Maakt deel uit van:Labris (1962-1973)Poëzie in Vlaanderen 1955-1965 Experimentelen

Marcel van Maele

Brugge, 10 april 1931 – Antwerpen, 24 juli 2009

 Geen wereldverbeteraar, maar een aanklager van de roest in het leven.  (dixit: Guido Lauwaert)

Eig. Marcel Bertha François van Maele

Debuteerde in de jaren 1950 als dichter. Hij schreef experimentele poëzie, maar ook toneelwerk en een viertal romans.
In de jaren 1970 maakt hij objecten waarin het woord onbereikbaar is: zijn ‘Gebottelde gedichten’ zitten opgerold in een goed afgesloten fles en bij het werk ‘Vakkundig hermetisch‘ zit de dichtbundel in een blok polyester gegoten. Het is het beginpunt voor zijn plastisch werk, waarin hij vaak experimenteert met teksten en woorden die worden verknipt, overschilderd of ontoegankelijk gemaakt. Hij maakt o.a. objecten met witgeschilderde en onleesbaar gemaakte boeken.

 

BIOGRAFIE

10 april 1931: Marcel Bertha François van Maele wordt onder het noordelijke sterrenbeeld Aries geboren op 10 april 1931 te Brugge, in een behoorlijk goed gesitueerde familie. Zijn vader is ambtenaar.

• Een Ram, zegt Karel Jonckheere, vertoont de kenmerken van de primitief. Hij verenigt de oerbrute uitbarstingen van de eerste aarde. Wat hij verricht, stamt uit zijn onderbewustzijn, zodat hij nooit zeker is wat of wie hij is. Hij staat daar, nauwelijks geboren, met nieuwe nog niet ontgonnen mogelijkheden, zodat hij door ordelievende geesten nergens kan worden ondergebracht. Krachten bezit hij, maar ze bruisen op in het wild (Karel JONCKHEERE, Een hart onder de dierenriem, Brussel/ Den Haag, Manteau, 1967, p. 7)

1952: Zodra hij meerderjarig wordt, neemt hij in 1952 als vrijwilliger dienst bij de VN-strijdkrachten in Korea. Niet direct uit militarisme of anticommunisme, maar wel om te ontsnappen aan een als beknellend ervaren familiale omgeving en aan de fnuikende eentonigheid van de legerdienst in België. Ook financiële overwegingen spelen mee. In Korea was hij, naar eigen zeggen, “een verschrikkelijk slecht soldaat”.

In  ‘Fernand Auwera, ‘Marcel van Maele’ In: Schrijven of schieten. Interviews (1969) ‘ zegt hij daarover het volgende:

A : U hebt twee jaar in Korea gevochten.

M : Ik was een verschrikkelijk slecht soldaat.

A : Waarom bent U gegaan?

M : Ik moest toch soldaat worden, en een jaar kazerneleven, dat kon ik niet aan.

A : Hoe kwam u met uw principes in het reine?

M : Als er in mijn plaats een goed soldaat naar Korea was gegaan dan waren er 20 Chinezen meer dood geweest. Ik ben van oordeel dat men niet iets kan veranderen door zich afzijdig te houden. Men moet er heen en de boel van binnenuit aantasten. Ik heb in Korea geen schot gelost, ik heb me er wel geamuseerd. En ik heb er de absurditeit van de oorlog meegemaakt. In het niemandsland stond een bunker. ’s Nachts gebruikten de Amerikanen die als luisterpost. ’s Morgens ontruimden ze hem en dan trokken de Chinezen er in en gebruikten hem als uitkijkpost. Toen het winter werd, het kan daar tot 30 onder nul gaan, werd er een vuurtje gemaakt, en na een tijdje zorgden de Amerikanen er voor dat het vuur bleef branden tot de Chinezen er in trokken, en de Chinezen deden hetzelfde voor de Amerikanen, zodat niemand nog in de kou hoefde te zitten. Of toen ik terugkwam uit verlof. Uit Seoel. Ik had mijn soldatenschoenen ergens verpatst en droeg Koreaanse pantoffels. in mijn linkerhand had ik een opiumpijp, een geschenk voor mijn vader, en in mijn rechterhand een mooi vogelkooitje met een Koreaanse vink. Dat was voor mijn zus. De luitenant zei dat ik in houding moest staan. Het was aan het front, nogal wat drukte want bommen sloegen in, gewonden, herrie. En ik moest in de houding staan en vertellen waartoe die opiumpijp diende, en die Koreaanse vink. En toen kwam de dierenvriend bij de luitenant boven, en terwijl men heen en weer de kanonnen afvuurde beval hij me dat arme beestje vrij te laten.

In Korea begint hij ook te schrijven.

September 1953: Terug in Europa slaat hij weer aan het zwerven, op een solexje dit keer. Door zo’n zevenentwintig landen, met een bijzonder voorkeur voor Scandinavië, het onherbergzame noorden. Hij werkte, tussendoor, als nachtwaker, houthakker, schrijnwerker… In Zwitserland was hij een tijdje lang koewachter, in Frankrijk druivenplukker, dokwerker in Hamburg en asfaltlegger op de daken van Trondheim, beide in Noorwegen.

1956: Vestigt zich in 1956 definitief (?) in België waar hij in de loop der tijden minstens op meer van elfendertig adressen heeft gewoond.

Wordt full-time auteur. Was nochtans kortstondig werkzaam als barman, agent van de zeevaartpolitie, stoker, bediende, gids, handelsreiziger, pisteur, herbergier, pistoolschilder, nachtarbeider, gevelschilder, bouwarbeider, corrector, fabrieksarbeider, kartonbewerker, enz…

1956: Debuteert met de dichtbundel  Soetja.

• Meer dan 25 bundels later herkent men nog steeds dezelfde thematiek in zijn werk: het conflict tussen de absolute individuele vrijheid en de druk van maatschappij en realiteit, die de vrijheid beperken. Van Maele ziet de kunst als een middel tot bewustzijnsverandering.
• Hij werkte – naar eigen zeggen – “in een niemandsland tussen literatuur en plastische kunsten”. Van Maele werd in de loop der jaren een cultfiguur.

Marcel wordt redacteur van Njet (oktober 1956 – juli 1958), volgens Louis Paul Boon een “nogal stof opjagend” tijdschrift. (Louis Paul BOON, Nieuwe poëzie, in: Vooruit, 3 augustus 1957)

• Njet kiest geen kleur, zeggen de medewerkers. Maar ons lijkt dat iets te zijn dat we revolutionair-katholiek zouden noemen. Het klinkt niet gekker dan het is. Ten andere, in de loop der jaren zijn er immers katholieke jongeren geweest die revolutionair deden, en zich op Kristus zelf beriepen als de hervormer bij uitstek. (L. P. BOON, Njet, in: Vooruit, 27 april 1957)
• Kari Bert, Marc Braet, Marcel Brauns SJ, Hubert van Herreweghen, Jan Vercammen en Luc Peire werkten mee aan Njet, waarin sterk polemische en scherp gestelde redactionele stukken verschenen. Geliefde schietschijven waren Hubert Lampo, Raymond Herreman, Jan Walravens, Maurice Roelants en Urbain van de Voorde, kortom, de boegbeelden van zowel de “linkse” als de “rechtse” kritiek. (In die muffe jaren stond “rechts” voor “katholiek” en “links” voor “vrijzinnig”.)

1957: Publikatie van ‘Rood en groen. Gedichten’ zijn tweede bundel.

• In 1957 houdt kunstschilder Joris Houwen (1925-1998) aan het Sint-Pauluspleintje in Oostende Het Kroegske open, een café annex kunstgalerie waar het nogal anti-conformistisch aan toe ging. Tussen januari en maart 1957 verschijnen de twee afleveringen van het tijdschrift Kroeg, een gestencilde uitgave onder de redactie van Van Maele en Houwen, waar Ludwig Alene, Claude Corban, Kari Bert en Cees L. Kruithof aan meewerkten.

1957: Huwt in 1957, sedert begin ’64 gescheiden.

1960: De dichtbundel Pamflet I/Poëtische nota’s over het bewust zijn verschijnt. Vertoeft in de jaren zestig in het Brusselse. Is onder andere bevriend met Marcel Broodthaers.

1961: Ik ben een kannibaal, een bundel gedichten wordt uitgegeven in eigen beheer.

