Maakt deel uit van:vrouwelijke auteurs

Clara Haesaert

Hasselt, 9 maart 1924 – 15 september 2018

Claire Marie José Haesaert-Weyens

Dichteres

‘literaire netwerkster van het eerste uur’, aldus Frank Hellemans in: Een mooie zomer. Clara Haesaert 90.

Drijvende kracht en mede-oprichtster (1950) van De Meridiaan: tweemaandelijks tijdschrift voor kunst en letteren.
Oprichtster van het internationaal kunstcentrum “Taptoe” in Brussel (1953-1958).
Een halve eeuw lang was zij actief bij de organisatie van De Middagen van de Poëzie, waarvan ze in 1980 voorzitter werd.
Stichtte met Bart Mesotten het Haikoe-centrum Vlaanderen te Overijse.
Ze engageerde zich in de PEN Club, , zette zich met Diapason (1983) in voor vertalers en vertaalbeleid, organiseerde de eerste Jeugdboekenweek die in 1976 leidde tot de stichting van het Nationaal Centrum voor Jeugdliteratuur dat later zou opgaan in de Stichting Lezen.
Ze was betrokken bij de oprichting en de organisatie van het schrijfatelier De Derde Mediaan (1994-2008), was medestichter van Het Beschrijf (1998).
Bovendien was ze ook betrokken bij de oprichting van de John-Flandersprijs (Averbode, 1972) en van de Anna Bijns-stichting (Antwerpen, 1989), en maakte jarenlang deel uit van de Nationale Vrouwenraad, onder andere als co-voorzitter van de Culturele commissie.

BIOGRAFIE

9 maart 1924: Geboren als Claire Marie José Weyens in de kraamkliniek van Hasselt.

Eerste kind van Ernest Weyens (meester-drukker voor de mijn van Beringen) en Stéfanie Meykens.
Ze brengt haar jeugd door in Beringen-Mijn.

1937-43: Normaalschool (kweekschool) Heilig Graf in Turnhout.

1944-1945: Onderwijzeres in de 7^de en 8^ste klas en lerares lichamelijke opvoeding in het voorbereidend jaar van de Normaalschool.

1945-1986: Aanstelling als ambtenaar bij het Ministerie van Openbaar Onderwijs.

In die functie heeft ze zich beijverd voor goede bibliotheekvoorzieningen en voor de kwaliteit van jeugdboeken.

1947: In juli is er een grote brand van de filmvoorraden in de kelders van het Ministerie. Claire Weyens wordt gered door haar collega Gentil Haesaert.

1948: Huwelijk met Gentil Haesaert. Het echtpaar vestigt zich in Sint-Lambrechts-Woluwe. Gentil en Clara zullen zich inzetten om het literaire leven in Brussel te stimuleren.

1949: Karel Jonckheere, Bert Decorte en Clara Haesaert stichten de ‘Middagen van de Poëzie’.

1951-1960: De Meridiaan : tweemaandelijks tijdschrift voor kunst en letteren, gesticht door Clara en Gentil Haesaert.

Redactie : Clara Haesaert, Hugo Walschap, Jan van den Weghe en Maurice Wyckaert

Nummering: jrg. 1, nr. 1 (mei-juni 1951)-jrg. 6, nr. 3-4 (april 1960).

Uitgevers: Sint-Lambrechts-Woluwe : Haesaert-Gentil, 1951-1960

De Meridiaan ontstond vrij toevallig: als reactie op een artikel van Pieter G. Buckinx (zomer 1950) waarin hij schreef dat de jongeren niets meer durfden en veel te tam waren, schreef Clara Haesaert – in de Gazet van Antwerpen – ‘Buckinx vergaloppeert zich’. In dat artikel beweerde ze dat de jongeren durf genoeg hadden en dat zij als bewijs daarvoor een tijdschrift zou oprichten. Ze vormde samen met Hugo Walschap, Jan van den Weghe en Maurice Wyckaert de redactie en het eerste nummer verscheen in mei 1951.
De Meridiaan stelde geen programma voorop. Iedere talentvolle jongere die iets te zeggen had, hoe, wat en waarom dan ook kreeg daartoe de kans. Het wilde een tijdschrift zijn voor literatuur en voor plastische kunsten.
Wanneer Clara Haesaert in 1959 benoemd wordt tot rijksambtenaar, dienst Letteren en Dramatische Kunst, betekent dat het einde van De Meridiaan, omdat ze het deontologisch niet correct vond dan nog een literair tijdschrift uit te geven.

