home | Login
Aantal schrijvers: 595 | Aantal boeken:

19.538

 

 

De Geyter, Julius

Maakt deel uit van:

JULIUS DE GEYTER

Lede, 25 april 1830 – Antwerpen, 18 februari 1905

Schrijver  van het Geuzenlied

Dan, Geuzen, dan te wapen,
De vrijheidsdrang in d’hand:
Van ’t ongedierte der papen
Verlost ons vaderland
 

Antwerps dichter, journalist, anti-klerikaal flamingant

Schreef ook meerdere libretti voor cantates en oratoria getoonzet door Peter Benoit

Als strijdend en vaderlandslievend liberaal een der vrijzinnige figuren van de taalstrijd en van de Groot-Nederlandse gedachte.

 

BIOGRAFIE

25 april 1830: Geboorte van Julius (eigenlijk Jan) De Geyter te Lede.

  • Volgt lager onderwijs te Lede en te Aalst, waar hij opgemerkt wordt door Ledeganck toen die in de streek  inspecteur lager onderwijs was.

1848: Vestigt zich te Antwerpen. Vervult er verschillende ambtelijke functies : hulponderwijzer, griffier bij het arrondissementscommissariaat, pleitbezorger bij de rechtbank van eerste aanleg

Werkt tevens als journalist mee aan de kranten Het Handelsblad en De Koophandel.

1853: Wordt secretaris van de Maetschappy tot bevordering der Nederduitsche Tael- en Letterkunde.

1855: Sticht samen met J.F.J. Heremans en Eugeen Zetternam het literaire tijdschrift ‘De Vlaamsche School’. Dit tijdschrift bestaat van 1855 tot 1862.

  • Op politiek vlak zou hij, als overtuigd liberaal – en stichter van de Liberale Vlaamsche Bond -, een belangrijke rol spelen in de vrijzinnige vleugel van de Vlaamse Beweging.
  • Belangrijke elementen waren zijn flamingantisme en Groot-Nederlanderschap, vrijzinnigheid en antiklerikalisme, democratische overtuiging en sociale bewogenheid. Reeds vroeg komt hij op voor de rechten van de verdrukten en – zij het voorzichtig –  voor algemeen kiesrecht.

1858: Bekend is ook nog De Geyters pamflet De waerheid over de Vlaemsche Beweging : brieven van eenen ouden staetsman aen eenen jongen Gentenaer, anoniem verschenen in 1858.

  • De Geyter, toen 28 jaar, heeft nooit een politiek mandaat bekleedt, maar hier doet hij zich voor als “oude staatsman”. Hij reageert fel op een kort voordien verschenen ander pamflet (Over de Vlaemsche belangen : brief aan eenen zogezegden liberalen Vlaming) van een leeftijdsgenoot, de Antwerpenaar Lodewijk Jan Mathot (ps.  van L van Ruckelingen). Waar de vurige katholiek Mathot stelt dat de Vlaamse zaak slechts kan gedijen door nauwe aansluiting bij de katholieken, legt de antipapist De Geyter de schuld van alle problemen volledig bij de clerus en de eeuwenlange “priestermacht”.
  • De bescheiden oproep voor algemeen stemrecht luidt als volgt:

1873: Op muziek van A. Fernau schrijft hij het Geuzenlied (1873), het strijdlied van de antiklerikale liberalen. Het zou uitgroeien tot het strijdgezang bij uitstek van de vrijzinnige Vlaamse Beweging, met de bekende sloganeske strofe:

 Dan, Geuzen, dan te wapen,
De vrijheidsvlag in d’hand:
Van ’t ongedierte der papen
Verlost ons vaderland!

1874-1900: Directeur van een bank van lening, de Berg van Barmhartigheid, in Antwerpen.

1874: Besluit zich nog uitsluitend aan het schrijverschap te wijden.

1874:  Publicatie van zijn bewerking in accentverzen van de Reinaert en in 1888 het lange epische gedicht Keizer Karel en het rijk der Nederlanden.