• De meeste van zijn eerste bundels zijn trouwens in eigen beheer uitgegeven, gestencild en voorzien van een papieren omslag waarop de titel in handschrift.

Een eerste tentoonstelling van schilderijen te Antwerpen wordt geopend door Serge Largot.

1962: Zetelt samen met Max Kazan en Leon Van Essche in de redactie van Labris.

• Over de ontstaansgeschiedenis van dit “literaris tijdschrift der 60-ers” legde Kazan een minutieuze en helder getuigenis af in ‘Barbaar in mijn mond’. Hij onderstreept dat zijn werk destijds vaak samen besproken werd met dat van Van Maele,  “alhoewel we onafhankelijk van elkaar schreven, een eigen stijl ontwikkelden, en afwijkende interessen hadden. Wij stimuleerden elkaar wel. […] Ik […] interesseerde me alleen aan schrijven, filmkijken, lezen, jazz-beluisteren, tentoonstellingen bezoeken en had weinig behoefte aan sociaal contact in tegenstelling tot Van Maele die graag volk rond zich aan.”  (Hugo BREMS & Dirk DE GEEST, “Barbaar in mijn mond”. Poëzie in Vlaanderen 1955-1965, Leuven/ Amersfoort, Acco, 1989, pp. 162-163.)
• Meer over de geschiedenis van het tijdschrift: Dirk De Geest, Labris. Sant in buitenland, in: Zuurvrij, Berichten uit het Letterenhuis, nr 35, december 2018 pp 85-91. En ook in ‘Vaarwel, wat lelijk is’, bijzondere stukken uit de collectie van het Poëziecentrum door Stefaan Goossens 2005 pp 84-85

1962: Uitgave bij De Tafelronde in de reeks Otosilben van Ademgespleten: poëtisch gesprek met Max Kazan. In het tijdschrift Kontrast verschijnt een éénakter Het manuscript.

1963 – 1965: Van Maele neemt al na de eerste jaargang (oktober 1962 – juli 1963) ontslag uit de redactie van Labris om in september 1963 toe te treden tot de vernieuwde Tafelronde.

• In 1963 verschijnen Van Maeles ‘Zwarte gedichten’ eerst als gecyclostyleerde Labirintuitgave van Labris, met illustraties van Leon van Essche. In 1965 verzorgt Paradox-press, onder leiding van Dirk Claus,  een tweede druk met illustraties van Wybrand Ganzevoort.
• Niet alleen De Vree, ook Karel Jonckheere maakt van “zwart gedicht” als het ware een soortnaam:  Met een titel als Zwarte gedichten leidt Van Maele ons om de tuin, betoogde Jonckheere. Immers: Zwart betekent bij hem niet somber of doods, maar vinnig in het vierkant. Zijn zwart is van het zwart waaruit zeerovers hun veroveringslusten sneden, een nietsontziend zwart, een zwart dat niets te verliezen heeft, een schamper zwart.

1964: Medgar Evers te Jackson vermoord, een gedichtencyclus ontstaan uit een gevoel van verontwaardiging, wordt bibliofiel uitgegeven door Paradox Press te Sint Niklaas.  De cyclus wordt herhaaldelijk gebloemleesd en in verzamelwerken opgenomen.

1965: Marcel van Maele ontvangt voor het tot dan toe uitgegeven poëtisch werk De Signaalprijs voor poëzie, “voor een universeel aansprekende thematiek ontstaan uit onvervalste existentiële nood en verwoord op de meest oorspronkelijke wijze”.

1966: DE MEMORABELE ZESTIGER-JAREN: TONEEL, PROZA, POËZIE, COLLAGES, PERFORMANCES

• De éénakter De veroordeling van Marcel van Maele, gevolgd door een verrassende vrijspraak, wordt uitgegeven en gecreëerd door de werkgroep Periscoop, St. Jozefcollege te Antwerpen op 23 mei 1966
• Debuut als prozaïst met Kraamanijs. In die korte roman brengt Van Maele verslag over zijn ervaringen in de psychiatrische afdeling van het Brugmann ziekenhuis te Brussel.

B.F. van Vlierden, alias Bernard Kemp gewaagt in zijn Poëtica van de Vlaamse roman van een soort ‘epistemologie in de kunstmatige tuinen van de roes’. Hij stipt aan dat de trance hier niet bewerkt wordt ‘door een systematische zelfopwinding met taal zoals bij Raes en Krijgelmans, maar door de werking van verdovende middelen’. Het gaat eigenlijk ‘om de roes van een gedrogeerde die een nieuwe wereld in een “nieuwe taal” ontwerpt’, om een ‘methode voor een volmaakter ervaring van een andere dan de banale werkelijkheid’, waarbij ‘de poging om de grens van de kennis te verleggen […] buiten het zuiver literaire experiment’ ligt. ‘In de vicieuze cirkel tussen roes en kater plooit dit schrijven zich echter op zichzelf terug, en wil bewust een nieuwe orde scheppen in een taal die “ontsmet is van de logica”.’ Die nieuwe taal, ‘een leger witte woorden’ betracht niet alleen ‘een nieuwe wereld […] op te roepen’, maar verzet zich tevens ‘tegen de “mooie” woorden’. Ze verwijst immers naar ‘een niet-authentieke wereld’, de ‘waardeloze wereld’ van het gezond verstaan. ‘Dit “hot” proza’ van Van Maele is gericht ‘op het stichten van een nieuwe werkelijkheid die de oude terugwerpt in het niets waar ze mee samenvalt’, aldus Van Vlierden. ⁽ B. F. VAN VLIERDEN, Van In ’t Wonderjaer tot De Verwondering. Een poëtica van de Vlaamse roman, Antwerpen, De Nederlandsche Boekhandel, 1969, p. 178; 216.)

• Stelt een reeks “collages” ten toon en geeft de bundel “Imponderabilia” uit.
• Het spraakmakende en baanbrekende essay Pijn en puin verdwenen, jonge Vlaamse estetische poëzie. Bloemlezing samengesteld door Werner Cranshoff (Marnix Pocket nr 347, Manteau), brengt 7 van zijn gedichten: Foei denkers en dichters  en Hoera (uit Zwarte gedichten), Meeuwen, Wat we reeds, Doorbreekt een vloek, En ik, De stappen tellen.
• Het optreden van Van Maele op het Brussels festival Poëzie in het Paleis verwekt opschudding alsook zijn voorgenomen voettocht van Brussel naar Amsterdam onder het motto “Ik ben geen provo, ik ben Marcel! ” waarmee hij een individualistisch anarchisme voorstaat tegen elke groepsverdwazing in.

1967-1968: Te Brussel was een experiment te zien van het Reizend Dramatisch Café.

• In het Waltrateater regisseerde Gilbert Deflo twee eenakters van de dichter-bohémien Marcel van Maele. In ‘De Bunker’ belicht de auteur de drukkende atmosfeer van de oorlog. In ‘Het Manuskript’, zuiver muzikaal van bouw, verzet de schrijver zich – door middel van talrijke humoresken – tegen de zinloosheid der begrippen en opteert tenslotte voor de geste In den beginne was het woord. En het woord is een machine geworden.
• Voor deze verdienstelijke presentatie, onder leiding van Gilbert Deflo, met leerlingen van het RITCS als acteur, was de Brusselse toneelkritiek niet overdreven mild. De lyrische emfase van Van Maele werkte wellicht onthutsend.
• Ondervraagd over het strenge oordeel van zekere recensenten, riposteert Marcel van Maele met een supreem geloof in zichzelf: ‘De theaterleerstellingen van àlle grote schrijvers werden steeds door de kritiek, tot op de grond, afgebroken. Dus…’

1972: Krijgt de Arkprijs van het Vrije Woord voor Ik ruik mensenvlees, zei de reus.

Studio Herman Teirlinck brengt Revolutie op scène.

In 1972, na het verschijnen van zijn dichtbundel Annalen, schakelt Van Maele over naar ‘het publiceren’ van ongewone boekobjecten, zodat de lezer het on-genot van Van Maele’s literatuur niet meer hoefde te ondergaan.
Zijn teksten hebben de naam erg hermetisch te zijn, welaan dus – als tegenreactie maakt hij ze ook letterlijk hermetisch: hij giet zijn gedichtenbundel in polyester (Vakkundig hermetisch, 1973), of stopt ze in flessen, in een groentenbak, in een vogelkooi, in een koffer,  spijkert ze op stoelen – hoe gekker hoe liever hij het had.

