Stefan Hertmans
Gent, 31 maart 1951
Dichter, romancier, verhalenschrijver, essayist, columnist, recensent en vertaler
BIOGRAFIE
31 maart 1951: Geboorte van Stefan Hertmans te Gent.
- Hertmans groeit op in Gent en volgt school in het Sint-Jan Berchmanscollege in Sint-Amandsberg waar hij in 1968 (tijdens de grote meirevolte) wordt geschorst omdat hij de studenten tot staken zou hebben aangezet. Hij voltooit zijn humaniora aan het Koninklijk Atheneum in Gent
1970 – 1974: Studeert Germaanse filologie aan de Rijksuniversiteit van Gent. Hij studeert af met een scriptie over Paul de Wispelaere: Een onderzoek naar een aantal aspecten van de therapeutische Nouveau Roman.
- Hertmans is ook actief geweest in de jazzwereld: van 1972 tot 1976 speelt hij bij verschillende free jazz-groepen en van 1975 tot 1980 is hij gitarist bij Jazz lab 4 van schrijver -muzikant Willy Roggeman.
-
- In 1975 werd een Schönberg gekleurd trio gevormd met Willy De Bisschop (b) en Stefan Hertmans (elektrische guitar), speciaal voor het concert Just Friends in de Zwarte Zaal van de Gentse Kunstacademie.
- Tijdens de Laatste Nacht van de Poëzie in Vorst Nationaal (1980) werd in kwartet gespeeld: Willy Roggeman met F. Timmermans (drums, percussie), Peter Hertmans (el g, el basg) en Stefan Hertmans (el g).
1974: Vindt werk als leerkracht aan het Secundair Kunstinstituut van Gent.
1981: Nadat hij in tijdschriften al heel wat essays en kritieken heeft gepubliceerd, debuteert hij op zijn dertigste met de roman Ruimte, dat een jaar later wordt bekroond met de Prijs voor het beste literaire debuut in Vlaanderen.
- De roman is fragmentarisch gestructureerd: verhalen, lyrische en essayistische fragmenten wisselen elkaar af. Het is intellectualistisch proza met heel wat verwijzingen naar literatuur, muziek en schilderkunst.
- Hertmans literatuuropvatting verdedigt – net als Paul de Wispelaere – de autonomie van het kunstwerk. Stilistisch sluit hij aan bij Willy Roggeman en Gottfried Benn.
1984: Zijn eerste poëziebundel Ademzuil zet de thematiek van Ruimte voort: via metaforen en beheerste emoties tast Hertmans de innerlijke (spirituele) en uiterlijke ruimte van de buitenwereld af en laat ze met elkaar confronteren binnen de ruimte van een tekst.
- Tussen de poëziebundel Ademzuil en de roman Ruimte bestaat een hechte band: het eerste gedicht uit de bundel is letterlijk overgenomen uit Ruimte en het laatste gedicht is een bewerking van een scène uit de roman. Dergelijke relaties vormen geen uitzondering in het werk van Hertmans.
Daarna volgen twee bundels kortverhalen, Gestolde Wolken (1987, Multatuli-prijs Amsterdam) en De grenzen van Woestijnen (1989).
1987: Wordt redacteur van het tijdschrift Yang.
1989: Hertmans’ essaybundel Sneeuwdoosjes bevat essays over onder meer Walter Benjamin, Jorge Luis Borges, Marguerite Duras, Ernst Jünger, W.H. Auden en Igor Stravinski.
- Naar aanleiding van de Sneeuwdoosjes verleent het Amsterdams Fonds voor de kunst hem in 1991 een schrijfopdracht, waaruit een studie over de componisten Hindemith en Honegger ontstond (niet gepubliceerd).
1990: Wordt docent culturele agogiek aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent.
1993 – 1996: Redacteur van het Nederlandse tijdschrift De Gids.
- Geruime tijd schrijft hij recensies voor het dagblad De Morgen en levert gedurende enkele jaren vaste bijdragen voor de boekenbijlage van de De Standaard. In Nederland publiceert hij enkele grotere essays in Trouw.
- Hij werkt mee aan De Gids en publiceert in Raster, De Revisor, Het Moment, NWT, Yang, Dietsche Warande & Belfort, Poëziekrant, Parmentier, e.a.