1952: Ontvangt de Basiel de Craeneprijs voor debutanten op de poëziedagen te Meredree voor het gedicht ‘De man’.

Eerste prijs van de Culturele Veertiendaagse van Limburg voor de novelle ‘De overkant’, later gepubliceerd in de anthologie Mensen strijden elke dag.

1953: Publicatie van de debuutbundel De overkant (waarin oa De man) onder de naam Clara Haesaert. De bundel trekt onmiddellijk de aandacht.

1955: Geboorte van Hugo Haesaert.

1955-1958: Clara en Gentil Haesaert en Maurice Wyckaert (alle drie redacteurs van De Meridiaan) stichtten samen met Ernest Weyens en Paul Avicenne het internationaal kunstcentrum “Taptoe” in Brussel. (gevestigd in het Oud Korenhuis 24-25)

Het huis bevatte een tentoonstellingszaal, een privé-bar, een conferentieruimte, een werkatelier en logement. Kunstenaars uit verschillende landen kwamen er logeren, exposeren en discussiëren oa Walasse Ting, Asger Jörn, Giani Bertini, Eduard Jaguer en de Belgen Roel D’Haese, Hugo Claus, Pierre Alechinsky, Serge Vandercam … Het opzet slaagde, Taptoe werd een broeihaard van modernistische cultuur. Via dit artistieke centrum vonden de avantgardistische kunst en het publiek uiteindelijk een weg naar elkaar toe.
Hugo Claus zou er zijn eerste persoonlijke tentoonstelling als schilder krijgen.

1959: Benoemd wordt tot rijksambtenaar, dienst Letteren en Dramatische Kunst, waardoor het moeilijk werd om mee over het beleid te praten en eventueel zelf in aanmerking te komen voor subsidiëring.

1960: In juni verschijnt het laatste nummer, tevens speciaal nummer, van de Meridiaan, 1959-60/3,4: ‘Proza en gedichten van jonge Vlaamse schrijvers; verzorgd door Clara Haesaert’ (o.a. Hugues Pernath en Ivo Michiels).

1961: Het gezin Haesaert verhuist naar Kraainem.

1961: Pas acht jaar na haar debuut, verschijnt haar tweede bundel, Omgekeerde volgorde bij Meulenhoff

Daarna zou het weer zes jaar duren voor Onwaarschijnlijk recht verscheen bij Manteau (1967). Haar volgende bundel zou zelfs meer dan tien jaar op zich laten wachten. Met terugwerkende kracht verscheen in 1977.

1967-1969: Redactielid van Literair Akkoord 12 en 13. Een keuze uit bijdragen verschenen in de Zuid- en Noord-Nederlandse letterkundige tijdschriften van het jaar 1968 (Utrecht, Bruna 1969) en 1969 (Utrecht, Bruna 1970).

1972: Werd voorzitster van de Werkgroep Jeugdliteratuur bij de Vereniging van Vlaamse Letterkundigen, dat zorgde voor de organisatie van de eerste jeugdboekenweek.

Daaruit groeide de Bestendige Commissie van de Jeugdboekenweken, met Clara Haesaert als coördinator, wat op zijn beurt, in 1976, leidde tot de stichting van het Nationaal Centrum voor Jeugdliteratuur dat later zou opgaan in de Stichting Lezen.

