Maakt deel uit van:Koloniale literatuur

TOLLET Marcel

Antwerpen 8 juli 1911

Schrijver van enkele opmerkelijke novellen.
Koloniaal ambtenaar.

 BIOGRAFIE

8 juli 1911: Geboren te Antwerpen.

Studeerde af als licentiaat in de politieke en administratieve wetenschappen.

3 juli 1935: Treedt in dienst van de kolonie als assistent-districtscommissaris te Lisala (hoofdplaats van het district Congo-Ubangi in de Noord-Westhoek van de kolonie), wordt later districtcommissaris van Leopoldstad – Kinshasa.

Was ook directeur van de Dienst voor Voorlichting en Radio-omroep van het Gouvernement Generaal van Belgisch Kongo.

1947: Debuteert met het verhaal Er waren twee koningskinderen De Vlaamse Gids, n°31, mei 1947. Het bijgeloof van de autochtone bevolking en de wrede stamgewoonten daaraan gekoppeld vormen het thema van dit verhaal.

1948: Bij het Davidsfonds te Leuven verschijnt een bundeltje koloniale novellen onder de titel Contractnegers. De novellen – waarvan de verhalen zich afspelen in de jaren 1930 – hebben vooral een hoge documentaire waarde.

• Uit het eerste verhaal vernemen we dat het dagloon in de tinmijnen in Congo 1 frank bedroeg in 1935, kost en inwoon inbegrepen. (p. 18, voetnoot). De verhalen hebben een hoge documentaire waarde voor een beter begrip van de werkomstandigheden in Belgisch Congo en de relaties blank-zwart. Ook de behandeling van een rechtszaak door de gewestbeheerder wordt documentair beschreven.
• Het boek illustreert via het verhaal ‘Baanbrekers’ ook het populaire kolonialistische thema d’époque : het mak maken van de wildernis als een uitdaging die, ondanks de moeilijkheden en de persoonlijke opofferingen, enorme voldoening schenkt: “Dat is Kongo. Moedige, wilskrachtige blanken kunnen er hun volle maat geven. Daarom ook had Verbree zijn werk lief. (Tollet s.d.: 127)”
• Het verhaal ‘De tragische veldtocht’ speelt zich af in 1897: baron Dhanis tegen opstandelingen van de Batetela en Bakusu (p. 151).

1954-1955: In deze periode verschijnen in het tijdschrift Band een aantal van zijn verhalen: Heidens Kerstverhaal (1954),  En de Voorouders vonden er Welbehagen in (1955),  De Aprilvis (1955),  Moord te Lisala (1955).

• Het tijdschrift Band, een algemeen tijdschrift voor Vlaams cultuurleven in Afrika, werd in 1942 opgericht met de bedoeling de Vlaamse krachten te bundelen. Een tweede tijdschrift, Zuiderkruis, ziet in 1956 het licht. Het krijgt als ondertitel ‘Tijdschrift voor Vlaams-Afrikaanse letterkunde‘. In 1959 versmelten Band en Zuiderkruis. Vanaf juli 1960 wordt het tijdschrift met een gewijzigde opdracht in Brussel uitgegeven en tenslotte in 1963 ontbonden.

1956: Deze verhalen verschijnen gebundeld in Van Blanken en Zwarten uitgegeven door Uitgeversmij. N.V. Standaard Boekhandel  te Leopoldstad (nu Kinshasa). Gelijktijdig verschijnt de Franse versie onder de titel Des Blancs… des Noirs. Adaptation française de A. Ter Heyde. bij Office de Publicité te Brussel.

• De verhalen in Van Blanken en Zwarten gaan haast uitsluitend over blanken: een tragische samenloop van omstandigheden, een moord, een aprilgrap, een sinterklaasfeest, een opstandige chef. Behoudens de couleur locale en het slotverhaal ‘En de voorouders vonden er welbehagen in’ hadden ze zich evengoed in België kunnen afspelen.

1966: Verschijnt nog een studie: Initiation sociologique à l’Afrique centrale.

MEER OVER MARCEL TOLLET

Over het leven van Marcel Tollet is weinig bekend. Mocht iemand meer gegevens hebben of Schrijversgewijs op weg kunnen helpen, graag een mailtje. Met dank.

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Website

Luc Renders, Onder de vlag van de beschaving. Nederlandstalig proza over Kongo/Zaïre pp 215

Referenties

• Arthur Verthé en Bernard Henri, Geschiedenis van de Vlaams-Afrikaanse letterkunde, Leuven Davidsfonds, Keurreeks nr 87, 207pp + 12 pagina’s zwart-wit foto’s.
• Dr. Jan Demeyer, Deinze en Congo. Kroniek van een eeuw aanwezigheid pp 279-377 in: Bijdragen tot de geschiedenis van Deinze en de Leiestreek. Nr 71, 2004
  De passage over Marcel Tollet pp 300-301.
• Luc Renders, Koloniseren om te beschaven. Het Nederlandstalige Congoproza van 1596 tot 1960, Uitgeverij Gramadoelas, Hasselt, 495p, 2019, pp 322-323

SMAAKMAKER

                 uit: Contractnegers

BIBLIOGRAFIE

Woordje vooraf

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

• Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience –Antwerpen.
• Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles
• Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klik op de foto

