuvense uitgeverij P, een uitgebreide bloemlezing uit haar oeuvre samen met als titel Trouw, rouw en andere feestelijkheden.
2007: In een poging om aandacht in het Franstalige landsgedeelte te krijgen komt een tweetalige bloemlezing op de markt: ,,Voor de tijd vatbaar/Journées réservées” – uitgegeven bij Litera Este. De vertalingen worden verzorgd door Gilberte De Leger en Kari Bert. De bundel werd geïllustreerd met tekeningen van Jan Vanriet.
2011: In haar laatste bundel De kaakslag van de tijd – neemt Patricia Lasoen je mee in de onvermijdelijk verglijden van de tijd.
7 augustus 2023: De dichteres overlijdt te Assebroek aan de gevolgen van dementie.
MEER OVER PATRICIA LASOEN
- Brems, H. 1981. ‘Patricia Lasoen’. In: Hugo Brems, Tom van Deel, Ad Zuiderent (red.). Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige literatuur na 1945. Alphen aan de Rijn [etc.]: Samson [etc.], p.1-9.
- de Geest, D. 1985. ‘Patricia Lasoen’. In: van Bork, G.J. en P.J. Verkruijsse (red.). De Nederlandse en Vlaamse auteurs. Weesp: De Haan, p.345.
- Vanriet, J. 1974. ‘Patricia Lasoen’. In: Omtrent de werkelijkheid. Foto-album over de nieuw-realistische poëzie in Vlaanderen. Kreatief. 8, 1, p.67-71.
BEKRONINGEN
- 1977:Poëzieprijs van de provincie West-Vlaanderen voor ongepubliceerd werk voor de bundel ‘Veel Ach & een beetje O’.
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
- NEDWEB/Literatuur in context – Lasoen, Patricia
- Patricia Lasoen – Wikipedia
- Patricia Lasoen · dbnl
Referenties
- Sylvia van Peteghem, Patricia Lasoen, dichteres in parlando-stijl. pp. 131-150. In: Als een wilde tuin: schrijfsters in Vlaanderen 2 / red.: Lisette Keustermans; red.: Brigitte Raskin. Amsterdam: Meulenhoff ; Antwerpen : Manteau, 1996. – 279 p. : ill.. (Schrijfsters over Schrijfsters)
- Hugo Brems en Dirk De Geest, Opener dan dicht is toe. Poëzie in Vlaanderen 1965-1990 (Leuven 1991, Acco).
- Jooris van Hulle, Patricia Lasoen. Torhout: Vereniging van Westvlaamse schrijvers vzw. (Monografieën van Westvlaamse schrijvers), 1985. p.40. + 8 pag documentaire zwart-wit foto’s
SMAAKMAKER
Zie ook Patricia Lasoen (www.poezie-leestafel.info/patricia–lasoen) ; maar lees vooral haar bundels.
Oude buurman
Nu kan hij bijna niet meer gaan Als hij naar bachten moet vergist hij zich van deure en morrelt mompelend aan de boei Vanuit mijn slaapkamer zie ik hem haastig strompelen De poetshulp stofzuigt, zeemt de ramen zijn eten wordt gebracht van het OCMW Eén zoon maait wekelijks het gras en de instructies worden alsmaar schaarser Of er nog druiven zullen zijn dit jaar ? Vanwaar de slakken komen ? Verleden jaar nog verfde hij met druipend witte kwast de raamkozijnen van het hok gaf commentaar op onze al te hoge struiken. Van tussen de sanseveira’s en vazen staart hij voorbijgangers wantrouwig aan gaat soms een auto controleren die voor zijn tuinhek staat. Jaren geleden, voor ze stierf, moest hier zijn vrouw kunnen parkerenReïncarnatie
mijn voetjes warmend
hoog tussen je zachte dijen
denk ik plots
aan die kale man
die vroeger de piano stemde
en alleen maar melk en
regenwater dronk.
Hij geloofde aan reïncarnatie en
– verstrooid de snaren toetsend –
heeft hij op een dag verteld
dat ik vroeger een prinses was
of de dochter van een Indianenstamhoofd
en Kiruka heette.
Zelf zou hij terugkeren
als bruingestreepte kater.
“Rust in vrede”
Uit: Het souvenirswinkeltje van Lucas.
VAN UW LIEFHEBBENDE ECHTGENOTE
“Vrijdag” denkt tante Zenobie “mijn man houdt van lekkere tarbot”. Zij ademt op het tweede viscouvert (hoe edel glanst het zilver bij het zwakke kaarslicht!) en poetst het met haar wollen onderjurk nog even extra op. Wanneer de staande klok 12 keer heel Engels galmt in de koude gang zet tante – roze als haar borstspeld – de dampende schotels op tafel. Zij wenst haar lieve echtgenoot smakelijk eten toe maar krijgt van de grijzende man met krullende snor op de foto, rechtover haar op het witte damast, helaas nog niet eens een knikje terug.
