Maakt deel uit van:'Mens en Tijd'
Remy C. van de Kerckhove
Mechelen, 25 september 1921 – Duffel 2 januari 1958
Eig. Remigius Corneel van de Kerckhove dichter .
Van de Kerckhove was werkzaam bij het Ministerie van Arbeid en Sociale Voorzorg.
In 1956 had hij een leidende functie bij de organisatie van de Algemene Wereldtentoonstelling die in 1958 in Brussel werd gehouden.
Hij was een militant lid van de Belgische Socialistische Partij.
*
Aanvankelijk sterk onder invloed van het humanitair expressionisme, zoals in zijn debuutbundel ‘Nachtelijke razzia’ (1938) en ‘De andere weg’ (1941)
Met ‘Gebed voor de kraaien’ (1948) werd hij één van de belangrijkste dichters die mee de vernieuwing rond het tijdschrift ‘Tijd en Mens’ (1949-1955) – waarvan hij medestichter was – hebben ingeleid.
BIOGRAFIE
25 september 1921: Geboren te Mechelen, Blaasbalgstraat 14, als eerste van de twee kinderen van Pieter Van de Kerckhove, rijksambtenaar uit Mechelen, en Rosalie Peremans uit Hoboken.
1927 – 1933: Volgt de voorbereidende afdeling van het Koninklijk Atheneum te Mechelen.
1933 – 1939: Studeert aan de wetenschappelijke afdeling van hetzelfde atheneum .
1938 – 1947: Voetbalt als midvoor in het eerste elftal van Racing Club Mechelen.
1938: Debuteert met de gedichtenbundel Nachtelijke razzia in eigen beheer. Duidelijke invloed van expressionisten als Marnix Gijsen en Paul Van Ostaijen qua stijl, beeldspraak en onderwerpen. Zijn geliefde thema: de vrouw als troost, toevluchtsoord, bron van tederheid en begrip.
1941: Een tweede bundel: De andere weg, Hierin lezen we ontgoocheling en verbittering door zijn ervaringen in WO II.
1942: Werkzaam als technisch agent in dienst van de Nationale Onderlinge Kas voor Gezinsvergoedingen te Brussel tot 1 maart 1955.
1 juni 1945: Wordt onder de wapens geroepen, ingelijfd bij de militaire politie en gedetacheerd bij het 3e, later het 9e Amerikaanse leger. Was betrokken bij de bevrijding van Dachau. Gestationeerd o.m. te München en Nürnberg tot 1 juli 1946.
27 juli 1946: Treedt in het huwelijk met Josée Toye.
Vestigt zich Stuivenbergbaan 35 te Mechelen.
1947: Voetbalt tot 1950 in het elftal van Union Sint Gillis.
Stelt gedichtenbundels samen onder de titels Icarus herboren en De vier zustersteden en een novellenbundel De man en het kind.
Wordt medewerker tot 1953 aan het geïllustreerde weekblad Sportclub onder leiding van J. Simon.
Op literair vlak vormde hij op het eind van de jaren veertig onder meer met Hugo Claus, Ben Cami en Albert Bontridder de voorhoede van een experimentele lichting Vlaamse schrijvers
1948: Zijn derde bundel Gebed voor de kraaien gooit hoge ogen, breekt met tal van literaire conventies en lokt heel wat reacties uit
- Hierin breekt hij met de gangbare klassieke vormgeving en de conventionele beelden en symbolen. Daarvoor in de plaats komt een ethisch geladen poëzie waarin de naoorlogse ontredderde mens centraal staat. Daarbij maakt hij gebruik van fragmentering en een vrije associatieve beeldspraak. Zijn visie op de mens lijkt in deze poëzie sterk bepaald door het existentialisme en is pessimistisch. Zijn hoofdmotief is opstandigheid zowel tegen het bestaan als tegen God.
- Het is een fikse barst in de traditionele, in wezen vooroorlogse poëtica, die niet door iedereen enthousiast werd ontvangen. Voor de traditionalisten waren het bizarre experimenten die vervaarlijk dicht kwamen bij het ‘bandeloze’ expressionisme.