1972: Verkoopt gebottelde gedichten en bewaart boeken in recipiënten met sterkwater.

• Zijn poëzie-objets zoals ‘Gebottelde gedichten’ kenden meerdere uitgaven, telkens in een ander soort fles, bij de laatste uitgave in 2002 waren het bierflesjes.
  • 1972: (eerste editie getrokken op wijnflessen van 70 tot 100 cl)
    1977 (pocket-editie op alcoholflessen van 20 cl – Vanessa fonds)
    1979 (poema Imbottigliato – Italiaanse editie op wijnflessen van 70 cl – Il Candelaio Edizione – Firenze)
    1981 (mini-editie op fruitsapflessen van 12 cl)
    1984 (luxe editie op wijnflessen van 35 cl ter gelegenheid van de IVde Nacht van de Poëzie in Vorst-Nationaal)
    1993: privé-editie ter gelegenheid van de jaarwisseling 1992-1993 als gelegenheidsgeschenk.
    2002: editie ter gelegenheid van Gedichtendag (31 januari) in Leuven.
    (Bron: Hugo Brems & Erik Dams, Kahiers over de geschiedenis van de Vlaamse poëzie sinds 1945, deel 1, non-book poëzie p 30)

• Het leverde hem de laatste 20 jaar van zijn leven enkele tentoonstellingen op in de legendarische Antwerpse Galerie ‘De Zwarte Panter’. De laatste dateert van 2005:  De kleine anarchisten dansen op wolken.

1973: Bij de Panter Pers verschijnt op 15 exemplaren de bibliofiele uitgave Gebalsemde waanzin, met  tien zeefdrukken van Wilfried Pas en een handgeschreven gedicht van Marcel.

• Dat luidde het begin in van een hechte en intense samenwerking met een aantal kunstenaars uit de stal van galerij De Zwarte Panter.
• Van Maele houdt er van 24 januari tot 22 februari 1976 zijn eerste individuele tentoonstelling, Objecten. Tijdens de vernissage op 23 januari hield Paul de Vree een toespraak, waarvan de tekst in De Tafelronde opgenomen werd.

17 februari 1973 om 20:00 uur: Op het podium van Vorst Nationaal treedt Van Maele aan, neemt plaats aan de microfoon, haalt een alarmpistool te voorschijn, schiet in de lucht en spreekt de gevleugelde woorden: ‘De eerste Nacht van de Poëzie is begonnen’. Vervolgens jaagt hij met zijn beruchte basstem zijn gedichten de zaal in.

Het waren memorabele tijden:

Het publiek gedroeg zich als een wilde supportersmassa en wisselde luidkeels instemming af met afkeuring. Presentator Jo Decaluwé verloor al snel de trappers. “Zoals toen dichter Johnny van Doorn een éénzinsgedicht bleef afdreunen: “Kom nu klaar, klootzak.” Tot er een verlossende schreeuw kwam. Johnny the Selfkicker stond zich symbolisch af te rukken op het podium.” Memorabel was de actie van Julien Schoenaerts, ook al tegen het FDF. “Verkleed als Socrates liep hij declamerend over het podium: ‘Brussel is niet langer onze hoofdstad… Antwerpen is onze hoofdstad…Gent is onze hoofdstad…”

Door zijn overmatig drank- , medicijnen- en druggebruik heeft hij het regelmatig aan de stok met politie en gerecht. Ook zijn gezondheid lijdt erg onder zijn levenswandel.

Verpakt zijn bundel ‘Vakkundig hermetisch: eenentwintig introverte gedichten’ in een blok polyester. Bij de voorstelling ervan verbrandt hij het manuscript.

1976: Eerste individuele tentoonstelling in galerie De Zwarte Panter (Antwerpen). Bij deze gelegenheid verschijnt de bibliofiele uitgave In rep en roer in een oplage van vijfenveertig exemplaren met acht handgeschreven en gezeefdrukte gedichten van Van Maele en vier etsen van Fred Bervoets.

1978: Als medestichter en voorzitter van het Centrum voor Stadsanimatie levert Van Maele het scenario voor het spektakel Algemene Repetitie dat in Oostende en Gent wordt opgevoerd.

Nog in 1978:

• Schrijft het scenario van de korte speelfilm van Guy Lee Thys Zuurzoete kersen.
• Stelt enkele van zijn veelbesproken boekobjecten tentoon.
• Bij Hooft te Aalst komt de kunstmap Het verhaal der seizoenen met vier gedichten van Marcel Van Maele en vier etsen van Jef Van Tuerenhout op de markt.
• Richt als concept kunstenaar, mee de werkgroep “Globe Transcriptions” op., een project dat hem naar Algerije voert.

1979: Bibliofiele uitgave Tifinar: First Movement, resultaat van een Globe Transcriptions-project in Algerije.

Nog in 1979

• Schrijft het scenario van de langspeelfilm Slachtvlees  i. s.m. Patrick Conrad.
• Trekt met Guido Lauwaert en muzikant Roland door het land met het Grote Poëzie- en Rockcircus.
• Medewerker aan een groepstentoonstelling in Firenze, resulterend in een Italiaanse editie van de gebottelde gedichten Poema imbottigliato (de vertaling is van Frans Denissen)
• Bibliofiele uitgave Tussen krop en keel met Fred Bervoets

1980: Publicatie van de bundel Muggen en liegen en de bibliofiele map De stekelige dageraad, of het blaffen van de angst, met etsen van Roger Van Akeleyen

Optredens tijdens de “Derde en laatste nacht van de Poëzie” in Vorst-Nationaal en de eerste Utrechtse “Nacht van de Poëzie”.

JAREN VAN LICHAMELIJK ONGEMAK EN DOORZETTEN

1982: De periode 1982-1984 wordt voor Van Maele een moeilijke tijd op lichamelijk gebied. Hij ondergaat een 12-tal netvliesoperaties maar verliest desondanks geleidelijk het zicht, zodat hij in 1985 met totale blindheid wordt geconfronteerd.
Niettegenstaande blijft hij actief als deelnemer aan poëzielezingen, verleent hij zijn medewerking aan bibliofiele uitgaven en blijft hij aanwezig op groepstentoonstellingen met een vorm van ludieke ideeënkunst die hij door derden laat uitvoeren.

1982: Ontvangt de Trapprijs voor de dichtbundel Bedreven in het feest der jaren.

 1985: Met Fred Bervoets maakt hij de bibliofiele map Tijd zat in het gat van de dood en samen met kunstenaar Tone Pauwels maakt hij het curieuze boekobject op 15 ex. De vermoedelijke taal der dingen. Elk object bevat tekeningen van Tone Pauwels bij handgeschreven éénmalige teksten.

 1986: VZW Behoud de Begeerte verzorgt de uitgave van een langspeelplaat Neem plechtig uw hoofd af ! Dank u. waarop Van Maele op de hem zo specifieke wijze 32 gedichten voordraagt.

• Het project wordt voorgesteld door Paul De Wispelaere in de Zwarte Panter en Poëziekrant geeft voor deze gelegenheid een extra nummer uit geheel gewijd aan de dichter.

…

1998: De bloemlezing Diepzeezucht en wolkenkrans verschijnt naar aanleiding van de uitreiking van de Louis Paul Boonprijs.

2002: Tentoonstelling Uitgelezen objecten 1972-2002 (Elzenveld, Antwerpen) met een ruim overzicht van zijn plastisch oeuvre.

2007: Marc J. Ghens en Rudy Willox maken de documentaire film Nee, ik speel niet mee ! over en met Marcel van Maele.

24 juli 2009: Overlijdt op 78-jarige leeftijd  na een jarenlange zware slepende ziekte in het Stuyvenbergziekenhuis te Antwerpen.

Marcel van Maele ligt begraven op het Schoonselhof perk R rij 11.

Stemmen over Marcel Van Maele

Guido Lauwaert (In: Knack 29/07/2009 p. 94: Dood van een zeerover):

Onder het showelement school een wereld van twijfel en de angst om het verlies van de verbeelding…. Want op veel erkenning door de literaire wereld heeft Van Maele niet kunnen rekenen. Gerrit Komrij was de enige die hem opnam in zijn bloemlezing Nederlandse Poëzie van de 19^de tot en met de 21^ste eeuw in 2000 en enige gedichten (2004). De Vlaamse literaire pausen vonden Van Maele meer een performer dan een dichter. Wie de tijd neemt voor een aandachtige lezing ontdekt een dichter met een sociale boodschap. Geen wereldverbeteraar, maar een aanklager van de roest in het leven.

