Maakt deel uit van:vrouwelijke auteurs
JO GISEKIN
Gent, 14 mei 1942
Jo Gisekin is het pseudoniem van Leentje Vandemeulebroecke.
Dichteres.
In al haar werk staat de mythische en concrete functie van de vrouw centraal.
BIOGRAFIE
14 mei 1942: Geboorte van Leentje Vandemeulebroecke (Jo Gisekin), dochter van Maurice Vandemeulebroecke en Paula Lateur, te Gent.
- Vader is internist, leeft voor zijn patiënten, is plichtsbewust en toegewijd. Als vader is hij rechtschapen en streng.
- Moeder is de oudste dochter van Stijn Streuvels Ze groeide op in het ‘Lijsternest’, het huis dat Stijn Streuvels te Ingooigem bij Kortrijk in West-Vlaanderen gebouwd had.
- Zij was op kostschool in Heule en volgde een jaar lessen in Amsterdam onder leiding van dr. Aleida Nijland, de eerste gepromoveerde neerlandica in Nederland.
1951-1959: Kostschooljaren te Eeklo, Onze-Lieve-Vrouw ten Doorn (Zusters van Liefde). Leentje schrijft haar eerste verzen (stiekem).
1956-1959: Wekelijks bezoek aan Stijn Streuvels. Uitvoerige correspondentie.
5 april ‘67 Liefste Kleindochter, […] Gedichten hebben altijd een oorzaak. Ik heb de Uwe met belangstelling gelezen. Ik zal maar voorlopig zeggen dat ze mij grotendeels aanstaan en voldoen. […] ’t geen in de gedichten bovenal uitblinkt als een “Parel” zijn de twee versregels: Ik metsel mijn hart Met bakstenen dicht Dat komt recht uit het hart en is voor mij een eerste prijs waard. Ge moet in die richting voortwerken. Het is een prachtig beeld. […] Voorloopig moogt Gij U de lijfspreuk toepassen van ik weet niet meer welke koning: ‘Plus est en vous’. […] Doe zo voort en Uw grootvader zal U loven. Dag Leentje.1960-63: Studeert moderne communicatiemedia aan de Katholieke Vlaamse Hogeschool voor Vrouwen (momenteel Thomas More Hogeschool) te Antwerpen.
1964-1965: Taalstudie en literatuurgeschiedenis aan de Sorbonne in Parijs met het oog op vertaalwerk.
1966-1970: Werkzaam op de redactie van de uitgeverij Desclée De Brouwer te Brugge. Vertaalt kinder- en jeugdboeken uit het Frans en het Engels.
- O a Robinson Crusoe van Daniel Defoe; Les trois Mousquetaires van Alexandre Duùas père; Gulliver’s Travels van Jonathan Swift (zie bibliografie).
1969: Debuteert met de dichtbundel ‘Een dode speelgoedvogel’ onder de pseudoniem Jo (kan zowel een jongens als een meisjesnaam zijn ‘wat een vrouw schrijft, wordt zoveel minder au sérieux genomen’ ) Gisekin (gekozen omwille van de Keltische klank).
- Bekroond met de Poëzieprijs van de provincie Antwerpen. (1972)
15 augustus 1969: Overlijden van Stijn Streuvels. Jo Gisekin herdenkt hem in het gedicht ‘Voor S.S.’
1970: Huwelijk met Ludo Simons.
- Ludo Simons: conservator Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven (AMVC), later directeur van de Antwerpse Stadsbibliotheek en het AMVC en vanaf 1987 hoofdbibliothecaris van de universiteitsbibliotheek van Ufsia, tevens hoogleraar boek- en bibliotheekwetenschap in Antwerpen en Leuven.
Na haar huwelijk met Ludo Simons ging zij in Antwerpen wonen.
1971: Geboorte Barbara Simons.