  • Hij levert voorts libretti’s voor cantates van Peter Benoit: Vlaanderens kunstroem (1877), De waereld in! (een kindercantate, 1880), Genius des Vaderlands (1880) en voor het oratorium De Rhyn (1882).
  • Vanuit zijn algemeen-Nederlandse overtuiging toont hij erg veel belangstelling voor de Boeren in Zuid-Afrika. Hij voelt zich erg met hun taalstrijd verbonden. De Eerste Boerenbeweging ontstaat dan ook op zijn initiatief.

18 februari 1905: Julius De Geyter overlijdt te Antwerpen.  Zijn grafmonument – van de hand van beeldhouwer Frans Joris – bevindt zich op de Antwerpse begraafplaats Schoonselhof.

Samen met zijn vriend Julius Vuylsteke, is hij belangrijkste en invloedrijkste vertegenwoordiger van de politieke poëzie in onze 19de eeuw.

Epiloog

Hij is veeleer bekend als Groot-Nederlands flamingant, dan als groot schrijver. Niettemin zal men hem in 1903 als Belgisch kandidaat voor de Nobelprijs voordragen, maar de voorkeur gaat uit naar Emile Verhaeren en Maurice Maeterlinck.

 

SMAAKMAKER

De lente

De lente is een meisje dat zweeft in de lucht,
Met vleugeltjes aan en een lach om het mondje;
Een kuis, ongekleed en verrukkelijk blondje,
Dat gloeit van gevoel, dat naar meer nog verzucht,
Wier harteke tiktakt van liefde…

Ze strooit uit een korfje – en ledig is ’t nooit –
Miljoenen, miljarden van bloemen op d’ aarde;
Zij schept het hier om in een hemelse gaarde,
En zingzangt, zij Engel, terwijl ze strooit:
“Mijn harteke tiktakt van liefde…

En blikt zij naar onder, zij hoort uit die pracht
Door orglende kelen haar lof kwinkeleren:
Geen vogel die haar niet met zang wil vereren:
Geen bloem die niet rilt, haar niet toegeurt en –lacht:
Geen hart dat niet tiktakt van liefde…

Mijn Levenswarande.  Postume uitgave in: Volledige Werken. Dl.6 (1908)

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Websites

Referenties

  • Ada De prez. Bouwstenen voor een geschiedenis van de 19de -eeuse Vlaamse poëziebeoefening. In: Hoofdstukken uit de geschiedenis van de Vlaamse letterkunde in de 19de eeuw. Deel 3, pp.185-187

Meer over Julius de Geyter

  • Ludo Simons: Van ‘t ongedierte der papen : rondom De Geyters geuzenlied (1968)
  • José Verschaeren: Geyter, Jan (genaamd Jules) de, in: Nationaal biografisch woordenboek (1987), kol. 281-294
  • José Verschaeren, 1998. ‘Julius de Geyter’. In: Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging. Tielt: Lannoo. p.1306-1307.

 

BIBLIOGRAFIE

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

  • Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
  • Hendrik Conscience Bibliotheek – Antwerpen.

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.

Chronologisch overzicht

 Jaar  Titel Fotogalerij   Uitgeverij 1ste druk
1854  Een blik in onze geschiedenis. (verzen)

aanvang

 Antwerpen: Drukkery der Gebroeders Peeters,  Jesuïetenplein. -19p.
1857  Bloemen op het graf. (poëzie)

Uitgegeven tot bekostiging eener grafzuil ter nagedachtenis van Eugeen Zetternam.
    
 Antwerpen: Drukkerij Wed. Kennes & Gerrits, (Hochstetterstraat). -152p.

Afmetingen: 19 x 12.50 (ingenaaid)

1858  Waerheid over de Vlaemsche Beweging. Brieven van eenen ouden staetsman aen eenen jongen Gentenaer. (essay)

Anoniem gepubliceerd
Bevat: I. De Geestelykheid (pp 3-7); II. Verpligtend Onderwys. (pp 8-13); P.S. Algemeen Stemregt (p.14); III. Verslag der Taelkommissie (p 15); IV. Een Vlaemsche Hoogleeraer te Gent (p. 16)
Gent: Drukkery van F.-L. Dulle-Plus, Hoogpoort, 27.-16p.