1996: Met de essays in de bundel Fuga’s en pimpelmezen (1996) mengt Hertmans zich in het toenmalige debat over kwesties als fundamentalisme, de oorlog in Bosnië, de aanmaak van ideologie en actualiteit. Het boek bevat verder ook essays over Slavoj Žižek, Jan Fabre, Paul Hindemith, Leos Janaček en Elvis Costello, Bernard-Henri Lévy, George Steiner en anderen.
1997: ‘writer in residence’ aan de universiteit van Wenen, Oostenrijk. Deze lezingenreeks wordt gebundeld en uitgegeven door de Universiteit te Wenen in de reeks Wiener Broschüren.
1998: In dezelfde Broschüren verschijnt het essay Wenen uit Steden in de reader Wien, Wien, nur du allein? (inl. H. Van Uffelen).
- In het Duits zie ook: Sprache im technischen Zeitalter, 26.Jg., Dezember 1988, Europäische Standpunkte,
- Werkstattgespräche über Poetik. (Essay Vitale Melancholie).
Hertmans vertegenwoordigt de Vlaamse en Nederlandse literatuur op internationale festivals en symposia:
- Struga (Macedonië 1989), Adelaïde (Australië 1996), Wenen (writer in residence 1997), Frankfurt, Londen, Parijs, Berlijn, Washington DC (Lezing Library of Congress 1998), Portugal (Porto, januari 2000), Medellin Colombia (2002), Cordoba (2007), Mexico City (2007), Mangalia (Ovidius Festival Roemenië, 2003 en 2008).
1999: Deelname aan de literaire manifestaties ter gelegenheid van de The London Book Fair.
Van 3 tot 13 mei 1999: Deelname aan het Franse literaire festival Les Belles Etrangères.
2000: Geselecteerd als eerste Belgische writer in residence in de Villa Mont Noir, het geboortehuis van Marguerite Yourcenar.
2000: Op uitnodiging van uitgeverij Boom schrijft Hertmans een essay voor de reeks eigentijdse filosofische commentaren Boom Essay, onder de titel Het Bedenkelijke, over het obscene in de cultuur (2000).
In opdracht van het Kaaitheater Brussel en Brussel 2000 schrijft hij een tweede theatertekst Mind the Gap (Meulenhoff 2000), dit keer rond het motief van de Griekse vrouwen in de antieke tragedies. Het thema werd eigentijds benaderd en geradicaliseerd. Dit stuk wordt opgevoerd najaar 2001 door Toneelgroep Amsterdam in een regie van Gerardjan Rijnders.
Voorjaar 2001: Deelname aan de Lyrikertage Münster en aan de Fiera del Libro, thema Nederlandse literatuur, in Turijn.
2002: In het najaar verschijnen twee essayboeken.
- Het putje van Milete.
- Bevat een ruime selectie uit de essays die Hertmans in de periode 1992-2002 heeft gepubliceerd (onder meer over actuele maatschappelijke kwesties, maar ook over auteurs als Martin Walser, D.H. Lawrence, Samuel Beckett, J.L. Borges, Hugo Claus en Peter Verhelst).
- Engel van de metamorfose.
- Verzameling essays die Hertmans de afgelopen jaren schreef naar aanleiding van het werk van Jan Fabre. Het behandelt zowel diens theaterwerk, plastisch oeuvre en films als de teksten die Fabre voor zijn eigen voorstellingen schreef.
Werk van Hertmans verschijnt onder meer in The literary Review (Madison, USA), The Review of contemporary fiction (Illinois, USA), Grand Street (New York), La nouvelle revue française (Gallimard 2003), New European Poets (Minnesota 2008), Tales form the Lowlands (Canberra 2008), Le théâtre des Idées (Flammarion 2008) e.a.
Najaar 2003: De dichtbundel Vuurwerk zei ze verschijnt zowel in een bibliofiele uitgave bij Octave de Achtste te Gent als in en handelseditie.
2003: Deelname aan Salon du Livre te Parijs.
December 2004: Stapt over naar uitgeverij De Bezige Bij. Daar publiceert hij in 2005 de dichtbundel Kaneelvingers.