- Van Herreweghen noemt in zijn recensie in Dietsche Warande en Belfort de poëzie van deze bundel ‘brallend proza’ met ‘onbegrijpelijke en ongenietbare beeldentaal’ , ‘Het vers, ja, de hele bundel van Van de Kerckhove is een chaos (…) Bij Van de Kerckhove zijn inhoud en vormgeving beide even woest. ‘ (Hubert van Herreweghen, Werk van Jongeren. In: Dietsche Warande en Belfort, jrg. 48, 1948, pp. 490-496)
- Wat Van Herreweghen aan deze dichtbundel verwijt, maakt in wezen de essentie uit van wat men even later de experimentele poëzie is gaan noemen
1949: Richt samen met Jan Walravens, Hugo Claus en Tone Brulin het avant garde-tijdschrift Tijd en Mens op dat de experimentele literatuur van na WO II introduceerde; Wordt er redactiesecretaris en verantwoordelijk uitgever van. Hij is het die uiteindelijk het tijdschrift financierbaar maakte. Hij is het ook die de naam van het tijdschrift heeft bedacht.
- Tijd en Mens – onder invloed van het na-oorlogse existentialistische gedachtengoed – stond een zo groot mogelijke vrijheid voor, vrij van elk dogma of elke overtuiging omdat dit een context was die experimenten mogelijk maakten. Het was trouwens niet het experiment op zich dat centraal stond, maar wel de betekenis van de tekst.
- Het experiment van Tijd en mens was politiek en sociaal geëngageerd: “ We willen terug naar de mens in zijn concrete en reële verschijning en gedaan maken met de systemen die de eenheid van de mens verminken. Wij keuren de theorieën af, die de mens onthechten van de tijdsinvloeden, maar willen ingrijpen én op de tijd én op het individu” (programmaverklaring in jg. 1, nr 1 1949)
1950: In de bundel ‘De schim van Memlinc’ poogt hij zijn hele levens-en-wereldvisie ook tegenover poëzie uit te drukken. Een zoektocht naar nieuwe oprechtheid, zonder begoocheling. Gedeeltelijk is de bundel ook een soort gebed tot de vrouw, de enige levenswaarde die Van de Kerckhove overhoudt en waaraan hij zich vastklampt.
20 juli 1951: Geboorte van zijn zoon Peter.
1 oktober 1953: Van bij de eerste televisie uitzendingen was hij actualiteits- en sportreporter bij de Informatiedienst van de Vlaamse Televisie.
1954: Zijn eenakter Ebbe en Vloed is eigenlijk niet meer dan een variant op Sartres beroemde toneelstuk Huis clos (Met gesloten deuren): drie personages worden, na hun dood, geconfronteerd met hun eigen en elkaars dood, de onmogelijkheid van de communicatie en de absurditeit van het bestaan.
1 maart 1955: Programmaleider van de televisie uitzendingen van het Instituut Emile Vandervelde, ‘De Socialistische Gedachte in Actie’, tot 30 september.
Woont het internationale Congres voor Radio en Televisie te Milaan bij.
1 oktober 1956: Benoemd tot adjunct-directeur van het Commissariaat-Generaal bij de Algemene Wereldtentoonstelling (Expo 58).
Februari-april 1957: Maakt als adjunct-directeur samen met Commissaris-Generaal Baron Moens de Fernig een informatiereis naar de Verenigde Staten.
Juli: persconferenties te Praag, Wenen en München.
November: persconferentie te Hamburg.
1957: Verschijnen van Gedichten voor een Karyatide.
- De vijf sobere ontroerende gedichten, door de dichter brieven genoemd, bewijzen zijn talent. Geen geroep maar eenvoudige krachtige verzen.
- Zo luidt het veel geciteerde einde van het gedicht ‘Brief aan Koen’
2 januari 1958: Komt te Duffel om het leven bij een verkeersongeluk.
Hij botste op een recht weggedeelte van de baan Mechelen-Duffel tegen een stilstaande vrachtauto. Hij werd zwaargewond onmiddellijk naar het ziekenhuis te Duffel overgebracht waar hij drie kwartier later aan de gevolgen van een schedelbreuk overleed zonder tot het bewustzijn te zijn teruggekeerd.
Werd begraven op het Stedelijk Kerkhof van Mechelen in aanwezigheid van zijn Tijd en Mens-collega’s Jan Walravens, Marcel Wauters en Hugo Claus, vele andere letterkundigen en politici en de voltallige ploeg van Racing Mechelen.
Meer over Remy C. van de Kerckhove
- BNTL; Kritisch lexicon; Oosthoek; WP-lexicon;
- J. Walravens, ‘Radiolezing over Remy C. van de Kerckhove’, in: De Vlaamse Gids 50 (1966) 3-4, p. 31-36;
- Remy C. van de Kerckhove-nummer van Morgen 6 (1969-1970) 18-19;
- J.H.Th. Joosten, ‘[Over Remy C. van de Kerckhove]’, in: Feit en tussenkomst. Geschiedenis en opvattingen van Tijd en Mens (1949-1955) (1996);
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
Referenties
- Stefan Brijs, ‘Remy C. van de Kerckhove, dichter aan de zijlijn‘, in: De vergeethoek (2003), p. 103-110.