Afmetingen: 21.80 x 14.20 (ingenaaid)

1861  Drij menschen van in de wieg tot in het graf: een epos uit onzen tijd., Eerste boek. (poëzie)  Antwerpen: Drukkerij Wed. Kennes & Gerrits, Keizersstraat, 60. -136p.

Afmetingen: 18 x 12 (ingenaaid)

1865  Drie menschen van in de wieg tot in het graf, Een epos uit onzen tijd, Eerste en tweede boek.

Eerste boek bevat 6 zangen (pp 5-130) – Tweede boek bevat 8 zangen (pp 133-232

 Antwerpen: Antwerpen: Max Kornicker (Huidenvettersstraat) & Gent: Willem Rogghé. (2 vol in 1 band).

Afmetingen: 20 x 13.50 (ingenaaid)

1865 Zuid-Nederland. Eene halve eeuw na Waterloo. Een gedicht Antwerpen: Boek- en Steendrukkerij Mees & C°. -12p.
1867 Over drie maanden en binnen drie maanden. (strijdpamflet in verzen) Gent: Drukkerij I.S. Van Dooselaere. -8p.

Afmetingen: 22 x 14.20 (ingenaaid)

1868 Uit het studentenleven. (gedichtenbundel)
1868 Hendrik en Rosa. Een liefdeverhaal.

1907: Werken / Geyter, de, Julius. – Antwerpen, 1907 – 1908; vol. 4

Amsterdam: De Firma R.C. Meijer. -103p.

Afmetingen: 18 x 11 (ingenaaid)

1872 Alweter en Domper. Antwerpen
1873 De Vlaamsche Leeuw en de Geuzen. (strijdlied)
1874 Reinaart de Vos, in Nieuw Nederlandsch, met eene inleiding en een woord over epischen verbouw (herdichting)

Anonieme illustratie naar Quellijn en Jegher op het vooromslag.
1885: Herdruk bij Roelants, Schiedam.
1898: 8ste editie Zutphen,W.J. Thieme & Cie, 1898. LXX-101-(1)p. (Klassiek Letterkundig Pantheon, 104). Genaaid in papieren omslag; er bestaat ook een variant in vollinnen.
1907: In verzamelde werken vol 3 Den Nederlandschen Boekhandel.
1921: 9de editie
 De Geyter 2_1874 Schiedam: H.A.M. Roelants. -104p.

Afmetingen: 14,5 x 10 (ingenaaid)

Een audioversie met printbaar cd-booklet is te vinden op http://librivox.org/reinaart-de-vos/. Reinaart de Vos. In een berijmde vertaling van Julius de Geyter. Gelezen door Ann Simon. Tekstcontrole: Ans Wink, omslagtekening uit een Franstalige middeleeuwse versie van dit verhaal, omslagontwerp: Bart de Leeuw, productie: Anna Simon. LibriVox.

1877  Vlaanderens kunstroem, cantate op verzoek der stedelijke regeering gedicht door Julius de Geyter, getoonzet door Peter Benoit. (Rubenscantate)

Deutsche Ubers. Ludwig Percival ; trad. franç. Gustave Lagye ; klavier-uittreksel door Georges Mordach.

 Antwerpen:Drukkerij L. Dela Montagne. -36p.

Afmetingen: 19 x 13

1878 De waereld in ! (libretto voor kindercantate).

1882: Tweede uitgave ibidem
1893: 54ste druk bij Boekhandel Van Goethem, Koornmarkt 18 te Gent.

Gent: Boekhandel J. Vuylsteke Kalanderberg, 14.    -7p.

1880 De Genius des Vaderlands. (libretto voor cantate)

Gedicht door Julius de GEYTER – Getoonzet door Peter BENOIT
Voor de eerste maal uitgevoerd ponder leiding des toondichters, den 16 juni 1880, bij de opening der Nationale Tentoonstelling te Brussel.
Uitvoerende krachten: 1400 personen

s l : s n   -8p.

Afmetingen: 28 x 22
Imp. Adolphe Mertens, Rue de l’escalier 22, Bruxelles

1880 De Muze der Geschiedenis. (libretto voor cantate)

Op verzoek der regeering van Antwerpen, gedicht door Julius de Geyter, getoonzet door Peter Benoit.
Eerste uitvoering op de Groenplaats den 21ste Augusti 1880 – 200 uitvoerders.