Augustus 1971: Haar moeder Paula Lateur- Vandemeulebroecke overlijdt. Jo Gisekin herdenkt haar moeder in ‘Nooit is Augustus zo droef geweest’ en ‘In Memoriam Matris’
‘[…] zij hield van de huid van stille ranonkels elk kruid kreeg door haar zijn bestemming haar blik was gaaf als een weids terras op haar bank kon je Rilke lezen’Uit: Nooit is Augustus zo droef geweest
1969-1973: Zet het hele oeuvre van Stijn Streuvels om in moderne spelling. De uitgave wordt verzorgd door uitgeverij Orion-Desclée De Brouwer te Brugge/Utrecht in vier delen (1971-1973).Verzorgt de publicatie van Streuvels’ onuitgegeven tekst ‘Hoe ik Brugge gezien en beleefd heb’. (in VWS-Cahier nr 32, 1971)
- Wanneer Diamant Pers in 1989 Steuvels’ nagelaten dagboekfragmenten Nulla dies sine linea publiceert, verzorgt zij de omspelling.
1973: Geboorte van Pieter Jan Simons.
1974: Geboorte Frederik Simons.
1975: Publicatie dichtbundel ‘Klein Huisboek’. Het manuscript wordt bekroond met eervolle vermelding in de Blanka Gyselenprijs (1974).
- Grootmoeder Alida Lateur-Staelens overlijdt. Het huis van Stijn Streuvels zal tot museum worden omgebouwd. ‘Grootmoeder laat voor ons/ haar lieve luiken neer’. Jo Gisekin herdenkt haar in ‘Terug van het Lijsternest’
1976: Haar acht jaar oudere zus, Magda Vandemeulebroecke, overlijdt.
1977: Publicatie dichtbundel ‘Ach, hoe sereen en listig de narcissen in april’, waarin het verdriet om de dood van haar zus is verwerkt.
1979-1985: Vertaalt uit het Frans Fijnproeven in België van Léo Moulin en Léon Léonard (Esco Books, Antwerpen, 1979), Het evangelie volgens Ravenna van André Frossard (Elsevier, Brussel, 1985) en een Gids voor De koninklijke serres te Laken (Koninklijke Schenking, Brussel, 1981).
1983: Bibliofiele uitgave (De Prentenier, Oostakker) van de gedichten onder de titel ‘Bruidssluier’
1984: Publicatie ‘Als in een zwijgend laken. Gedichten over liefde’ Bekroond met de poëzieprijs van de provincie Antwerpen. (1985)
1984: Sinds de oprichting (1984 – laatste nummer 4de kwartaal 1989) maakt Jo Gisekin deel uit van de redactie van het tijdschrift ‘Handen’, waarvan de hoofdredactie berust bij Bertien Buyl en Gabriëlle Demedts. (voor een bibliografie van het tijdschrift klik op ‘handen’
1986: Publicatie ‘Annabel’, veertien gedichten bij textielwerken van Liev Beuten.
1987: Publicatie ‘Quatre-mains. Gedichten’, met tekeningen van Karel Roelants. Een cyclus van 16 gedichten, vier voor elk seizoen, beginnend bij de lente.
1990: Maurice Vandemeulebroecke, haar vader, overlijdt. Jo Gisekin herdenkt hem in ‘Foto’.
Ze verzorgt tekst, scenario en script voor de tv-film ‘Koningin Fabiola, dertig jaar aandacht’.
1992: Publicatie dichtbundel ‘De tuin van Cathérine’. Bekroond met de Gerard Michielsprijs.
- Een poëtisch portret van een jonge, mentaal gehandicapte vrouw met ‘de ontvankelijkheid en aanhankelijkheid van een kind van vijf. […][…] Met grote schroom treedt de dichteres daarna binnen in de tuin, de beslotenheid van het tehuis waarin de jonge vrouw verblijft. […] Bij elk bezoek dringt de dichteres dieper door in de intimiteit van mensen, voor wie de deur van het leven nooit verder dan op een kier is opengegaan.’
1994: Publicatie ‘Alja. Gedichten van Jo Gisekin bij textielwerken van Liev Beuten’, tweede sterk vermeerderde druk van ‘Annabel’ (1986)
1996: Publicatie bloemlezing ‘Kweeperen in cognac’
- Een bloemlezing die naast een ruime selectie uit een achttal vroegere bundels, ook enkele ongebundelde gedichten bevat.
