Maakt deel uit van:vrouwelijke auteurs
Iris Van de Casteele
Adegem, 23 november 1931 – Asuncion (Paraguay) 13 februari 2015
Iris van de Casteele verdiende haar literaire sporen als dichteres, redactrice, essayiste, vertaalster, critica en columniste.
Woonde sinds 2006 in Paraguay.
Ze vertaalde o. m. werk van de Spanjaard Pablo S., van de Uruguayaanse dichteressen Alba Roballo, Juana de Ibarbourou, Sara de Ibañez, en Idea Vilariño, en van de Rus Naoum Yakimov. Van de Nederlanders Pieter A. Kuyk en Nel Veerman vertaalde ze gedichten naar het Frans en gaf ze uit.
Ze schreef ook gedichten rechtstreeks in het Frans, in het Spaans en in het Duits.
Sinds 1990 is ze de bezielster en verantwoordelijke van poëzie-uitgaven ‘De Distel’.
In 2010 werd voor de eerste keer een bundel – oorspronkelijk in het Spaans geschreven en door De Distel uitgegeven -, vertaald in het Guaraní, één van de twee erkende talen van Paraguay. Deze bundel is getiteld SYMI (wat Moedertje betekent) en is uitgegeven door ed. Lapacho. De gedichten werden vertaald door Drs. Prof. Margarita Leiva Villaverde
BIOGRAFIE
23 november 1931: Geboren te Adegem in de provincie Oost-Vlaanderen als vierde oudste uit een gezin van negen kinderen.
Ze is dochter van Achilles Van de Casteele en van Elvira Matthys.
- Iris Van de Casteele is een geboren dichteres die vanaf haar achtste jaar gedichten schrijft.
- Liep lagere school in Adegem en volgde middelbaar onderwijs te Maldegem.
- Aansluitend studeerde ze 6 vreemde talen in verschillende instituten in Brussel.
1977-1981: Werkte mee aan aan het Paraguayaanse tweetalige culturele tijdschrift ‘Eirete Ñu’ (Veldhoning: vertaald uit het Guaraní).
1982: Huwde met de Uruguayaanse musicus Cacho Aguirre, harpist en gitarist.
1984: Verscheen haar eerste dichtbundel ‘Witte silhouetten’, een bibliografische uitgave verzorgd door Artigraph.
De bundel bevat 21 gedichten naast 21 tekeningen van André Van Laere s.j.
- Iris Van de Casteele vertaalde uit het Spaans (o.a. Alba Roballo, Idea Vilariña, Carlos Sabat Ercasty, Carlos Barbarito, Elias Nandino).
Uit het Frans (Marcel Hennart). Uit het Russisch (Naoum Yakimov). Uit het Duits (Eva Strittmatter). - Ze schreef cursiefjes en artikelen en de onuitgegeven novelle ‘Klanken uit het oerwoud’.
Deze novelle werd in 2010 vertaald in het Spaans.
1989: Oprichtster en hoofdredactrice van ‘De Poëzietuin’, een literaire pagina van het weekblad ‘Vrij Maldegem’.
1989: Vertaalde een bloemlezing gedichten van de Nederlander P.A. Kuyk in het Frans.
Deze tweetalige bundel verscheen onder de titel “Poèmes-Gedichten”.
1989: Richtte ‘De Poëzietuin’ op, waarvan ze de hoofdredactrice was. Deze literaire bladzijde verscheen als bijlage van het weekblad ‘Vrij Maldegem’.
1990: Werd de bezielster en verantwoordelijke van poëzie-uitgaven ‘De Distel’.
“Een éénvrouwsuitgeverij, waarvan het fonds eveneens vertalingen bevat, is De Distel, bij gelegenheid Le Chardon, te Brussel, opgericht door Iris Van de Casteele (Adegem 1931). Bij De Distel verschenen sinds 1990 meer dan vijftig bundels, in hoofdzaak werk van de oprichtster zelf, maar ook van Aleidis Dierick, Francis de Preter en enkele anderen.” (Ludo Simons, Het boek in Vlaanderen sinds 1800. Een cultuurgeschiedenis. p 488)
1993: Vertaalde een bloemlezing gedichten van de Nederlandse Nel Veerman in het Frans.
Deze bundel verscheen onder de titel “La mer immense et une petite coquille” verrijkt met linosneden van J.A.M. Bossaert.
2006: Woont sinds mei 2006 definitief in Paraguay alwaar ze eveneens gewoond heeft in de jaren 1998-1999 met regelmatige bezoeken aan dit land sinds 1979.