2006: Bij De Bezige Bij verschijnt Muziek voor de overtocht, Gedichten 1975-2005, een volledig herziene uitgave van alle tot dan toe gepubliceerde dichtbundels, aangevuld met een grote selectie uit de verspreide gedichten, en een selectie uit een eerste, nooit tevoren gepubliceerde bundel, De Kleine Woordwoestijnen (uit 1975-1979).
2007: Nogmaals een verzameling essays en werkjournalen – Het zwijgen van de tragedie – ontstaan tijdens het werken aan de theatertrilogie Kopnaad/ Mind the Gap/ De dood van Empedokles.
- Deze drie stukken, die betrekking hebben op de manier waarop de dichter Friedrich Hölderlin omging met de erfenis van de Griekse tragedie, behandelen achtereenvolgens tragedie en waanzin, de Griekse Polis en de vrouwen (Antigone, Medea, Klytaemnestra), en de spanning tussen politiek en filosofie (Empedokles). Momenteel werkt Hertmans aan een doctoraal proefschrift, gebaseerd op deze essays, met als werktitel Zäsur, Differentie en Vulkanische Politiek: Hölderlin en de goden van onze tijd (Universiteit Gent, vakgroep theaterwetenschappen).
September 2008: Uitgeverij De Bezige Bij publiceert Het verborgen weefsel, een poëtische, intieme roman, opgebouwd uit aantekeningen die in geraffineerd aangezette toetsen het beeld schetsen van de intellectuele en amoureuze passies van een vrouw in het post feministische tijdperk.
2010: Verdedigt aan de Universiteit Gent een proefschrift in de kunstwetenschappen: Zäsur, Differentie, Ursprung, ironie: Hölderlin en de goden van onze tijd. (promotor: Christel Stalpaert)
Tijdens het academiejaar 2012-2013 is hij gastprofessor kunstwetenschappen aan de Universiteit van Gent.
2013: Oorlog en Terpentijn rolt van de persen.
- Hertmans’ grootvader schreef op hoge leeftijd een paar cahiers vol over zijn vroege leven, de wereldoorlog I als korporaal, het drama van het overlijden van zijn geliefde in 1919 aan de Spaanse griep. Hij heeft die in 1981 aan zijn kleinzoon gegeven en die heeft ze drie decennia lang ongelezen gelaten. Dat bleek het betere idee: die cahiers hebben er alles bij gewonnen dat ze nu in handen gevallen zijn van een inmiddels matuur schrijver, die al zijn talent mobiliseert: de stilistische precisie van de dichter, de zwier van de essayist, de hogere componeerkunst van de romancier om het leven van zijn grootvader te restaureren. Hierdoor krijgen zijn grootvaders geschriften een brede bedding mee: de interpretatie van een leven.
2016: Ter gelegenheid van de Poëzieweek 2016 verschijnt een dun cadeauboekje Neem en lees met tien gedichten over herinnering, het thema van het poëzie-evenement.
Tegelijk komt een bundel liefdespoëzie uit onder de titel Een beeld van jou.
- Het is een keuze uit zijn liefdesgedichten. Je vindt er ‘verwensingen’ en ‘bezoekingen’, maar ook talrijke erotische aanrakingen, warme kaneelvingers en koele oestervingers; er is sprake van verlangen en warmte, maar ook van eenzaamheid en afscheid. Er zijn ‘warme klauwen’ en scherven, maar ook hagedissen die neus aan neus slapen. Een heel leven van liefde en passie ligt er beeldend in vervat.
Een beeld van jou is rijke, lyrische poëzie van een veel bekroond dichter.
2016: Een nieuwe roman: De bekeerlinge.
- De bekeerlinge is – evenals Oorlog en Terpentijn – op historische bronnen gebaseerd.
- In een klein dorp in de Provence wordt sinds mensenheugenis over een pogrom en een verborgen schat gesproken. Eind negentiende eeuw vindt men in een synagoge in Caïro een hoeveelheid joodse documenten. Stefan Hertmans ontdekt de sporen van een voorname christelijke jonkvrouw uit de elfde eeuw, die haar leven vergooide uit liefde voor een joodse jongen. Hij gaat letterlijk achter deze vrouw aan, die samen met haar verboden liefde op de vlucht slaat en een duizelingwekkende tocht aflegt, opgejaagd door alles en iedereen.