G.J. van Bork en P.J. Verkruijsse, De Nederlandse en Vlaamse auteurs (1985):

De poëzie van Van Maele is rebels, zijn taal zit vol neologismen en betekent in het algemeen een breuk met de semantische en syntactische regels; in die zin herinnert ze aan een door een roes verkregen verhoogde mystieke ervaring. Ook bevat zij een protest, vaak gebracht met speelse en kritische ironie, tegen de maatschappij.

 

BEKRONINGEN

• 1965: Ontvangt de Signaalprijs voor Poëzie voor het tot dan toe gepubliceerde verzameld poêtisch werk.
• 1966: Literaire prijs Dirk Martens van de stad Aalst voor poëzie voor “Zes nooduitgangen en één hartslag”
• 1968: Ontvangt de poëzieprijs van Meise voor een gedicht opgedragen aan de graficus Marcel Boon
• 1970: ontvangt de Poëzieprijs van Heist voor het gedicht ‘Zo eenvoudig was het nooit’.
• 1972: de Arkprijs van het Vrije Woord voor Ik ruik mensenvlees, zei de reus.
• 1982: Ontvangt de Trap-prijs voor Poëzie voor de bundel Bedreven in het feest der jaren.
• 1996: de August Beernaertprijs voor ‘Rendez vous’
• 1997: de Louis Paul Boon prijs

 

Meer over Marcel van Maele

• Claus, Dirk; De Hesselle Armand (fotograaf); Marcel van Maele : de cahiers van arsenaal. Antwerpen: Paradox (2007)
• Van Londersele; Roel Richelieu; Marcel Van Maele: Een tegen allen . Reeks: VWS Cahiers:Bibliotheek van de Westvlaamse letteren nr 164.  16 paginas. Kortrijk:Vereniging van Westvlaamse schrijvers. (1994)

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Websites

• Marcel van Maele – Wikipedia
• DBNL auteur – Marcel van Maele
• Marcel van Maele: de dood van een zeerover – Boeken – kanaal

Oktober 2012: Bij het herwerken van de biografische schets werd heel veel informatie geput op de blog van Henri-Floris Jespers “Le blog de CDR – Mededelingen van het Centrum voor Documentatie & Revaluatie”.

• Marcel van Maele: “janhagel van het gemeenste allooi” – Le blog de ...
• Marcel van Maele: Kraamanijs – Le blog de CDR-Mededelingen

Referenties

• Johan Pas en Yves  T’Sjoen (samenstellers): Marcel van Maele in meervoud. Catalogus van boeken, prenten en multiples. Pandora Publishers, Antwerpen, 2014. -199p.
• Walravens Eddie. M. V. M. (of omgekeerd): bibliografie van en over Marcel Van Maele, beeldend en woordkunstenaar. Deurne: Het vervolg. (1993) -185p.

 

BIBLIOGRAFIE &  FILMOGRAFIE

Woordje vooraf

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

• Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen
• Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel – Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
• Universiteitsbibliotheek – Katholieke Universiteit Leuven
• Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
• POËZIECENTRUM vzw – Gent
• Met dank aan de heer Wilfried Wynants – zelf beeldend kunstenaar en in de jaren ’60-’70 medewerker aan het experimenteel tijdschrift Labris en behoeder van de nagedachtenis van het tijdschrift en het werk van zijn collega-Labristen.

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.

A. Chronologisch overzicht

POSTUME UITGAVEN

Jaar	Titel	Fotogalerij	Uitgeverij 1ste druk
2014	Vuurtaal spuwen. Poëzie van Marcel Van Maele (1956-1970). (verzamelbundel poëzie – tekstkritische uitgave) Tekstverzorging: Yves T’Sjoen en Els Van Damme. Coverafbeelding: Tekeningen van Marcel van Maele (1969) Archief Letterenhuis. Boekverzorging: Stéphanie de Schrével Druk: Flin Graphic Group, Oostkamp. Nawoord: ‘De hergeboorte van een vuurtaalspuwer’, van Sven Vitse. Bevat de volgende 14 bundels: Soetja; Rood & groen; Pamflet I : poëtische nota’s over het bewustzijn; Ik ben een kannibaal; Ademgespleten; Zwarte gedichten : van kannibaal naar imponderabilia; Medgar Evers te Jackson vermoord; Imponderabilia; No man’s land; Zes nooduitgangen en één hartslag; De hamster van Hampstead; Hoera, wij hebben een bloedeigen heilig tuintje!; Winteralbum.		Brussel: Academic & Scientific Publishers [ASP]. -509p. Reeks: Experimentele literatuur in Vlaanderen nr 3. Afmetingen: 22 x 14.60 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft)
2016	Er was eens… een filmscenario van Ludo Mich & Marcel van Maele.		De Klinge: VZW Arsenaal. -8p. Afmetingen: 20 x 20 (ingenaaid) Met CD Colofon: ER WAS EENS, filmscenario van Marcel Van Maele & Ludo Mich (1973). Uitgegeven door vzw Arsenaal-De Klinge en werd gedrukt op 200 exemplaren met een passende cover door Ludo Mich​. 125 boekjes worden als bijlage aan het Tienjaarlijks Tijdschrift toegevoegd. Carine Lampens​ kreeg 25 ex. De 50 overige ex. werden genummerd van 1 tot 50, werden gesigneerd door Ludo Mich en bevatten tevens een originele film van Ludo Mich

 