Antwerpen: Boek- en Steendrukkerij Mees & C°, Apostelstraat, 14. -48p.

Afmetingen: 24.50 x 17.30 (ingenaaid)

Tekstboekje 19.40 x 13 uitgegeven door drukkerij L Dela Montagne. -48p.

1880 Joncfrou Kateline, dramatisch tooneel. ((Weduwe van Jacob van Artevelde) Antwerpen: z n -3p.

Afmetingen: 22 x 14.50

1880 Hucbald, zanggedicht. Brussel
1881 Het Tooneel in Vlaamsch België, inrichting, den Tooneelraad van Antwerpen aanbevolen.

Met de besluiten van den Raad en van de bijzondere Commissie door den Minister van binnenlandsche zaken aangesteld tot het beramen van maatregelen ten gunste van het Nederlandsch tooneel.

Antwerpen: Boek- en Steendrukkerij Mees & C°, Apostelstraat, 14. -26p.

Afmetingen: 22.50 x 15.40 (ingenaaid)

1882 De Rhyn. (libretto voor oratorium van P. Benoit)

Bevat tevens:

  • DER RHEIN. Gedicht aus den Vlämischen in Deutscher Übersetzung von Heinrich FLEMMICH.
  • LE RHIN, poème traduit du flamand par Emile LEFÈVRE
  • The RHINE a Poem translated from the Flemisch by W.L.M.
Antwerpen: Drukkerij Mees & Cie, Apostelstraat 14.. -73p.

Afmetingen: 19.20 x 12.50 (ingenaaid)

Opdracht

1884 Theodoor Van Rijswijck. Kinderhulde aan een dichter. 1884. Cantate voor kinderstemmen.

Muziek: Peter Benoit.
Antwerpen: A. Mertens. (1900). -31p.

Afmetingen: 30.50 x 23
1885 Reinaart-De-Vos in Nieuwnederlandsch met de regels van den Middeleeuwschen versbouw in Dietsch en Duitsch en onderzoek naar de quantiteit in Oudduitsch en Gotisch door Julius De Geyter. (herdichting)

Heruitgave van 1874
 De Geyter 1 Schiedam: H.A.M. Roelants. -133p.

Afmetingen: 22.50 x 13.75 (ingenaaid)
Drukkerij van H.A.M. Schiedam
1888 Keizer Karel en het Rijk der Nederlanden: in middeleeuwschen versbouw. (poëzie)

Bevat een voorzang en twaalf zangen (pp 1-208), gevolgd door ophelderingen (pp 209-244).
Met gehandtekende afbeelding van de auteur tegenover het titelblad.
1891: 2de editie.
1907: in volledige Werken  Vol 1

Schiedam: H.-A.-M. Roelants. -244p.

Afmetingen: 26.60 x 17.70 (ingenaaid)

                                                                                     POSTUUM UITGEGEVEN
1907
-09
 Volledige werken (7 delen)

I : Keizer Karel en het rijk der Nederlanden
II : Drie menschen van in de wieg tot in het graf. Een epos uit onzen tijd
III : Reinaart-de-Vos in nieuwnederlandsch met de regels van den middeleeuwschen versbouw in dietsch en duitsch en onderzoek naar de quantiteit in oudduitsch en gothisch. -183p.
IV : Hendrik en Rosa. Cantaten. Kroonprins Herman
V. Onuitgegeven en verspreide gedichten. Mijn levenswarande. Bloemen op een graf.
VII : Proza. De waarheid over de vlaamsche beweging. Het tooneel in vlaamsch België. Verspreide en onuitgegeven stukken
De Geyter 3_1907  Antwerpen: De nederlandsche boekhandel.

Drukkerij J.-E. Buschmann. – XVII-244p.
Afmetingen: 22.5 x 14.5 (ingenaaid)
1937 Reinaart de Vos. In nieuw Nederlandsch door Julius de Geyter.

Bewerking van Reynaert I in verzen. Naar de uitgave van 1898. Met gravures van Joris Minne.