2016: De Standaard meldt dat regisseur Kadir Balci Hertmans’ roman Harder dan sneeuw (2004) tot een film zal bewerken. Het wordt een thriller over een huwelijkscrisis met op de achtergrond de terreuraanslagen in ons land. De opnamen staan gepland voor 2018. (bron: De Standaard dd 30/9/2016)
2020: Sluitstuk van een drieluik, zo noemt Hertmans zijn roman De opgang, ditmaal over de duistere periode van collaboratie, nazisme, flamingantisme, verraad en repressie. Wéér reikt het individuele en persoonlijke naar het universele, in een ‘verhaal dat toevallig op mijn weg is gekomen zonder dat ik het gezocht heb’. Research, in situ onderzoek, foto’s van voorwerpen en familieportretten… verteltechnieken à la W.G. Sebald geven het boek een weergaloze en onweerstaanbare glans.
Nota: Twintig jaar lang betrok Stefan Hertmans een pand in het Gentse Patershol. Pas nadien ontdekte hij dat daar ook een vooraanstaand Vlaams SS’er had gewoond, vader van de latere geschiedenisprofessor Adriaan Verhulst. Diens memoires brachten Hertmans op het spoor.
2021: De Morgen van 19 maart 2021 kondigt aan dat de roman De bekeerlinge een operabewerking krijgt. De wereldpremière va, The Convert bij Opera Ballet Vlaanderen is voorzien op 10 mei 2022. Hans Op de Beeck regisseert en verzorgt de scenografie, Wim Henderickx schrijft de partituur en Krystian Lada staat in voor het libretto. De opera zal vervolgens ook te zien zijn in de Opéra Rouen, waar een deel van de roman zich afspeelt.
2022: Wat kun je zeggen over de eigen tijd? Eén ding voelen we allen, overdenkt Stefan Hertmans in zijn lucide essay Verschuivingen: dit is een tijd van overgang naar iets wat we nog maar heel gedeeltelijk beginnen te begrijpen. Als er één zin is die sinds jaren in het bewustzijn van Stefan Hertmans galmt, is het de uitspraak die Viktor Klemperer ooit, tijdens het nazibewind, haast terloops, te midden van ellende en onzekerheid, met vaste hand in zijn beroemde dagboeken noteerde: ‘De tijdgenoot weet niets’.
BEKRONINGEN
- 1982: Prijs van de provincie Oost-Vlaanderen voor romandebuut voor de roman Ruimte
- 1982: Prijs voor het literaire debuut (VBVB) voor Ruimte.
- 1986: Prijs van de Stad Gent voor Oorverdovende stilte.
- 1987: De Amsterdamse Multatuliprijs voor Gestolde Wolken
- 1988: De Arkprijs van het Vrije Woord, 1988 voor de gedichtenbundel Bezoekingen
- 1989: De Driejaarlijkse Prijs van de Vlaamse Provincies voor Bezoekingen
- 1990: Arthur H. Cornette-prijs (KANTL) periode 1986-1990 voor Sneeuwdoosjes.
- 1992 : De Prijs van het tijdschrift “De Vlaamse Gids” voor de bundel Het Narrenschip
- 1995: De Prijs van de Vlaamse Gemeenschap voor Poëzie (vroegere Staatsprijs) periode 1992-1994 voor de dichtbundel Muziek voor de overtocht.
- 1996: De Paul Snoek-prijs (Sint-Niklaas) voor Muziek voor de overtocht.
- 1998: Prijs van de Vlaamse provincies (proza) voor Naar Merelbeke.
- 1999: Bekroning als “beste gedicht van het afgelopen jaar” (= 1999) voor het gedicht Eerste verlies uit de bundel Goya als hond
- 2002: De Maurice Gilliamsprijs voor de dichtbundel Goya als hond
- 2002: De Ferdinand Bordewijk Prijs 2002 voor Als op de eerste dag
- 2003: La Ville à Lire 2003 voor (de Franse vertaling van) Steden, verhalen onderweg.
- 2008: Vijfjaarlijkse Prijs van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde voor Essay 2008, voor Het Zwijgen van de Tragedie.
- 2013: Prijs van de Vlaamse Gemeenschap voor de Letteren – Proza 2012-2013 voor Oorlog en terpentijn.