B. Overzicht van de bibliofiele uitgaven.

Jaar	Titel	Fotogalerij	Uitgeverij 1ste druk
1964	Medgar Evers te Jackson vermoord. Gedicht van Marcel van Maele en drie zeefdrukken van Guy Vandenbranden Grafisch ontwerp: Dirk Claus Bevat in bijlage een Engelse en Franse vertaling door Freddy de Vree. Nota: er bestaat ook een Duitse uitgave, Medgar Evers in Jackson ermordet, op 45 exemplaren genummerd I-XLV. Deutsche Nachdichtung von Heinz Noach		Sint Niklaas: Paradox-Press. -11p. Afmetingen: 35.70 x 26 in een zwarte vollinnen map. Gedrukt op zware Steinbach 225gr. en met de hand gezet in garamond-romein. 80 exemplaren genummerd 1-80, gesigneerd door de auteur, de illustrator en de vormgever.
1969	Hoera, wij hebben een bloedeigen heilig tuintje. (poëzie – bibliofiele uitgave) Een gedicht van Marcel van Maele Vijftien tekeningen en een lithografie van Walter de Buck		Gent: Trefpunt. -Map. Afmetingen: 28 x 24 in een zwarte linnen doos. Gedrukt op Steinbach op 110 exemplaren gesigneerd en genummerd 1-110
1973	Vakkundig hermetisch: eenentwintig introverte gedichten. (poëzie – bibliofiele uitgave) Het Poëziecentrum vzw te Gent bezit een vrij exemplaar te raadplegen in haar documentatiecentrum.		Aalst: Hooft. –[32] p. In een polyesterblok gegoten. 1 volume 22cm. Afmetingen:19.60 x 12.50 (gelijmd) Colofon: Van deze eerste en enige druk van de bundel ‘Vakkundig hermetisch’ werden 60 exemplaren getrokken op de persen van drukkerij Soethoudt te Antwerpen. Ieder exemplaar werd door Eddy Duquenne in polyester verpakt.
1973	Gebalsemde waanzin. (poëzie – bibliofiele uitgave) Met 10 zeefdrukken van Wilfried Pas en een gedicht in handschrift van Marcel van Maele. Foto’s en cliché’s: Ludo Geysels		Antwerpen: Uitgave galerie De Zwarte Panter. Afmetingen: 92.50 x 68 in een grijze linnen map. 15 exemplaren gesigneerd en genummerd. 10 exemplaren 1-10 en 5 exemplaren I-V Realisatie en zeefdruk Roger Vandaele – Panter Pers
1976	Berichten uit de kouwe aardappelstraat: 12 gedichten en 3 handgekleurde tekeningen. (poëzie – bibliofiele uitgave) Gedicht en drie handgekleurde tekeningen van Marcel van Maele		Antwerpen: Contramine. -17p. Reeks: poëziereeks nr 14 Afmetingen: 36 x 27, in een grijze kartonnen map. Gedrukt op Steinbach van 200 gr. 75 exemplaren gesigneerd en genummerd 1-75
1976	In rep en roer. (poëzie – bibliofiele uitgave) Met 4 etsen van Fred Bervoets, 8 gedichten van Marcel van Maele en een voorwoord van Michel Oukhow		Antwerpen: Uitgave galerie De Zwarte Panter. Afmetingen: 66.50 x 50 in een bruine linnen map met tekst in handschrift van Marcel van Maele. De oplage werd gedrukt op Velin d’Arches 250gr en beperkt tot 45 exemplaren gesigneerd en genummerd; 35 exemplaren  1-35 en 10 exemplaren I-X. Realisatie en zeefdruk Roger Vandaele – Panter Pers Etsdruk: Roger van Akelijen – Panter Print.
1977	Het jaar van de jicht (poëzie – bibliofiele uitgave) Ter gelegenheid van het Rubensjaar en van de tentoonstelling in De Zwarte Panter van 30 juni tot 28 augustus 1977 Met 7 zeefdrukken van Fred Bervoets, Jan Cox, Walter Goossens, Flor Hermans, Hugo Heyrman, Wilfried Pas en Ysbrant. Gedichten van Remco Campert, Patrick Conrad, Gust Gils, Gilberte Geps, Gerrit Kouwenaar, Bert Schierbeek en Marcel van Maele. een tekst van Hugo Raes en een slot van Michel Oukhow		Antwerpen: Galerie De Zwarte Panter. Afmetingen: 75.50 x 56.50 in een donkerrode  linnen map 85 exemplaren gesigneerd en genummerd 1-85 en 20 exemplaren I-XX. Realisatie en zeefdruk Roger Vandaele – Panter Pers
1977	Het uur van de onrust of de stekelige dageraad. (poëzie – bibliofiele uitgave) Gedichten van Marcel van Maele en met de hand ingekleurde etsen van Roger van Akeleijen		Aalst: Hooft. -14p. Reeks: Hoofts bibliofiele serie ; vol 14 Afmetingen:39 x 26.50, in een beige kartonnen map met handschrift van Roger Akelijen. 30 exemplaren gesigneerd en genummerd 1-30
1978	Het verhaal der seizoenen. (poëzie – bibliofiele uitgave) Vier gedichten van Marcel Van Maele en vier etsen van Jef Van Tuerenhout.		Aalst: Hooft. Reeks: Hoofts bibliofiele serie ; vol 16 . Afmetingen: In een bedrukte oranje linnen map 60 exemplaren, gesigneerd en genummerd 1-60
1979	Tifinar: First movement. (poëzie – bibliofiele uitgave) 15 zeefdrukken van Marcel van Maele, Raohael Opstaele en Radomir Schotte en 1 vinylplaat.		Brussel: Globe Transcriptions. Afmetingen: 87.3 x 62, in een bedrukte grijze kartonnen map 100 exemplaren gesigneerd en genummerd 1-100 en 20 exemplaren I-XX.
1979	Tussen krop en keel. (poëzie – bibliofiele uitgave) Ter gelegenheid van de tentoonstelling in De Zwarte Panter van 7 oktober tot 9 december 1979. Met 10 gedichten van Marcel Van Maele en 5 etsen van Fred Bervoets en een voorwoord van Paul de Vree.		Antwerpen: Uitgave galerie De Zwarte Panter. -15p. Afmetingen: 67 x 51, in een blauwe linnen map met een tekst in handschrift van Marcel van Maele. 50 exemplaren gesigneerd en genummerd: 40 exemplaren 1-40 en 10 exemplaren I-X Realisatie en zeefdruk Roger Vandaele – Panter Pers. Etsdruk Roger van Akelijen – Panter Pers. Uitvoering Handboekbinderij Kon. Fabioladorp (Deurne)
1980	De stekelige dageraad of het blaffen van de angst. (poëzie – bibliofiele uitgave) [4 ] gedichten van Marcel van Maele. Met 7 met de hand gekleurde gehoogde etsen door Roger van Akelijen.		Aalst: Hooft. -14p. Reeks: Hoofts bibliofiele serie ; vol 20 Afmetingen: 39 x 26.50, in een bruine kartonnen map met handschrift van Roger van Akelijen Oplage: 30 exemplaren gesigneerd en genummerd 1-30. Gedrukt op Dürer papier, 300 gr. –
1980	Wimpels en sikkels. (poëzie – bibliofiele uitgave) Ter gelegenheid van Fred Bervoets-tentoonstelling “70-80” in De Zwarte Panter van 5 juli tot 31 augustus 1980. Met 10 booretsen van  Fred Bervoets en een geëtst gedicht in het handschrift van Marcel van Maele.		Antwerpen: Uitgave galerie De Zwarte Panter. Afmetingen: 70.50 x 50, in een grijze kartonnen map met een ets van Fred Bervoets. 13 exemplaren gesigneerd en genummerd; 10 exemplaren 1-10 en 3 exemplaren I-III Realisatie en etsdruk Roger van Akelijen – Panter Print.
1981	Een ogen-blik. (poëzie – bibliofiele uitgave) 1 zeefdruk van Staf Desmedt en 1 gedicht van Marcel van Maele in handschrift		Antwerpen: eigen beheer. Afmetingen: 58 x 43, in een beige kartonnen map met opschrift van Staf Desmedt 30 exemplaren gesigneerd en genummerd 1-30 en 15 exemplaren I-XV.
1981	Pioneer – Mass and Individual Moving. Gedichten op rol van Marcel van Maele, Paul de Vree, Gust Gils, Patrick Conrad, Eddy van Vliet, Rudy de Rybel, Herman Hobbit en Nic van Bruggen.		Gedrukt op de door zonneenergie aangedreven drukpers Pioneer, tijdens een happening in het ICC, Antwerpen, mei 1981. Oplage: 30 exemplaren, genummerd en gesigneerd.
1981	Het blaffen van de angst of het huiverend herkennen. (poëzie – bibliofiele uitgave) Zeven met de hand ingekleurde gehoogde etsen van Roger Van Akelijen bij 4 gedichten van Marcel Van Maele.		Antwerpen: Contramine. -12p. Reeks: poëziereeks nr 35 Afmetingen: 39 x 26.50 , losbladig in een beige kartonnen map met handschrift van Roger Akelijen. 30 exemplaren gesigneerd en genummerd 1-30.