2000: De dichtbundel: Dubbelfuga; van leven, liefde en lijden.
- Samenwerking met de tekenaar Karel Roelants leidde in 1987 tot de bundel Quatre-mains. In deze nieuwe bundel Dubbelfuga (noteer ook de verwijzing naar een muziekvorm) hebben achttien aangrijpende tekeningen van dezelfde kunstenaar de dichteres geïnspireerd tot evenzoveel aangrijpende gedichten: scènes uit de bruidskamer en het bordeel, het circus en het theater, de operatiezaal en de sterfkamer.
2012: Dooitijd
- ”Dooitijd” bevat zes cycli van gedichten die qua thematiek en tonaliteit naadloos in elkaar overgaan. De dichteres bezint zich over haar plaats in het leven door te reflecteren op intense ervaringen met de wereld van de muziek en de schilderkunst, de intrigerende en sensitieve gewaarwording van stoffen op de huid, de impact van de natuur op de eigen leefomgeving, de hunkering en het zoeken naar het volmaakte en het besef van de onbereikbaarheid ervan: ‘Wie niet de juiste woorden vindt / moet zwijgen.’
2014: De witte pauw, een bundel gedichten geïnspireerd op het beeldend werk De witte pauw van Annouk Westerling. Met Franse vertaling ‘Le paon blanc ‘door Frans De Haes.
- Hoe Annouk Westerling de witte pauw portretteert, roept reminiscenties op aan een toondicht dat het midden houdt tussen de Fantaisie impromptu van Chopin en de Maanlichtsonate van Beethoven’, zei Tom De Mette (VUB) bij de opening van een tentoonstelling van het werk in Galerie Tatjana Pieters. En wat gebeurt er als de vonk overspringt naar een dichteres, die zich in het verleden al vaak door beeldend werk liet inspireren − dat van Frida Kahlo, van Roger Raveel, van Karel Roelants…? En wat, ten slotte, als een gereputeerd poëzievertaler zo gegrepen wordt door die symbiose van beeld en vers dat hij er in een andere taal een volmaakte herschepping van maakt? Het antwoord op deze drie vragen biedt de bundel De witte pauw van fotografe Annouk Westerling, dichteres Jo Gisekin en vertaler Frans De Haes. (tekst: Poëziecentrum vzw, Gent)
2017: Een spiegel op uitkijk. Gedichten bij werk van Roger Raveel.
- Jo Gisekin bracht haar jeugd door in Machelen- aan-de-Leie en liet zich voor haar nieuwe dichtbundel inspireren door acht schilderijen van haar beroemde dorpsgenoot Roger Raveel, met wiens werk ze als het ware opgroeide.
- Aan de bundel zijn de zeven gedichten toegevoegd die ze in 1993 schreef bij de inwijding van de Raveelkapel in Machelen en die eerder verschenen onder de titel De religie van het leven. Deze dichtbundel is daarom tegelijkertijd een klein kunstalbum als hommage aan een groot kunstenaar.
VOLLEDIGHEIDSHALVE
Jo Gisekin debuteerde in Nieuwe stemmen en Dietsche warande en Belfort en publiceerde later ook in het Nieuw Vlaams tijdschrift, Yang en Ons erfdeel.
Jo Gisekin heeft steeds een nauwe band gehad met muziek:
- Vic Nees componeerde op teksten van haar een Gisekin-triptiek (1982), Twee liedjes over duiven (1992) en de liederen Krokuswit, Als minnaars (2007), Herfst (2010) en Bloot op de tong (2012).
- Wilfried Westerlinck schreef muziek bij het gedicht ‘Begin’ (uit Klein huisboek), een onderdeel van zijn liedcyclus Proloog gevolgd door vier kleine mysteries (1993), en een Gisekin-Rhapsodie (2003) bij een reeks gedichten uit Als in een zwijgend laken (1998).
- Ernest van der Eyken componeerde zeven gedichten (voor zang en piano) uit De tuin van Cathérine (1998) en het lied ‘De liefde geurt naar evenveel’ uit de bundel Als in een zwijgend laken (2002).