BIBLIOGRAFIE
De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen
- POËZIECENTRUM vzw – Gent
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten, klikt u op de foto.
Chronologisch overzicht
a. Scheppend werk
b. Essayistisch werk
1970 | ‘Kommunikatie als kernprobleem in de moderne poëzie’. | In: Yang: tijdschrift voor literatuur en kommunikatie. 6, 31, p.2-12. |
1970 | ‘Antwoord’. | In: Kreatief. IV, 43, p.105-107. Eveneens verschenen in: L. Deflo, Nieuw-Realistische poëzie in Vlaanderen. Een documentaire bloemlezing, Orion, Brugge, 1972 (1973³), p. 30-34 |
1970 | “17 notities over het Nieuw-Realisme” | In: Revolver, III, 1, 1970, p.8 |
1971 | ‘Kommunikatie als kernprobleem in de moderne poëzie’(vervolg). | In: Yang: tijdschrift voor literatuur en kommunikatie. 7, 33, p.3-18. |
1971 | ‘De functie van het engagement’. | In: De Vlaamse Gids. LV, 2, 2 februari 1971, p.3-10. |
1971 | ‘De functie van het engagement’. | In: Nieuwe stemmen, XXVIII, 2, nov.-dec. 1971, p. 3-10 |
1971 | “Ezra Pound.: de triomf van de voetnoot. Frgment uit de studie Kommunikatie als kernprobleem in de moderne poëzie’ | In: N.V.T., XXIV, 8, p. 820-832 |
1972 | ‘Over nieuw-realisme, woord- en balsemhuidpoëzie e.a. hartverkwikkende boekjes’. | In: Kreatief: driemaandelijks literair- en kunstkritisch tijdschrift. VI, 1, april 1972, p.63-67. |
1972 | [Over: N.R.P.]. In: Nieuw-realistische poëzie in Vlaanderen. Een documentaire bloemlezing, ingel. en samengest. door Deflo, Lionel. | Brugge: A. Manteau, p.30-34. |
1973 | ‘Ik hou niet van het woord ‘verafschuwen’’. | In: Manteau-auteurs scheren hun schapen. Brussel: A. Manteau, p.21-22. |
1973 | [Over: Braet, Marc. Onbewoonbaar verklaard. Amsterdam 1972.]. | In: Kreatief: driemaandelijks literair-en kunstkritisch tijdschrift. VII, 1, mei 1973, p.95-96. |
1973 | [Over: Vancraeynest, Wilfried. Zo schadeloos aanwezig. Amsterdam 1972]. | In: Kreatief: driemaandelijks literair-en kunstkritisch tijdschrift. VII, 1, mei 1973, p.96-97. |
1974 | ‘Bezige Bij poëzie’, facetten van de hedendaagse Noordnederlandse poëzie. | In: Kreatief. VIII, 4-5 , december 1974 p.124-127. |
1975 | ‘Met het oog op het jaar van de vrouw: de vrouw in de kunst’. | In: Noodrem. 1, 1, p.25 en p.34. |
1977 | [De genese van een gedicht]. | In: Kreatief, XI, 3, november 1977, p.51-54. |
1980 | ‘Een persoonlijke visie’. | In: Dichters en dichtkunst uit Europa 1950-1980: Europees poëziefestival 1980, I: essays; samengesteld en ingeleid door Eugène van Itterbeek. Leuven: [uitgeverij onbekend], p.62-69. |
1982 | ‘Poëzie: antipool van de tijdgeest’. | In: Poëzienummer. Speciaal nr.van: Kreatief. XVI, 2-3, juli-augustus 1982, p.36-39. |
1983 | ‘Eenvouds verlichte waters’: over de miskenning van het understatement’. | In: Kreatief. XVII, 5, december 1983, p.35-43. Eveneens verschenen in Kritisch Akkoord 1984, Manteau, Antwerpen, 1984 p89-100 |
1986 | ‘De genese van een dichterschap / Patricia Lasoen’. | In: De genese van een dichterschap, of Hoe ik dichter werd. Speciaal nr. van Kreatief. XX, 4-5, p.66-68. |
1992 | [Standpunt over poëzie]. | In: Letters. 8, 3, p.13-14. |
2001 | [Roger Verkarre]. | In: Ambrozijn: artistiek tijdschrift. 19, 3, p.10-11. |