1976-1977: Medeoprichtster, samen met o a Bart Mesotten, van het Haikucentrum voor Vlaanderen te Overijse. Organiseert Haiku-dag en publiceert Haiku-dag 17 september. Programmabrochure, Bloemlezing, Samenstelling Haesaert Clara ea.

1984: Mathias Kempprijs voor Poëzie van de twee Limburgse Provincies voor Medeplichtig.

1991: Ontvangt Het gulden boek voor Verdiensten bewezen aan het Boekwezen.

Van de vele culturele activiteiten en initiatieven vermelden we : Middagen van de Poëzie in Brussel, Vlaamse PEN, Vertaalcentrum ‘Diapason’, Vereniging van literaire vertalers, Werkgroep Jeugdliteratuur bij de Vereniging van Vlaamse Letterkundigen (daaruit groeit de Bestendige Commissie van de Jeugdboekenweken, met Clara Haesaert als coördinator en dat in 1976 leidde tot de stichting van het Nationaal Centrum voor Jeugdliteratuur dat later zou opgaan in de Stichting Lezen. Bovendien was ze ook betrokken bij de oprichting van de John-Flandersprijs (Averbode, 1972) en van de Anna Bijns-stichting (Antwerpen, 1989), en maakte jarenlang deel uit van de Nationale Vrouwenraad, onder andere als co-voorzitter van de Culturele commissie.

1993: Poëziecentrum publiceert een uitvoerige bloemlezing uit haar werk met een uitgebreide introductie door Mark Maes.

1994-2008: Betrokken bij de oprichting en de organisatie van het schrijfatelier De Derde Mediaan.

1995: De laatste bundel die verschijnt is een verzameling haiku’s onder de titel Voorbij de laatste vijver.

1998: Medestichter van Het Beschrijf, de voorloper van het huidige Passa Porta

2001: Mevr. WEYENS, Claire Marie Jose´, ps. Clara Haesaert, letterkundige, wordt bevorderd tot Officier in de Leopoldsorde.

15 september 2018 : Overlijden van Clara Haesaert. Ze werd 94 jaar oud.

BEKRONINGEN

1952: Basiel de Craeneprijs voor debutanten op de poëziedagen te Meredree voor het gedicht ‘De man’. Eerste prijs van de Culturele Veertiendaagse van Limburg voor de novelle ‘De overkant’.
1984: Mathias Kempprijs voor Poëzie van de twee Limburgse Provincies voor Medeplichtig.
1991: Ontvangt Het gulden boek voor Verdiensten bewezen aan het Boekwezen.

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Websites

Referenties

L. Keustermans, ‘Ik een waterdruppel. Clara Haesaert, een ferme vrouwelijke stem’, in: L. Keustermans en B. Raskin (red.). Veel te veel geluk verwacht (1996), p. 147-160;

SMAAKMAKER

Vier gedichten; geschreven over een grote tijdspanne en toch verwant.

zo laat ik de woorden op mij af komen

in eenvormigheid in enkelvoudigheid

in dubbelzinnigheid

zo laat ik de vriendschap op mij afkomen

in alle verscheidenheid

in alle openheid

en de dagelijkse dag ook de taak

kan wijken voor de nacht

kan de regelmaat verdringen

kon ik leven aan de zee

met meeuwen om mij heen

kon ik leven buiten de tijd

ik herkende mijzelf in de duur.

Uit: Met terugwerkende kracht. Manteau Brussel (1977)

Bevoorrechte getuige 7

plots dringt het tot me door:

een weten als een helder licht

zon op een hete zomermiddag

dit raakt me als het diepste zwart:

dat jij jezelf niet meer kunt vinden

niet in het landschap niet in de nacht

je zult de groene ruggen niet meer zien

geen wier meer plukken aan het Spaanse strand

je vertelde: ik heb alles zelf in de hand

ook de grenzen van mijn overkant.

Uit: Bevoorrechte getuige Antwerpen 1986

De angst

Verwarde duisternis, zes meter diep-kanalen

En zestig meter zeemansslag in overtocht:

Geen meergeld voor de doden te betalen.