       De Geyter 3b_1937 titelblad  De Geyter 3a_1937 p5
De Geyter 3_1937 Antwerpen: Uitgeverij “De Sikkel”.-148p.

Afmetingen: 23.2 x 14.8 (genaaid in papieren omslag)
Gedrukt bij J-E. Buschman, Antwerpen.

Nota: Op p. 149 vignet met de tekst: “J-E. Buschmann. Al wat de Boschman plant gedije voor het land. Antwerpen, 1937”.
Er bestaat ook een variant met een omslag van Japans zijdepapier.

z.j. Van den Vos Reynaerde. O. Bonnevalle

Het betreft Reynaertfragmenten van Julius de Geyter, naar de tekst van 1898 met acht volbladprenten van Oscar Bonnevalle, geïnspireerd door Kaulbach.

Gent: Willemsfonds. -(12)p.

Losbladig in een mapje met op het vooromslag een illustratie van Bonnevalle.

In het voorwoord bij deze publicatie schrijft dr. A. van Elslander dat Oscar Bonnevalle deze tekeningen maakte op aansporing van Camille Huysmans en dat diezelfde Huysmans de auteur zou zijn van de Franse versie en van het voorwoord in het plaatjesalbum van Bonnevalle, uitgegeven door o.a. de N.V. Victoria.

1949 Le Roman du Renard. Adapté et présenté par les Éditions du Chat qui pêche. Bruxelles. – Reinaert de Vos. Aangepast en voorgesteld door De Vissende Kat.

Auteur: Julius de Geyter, Vertaler:  H.C. [Huysmans Camille]
Ingekorte en hier en daar aangepaste tekst in verzen van Reynaert I naar de tekst van 1898.
Oscar Bonnevalle inspireerde zich voor zijn 196 prentjes op de gravures van Wilhelm von Kaulbach.

De Franse prozatekst is volgens A. van Elslander een vertaling van Camille Huysmans, die ook bij andere gelegenheden over Reynaert publiceerde.

Brussel: Biscuits-Chocolats-Confiseries/Biscuits-Chocolade-Suikerwaren, S.A. Victoria N.V., [1949]. 61-(7)p.

Alle albums (varianten incluis) zijn gedrukt en in een kartonnen band uitgegeven bij Snoeck-Ducaju & Zoon te Gent.

Varianten
1) Victorialogo op verschillende plaats en kleine tekstuele varianten in het colofon; ook met afwijkingen in de breedte van het boek.

2) Echt afwijkend is: Le Roman du Renard. Illustrations de Oscar Bonnevalle. Editions du Lombard, Bruxelles–Reinaert de vos. Illustraties van Oscar Bonnevalle. Editions du Lombard, Brussel, een uitgave van Le timbre Tintin/De Kuifjesbons, 59-(1)p. Afwijkend formaat, eenvoudiger uitgevoerd voorplat, zonder illustratie. De teksten zijn identiek.

2017 Julius De Geyter,

Bevat de gedichten: Brugge bij nacht (p. 99); Weest niet zo trots, o zonen dezer eeuw (p. 100); Misererie! Misererie ! (p. 101); Antwerpen een hegijnhof (p. 102); De zang der Kozakken (p. 103); Aan een Amsterdammer (p. 104); Bismarck (p. 104); Van hout, van droog hout (p. 105); Op jacht met Smuk (p. 105); Aan Dr. De Rop (p. 106); De boerenknecht met een miljoen (p. 106); De vaderons van Knopenknauwer (p. 107); Tegen alle regels in (p. 107); Zigeuners (p. 108); Een nieuwe rijke tot een arme kunstenaar (p. 109); Ditmaal had hij tussen de balken geslapen (p. 111); Als de vos de passie spreekt (p. 112); Het schoonste meisje van Calloo (p. 113); Een volksvrouw (p. 115); De lente (p. 116).

In: Tien van Negentien. Vlaamse  poëzie uit de negentiende eeuw. pp. 99-116.

Samengesteld en ingeleid door Dirk Christiaens. Afmetingen: 21 x 14.50 (paperback)
Omslagontwerp: Danni Elskens / Koloriet.
Uitgave: Garant Uitgevers, Antwerpen, 2017.