- M. Wauters. Remy C. van de Kerckhove , Monografieën Over Vlaamse Letterkunde, nr 48, Uitgeverij Helios, Antwerpen (1974);
SMAAKMAKER
Parijs
Uit: De schim van Memling 1950
zeg mij picasso tekent uw willekeurige spaanse hand de eerste of de laatste universele mens of tekent gij misschien wat chaos denkt onzichtbaar van moscou ver bikini naar rome zeg mij picasso tekent gij de zuiverheid van de algemene naaktheid of braakt gij de lijnen van een levend geworden dood zo deze taal deze gebroken rune van n nevel geest de stille misten uitwasemt van een verdwaalde mystiek teken dan een onbegrepen antwoord als een roep tot de levende rotsen van het onbegrip zijn het bederf de chaos uw lust groter dan een sexuele drang naar het niet dan zijt gij pablo pîcasso de universele mens nabij
Stalingrad
Uit: De schim van Memling 1950
Ren in de dood o ren in de dood in de doorschoten kelen bevriezen de krijgsgezangen in de ruïnes van een spokenstad zingen de homosexuele winden de toonloze internationale van het staal moderne ontbinding der aarde voorhistorische handen planten geweren aan elk wapen bloeit een rozeknop rozeknop dodeknop rozeknop kameraad kameraad ren in de dood o ren in de dood
Gebed van een Godsloochenaar
Uit: Gebed voor de kraaien
Ik heb nooit in U geloofd, ik kon U niet raken met mijn handen ik kon uw voorhoofd niet kussen in ook Uw aangezicht niet slaan. Ik zocht U in kille kerken en liep langs brede warme stranden vol verbeten haat om ’t schone schitteren van Uw eeuwigen naam. Ik zag mannen en vrouwen U volgen als driftloze honden en kroop U in ’t donker na om ’t strelen van Uw vergevend’ hand. Ik huilde in de nacht en beet de ketting die me had gebonden uit vrees voor eigen schaduw waarin mijn beestig hart was opgebrand. Ik geloof niet dat w’uit Uw melkachtige hand werden geschapen, ik ben een zwarte duivel die een valse vrome Vastenavond speelt. Ik reken ons bij de planten, bij de goudvissen en bij d’apen, en heb mijn maskeradeschoonheid tussen spot en zwakte verdeeld. Ik heb nooit in U geloofd en kon U niet raken met mijn vuisten, moet ik U ooit ontmoeten, ik bevecht U met menselijke waan, met mijn stinkende adem, mijn hoogmoed, mijn lafheid en mijn puisten tot mijn uitgerafeld hart van schrik plots tegen mijn ribben zal slaan.
BIBLIOGRAFIE
Woordje vooraf
De bibliografie bestaat uit drie afdelingen
- Een chronologisch overzicht
- Ongebundelde verzen
- Beknopt overzicht
De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
- anoniem Mededelingen van de Documentatiedienst, ‘Van de Kerckhove 1921-1958’ In: Mededelingen van de Documentatiedienst (1954-1992)
- POËZIECENTRUM vzw – Gent
Om de foto’s van de fotogalerij te vergroten klik op de foto
Chronologisch overzicht
| Jaar |
Titel |
Fotogalerij |
Uitgeverij 1ste druk |
| 1938* | Nachtelijke razzia. Doorheen mijn hart. Verzen. | Eigen beheer: gedrukt op de persen der drukkerij ‘Populair’, Mechelen, -40p. [eenzijdig bedrukt]. Afmetingen: 20.50 x 17 Colofon: Gedrukt op de persen der drukkerij ‘Populair’ Neckerspoel, 126, Mechelen op papier ‘Jordaens’, 100 genummerde exemplaren. | |
| *Stefan Brijs vermeldt in ‘De vergeethoek’: “Sommige bronnen vermelden het jaartal 1936 of 1939, maar onlangs trof ik bij antiquariaat Demian een exemplaar aan van deze bundel, afkomstig uit de bibliotheek van Jan Walravens. Hierin schreef Van de Kerckhove als opdracht: ‘Deze gedichten werden geschreven in 1937-1938 en uitgegeven door mezelf in de jaren 1938. Zo kan je de volledige evolutie volgen van dit onbelangrijk dichterschap. Je Remy 31.50 Voor Jan Walravens. “ | |||
| 1941 | De andere weg. (gedichten) Versierd met vier lino’s van Georges Patteet. Bevat de cycli: Voor de daadwerkelijken; Het kruispunt; Gestalten; De andere weg. |  |