1983	Gebeten door het beest. (poëzie – bibliofiele uitgave) Ter gelegenheid van Die Internationale Kunstmesse te Basel in 1983. Met 4 zeefdrukken van Fred Bervoets   vergezeld van 4 gedichten in handschrift van Marcel van Maele. De vertalingen van de gedichten in het Frans zijn van Georges Adé, in het Duits zijn van Sigfried Mrotzek, in het Engels zijn van Theo Hermans, in het Italiaans zijn van Francesco de Nicoló en Frans Denissen.		Antwerpen: Uitgave galerie De Zwarte Panter. Afmetingen: 74.50 x 52 in een turkooize linnen map ( 800 x 550mm. ) met rode opdruk in handschrift van Marcel van Maele. De oplage werd gedrukt op Velin d’Arches 300 gram voor de teksten en 250 gram voor de zeefdrukken en beperkt tot 75 exemplaren gesigneerd en genummerd: 60 exemplaren 1-60 en 15 exemplaren voor de medewerkers I-XV. Realisatie en zeefdruk Roger Vandaele – Panter Pers. Uitvoering Handboekbinderij A.C.G. Fabioladorp (Deurne)
1983	Een geheim waarin de tijd verdwaalt. (poëzie – bibliofiele uitgave) 1 handgeschreven gedicht van Marcel van Maele   en 3 etsen van Staf Desmedt		Antwerpen: eigen beheer. Afmetingen:54 x 39.50, in een lichtbruine bedrukte kartonnen map. 35 exemplaren gesigneerd en genummerd 1-35
1985	Koppel-teken. (poëzie – bibliofiele uitgave) 1 steendruk van Ingrid Ledent, 1 ets van Veerle Rooms, 1 diepdruk van Linda Vinck, 1 linogravure van Dirk Vander Eecken. 3 gedichten van Leo Geerts, Lucienne Stassaert en Marcel van Maele en 1 prozatekst van Kris Geerts.		Uitgever onbekend. Afmetingen: 65 x 50, in een zwarte bedrukte kartonnen map 30 exemplaren, 20 genummerd 1-20 en 10 exemplaren voor de medewerkers I-X.
1985	Tijd zat in het gat van de dood. (poëzie – bibliofiele uitgave) Ter gelegenheid van de tentoonstelling “Tekeningen” van Fred Bervoets bij de openstelling van de gerenoveerde stallingen en koetshuis van het voormalig Koninklijk Paleis in het ICC (Antwerpen) Met 5 offset-litho’s van Fred Bervoets, een gedicht in handschrift van Marcel van Maele, een zwart-wit foto van Ludo Geysels en teksten van Glenn Van Looy en Michel Oukhow.		Antwerpen: Galerij “De Zwarte Panter”. Afmetingen: 41 x 30, in een grijze linnen map. 105 exemplaren gesigneerd en genummerd; 90 exemplaren 1-90 en 15 exemplaren I-XV. Realisatie en offsetdruk Pre-Press Groep De Schutter. Uitvoering Handboekbinderij A.C.G. Fabioladorp (Deurne) Realisatie en offsetdruk Pre-Press Groep De Schutter.
1985	De vermoedelijke taal der dingen. (poëzie – bibliofiele uitgave) Een boekobject op 15 genummerde exemplaren. Ieder object bevat 5 gekopieerde en 5 originele tekeningen van Tone Pauwels en 10 handgeschreven éénmalige teksten van Marcel van Maele.		Antwerpen: eigen beheer.
1987	Café de la Paix. (poëzie – bibliofiele uitgave) Ter gelegenheid van de tentoonstelling van Frank Maieu in De Zwarte Panter van 23 mei tot 7 juni 1987. Met 4 zeefdrukken uit de reeks “Het regionaal Depressionisme” van Frank Maeu, en teksten van Pjeroo Roobjee, Jan Decleir, Wannes van de Velde en Marcel van Maele.		Antwerpen: Uitgave Vrienden van De Zwarte Panter i.s.m. De Gele Gier. Afmetingen: 56 x 76, in een zwarte kartonnen kaft met zilveren opdruk. 85 exemplaren gesigneerd en genummerd: 60 exemplaren 1-60 en 25 exemplaren I-XXV Realisatie en zeefdruk Roger Vandaele – Panter Pers.
1988	De humanitas en het menselijk tekort. (poëzie – bibliofiele uitgave) Ter gelegenheid van “750 jaar St.-Elisabethgasthuis Antwerpen 1988”. Met 7 zeefdrukken van Fred Bervoets, Veerle Dupont, Frank Maieu, Pol Mara, Wilfried Pas, Paul van Hoeydonck, Jan Vanriet. 4 gedichten van Patrick Conrad, Herman De Coninck, Marcel van Maele, Eddy van Vliet, een voorwoord van J. De Haes en A. Kockx, en een slotwoord van Dr. W. Meeuwis.		Antwerpen: Uitgave Vrienden van De Zwarte Panter i.s.m. N.V. Dockx (Wijnegem) Afmetingen: 65.50 x 49.50, in een rode linnen map. 135 exemplaren gesigneerd en genummerd 95 exemplaren 1-95 en 40 exemplaren I-XXXX. Realisatie en zeefdruk Roger Vandaele – Panter Pers. Uitvoering map Handboekbinderij Jansen (Edegem)
1989	Rozenhoedkaai Rilke Brugge. Hedendaagse Kunst Zomer 1989. (poëzie – bibliofiele uitgave) Grafiek en poëzie van diverse dichters en beeldende kunstenaars.		Brugge: Kunsthuis Loosveldt. Afmetingen : 28.50 x 21, in een grijze linnen doos. 60 exemplaren, gesigneerd en genummerd 1-60 en 25 exemplaren voor de medewerkers
1990	Poëzie in vogelvlucht. (poëzie – bibliofiele uitgave) Bevat 1 handgeschreven gedicht bij 1 ets van Bruno Sluydts		Gent: Galerij De gele Gier. Afmetingen: 42 x 30 Oplage onbekend
1992	Angstkreten. (poëzie – bibliofiele uitgave) Bevat 6 gedichten van Marcel van Maele bij 6 zeefdrukken van Renée Lodewijckx, met een voorwoord van Roobjee Pjeeroo.		Gent: eigen beheer – Afmetingen: 47 x 34.50 40 exemplaren, gesigneerd en genummerd 1-40 en 20 exemplaren I-XX.
1993	Keerpunt. (poëzie – bibliofiele uitgave) Bevat 1 gedicht van Marcel van Maele bij 1 kleurets van. Bruno Sluydts		Antwerpen: eigen beheer. Afmetingen: 55.50 x 44, in een blauwe kartonnen map met een tekening van Bruno Sluydts 30 exemplaren, gesigneerd en genummerd 1-30 en 5 exemplaren I-V.
1994	Geboekstaafde claustrofobieën.		Asse: Galerie De Ziener. -20p.
1996	De muren van de keizer. (poëzie – bibliofiele uitgave) Concept en gedicht van Marcel van Maele. Ontwerp van Philippe Dinet. Muziek van Patrick Hiketick. Fotografie: Ludo Geysels.		Essen-Kalmthout: Erasmusatheneum. Afmetingen: 30.50 x 21.50, in een wit kartonnen mapje. 50 exemplaren, gesigneerd en genummerd 1-50 en 50 exemplaren H.C.
2002	Genummerd & getekend: uitgelezen objecten, 1972-2002. (tentoonstellingscatalogus) Een met de hand ingekleurde foto van Marcel van Maele in de gelijknamige catalogus met tekst van Roger M.J. de Neef in een lay-out van Peter de Greef. Fotografie : Ludo Geysels, Michiel Hendrickx … et al. Tentoonstelling”Uitgelezen objecten” in het  Centrum ’t Elzenveld [Antwerpen]. van 7 juni 2002 tot 14 juli 2002.		Antwerpen: Vrienden van De Zwarte Panter. -10p. Afmetingen: 24 x 17 100 exemplaren gesigneerd en genummerd 1-100 (+ 400 exemplaren zonder ingekleurde foto, gesigneerd en genummerd 101-500) Realisatie: Karine Lampens, Peter De Greef en Adriaan Raemdonck. Zetwerk en vormgeving Peter De Greef. Drukwerk: Drukkerij Grafa
2008	Een andere avant-garde. Documenten uit het archief van De Zwarte Panter (1968-2008) Ter gelegenheid van de dubbeltentoonstelling n.a.v. 40 jaar Galerie De Zwarte Panter in de Koningin Fabiolazaal (Antwerpen) van 17 oktober tot 30 november 2008, en het Museum Plantin Moretus/Prentenkabinet (Antwerpen) van 30 oktober 2008 tot 25 januari 2009. Een gedicht van Marcel van Maele en een ets van Fred Bervoets met de gelijknamige monografie door Johan Pas in een vormgeving van Gert Dooreman.		Tielt: Uitgeverij Lannoo i.s.m. de Vrienden van de Zwarte Panter, Antwerpen. Afmetingen: 27 x 22, in een zwarte linnen cassette. Twee variante edities, enerzijds een kaft met De Zwarte Panter-logo in wit en anderzijds in zwart. 50 exemplaren gesigneerd en genummerd 35exemplaren 1-35 en 15 exemplaren I-XV en voorzien van een duimafdruk van Marcel van Maele. Vormgeving: Gert Dooreman. Uitvoerig Handboekbinderij Jansen (Edegem)
2014	Marcel van Maele in meervoud Ter gelegenheid van de tentoonstelling “Genummerd & Getekend; Marcel van Maele in meervoud” in het Gezellemuseum (Brugge) van 13 september 2014 tot 18 januari 2015. Met een bijgekleurde ets van Fred Bervoets. Vormgeving: Thomas Soete. Druk ets Roger van Akelijen – Panter Print.		Antwerpen: Uitgave Vrienden van De Zwarte Panter. Okeren papieren map samen met de monografie Marcel van Maele in meervoud, samengesteld door Johan Pas en Yves T’Sjoen met teksten van Roger de Neef, Johan Pas, Yves T’Sjoen, Els van Damme en fotografie door Dominique Provost – in een bruine kartonnen cassette, 24.60 x 17.80 cm. 35 exemplaren gesigneerd en genummerd: 25 exemplaren 1-25 en 10 exemplaren I-X

