Maakt deel uit van: Lierse schrijvers

Frans Marten van den Eynde

Lier 24 december 1828 – Asse , 19 augustus 1899

Frans Marten van den Eynde schreef toneelstukjes voor scholen en enige raadgevingen aan ouders en opvoeders.

BIOGRAFIE

24 december 1828: Geboren te Lier

1850 tot 1859: Hoofdonderwijzer te Dworp. (bij Halle, prov. Brabant)

1859: Hoofdonderwijzer te Assche.

1863 – ??: Literaire activiteit begon vrij laat en beperkte zich tot toneelstukjes voor schoolgebruik.

• Thema’s als de verdediging van het schoolgaan ( o a in Waarom de arme leeren moet, of wat men met schoolgaan wint, 1886) en het afkeuren van hoogmoed staan centraal (Baas Peter, of Hoogmoed breekt den hals, 1877).
• Een belangrijk bijkomend thema is de spaarzaamheid, kaderend in de burgerlijke moraal die voorhield dat iedereen door spaarzaamheid een zekere welstand kon bereiken.

Blijkbaar voelde hij zich ook geroepen tot het schrijven van enkele “Raadgevingen aan de ouders en opvoeders”.

19 augustus 1899: overleden te Asse.

Geraadpleegde bronnen

Website

• Auteurs – dbnl • digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren
• Staf Loots (m.m.v. Marianne Dossche), De Engel-bestierder. Bio-Bibiolgrafie over de Vlaamse kinder- en jeugdliteratuur uit de negentiende eeuw. Uitgeverij Dedalus, Guldensporenstraat 29, 2200 Antwerpen. 1983. -199p.

Referentie

• Lectuurrepertorium
• Jan van Coillie & Staf Loots, ’s Levens kweekschool. Overzicht van de kinder- en jeugdliteratuur in Vlaanderen in de negentiende eeuw.in: Refleks 2-3 viesies op de jeugdliteratuur jg. 1984  Uitgeverij Van In, Lier / NBLC, Den Haag.-136p.

SMAAKMAKER

2^e Koepleet

Onze stiel van snuisteryen
Brengt maer kleine winsten mêe:
Doch, ik wil het luid belyen,
‘k Ben met mynen stand te vrêe.

Ik weet wel dat vele menschen
Zoo als ik niet zyn gezind,
Maer wat zou men beters wenschen
Als men goed zyn broodje wint ?

   Hedaer ! Jufvrouw ! mynheer !…hebt gy niets noodig van daeg ? —- Ziet eens wat nieuwe sortering van brillen, met en zonder glazen, voor zieke en gezonde ogen, brillen om by ’t licht te werken, om wandelen te gaen en … nog meer andere brillen, LORGNONS, enz.  — Zoo als ge ziet, ik verkoop van alles, en, God zy dank !  ik win deftig myn brood en kan van myne winst myne ouders reeds eenigen onderstand verleenen, die, hoop ik, niet lang meer op den armboek zullen staen, als God my maer de gezondheid laet ! …

Sommige menschen durven zeggen,  dat myn stieltje maar eene armzalige broodwinning, dat het een arm stieltje is; maer lieve deugd ! alle stielen zyn goed, als men maer eerlyk is en er zyn brood mêe wingt. En ik ben in dat geval; — ik ben dubbel verheugd omdat ik nu zeggen mag dat ik door eigen werkzaamheid verdien. O ! VERDIEND brood smaekt zooveel zoeter dan GEBEDELD brood; dit laetste heeft zulken bitteren smaek ! Ik ken nu het verschil, en ik hoop dat al de armen dit verschil ook eens smaken zullen.
Ja, als men JONG en GEZOND is, dan is het onze eigene schuld als men BEDELEN moet; men moet vlytig zyn en het werk zoeken tot men et gevonden heeft; vlytige en bekwame werklieden zyn er nooit teveel.

Daarom, gy vooral, jonge lieden, de handen uit de mouwen ! Bedelen voor u is eene schande, een teeken van luiheid; weg met de bedelary !  —Laet de aelmoes voor oude en ziekelyke menschen; leert werken en gy zult de hand niet moeten uitreiken, en gy zult het geluk hebben zelf uwe arme ouders te kunnen ondersteunen. Door het werk alleen kunt gy nuttig zyn en uw tydelijk en eeuwig geluk bewerken. Wat my betreft, ik ben dubbel tevreden met myn lot; en die met weinig vergenoegd is, is nog van de gelukkigsten; dus zing ik maer altyd voort:

Koop gy wat ?
Dit of dat ? enz.

(onder het zingen treedt hij af)

 Uit: F.M. van den Eynde, Waerom bedelen ? Alleenspraek, in: Vlaemsche en Fransche Tooneelstukjes van zedelijken en aengenaemen inhoud, opzettelijk voor gemeentescholen vervaerdigd. Lier, 1864.