Antwerpen, Amsterdam: N.V. Van Ditmar. -36p. Afmetingen: 21.50 x 15.50 (ingenaaid) Kolofon: Deze tweede verzenbundel van den in Mechelen (herfst 1921) geboren Remy C. Van de Kerckhove en versierd door een jong kunstenaar G. Patteet, die er de lino’s voor sneed, heeft een oplage van 100 exemplaren, waarvan 10 exemplaren genummerd en door den schrijver onderteekend. |
| 1948 | Gebed voor de kraaien. (gedichten) Met omslagtekening door Jozef Cantré. Bevat de cycli: Twee liederen voor dode dichters; Halewijn zingt …; Verzen voor Johannes; Exodus. |  |
Antwerpen: De Sikkel. -64p. Afmetingen: 22.50 x 17.50 (ingenaaid) |
| 1949 | Het kind en de man. (proza) | In: Tijd en Mens, november-december 1949 | |
| 1950 | Mademoiselle de Maupin. (proza) | In: Tijd en Mens nr 3 jan./Febr 1950 pp 104-108 | |
| 1950 | De schim van, Memling. (gedichten) Met Drie woorden vooraf door Jan Walravens. Peilen naar de onaantastbare kern van mijn gans persoonlijke angst angst van de dood dat is niet moedig een standpunt dat echter deze angst door een stad als Brugge wordt gesymboliseerd nu deze stad tot cultuurcentrum van West-Europa werd verkozen blijkt niet te rechtvaardigen maar Brugge is en blijft voor mij het symbool van het vergane van de vergankelijkheid. De bloedprocessie. Het beeld van Gezelle. De beklemming van het Gruuthuuse. De schim van Memling. Mijn persoonlijke angst heeft niets met cultuur te maken mijn leven geboorte en dood ook niet dat weet ik ik schrijf ten andere geen cultuur ik schrijf gedichten. |  |
Antwerpen: Uitgeverij De Sikkel N.V. -40p.
Afmetingen: 22 x 17 (ingenaaid)
Colofon: Van deze gedichten werden in het voorjaar van 1950 100 exemplaren gedrukt door de zorgen van de Uitgeverij De Sikkel, Lamorinièrestraat 116 te Antwerpen.
Dit is nummer 22.
|
| 1951 | Een kleine ruïnemuziek. (gedichten)
Met 9 tekeningen van Rudolf Meerbergen. Omslagontwerp José Walraff.
Bevat de cycli: Art poétique; Een kleine ruïnemuziek; Ik ben van stof.
|
 |
Antwerpen: De Sikkel. / ’s-Gravenhage: D.A. Daamen’s Uitgeversmaatschappij N.V. -32p.
Afmetingen: 29.50 x 23(ingenaaid)
Kolofon: Van deze gedichten werden in het voorjaar 1951 200 exemplaren gedrukt. Omslagontwerp José Walraff. Dit is nummer 128.
|
| 1953 | Veronica. Mijn medeleven is een traan in twee gespleten. (gedichten) |  |
Antwerpen: De Sikkel. / ’s-Gravenhage: D.A. Daamen’s Uitgeversmaatschappij N.V. -52p. Afmetingen: 20.80 x 12.50(ingenaaid – met stofomslag) Colofon: Van deze bundel werden 250 exemplaren gedrukt, genummerd van 1 tot 250. Dit is nummer 54. Titelpagina in tweekleuren zwart rood |
| 1954 | Ebbe en vloed. Een gedicht in beweging. (poëtische eenakter)
Bewerking van het toneelstuk ‘Huis clos’ van J.P. Sartre |
In: De Vlaamse Gids, jrg. 39, 1954, pp. 675-785, (ook afzonderlijk als overdruk verschenen) | |
| 1957 | Gedichten voor een kariatide. (gedichten) Bevat de cycli: Brief aan Niels; Brief aan een kariatide; Brief aan Henry Moore; Brief aan Koen; Brief uit Vlaanderen. Met een foto op het omslag enen portretfoto met een biografische aantekening op de achterzijde van het omslag. |  |
Antwerpen: Uitgeverij De Sikkel N.V. -24p. Afmetingen: 25.50 x 19 (ingenaaid) |
|
POSTUME UITGAVEN |
|||
| 1964 | Gedichten. (bloemlezing) Verzameld en ingeleid door Louis-Paul Boon. Met gedichten uit: Gebed voor de kraaien; De schim van Memling; Een kleine ruïnemuziek; Veronica; Gedichten voor een kariatide. |  |
Hasselt: Uitgeverij Heideland. -77p. Reeks: Poëtisch Erfdeel der Nederlanden nr 21 Afmetingen: 18 x 10.75 (pocket) |
| 1974 | Verzamelde gedichten. (verzamelbundel) Deeltitels: Nachtelijke razzia; De andere weg; Gebed voor de kraaien; De schim van Memling; Een kleine ruïnemuziek; Veronica; Gedichten voor een kariatide; Ebbe en vloed; Ongebundelde verzen. Omslagontwerp: naar een ets van Luc Piron. |  |
Brussel/Den Haag: Manteau. -264p.