- 2014: De prijs van de honderdkoppige lezersjury van de Boekenuil gaat naar ‘Oorlog en terpentijn‘
- 2014: Ontvangt de AKO Literatuurprijs voor ‘Oorlog en terpentijn‘
- 2016: Literaire jongerenprijs Inktaap 2016 voor ‘Oorlog en terpentijn‘.
- 2016: De Amerikaanse vertaling van ‘Oorlog en terpentijn‘, “War and Turpentine” staat vermeld in de befaamde lijst met ‘100 notable books of 2016’ gepubliceerd door The New York Times Book Review.
- 2017: War and Turpentine is genomineerd voor de longlist van de Man Booker International Prize. Een primeur voor een Belgische auteur.
- 2017: Krijgt de Zwitserse Spycher Literaturpreis Leuk 2017
- 2020: Ontvangt de Constantijn Huygens-prijs van de Jan Campert-stichting voor zijn gehele oeuvre.
MEER OVER STEFAN HERTMANS
- Anne Marie Musschoot: Stefan Hertmans : van fascinatie naar reflectie, in: Ons erfdeel, jrg. 33 (1990) nr. 1, p. 15-21
- Willem Roggeman: Gesprek met Stefan Hertmans, in: De Vlaamse gids, jrg. 76 (1992) nr. 6, p. 27-34
- Anne Marie Musschoot: Creatief zwerven zonder kompas : Stefan Hertmans als essayist, in: Ons erfdeel, jrg. 40 (1997) nr. 2, p. 236-243
- Rob van Erkelens: Onzekerheid als condition humaine : Stefan Hertmans’ bezwaarschriften tegen de geest des tijds, in: Bzzlletin, jrg. 31 (2001/2002) nr. 280, p. 57-62
- Yves T’Sjoen: Nooit genoeg woorden voor het troosten van verandering : over de poëzie van Stefan Hertmans, in: Literatuur, jrg. 19 (2002) nr. 5, p. 274-276
- Bart Vervaeck: Stefan Hertmans, in: Kritisch lexicon van de moderne Nederlandstalige literatuur. Losbladige uitgave.
- Lars Bernaerts & Carl De Strycker (red.), Stefan Hertmans handboek, Poëziecentrum, Gent -240p. 2021
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
- http://www.stefanhertmans.be/
- NEDWEB/Literatuur in context – Hertmans, Stefan
- Literair Gent
Referenties
- Lars Bernaerts & Carl De Strycker (red.) , Handboek Stefan Hertmans. Uitgave PoëzieCentrum vzw, Gent. 240p. 2021
SMAAKMAKER
Eerste verlies
Uit: Goya als hond (1999)
De regen die plots harder is. Schaduw in een ondiepe nis. Dat ze geen evenwicht kon houden en een ogenblik bedacht: alles gaat mis. Het duurt wat langer eer ze adem krijgt, maar ze denkt sneller en ze zwijgt. Geluk is wat chemie in hersens, het verdwijnt. Ze krijgt behoefte aan wat rijmt, en veegt dan alles weer van tafel met een grijns. De grenzen die haar vroeger felheid gaven zijn nu slechts details die elke dag iets meer vervagen. Al wat haar bezighoudt, daar in een nog onzichtbaar punt, wordt tot iets onomkeerbaars omgemunt.Pogrom
Uit: Bezoekingen. (1989)
De ondergrondse van de slaap bracht hem terug naar toen hij zeven was en uitgeput door koelte en verlangen. Een landschap vol emoes en bemoste kathedralen, zingende schedels en sissende alligators, een tombe die tot broodplank werd, en op een schaal van blauw opaal bracht Judith hem het hoofd van Holofernes. In een jus van ultramarijn, veenbes en terpentijn lag het, te uitgeput door lang gedoofde stemmen, en fluisterde de naam van ledematen die in het boek van Hieronymus stonden, terwijl de leeuw sliep en de keeshond in de schaduw van de lessenaar wachtte totdat zijn meester op de navel der wereld insliep, bijna zonder te ademen. Ondergronds roesten eindeloze stellen oude wagens, veewagons, trein die niet meer terugkeert naar zijn heil, terwijl in doodse stilte ontelbare dunne armen blauw door de reten tussen planken van de bodems hangen.Verwensingen aan de poëzie
Uit: Verwensingen (1991)
Een geit op kritos, Fornicari, stond aan een staak die blonk van olie en mekkerde haar onzin over het zand dat zeeëgels verstikte met een naam die stonk. Wij zwommen tegenwind, Aegeïsch, en raakten in paniek. Later sneed je de stekels uit mijn voet. Sterren als pijlen vielen door de ochtend. Niemand is iedereen geworden in de dronken bui die volgde op het slapen in een kleine boot, dicht bij de rots waarop ik het ouder worden in mijn armen sloot. Je gaat met mijn verwensing: bloot loop ik zonder naam pal door de splinters van een uitstalraam met dode voeten. Die van jou.BIBLIOGRAFIE
Woordje vooraf
- Na het chronologisch overzicht van de in boekvorm uitgegeven werken volgt een selectie van publicaties in tijdschriften en verzamelwerken
- Tot slot volgt een overzicht per genre alfabetisch op titel.