Zij spoelen mee, van ladingsplaats tot laatste bocht.

Verroeste klok, verdronken klank, beklop mijn schedel

Verdrijf de angst, de gele vlek, de hersenschim

Verwijder anst, ellende, luid gebedel,

Mijn hand, bedelf, verwijder deze modderspin.

Zoetwatervis, met rode kieuw en korte staart

Omzwem mijn been en voet van knie tot hiel en teen.

De regelmaat: de wet van Archimedes verklaart

Uw lot. De angst der regelmaat drijft door me heen.

De angst, de duisternis, zes meter diep-kanalen

Verschuift bewust de regelmaat van ademhaling,

Hartslag, bloedsomloop. De zelfmoord zal betalen.

De regelmaat der angst stijgt bij elke daling.

Uit: De overkant De Meridiaan, Brussel 1953.

Medeplichtig 1

zo zal ik zijn

een vrouw zonder verleden

in bevlogen ogenblikken

met een draai om de oren

en een pin in mijn hals

zal de herinnering

alles opzij schuiven

als de onbuigzame stem in de late avond

voor dienaars en dienaressen

vol hulpeloze schaamte

weer op een verzoeningspoging aanstuurt

blijf ik ter plaatse trappelen

zonder terugblik in de bloedrode duizeligheden

zal ik weerkeren

tot mijn levensnoodzakelijke

tot mijn liefste wensdroom:

een blanco strafregister.

Uit: Medeplichtig (1981)

BIBLIOGRAFIE

Woordje vooraf

Volgend op het chronologisch overzicht vindt u een overzicht gerangschikt per genre alfabetisch op titel.

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
anoniem Mededelingen van de Documentatiedienst, ‘Weyens 1924-’ In: Mededelingen van de Documentatiedienst (1954-1992)
POËZIECENTRUM vzw – Gent

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.