- Lucien Posman componeerde Drie Gisekin liederen voor sopraan, mezzo-sopraan en piano, in opdracht van het Krocus Trio (2017, CD bij Le chant de linos, 2018).).
BEKRONINGEN
- 1972: Poëzieprijs van de Provincie Antwerpen voor Een dode speelgoedvogel’.
- 1974: Eervolle vermelding in de Blanka Gyselenprijs voor ‘Klein Huisboek’.
- 1985: Poëzieprijs van de Provincie Antwerpen voor Als in een zwijgend laken. Gedichten over liefde’.
- 1988: Genomineerd voor De Prijs van de Vlaamse Poëziedagen met ‘Quatre-mains’
- 1992: Gerard Michielsprijs voor ‘De tuin van Cathérine’.
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
Referenties
- Aleidis Dierick, Jo Gisekin: het lyrisch ik op zoek naar zuiver leven. pp. 43-60 In: Als een wilde tuin : schrijfsters in Vlaanderen 2 / red.: Lisette Keustermans; red.: Brigitte Raskin. Amsterdam : Meulenhoff ; Antwerpen : Manteau, 1996. – 279 p. : ill.. (Schrijfsters over Schrijfsters)
MEER OVER JO GISEKIN
Hieronder vind je een kleine selectie van kranten- en tijdschriftenartikels en van andere papieren bronnen over deze auteur. Meer informatie vind je in het documentatiecentrum van Poëziecentrum.
- Cas. Goossens (samensteller), Zo, denk ik, wordt liefde weer nieuw: over de poëzie van Jo Gisekin. (essays) 2008 Leuven: Uitgeverij P. -134p.
- Musschoot, A. M. Jo Gisekin: eenvoud en directheid. In: Ons Erfdeel, 36 (2), 274–275, (1993, maart).
- Van de Perre, R. Liefdespoëzie van Jo Gisekin. In: Ons Erfdeel, 28 (5), 745–747, (1985, november).
- Van Hulle, J. “Mag het even: heel gewoon”: interview [met] Jo Gisekin. Poëziekrant, 9 (1–2), 10–11. (1985, januari).
- Vermeiren, T., Jo Gisekin: Poëzie is leven met je hart, met je ogen, met al je zintuigen. Libelle, 56–61. (1984, 25 december).
SMAAKMAKER
Nog eenmaal
‘Nog eenmaal om precies te zijn zou ik een kind willen baren Het ritueel van de ogenblikken in mij opslaan als in een gouden kooi Het lichaam dat zich opent om zwijgend dicht te gaan in de trance van het afgebakend moment Te weten dat ik vrouw ben en niet zomaar vermoeid van steeds weer stappen over zebrapaden met kinderen in donker uniform en boekentassen vol verzamelingen Straks de quiche Lorraine op tafel en schoenen poetsen voor het vertrek de brooddoos met het gebakje, het springtouw voor de middagpauze Nog éénmaal wil ik wakker worden met het weke lijfje aan mijn weke mond Het hart op het hart
Als ik het boek niet had
Als ik het boek niet had zou ik
ánders leven. In de spiegels van het
blad zie ik mijn gisteren. de nacht,
het zeldzaam tedere van elk verleden
dat niet vervaagt
nu ik nog alles weet.
Ik ken de plekken waar het landschap
tot aan mijn voetzool plooit in veel verborgen
geuren, de zon een feest is. Muziek een
stortbui uit wijde galmgaten. Psalmen
voor een ver verschiet.
Hoe zou ik weten wie de tijd ontstak, aan
ieder woord zijn klinker gaf, zingend
in mijn oor.
De vreugde kan niet op
in alle talen, in elk nieuw boek
een jong bestaan.
BIBLIOGRAFIE
Woordje vooraf
De bibliografie bestaat uit 2 rubrieken
- Chronologisch overzicht
- Divers werk: vertalingen – teksten voor liederen …
De gegevens van deze bibliografie werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
- POËZIECENTRUM vzw – Gent
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.
Chronologisch overzicht
Scheppend werk.
Divers werk: vertalingen – teksten voor liederen …