De gegevens van deze bibliografie werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
- Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007.
- POËZIECENTRUM vzw – Gent
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.
Chronologisch overzicht
BIJDRAGEN IN TIJDSCHRIFTEN EN VERZAMELWERKEN (Selectie)
OVERZICHT PER GENRE ALFABETISCH OP TITEL
Roman – novellen
- Als op de eerste dag. Roman in verhalen. 2001. Amsterdam: Meulenhoff. -189p.
- De bekeerlinge. 2016. Amsterdam/Antwerpen: De Bezige Bij . -318p.
- De blinde stoker van de hamam van Fez. 2017. Uitgave Confituur . -31p.
- Dius. 2024. Amsterdam: De Bezige Bij. -319p.
- Je portret. (verhaal in briefvorm) 2010. Amsterdam: Stichting Voetnoot. -59p.
- Harder dan sneeuw. 2004. Amsterdam: Meulenhoff. -256p.
- Het verborgen weefsel. 2008. Amsterdam: De Bezige Bij. -155p.
- Naar Merelbeke. 1994. Amsterdam: Meulenhoff -191p.
- Oorlog en terpentijn. 2013. Amsterdam: De Bezige Bij. -334p.
- Ruimte. 1981. Ertvelde: Van Hyfte -168p.
Verhalenbundels
- De grenzen van woestijnen. 1989.Amsterdam: Meulenhoff -196p.
- Gestolde wolken. 1987 Amsterdam: Meulenhoff. -163p.
- Steden. Verhalen onderweg. 1998. Amsterdam: Meulenhoff -253p.
- Intercity. 1998. Den Haag: Nederlandse Taalunie. -24p.
Dichtbundels
- Ademzuil. 1984. Schellebelle: Grijm. -91p.
- Annunciaties. 1997. Amsterdam: Meulenhoff. -69p.
- Bezoekingen. 1988. Amsterdam: Meulenhoff -67p.
- De val van vrije dagen. 2010. Amsterdam: De Bezige Bij. -76p.
- Een beeld van jou. 2016. Amsterdam: De Bezige Bij. -112p.
- Francesco’s paradox. 1995. Amsterdam: Meulenhoff -68p.
- Giotto’s hemel. 2012. Gent: ergo Pers.
- Goya als hond. 1999. Amsterdam: Meulenhoff. -62p.
- Kaneelvingers. 2005. Amsterdam: De Bezige Bij. -59p.
- Lucht in lucht: acht gedichten bij werk van Panamarenko. 1990. Landgraaf: Herik. -16p.
- Melksteen. 1986. Gent: Poëziecentrum -60p.
- Muziek voor de overtocht. 1994. Amsterdam: Meulenhoff -63p.
- Muziek voor de overtocht. Gedichten 1975-2005. 2006. Amsterdam: De Bezige Bij. -843p.
- Neem en lees. 10 gedichten over de herinnering. 2016. Amsterdam Stichting CPNB. -14p.
- Onder een koperen hemel 2018 Amsterdam: De Bezige Bij. -119p.
- Verwensingen. 1991. Amsterdam: Meulenhoff -45p.
- Vuurwerk zei ze. Gedichten bij etsen van Karel Dierickx. 2002. Gent: Octave de Achtste. -36p.
- Vuurwerk zei ze. Gedichten. 2003. Amsterdam: Meulenhoff. -100p.