2010: Verzorgde de uitgave van ‘Breekbaar licht’ een bloemlezing gedichten van Dirk van Babylon. (voorgesteld op 16 januari 2011)
Van haar hand verschenen in 2010 nog Naar de voltooiïng toe (dichtbundel), Galeano schrijvend omhelsd (beschouwingen), Quis evadet ? (dichtbundel), en de Spaanstalige dichtbundel Symi: narraciones poéticas.
- De dichtbundel Symi (‘moedertje’) werd in 2010 vertaald in het Guaraní door docente-vertaalster drs. Alberta Margarita Léiva Villaverde, en werd uitgegeven in Paraguay in het jaar 2010 onder de auspiciën van het Instituto de Educación Superior: Ateneo de Lengua y Cultura Guaraní.
Het is de allereerste keer dat een Belgische dichtbundel vertaald werd in het Guaraní, naast het Castiliaans de tweede officiële taal van Paraguay.
Zelf kreeg ze voor haar inzet voor de cultuur en de taal van de autochtonen, een erediploma van het erkend INSTITUTO DE EDUCACIÓN SUPERIOR (Hoger instituut voor Opvoeding van Universitaire rang).
2011: Haar novelle ‘Cordones umbilicales’ werd gepubliceerd in Lima, Peru bij Editores Borrador.
2012: Niet minder dan 6 dichtbundels rollen van de pers. Twee rechtstreeks in het Frans geschreven Senteurs d’Afrique. Poèmes en La profondeur des énigmes. Poèmes. Eén in het Spaans La escalera de ritsos. Poemas en drie in het Nederlands N’importe quoi, Elegische omhelzingen. (vadergedichten) en een bundel haiku’s Gek van water.
2013: Dat Iris van de Casteele een gedreven dichteres is duidelijk. Drie nieuwe bundels Catharsis, De stoelen van Yannis Ritsos en Verzoend met alles, worden aan de lezers aangeboden.
- Verzoend met alles is integraal opgedragen aan dichter, schrijver Frans Fransaer.
- Met De stoelen van Yannis Ritsos komt een thema aan bod dat reeds in 2012 (La escalera de ritsos) onderwerp was van een bundel. Hier worden de dingen scherper gesteld en wordt als nawoord een bijdrage toegevoegd over de gruwel van het kolonelsregime na de tweede wereldoorlog.
- In januari 2013 verscheen de Spaanse versie van deze dichtbundel onder de titel Evocacion a Yannis Ritsos, Ediciones del Jazmin Ciudad de Guatamala, Guatemala.
- Catharsis is dan weer een dichtbundel, waarin ze, in haar eigen poëtische taal, haar emotionele en filosofische opvattingen weet te communiceren.
13 februari 2015: Iris Van de Casteele overlijdt aan de gevolgen van een pijnlijk ongeluk.
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
SMAAKMAKER
Heidens heilig
Zij die de diepten peilen,zich wagen aan de rand
van kraters, hun nagels boren
in de korst van ijzerslakken,
lavablokken, obsidiaan.
Vrouwen. Gezegenden. Soms is hun huid van berk.
Hun kruinen waaien verten open.
Hun splinters maken vonken aan. Hun heldere bast daagt spechten uit.
Vaak zijn het saters die de schors
bespatten, bevlekken. Saters die
Bacchus dienen, dronken voeren.
Vrouwen: wonden vol berkenwijn. Soms is hun huid van mos.
Dan slapen in het bos de saters.
Dan stijgen zilveren nevels op.
Dan klateren de bronnen.
Dan worden ze genomen.
Ingekerfd. Aangeduid.