Overzicht per genre alfabetisch op titel

• Ach… (1973), Ertvelde, Van Hyfte-De Coninck.
• Ademgespleten: poëtisch gesprek met Max Kazan (1962), Antwerpen, De Tafelronde.
• Annalen. (1972), Brussel, Manteau.
• Bedreven in het feest der jaren. (1981), Antwerpen, Contramine.
• De Hamster van Hampstead. (1969), Gent, Yang.
• Een rechthoek op het verkleurd behang. (1986), Antwerpen, Manteau.
• Een specht op mijn stamboom. (1997), Merendree, Sintjoris.
• Eigen keus uit eigen werk. (1973), Brussel, Tibet & Everest.
• Gedichten 1956 – 1970. (1972), Antwerpen, Standaard.
• Ik ben een kannibaal. (1961), Brussel, eigen beheer.
• Imponderabilia. (1966), Brussel, eigen beheer.
• Krassen in wat was. (2001), Leuven, P, Parnassusreeks nr 4.
• Met de hand geschreven (1998), Antwerpen, Paradox Pers.
• Met een ei in bed. (1973), Amsterdam/Brussel, Paris-Manteau.
• Muggen en liegen. (1980), Antwerpen/Amsterdam, Elsevier-Manteau.
• No man’s land, gedichten – poèmes. (1968), Brussel, Editions des artistes.
• Nu het geduld zijn hoge hoed verliest. (1988), Antwerpen, Houtekiet.
• Over woorden gesproken. (2006), Leuven, P.
• Pamflet I: poëtische nota’s over het bewustzijn. (1960), Brussel, eigen beheer.
• Rendez-vous. (1995), Gent/Merendree, Poëziecentrum-Sintjoris.
• Rood en groen. (1957), Oostende, Kroeg.
• Soetja. (1956) , Brugge, Jongerensyndikaat Kunst en Letteren.
• Tweeluik. (1977), Brussel, Manteau.
• Winteralbum. (1970), Gent, Yang.
• Zes nooduitgangen en één hartslag. (1968), Brussel/Den Haag, Manteau.
• Zwarte gedichten: van kannibaal naar Imponderabilia. (1963), Emblem, Labirintuitgave.

BIBLIOFIELE UITGAVEN

Sint Niklaas, Paradox Press

• Medgar Evers te Jackson vermoord. i.s.m. Guy Vandenbranden. (1964)

Antwerpen, De Zwarte Panter

• Café de la Paix, met zeefdrukken van Frank Maieu (1987)
• Gebalsemde waanzin. i.s.m. Wilfried Pas. (1973)
• Gebeten door het beest.i.s.m. Fred Bervoets. (1983)
• Hoera, wij hebben een bloedeigen heilig tuintje! i.s.m. Walter de Buck. (1969)
• In rep en roer. i.s.m. Fred Bervoets. (1976)
• Tijd zat in het gat van de dood.i.s.m. Fred Bervoets (1985)
• Tussen krop en keel.i.s.m. Fred Bervoets. (1979)
• Wimpels en sikkels.i.s.m. Fred Bervoets (1980)

Antwerpen, Soethout

• Een teken aan de wand. (1974)

Antwerpen, Contramine.

• Berichten uit de kouwe aardappelstraat. (1976)
• Het blaffen van de angst of het huiverend herkennen.i.s.m. Roger van Akeleijen. (1982)

Aalst, Hooft

• De stekelige dageraad of het blaffen van de angst. i.s.m. Roger van Akeleijen. (1980)
• Het uur van de onrust of de stekelige dageraad. i.s.m. Roger van Akeleijen. (1977)
• Het verhaal der seizoenen.i.s.m.Jef van Tuerenhout. (1978)

Van Maele: Eigen beheer

• Angstkreten.i.s.m. Renée Lodewijckx. (1992)
• De vermoedelijke taal der dingen.i.s.m. Tone Pauwels. (1985)
• Een geheim waarin de tijd verdwaalt. i.s.m. Staf Desmedt. (1983)
• Een ogen-blik. i.s.m. Staf Desmedt. (1981)
• Keerpunt. i.s.m. Bruno Sluydts. (1993)

Gent, De gele Gier

• Poëzie in vogelvlucht. i.s.m. Bruno Sluydts. (1990)
• Café de la Paix, met zeefdrukken van Frank Maieu (1987) – Zie De Zwarte Panter

Antwerpen, De groote Beer

• Hinkstapsprong. (1997)

POËTISCH PROZA

• Ik ruik mensenvlees, zei de reus. (1971), Amsterdam/Brussel, Paris-Manteau.
• Koreaanse vinken. (1970), Brussel/Den Haag, Manteau.
• Kraamanijs. (1966), Brugge, J. Sonneville.
• Scherpschuttersfeest. (1968), Brussel/Den Haag, Manteau.

TONEELWERK

• Het manuscript. (éénakter) (1962), in: het tijdschrift “Kontrast” – jrg. 2, nr 5 (1962), pp 60-70 (creatie door het R.I.T.C.S. te Brussel o.l.v. Gilbert Deflo op 1 maart 1968)
• De kaarters (éénakter) (1963) in: Labris -jrg. 1, nr 2 (1963) pp 8-14
• De bunker. (éénakter) (1963) in: Labris -jrg. 1, nr 3 (1963) pp 6-12 (creatie door het R.I.T.C.S. te Brussel o.l.v. Gilbert Deflo op 1 maart 1968)
• De veroordeling van Marcel van Maele, gevolgd door een verrassende vrijspraak. (toneel) (1966) (Creatie door de werkgroep Periscoop, St. Jozefcollege te Antwerpen op 23 mei 1966
• Een zachtgroen bed vol bloed. (toneel) (1968)
• Monoloog van de dorpsidioot (fragment uit “Revolutie”) in: Nieuw Vlaams Tijdschrift , jrg. 20, nr 10 (1967) pp 957-962.
• Revolutie: toneelspel in drie bedrijven. (1969)

VARIA

• 1972: Gebottelde gedichten.  Antwerpen: W. Soethoudt. Opgerold blad in fles. (eerste editie – 550 exemplaren – getrokken op wijnflessen van 70 tot 100 cl)
• 1977: Gebottelde gedichten: pocket editie – op alcoholflessen van 20 cl, S.l. : Vanessa fonds. Opgerold blad in fles. Oplage onbekend
• 1979: Poema Imbottigliato (italiaans gedicht vertaald door Frans Denissen– Italiaanse editie op wijnflessen van 70 cl – Il Candelaio Edizione – Firenze. 500 exemplaren
• 1981: mini-editie op fruitsapflessen van 12 cl
• 1984: luxe editie op wijnflessen van 35 cl ter gelegenheid van de IVde Nacht van de Poëzie in Vorst-Nationaal. 500 exemplaren.
• 1993: Hoe bewaar ik mijn boeken ? offset boek op ‘sterk water’ (keuken-olie) in weckpot. 66 exemplaren. Het boek werd gedrukt door Contact in Edegem.
• 1996: Lokvogel – wijnfles, kurk, ijzer en vogelvleugels (20 x 50 x 45) 7 exemplaren, gesigneerd en genummerd.
• 2002: ‘Stella editie’ opgerold gedicht in een bierflesje van 25 cl – oplage onbekend – Uitgegeven ter gelegenheid van Gedichtendag Leuven.