Afmetingen: 25.70 x 16.70 (ingenaaid)
Colofon: Deze uitgave kwam tot stand met de steun van het fonds Leo Magits
|
| 1986 | Brief aan een uitgever / Remy C. van de Kerckhove ; gevolgd door een herinnering aan de dichter door Hugo Claus. | Amstelveen : Uitgeverij AMO ; (Wijhe : gedrukt door Hein Elferink) –25 cm + [12] f. Oplage van 35 exemplaren, in een mat bruinrood papieren omslag | |
| 2018 | In de nacht verloren. Gebundelde gedichten van Remy C. van de Kerckhove. (tekstkritische uitgave)
Bezorgd door Els Van Damme & Yves T’sjoen. |
 |
Antwerpen: Uitgeverij W∞lf -263p.
Afmetingen: 22 x 16.40 (paperback) |
Ongebundelde verzen
- Ouverture. Pour la grande désillusion. In: Kentering, nr 7, 1ste jrg., sept-okt. 1938
- Gebed voor de bureelbediende. In: Scientia, nr. 1, 1ste jrg., april 1945.
- Gebed voor de ‘dichter’. In: Scientia, nr. 2, 1ste jrg., mei 1945.
- Johannesvuur. In: Scientia, nr. 5, 1ste jrg., augustus 1945.
- Dankgebed. In: Scientia, nr. 6, 1ste jrg., sept. 1945.
- Gedicht. In: Belgica, nr. 1, jan.-febr. 1948
- De sonnet van de terugkeer. In: I. De Vlaamse Gids XXXII, 1948.
- Het huis bij de rivier. In: I. Nieuw Vlaams tijdschrift IV, 1949.
II. Nieuw Vlaams tijdschrift IV, 1949.
- Tussen duin en zee. In: I. De Vlaamse Gids XXXIII, 1949.
II. De Vlaamse Gids XXXIII, 1949.
- Onbegrepen herfst. In: I. Band IX, 1950.
II. Band IX, 1950.
III. Band IX, 1950.
- Het erfdeel. Een protest. In: Derde ruiter, nr. 1, jan.-feb. 1951.
BEKNOPT OVERZICHT
- Nachtelijke razzia. Mechelen 1938 (de Verzamelde gedichten vermelden 1936, zie nota Srefan Brijs voor 1938), eigen beheer.
- De andere weg. Antwerpen/Amsterdam 1941, N.V. Van Ditmar.
- Gebed voor de kraaien. Antwerpen 1948, De Sikkel
- De schim van Memling. Antwerpen 1950, De Sikkel
- Een kleine ruïnemuziek. Antwerpen/’s-Gravenhage 1951, De Sikkel/D.A. Daamen’s uitgeversmaatschappij N.V.,
- In: Pan, jrg. 1, nr. 1, 1952, pp. 17-22 (essay)
- Veronica. Antwerpen/Den Haag 1953, De Sikkel/D.A. Daamen N.V.
- Ebbe en Vloed. Een gedicht met beweging. In: De Vlaamse Gids, jrg. 39, 1954, pp. 675-785, T. (ook afzonderlijk als overdruk verschenen)
- Gedichten voor een kariatide. Antwerpen 1957, De Sikkel
- Gedichten. Verzameld en ingeleid door L.P. Boon. Hasselt 1964, Heideland, Poëtisch Erfdeel der Nederlanden 21
- Verzamelde gedichten. Brussel/Den Haag 1974, Manteau, GB. (bevat ook een aantal ongebundelde verzen)
- Brief aan een uitgever. Gevolgd door een herinnering aan de dichter door Hugo Claus. Amstelveen 1986, AMO,
- In de nacht verloren. Gebundelde gedichten van Remy C. van de Kerckhove. Antwerpen: uitgeverij W∞lf . 2018