- Wij waar geen eind aan komt. 2021 Amsterdam: De Bezige Bij. -144p.
- Zoutsneeuw. Elegieën. 1987 Amsterdam: Meulenhoff. – 47p.
Essays
- Café Aurora. 2000. Breda: De Geus. -103p.
- Eenzaam op de marktplaats: over het werk van Thierry De Cordier. 1995. Brussel : Hayen. -24p.
- Engel van de metamorfose. Over het werk van Jan Fabre. 2002. Amsterdam: Meulenhoff. -121p.
- Fuga’s en pimpelmezen. Over actualiteit, kunst en kritiek. 1995. Amsterdam: Meulenhoff -206p.
- Het bedenkelijke. Over het obscene in de cultuur. 1999. Amsterdam: Boom Uitgevers. -140p.
- 2015: heruitgeven door dezelfde uitgever in een herziene en uitgebreide versie. -204p.
- Het kasteel bestaat niet meer: over Maurice Gilliams. 1992 Gent: Poëziecentrum -24p.
- Het putje van Milete. 2002. Amsterdam: Meulenhoff. -407p.
- Het zwijgen van de tragedie. 2007. Amsterdam: De Bezige Bij. -303p.
- Hier gaat het over in de cultuur, de komende jaren. 1999. Amsterdam: De Balie. 144p.
- Oorverdovende steen. Essays over literatuur. 1988 Antwerpen/Amsterdam: Manteau -169p.
- Zich de schrijvende vingers branden: over de onmogelijke ethiek van het schrijven. 2000. ’s-Hertogenbosch: Noordbrabants Genootschap. -28p.
- Sneeuwdoosjes. Essays over literatuur. 1989 Amsterdam: Meulenhoff -175p.
- Verschuivingen. 2022 Amsterdam: De Bezige Bij. -240p.
- Volleerd als maagd: over de noodzaak van een onmogelijke ethiek : Hugues C. Pernathlezing 2004. Antwerpen: Hugues C. Pernath Fonds. -24p.
- Waarover men niet spreken kan : elementen voor een agogiek van de kunst. 1999. Brussel: VUB Press. -255p.
Toneel/Libretto
- Antigone in Molenbeek. Theatertekst. 2017. Amsterdam: De Bezige Bij. -78p.
- A Tragedy of a friendship. A hommage to Richard Wagner. (libretto). 2013.
- Jullie die weten: acht scènes naar Le Nozze di Figaro van W.A. Mozart. (libretto). 2005. Gent: Poëziecentrum. -35p.
- Kopnaad: een tekst voor vier stemmen. Theatertekst. Amsterdam: Meulenhoff -78p.
- Mind the gap. 2000. Amsterdam: Meulenhoff. -125p.
Vertalingen van Oorlog en Terpentijn
- Min bedstefars himmel, Deens, 2014, vertaald door Birthe Lundsgaard, People’s Press, Kopenhagen
- Krig og terpentin, Noors, 2014, vertaald door Hedda Vormeland, Forlag Pax
- Rat i terpentin, Servisch, 2014, vertaald door Ivana Šćepanović, Heliks
- Guerre et térébenthine, Frans, 2015, vertaald door Isabelle Rosselin, Gallimard, Paris
- Guerra e trementina, Italiaans, 2015, vertaald door Laura Pignatti, Marsilio
- Der Himmel meines Großvaters, Duits, 2015, vertaald door Ira Wilhelm, Hanser Verlag, Berlin
- Wojny i terpentyny, Pools, 2015, vertaald door Alicja Oczko, Marginesy
- Japanse vertaling, 2015
- Vojna in terpentin, Sloveens, 2015, vertaald door Staša Pavlović, Studentska zalozba
- Krig of terpentin, Zweeds, 2015, tvertaald door Ingrid Wikén Bonde, Norstedts
- War and Turpentine, Engels, 2016, vertaald door David McKay, bij Pantheon Books in de VS en bij Harvill Secker in het VK.
- Oorlog en terpentyn, Afrikaans, 2016, vertaald door Daniel Hugo, Protea Boekhuis
- Háború és terpentin, Hongaars, 2016, vertaald door Miklós Fenyves, Európa
- Kroatische versie, 2016, vertaald door Romana Perečinec, Fraktura