Maanlichtmelodie
In je handstop ik zilveren knopen
die ik knip
uit een vallende ster
uit je mond lok ik
vlammende vlinders
je wimpers bestrooi ik
met goud
ik haal zand van
de maan
ik zoek parels in zee
ik breng rust
uit de zwijgende tropen
op je huid kus ik mos
uit mijn hart pers ik wijn
laat ons drinken
liefste
laat ons gelukkig
zijn
BIBLIOGRAFIE
Woordje vooraf
- Na het chronologisch overzicht vindt u een overzicht per genre alfabetisch op titel
De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
- POËZIECENTRUM vzw – Gent
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto
Chronologisch overzicht
Overzicht per genre alfabetisch per titel
Uitgegeven dichtbundels (alfabetisch gerangschikt)
2 onuitgegeven*
Bron: Amapola – Iris Van de Casteele – Uitgeverij De Distel
- Adios Adingahem. (2004)
- Amplitudes. (1992)
- Arpegios* Spaanstalige bundel
- Bittere Honing: 19 gedichten en 11 foto’s van beelden van Herwig Van Holsbeeck. (1996)
- Catharsis. (2013)
- Che: 17 drietalige gedichten, 3 witzwart + 6 multicolorfoto’s van Jorge Pousa. (2001)
- De Poëzietuin: (jeugdgedichten 1940-1944), 8 linosneden van J.A.M. Bossaert. (1993)
- De stoelen van Yannis Ritsos. (2013)
- Emma. (1990)
- Elegische omhelzingen* (vadergedichten) (2012)
- Fulgurances: 21 Franstalige gedichten en 21 kalligrafieën van Hassan Massoudy. (2008)
- Gek van water. Haiku’s. (2012)
- Grains de folies. Franstalige bundel (2014)
- Grasduinen. (1994)
- Haiku: Michel Martinus & Iris Van de Casteele. (2006)
- Haikubeelden. Rozebottelrood gekleurd. Ineke Vogel en Iris Van de Casteele. (2014)
- Heidens heilig. (1993)
- IJskristallen. (2000)
- Jeugdsentiment. (2008)
- Kalverliefdes en passies. (2008)
- La escalera de Ritsos. Poemas. (2012)
- Langs de schoot van een vrouw. (1998)
- Lapilli. (2009)
- La profondeur des énigmes. Poèmes. (2012)
- Llamando la lluvia: Spaanstalige bundel. (2011)
- Metamorfoses. (2003)
- Met uitgeholde stem. (2005)
- N’importe quoi. (2012)
- Naveltekens. (1995)
- Naar de voltooiing toe. (2010)
- Omhels deze Boom. (1991)
- Paradijsvogels. (2002)
- Querer querer: Spaanstalige bundel. (2006)
- Quis evadet? (2010)
- Reflexionen. Duitstalige bundel. (2014)
- Roerselen. (2008)
- Senteurs d’Afrique. Poèmes. (2012)
- Sel et Sable: Franstalige bundel. (2005)
- Serenade voor een straatmus. 1950-2006. (2008)
- Symi: bundel in het Guarani en Spaans. (2010)
- Tot in het merg. (1989, 1992)
- Uitstel van executie. (2001)
- Verzoend met alles. (2013)
- Virelais: Franstalige bundel. (1998)
- Witte Silhouetten: 21 gedichten en 21 tekeningen van André Van Laere. (1984)
- Xeres per glas. (2008)
- Yo te escribiré: Spaanstalige bundel. (2011)
- Zeg het met bloemen: 16 haiku en 16 linosneden van Jozef A.M. Bossaert.
- Zen: 465 x haiku, bibliofiele uitgave. (2004)
Vertaalwerk in boekvorm
- Poèmes: anthologie van de Pieter A. Kuyk vertaald in het Frans. (1986)
- Une petite coquille: dichtbundel van Nel Veerman vertaald in het Frans. (1996)
- Poemata Viri: anthologie van Isis (Pablo Steel) vertaald in het Nederlands. (1998)
- Nee: dichtbundel van Idea Vilariño vertaald in het Nederlands
- Alba’s adem: anthologie van Alba Roballo vertaald in het Frans
- Juana’s droom: anthologie van Juana de Ibarbourou vertaald in het Nederlands
- Ojos de porcelana: dichtbundel van Isis (Pablo Steel) vertaald in het Nederlands. (2002)
- Poesías de Juventud: anthologie van Isis (Pablo Steel) vertaald in het Nederlands. (2004)
Vertaalwerk in losse vorm verschenen in literaire bladen
- Gedichten van de Rus Naoum Yakimov vertaald in het Nederlands
- Gedichten van de Duitse Eva Strittmatter vertaald in het Nederlands
Onuitgegeven boekwerk
- Klanken uit het Oerwoud. (novelle)
- Hoe overleef je dit? (dagboek van een kankerzieke)
- Honderd en één cursiefjes.
Columns, essays, interviews en beschouwingen verschenen sinds 1989 in ‘De Poëzietuin’
- Galeano schrijvend omhelsd (beschouwingen) eveneens verschenen in boekvorm.
- De slagen zijn geteld: (biografisch levensverhaal, verschenen in boekvorm)
Interviews met:
- Nel Veerman, Denijs Van Killegem, Maria Sesselle, Frans Fransaer,Gabrielle Demedts, Astran, Christina Guirlande, Lieve Van Impe, Alba Roballo, Achiel Janssens, Thierry Deleu, e.a.
Geïnterviewd door:
- Denijs Van Killegem, radiouitzending, Maldegem, België, 23 november 1991.
- Rubén Pinella, El Periodista, Tres Arroyos, Buenos Aires, Argentina, 13 setiembre 2002.
- Karel Wasch, OpSpraak, literair tijdschrift, Amsterdam, Nederland, september 2003.
- Karel Wasch, Bibem, Tijdschrift voor literatuur & theater, Gent, België. 2004.
- Patrick Vermeer, Lettergeknetter, Adegem, België, oktober 2005.