Chronologisch overzicht

Jaar	Titel	Fotogalerij	Uitgeverij 1ste druk
1953	De overkant. (gedichten) Fotografie [van een inkttekening door Gaston Bertrand door]: Serge Vandercam. Omslag: Françoise Lambilliotte. Bevat: De overkant, waarin oa ‘De man’ en Stalagmieten,		Brussel: Uitgeverij De Meridiaan. -40p. Afmetingen: 22 x 15.60 (ingenaaid) Colofon: ‘De overkant’ werd in opdracht van het tijdschrift “De Meridiaan” in de maand Februari 1953 gedrukt op de persen van Snoeck-Ducaju en Zoon, te Gent. Omslag: Françoise Lambilliotte. Verzorging Maurice Wyckaert. De oplage bedraagt 300 exemplaren verdeeld als volgt: 26 ex. niet in de handel, getekend van A tot Z. de overige ex. genummerd van 27 tot 300. Dit is exemplaar …
1960	Proza en gedichten van jonge Vlaamse schrijvers. (bloemlezing) Verzameld door Clara Haesaert. Met een inleiding door Clara Haesaert en met bio- en bibliografische gegevens over de opgenomen schrijvers achterin. Omslag naar schilderij van Serge Vandercam. [Met een portretfoto van Clara Haesaert op blz. 2 van het omslag].		Brussel: De Kunst – Meridiaan . -100p. Reeks: De Kunst-Meridiaan ; 1960, 6e jaarg., nr 3 en 4, april
1961	Omgekeerde volgorde. (poëzie)		Amsterdam: J.M. Meulenhoff. / Antwerpen: Diogenes.-41p. Afmetingen:20.90 12.90 (ingenaaid – harde kaft)
1963	Felix de Boeck. (essay) Vertaald uit het Frans door Clara Haesaert. Oorspronkelijke auteur: Pierre Bougeois.		Brussel: NV Uitgeverij Meddens. -16p. Reeks: Monografieën over de Belgische kunst.
1966	Studeren in België. [Oorspronkelijke titel: Étudier en Belgique]. Vertaald door Clara Haesaert. [Verzorgd door de afdeling Internationale Culturele Betrekkingen van het Ministerie van Nationale Opvoeding en Cultuur te Brussel]. [Met een Inleiding door Gaspard Verecken, Directeur der Internationale Culturele Betrekkingen en met een zakenregister en adreslijsten achterin]. [Met 27 foto’s, waarvan 1 op het omslag, en met een landkaart van België op de binnenzijden van het uitslaande achterblad van het omslag].		Brussel: Uitgave Belgisch Instituut voor Voorlichting en Documentatie. -112 blz., [In januari 1971 is bij dezelfde uitgever een brochure verschenen eveneens onder de titel Studeren in België en eveneens zonder naam van de vertaler en zonder jaar van verschijnen. Deze brochure (32 blz., 17 × 20 cm) is niet vertaald door Clara Haesaert].
1967	Karel Jonckheere tussen vraag en antwoord. (essay) Zeven auteurs lichten Jonckheere door in zeven essays. Bevat: Clara Haesaert, Karel Jonckheere tussen vraag en antwoord (pp.6-11) Erik van Ruysbeek, Karel Jonckheere zestig jaar (pp 12-19) Jan de Roek, De moord op Chronos, het poëtisch oeuvre (pp. 20-59) Paul de Wispelaere, Karel Jonckheere over poëzie (pp.60-83) Dirk de Witte, Stoorder – ongestoorde (pp.84-93° Jef Geeraerts, Enkele gewaarwordingen tijdens het lezen van Karel Jonckheere’s poëtische Kongo-verhalen (pp. 94-101) Weverbergh, Op reis. (pp. 102-122)		In: Zeven over Karel Jonckheere. pp. 6-11. Brussel/Den Haag: A. Manteau. -122p. Reeks: Maerlantpocket nr 5 Afmetingen: 20 x 12.50 (paperback) Typografie: Karel Martens Omslagontwerp: Stefan Mesker Foto achterplat: Claude Maegelhaes, Brussel. Druk: Geuze Dordt
1967	Onwaarschijnlijk recht. (poëzie) Omslagontwerp: Stefan Mesker. Deeltitels: Onwaarschijnlijk recht; De tegenstrever; Rechtlijnige gedichten.		Brussel; Antwerpen; Den Haag: Uitgeversmaatschappij A. Manteau N.V. -48p. Afmetingen:20.40 x 12.40 (ingenaaid) Druk Erasmus, Gent.
1970	Spel van vraag en aanbod. (bloemlezing) Met een portretfoto van Clara Haesaert op de voorzijde van het omslag en een facsimile van een gedicht van Clara Haesaert met haar handtekening op de achterzijde van het omslag. Bevat de cycli: De overkant; Omgekeerde volgorde; Onwaarschijnlijk recht.		Hasselt: Heideland. -80p. Reeks: Vlaamse Pockets. Poëtisch erfdeel der Nederlanden nr 71 Afmetingen: 18 x 10.80 (pocket)