AUDIO

1966	Zelfportret 3 Gedicht opgenomen tijdens de “Nacht van de Poëzie” te Brussel, georganiseerd door het Kunst- en Kultuurverbond.	Gelezen op de herinneringsplaat: Poëzie in het Paleis Brussel, 28 september 1966. KB – B.I.E.M. 23 1/3 RPM (32 auteurs) Vynil 33 toeren / Oplage onbekend.
1986	Neem plechtig uw hoofd af! Dank u	Uitgever: Leuven Behoud de begeerte. -1 audiocassette; 1 grammafoonplaat
1986	Lyrikbrücken. IV. Nachricht vonHand und Zunge. Tschechisch-Flämisch-Deutsch	Dahlemer Verlagsanstalt. Lyrikbrücken. Europaweites Audio-Art-Projekt blinder Lyriker cd-rom – 100 exemplaren
2011	I hate music!!!!!!!! Postume uitgave, samengesteld door Dennis Tyfus, met onuitgegeven geluidsfragmenten uit 1987, 1994, 1998 en 1999.	Antwerpen: Ultra Eczema (E 102) vinyl 33 toeren – 200 exemplaren

FILMOGRAFIE

1975	Verbrande brug – pont brulé Regie: Guido Henderickx Scenario: Marcel Van Maele Cast: Malka Ribovska, Jan Decleir, Doris Arden, Yves Beneyton ea
1978	Zuurzoete kersen / korte speelfilm Regie: Guy Lee Thys Scenario: Marcel van Maele
1979	Slachtvee. (naar de roman van Jean-Claude Carrière). Regie: Patrick Conrad Scenario: Patrick Conrad & Marcel van Maele Cast: Bert André; Alex Barbaix; François Beuckelaers; Marie-Luce Bonfanti; Stéphane excoffier, Dirk De Batist, Herman Gilis
2007	Nee, ik speel niet mee! Een documentaire film over en met Marcel van Maele . Regie: Marc J. Ghens & Rudy Willox Muziek: Peter De Ceulaer Fotografie: Chris Goyvaerts Uitgave: Mechelen: Open end Productions (Frederik de Merodestraat 30 – 2800 Mechelen). DVD Video – Duur: 64’

 

Guido Lauwaert: afscheid van Marcel van Maele

Carine, verwanten, vrienden.

1972.

 

Het jaar waarin de naam Marcel van Maele in de Ark van het Vrije Woord wordt gegrift.

Ik zwierf van het ene bed naar de andere bank,

van kroeg naar club, zonder verleden of toekomst.

Op een avond stapte de reclameman en dichter

Nic van Bruggen in de Vecu naar me toe,

twee druppels Filliers in de hand.

‘Gij, gij zou beter iets nuttigs doen. Voor de poëzie.’

Ik verstijfde. De bliksem had me getroffen.

 

Waarlijk, Nic had gelijk.

Tijd om aan het rottingsproces een einde te maken.

Tijd om de poëzie uit zijn winterslaap te bevrijden.

De dagen daarop sprak ik de dichters van de Vecu aan.

Enthousiasme alom. De Filliers stroomde mijn kant uit.

Ze stelden hun vrienden voor,

en de vrienden op hun beurt hun vrienden

en de vrienden van de vrienden andere vrienden

die – zo bleek later – soms vijanden waren van

de dichters van de Vecu.

 

Ik geloof dat het Hugues Pernath was die zei…

terwijl we druppels Filliers achterover sloegen,

‘Marcel van Maele… heb je Marcel van Maele al gevraagd?’

Nee, ik had hem nog niet gevraagd.

Omdat ik hem eenvoudigweg niet kende.

Als nachtdier, ja, maar niet als dichter.

Ik stak mijn licht op. – Jezus! overal waar ik

de naam van de Koreaanse vink liet vallen

zeiden dichters wier namen ik niet wil noemen…

dat als Marcel meedeed

zij zéker niet zouden deelnemen. Onder geen beding.

‘Manneke, weet je wel wat je doet?

Je haalt je een hoop miserie op de hals.

Het eerste wat hij gaat doen is een voorschot vragen.’

 

Marcel woonde in de Van Beethovenstraat.

Wonen is eigenlijk niet het juiste woord,

want al was ik indertijd een zwerver,

het kon er bij mij niet in dat je kon overleven

in een rommelkot. Het groot huisvuil uit de wijde omgeving had hij geroofd, versierd, versleept naar zijn grot.

Hij liet me plaatsnemen op een kruk zonder zitvlak

en ik hield mijn lijmpraatje… in wankel evenwicht.

Toen ik klaar was zei Marcel:

‘Daar moet op gedronken worden.’

Hij toverde een fles jenever te voorschijn maar…

vond geen glazen.

Na een minuut zoeken en vloeken…

vroeg hij of ik bezwaar had tegen een asbak.

Een paar seconden later hieven wij de asbak

gevuld met een mix van jenever en as.

De eerste slok was nauwelijks verwerkt

of hij keek me vriendelijk aan en zei:

‘Zonder voorschot treed ik niet op.’

Gelaten haalde ik mijn kleingeld te voorschijn.

Zonder het te tellen stak hij het op zak…

schonk een tweede borrel uit, een derde, tot de fles leeg was.

‘Kom,’ zei hij. Samen trokken we naar de buurtwinkel

en hij kocht met het voorschot een nieuwe kruik.

Opnieuw naar zijn stapelplaats waar het drinken hervat werd.

De volgende avond werd ik in de Vecu voor rot gescholden

door dichters wier naam ik niet wil noemen.

En het geëmmer zwol aan toen ze vernamen

dat ik Marcel een tweede voorschot had gegeven,

de week daarop een derde, de dag daarop een vierde,

een uur later een laatste en tien minuten later een allerlaatste.

Enkele maanden later was het bang wachten.

Niet op de dichters wier naam ik niet wil noemen,

en onder geen beding wilden optreden

bij deelname van… neenee,

zíj waren ruim op tijd aanwezig, maar op Marcel.

Stipt om acht uur op zaterdag 17 februari 1973

verscheen hij, betrad het podium van Vorst-Nationaal,

haalde een alarmpistool te voorschijn,

schoot in de lucht en zei:

‘De eerste Nacht van de poëzie is begonnen!’

om vervolgens zijn gedichten de zaal in te slingeren.

Tien minuten later trad hij uit het spotlicht,

kwam op me toe en blafte: ‘Zonder voorschot treed ik niet op’.

‘Maar je hebt net opgetreden, Marcel!’

Zijn blik was een en al verbazing.

‘Hudo. Een voorschot voor de volgende Nacht!’

Ik haalde het kleingeld te voorschijn dat ik op zak had.

De volgende Nacht van de Poëzie was op 17 mei 1975

en ging door in de Hallen van Kortrijk.

Die Nacht was hij de laatste dichter.

Om acht uur ’s morgens dook hij de fontein voor de Hallen in,

gevolgd door Walter de Buck.

Druipnat de vijver uitstappend zei hij:

‘Ge moet toch proper naar huis gaan.’

 

Drie maanden later zag ik hem weer.

Hij bood me een jenever aan in de Hotsy Totsy

en vroeg een voorschot.

‘Marcel, sorry, er komt geen Nacht meer.’

Hij keek me opnieuw in opperste verbazing aan.

‘Moa, ge kunt toch wel een voorschot geven!’

 

Toen ik, na de zoveelste vraag om een voorschot,

vroeg waarom hij altijd aandrong op een voorschot,

antwoordde hij:

‘Als er iets misloopt, hebt ge ten minste uw kosten eruit.’

 

Carine, verwanten, vrienden,

de laatste jaren was het contact verminderd.

Zijn suiker, mijn hart.

Vaak heb ik echter aan Marcel gedacht. Heel vaak.

Dat ik hem moest bellen.

Dat jullie nog een keer moesten komen logeren.

In de hoop dat we samen nog een keer op stap konden.

Het heeft helaas niet mogen zijn.

Als compensatie las ik af en toe zijn gedichten.

Een paar maanden geleden belde ik Marcel,

toen de plannen van de 5de Nacht concreet werden.

Met de vraag of hij opnieuw wilde optreden.

Maar zonder voorschot voor één keer.

‘Dat zal helaas niet gaan,’ zei hij.

‘Hoe, zit je zo krap?’

‘Nee, dat is het niet.’

 

‘Ben je dan definitief gestopt met… ‘

‘Ik ben wel verplicht,’ zei hij. ‘Kanker.’

Mijn hart sloeg over.

‘Dan zal ík de Nacht beginnen met een gedicht van jou.’

Na een korte maar spannende stilte de stem van Marcel:

‘Daar krijg ik dorst van.’

 

Dames en heren,

u begrijpt dat ik niet anders kon, niet anders wilde.

Ik belde vorige zondag Bernard Filliers.

Bernard moest geen seconde nadenken.

‘Hoeveel volk komt er?’

 

Straks, in De Zwarte Panter, is er een hap en een slok.

Maar ik stel voor dat er hier en nu getoast wordt op Marcel.

Een voorschot, met Marcel na aan het hart.

Een voorschot! Op Marcel!

A men! – A-men.

 

Guido LAUWAERT

Antwerpen, 1 augustus 2009