BIBLIOGRAFIE

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

• Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience -Antwerpen
• Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel – Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
• Staf Loots (m.m.v. Marianne Dossche), De Engel-bestierder. Bio-Bibliografie over de Vlaamse kinder- en jeugdliteratuur uit de negentiende eeuw. Uitgeverij Dedalus, Guldensporenstraat 29, 2200 Antwerpen.199p.

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klik op de foto

Chronologisch overzicht

Jaar	Titel	Fotogalerij	Uitgeverij 1ste druk
1863	De groote kleine of de kleine groote.		Lier: Jos. Van Inen Cie,. Drukkers der Normael- en Soldaten-scholen.
1863	Eene twee- en eene vierspraek voor prijsdeelingen.		Lier: J. Van In en Cie. Drukkers der Normael- en soldaten-scholen.
1863	Allernieuwste Vlaemsche en Fransche tooneelstukjes opzettelijk voor gemeentescholen vervaerdigd. 1ste bundeltje. Bevat: Waerom de arme leeren moet of Wat men met schoolgaen wint. (Gesprek tusschen eenen Scholier en eenen Koewachter) (pp 7-14);  Vlugt slechte Gezellen (pp 15-21); Je veux être grand garçon. Dialogue entre Albert, Gustave et Jules (pp 24-28); De liedjeszangers op onze markten (pp 29-46).		Lier: J. Van In en Cie. Drukkers der Noemael- en Soldaten-scholen. -46p. Afmetingen: 18 x 11.50 (ingenaaid)
1864	Vlaemsche en Fransche tooneelstukjes van zedelijken en aangenamen inhoud, opzettelijk voor gemeentescholen vervaerdigd. Tweede bundeltje Bevat: Voor vele ouders en opvoeders, die het noodig hebben, of onbetaelbare geneesmiddels. – Waerom bedelen? Alleenspraak. – Hoe de spaerpot moet besteed worden. – Les tentations d’un écolier.		Lier: J. Van In en Cie. -32p.
1864	Vier tweespraken voor prijsuitdeelingen. Bevat: Ik wil naar stad schole gaan. –Niets zonder moeite. –Wanneer moet men een stiel leren? Wie heeft het best voor ?		Lier: J. Van In en Cie.
z.d.	Vlaemsche en Fransche tooneelstukjes van zedelijken en aangenamen inhoud, opzettelijk voor gemeentescholen vervaerdigd. Vierde bundeltje		Lier: J. Van In en Cie. -geen paginering
1866	Een tooneel uit het Boerenleven, of, Hoe een ongeletterde zijn weg maakt. (theatertekst) 5de bundeltje		Lier: Joseph Van In en Cie. Drukkers der Normael- en Soldatenscholen. -36p. Afmetingen: 17.50 x 11.20 (ingenaaid)
1867	Eenige raadgevingen aan ouders en opvoeders tot de zedelijke opvoeding hunner kinderen, of gemakkelijke middelen om de kinderen deugdzaam op te brengen. 1868: 2de uitgave bij drukkerij van E. & J. Van Moer te Mechelen. 1877: 3e uitgave bij Van In te Lier 1888: 4de uitgave bij C. Duboccage te Kortrijk.		Lier: Joseph Van In en Cie. Drukkers der Normael- en Soldatenscholen.
1868	Eenige raadgevingen aan ouders en opvoeders tot de zedelijke opvoeding hunner kinderen, of gemakkelijke middelen om de kinderen deugdzaam op te brengen. 2de uitgave van 1867		Mechelen: Drukkerij E. &  J. Van Moer. -107p.
1870	Mundus vult decipi. [De wereld wil bedrogen worden] Tooneelstuk in één of twee bedrijven van zedelyken en aangenamen inhoud, opzettelijk voor gemeentescholen vervaerdigd. 6de bundel		Brussel: J.B. van der Vorst, boekhandelaar en uitgever (64, Papenveststraat).   -38p. Afmetingen: 16.50 x 11.30 (ingenaaid)
1871	Vlaemsche en Fransche tooneelstukjes van zedelijken en aangenamen inhoud, opzettelijk voor gemeentescholen vervaerdigd. (theaterteksten) 7de bundeltje (zes stukjes) Bevat: Een staaltje uit ’s onderwijzers leven. Een nuttige sociëteit. Soyons polis. Leert eerst wel kennen uw gebreken, gij zult geen kwaad van andren spreken. In plaats van de koffietafel. [voor de meisjes]. – Twee losse stukjes om door een twintigtal der jongste leerlingen gelijktijdig opgezegd te worden.		Drukkerij van de Begroeders Callewaert, Wolvengracht, 34. -79p. Afmetingen: 17.30 x 11.50 (ingenaaid)
1877	Baas Peter of Hoogmoed breekt den hals / boertig tooneel in één bedrijf met zang opgesteld door F. M. Van den Eynde		Lier : Joseph Van In en Cie.  -37p.
1888	Eenige raadgevingen aan ouders en opvoeders tot de Zedelijke opvoeding hunner kinderen, of gemakkelijke middelen om de kinderen deugdzaam op te brengen / door F.-M. Van den Eynde, oudhoofdonderwijzer te Assche 4de uitgave.		Courtrai : C. Duboccage. 99p.