1977	Met terugwerkende kracht. (poëzie) Grafische vormgeving: Rikkes Voss, Teuderen. Bevat de cycli: Met terugwerkende kracht; Laattijdige bekentenis; Steden; Etnagedichten.		Antwerpen: Uitgeversmaatschappij A. Manteau N.V. -43p. Afmetingen: 20 x 12 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) Colofon: ‘Met terugwerkende kracht’ van Clara Haesaert werd in opdracht van uitgeverij A. Manteau te Brussel gezet in de Lectura 10 en gedrukt bij Smits te Wommelgem; boekbinderij Van Looy te Deurne zorgde voor de afwerking.
1977	Openbare bibliotheken in Vlaanderen : brochure / Samenstellers Clara Haesaert, e. a		Brussel.
1980	Honderdvijftig jaar vrouwenliteratuur: Nederlandse letterkunde. (essay) Samen met Martine De Clercq.		In: ‘Een verhaal over vrouwen 1830-1980’. p. 167-181. (catalogus) Brussel: Banque Brussel Lambert
1981	Medeplichtig. (poëzie) Grafische vormgeving: Rikkes Voss. Bevat de cycli: Medeplichtig; Een week aan het meer; Septembersuite; Steden; Huizen.		Amsterdam: Elsevier. / Antwerpen: Uitgeversmaatschappij A. Manteau N.V. -48p. Afmetingen:20 x 12 (gebrocheerd)
1983	De Meermin: bloemlezing dichter bij jeugd. Samenstelling Clara Haesaert en Jan Van Coillie.		Gent: Poëziecentrum. -47p.
1986	Bevoorrechte getuige. (poëzie) Grafische vormgeving: Rikkes Voss. Bevat de cycli: Uit de zomer en de herfst; Bevoorrechte getuige; Wachten; De winkeljuffrouw.		Antwerpen: Uitgeversmaatschappij A. Manteau N.V. -46p. Afmetingen:21 x 12.80 (gebrocheerd) Colofon: Bevoorrechte getuige’ van Clara Haesaert werd in opdracht van Uitgeverij Manteau te Antwerpen gezet in Baskerville II en gedrukt bij Geuze te Dordrecht, boekbinderij De Bruyn & Gouffeau te Schoten zorgde voor de afwerking.
1986	‘Momenten’ (essay)		In: ‘Genese van een dichterschap, of Hoe ik dichter werd’, Speciaal nummer van Kreatief 1986/4-5, p.59-62.
1993	Levenslang het vermoeden. (bloemlezing) Gedichten van 1953 tot 1993; bloemlezing uit de poëzie van Clara Haesaert samengesteld en ingeleid door Mark Maes; Bevat: De overkant; Omgekeerde volgorde; Onwaarschijnlijk recht; Met terugwerkende kracht; Medeplichtig; Bevoorrechte getuige; Keuze uit ongebundelde gedichten. Het omslagontwerp is van Gert Dooreman. Het zetwerk voor de omslag is uitgevoerd door Aanzet in Gent. De foto’s Clara Haesaert dateren van 1959 tot 1993 en zijn van Bert Vangoitsenhoven en Paul Van den Abeele.		Gent: Poëziecentrum vzw. -163p. Afmetingen: 20 x 12.50 (ingenaaid) Colofon: De bloemlezing werd gedrukt en gezet in opdracht van het Poëziecentrum vzw te Gent op de persen van drukkerij Sanderus n.v. in Oudenaarde in de maand december 1993. Het bindwerk werd uitgevoerd door Van Looy n.v. in Wommelgem.
1994	‘Een auteur over … ‘Quatre bras’ van Maurice Wyckaert’. (essay)		In: Museumkrant. Koninklijk Museum voor Schoine Kunsten. Antwerpen Vol 2 1994 nr 5 p. 8-9.
1995	Voorbij de laatste vijver. Haiku. (poëzie) Omslagtekening en opmaak: Hugo Haesaert. Bevat de cycli: Tuin, Vogels, Winter en zomer; Brennerpas; Mexico; Voorbij de laatste vijver; Broodnodig.		Antwerpen: Paradox Pers. -29p. Afmetingen: 21 x 15 (geniet met omslag) Colofon: ‘Voorbij de laatste vijver’ van Clara Haesaert, werd uitgegeven door Paradox Pers vzw, Leopoldstraat 55/1 te 2000 Antwerpen, buiten reeks onder het uitgeversnummer 66. De druk werd beëindigd op 9 maart 1995 op de persen van Artigraph NV, E. de Becolaan 29-36, B-1050 Elsene-Brussel.
2001	Waakvlam : 25 jaar Haikoe-Centrum Vlaanderen (1976-2001). Ferre Denis, Clara Haesaert, Karel Hellemans		Wilrijk : Haikoe-Kern Antwerpen. -334p.