Chronologisch overzicht

Jaar	Titel	Fotogalerij	Uitgeverij 1ste druk
1947	Er waren twee koningskinderen. (verhaal) 1948: opgenomen in Contractnegers uitgave van Davidsfonds Leuven. 1954: opgenomen in Band nr 11, november 1954 pp 447-448		In: De Vlaamse Gids, n°31, mei 1947 pp. 300-301.
1948	Contractnegers. (koloniale novellen) Bandversiering en illustratie: Raf Casteleyn. Bevat: Contractnegers (pp. 5-100); Er waren twee koningskinderen (pp 101-108); Baanbrekers (pp. 109-144); De tragisch veldtocht (pp.145-72). 1951:  Vertaald in het Frans door Albert Borguet als Noirs sous contrat. Bruxelles : Office de publicité, 1951, 177 p.		Leuven: Davidsfonds. -172p. Reeks : Volksreeks van het Davidsfonds  nr 361  1948-4. Afmetingen : 19.50 x 13 (ingenaaid en gebonden in hard kartonnen kaft) Druk van de Etablissementen Brepols, N.V., Turnhout
1950	Zij iemand (verhaal) 1956: opgenomen in de bundel ‘Van Blanken en Zwarten’ Uitgever: Uitgeversmij. N.V. Standaard Boekhandel te Leopoldstad.		In: De Vlaamse Gids, n°3, maart  1950 pp.139-152.
1950	La Campagne tragique. (verhaal) Vertaling van De tragische veldtocht uit contractnegers 1948. Cette nouvelle a été traduite du néerlandais par un ami qui a tenu à garder l’anonymat. Qu’il trouve ici l’expression de mes remerciements.		Costermansville: Ed. Centre Afrique. -20 p. Afmetingen :21.40 x 14.20 (geniet) Achevé d’imprimer le 8 mars 1950 sur les presses de l’Imprimerie Centre Afrique à Costermanville.
1951	Noirs sous contrat. Vertaling van Contractnegers (1948). Tete français d’Albert Borguet. Bevat: Noirs sous contrat (pp 5-104); Il était une fois, deux tout petits enfants (pp 105-112); Pionniers (pp 113-150); La campagne tragique (pp 151-178).		Bruxelles: Office de Publicité, S.A. Éditeurs. -176p. Afmetingen : 20.50 x 13.50 (ingenaaid – zachte kaft)
1954	Er waren twee Koningskinderen. (verhaal) Eerder verschenen: 1947: De Vlaamse Gids 1948: in Contractnegers		In: Band nr 11, november 1954 pp 447-448.
1954	Heidens Kerstverhaal. (verhaal) 1956: opgenomen in de bundel ‘Van Blanken en Zwarten’ Uitgever: Uitgeversmij. N.V. Standaard Boekhandel te Leopoldstad.		In:  Band nr 12 december 1954,  pp 21-22.
1955	En de Voorouders vonden er Welbehagen in. (verhaal) 1956: opgenomen in de bundel ‘Van Blanken en Zwarten’ Uitgever: Uitgeversmij. N.V. Standaard Boekhandel te Leopoldstad.		In : Band nr 2, februari 1955,  p.50-54
1955	De Aprilvis. (verhaal) 1956: opgenomen in de bundel ‘Van Blanken en Zwarten’ Uitgever: Uitgeversmij. N.V. Standaard Boekhandel te Leopoldstad.		In: Band nr 4, april 1955, p. 154-156.
1955	Moord te Lisala. (verhaal) 1956: opgenomen in de bundel ‘Van Blanken en Zwarten’ Uitgever: Uitgeversmij. N.V. Standaard Boekhandel te Leopoldstad.		In: Band nr 9, september 1955 p. 370-389.
1956	Van Blanken en Zwarten (verhalen) Bevat: Zij iemand (pp 7-45); Moord te Lisala (pp 49-104); De Aprilvis (pp 105-114); Heidens Kerstverhaal (pp 115-122); En de Voorouders vonden er welbehagen in (pp 123-136). 1956:  Des Blancs… des Noirs. Adaptation française de A. Ter Heyde. Bruxelles : Office de Publicité, 1956, 144 p.		Leopoldstad: Uitgeversmij. N.V. Standaard Boekhandel . -136p. Afmetingen: 21 x 13.25 (ingenaaid) Gedrukt op de persen van de “Courrier d’Afrique” Leopoldstad – Belgisch Kongo
1956	Des Blancs… des Noirs. Adaptation française de A. Ter Heyde. Bevat: La mesure humaine (pp5-48); Meurtre à  Lisala (pp 49-110); Le poisson d’avril (pp 111-120); Conte de Noël païen (pp 121-128); Et cela plut auw Ancêtres… (pp 129-143).		Bruxelles : Office de Publicité, S.A. Éditeurs -144 p. Afmetingen: 20 x 13.50 (ingenaaid – zachte kaft)
1956	Zij iemand. (verhaal) Eerder verschenen in 1950 in : De Vlaamse Gids, n°3, maart  1950 pp 139-152.		In : Band nr 1, januari 1956, p. 2-14.
1966	Initiation Sociologique à l’Afrique Centrale. (studie) Bevat : Première partie : L’Afrique Centrale en voie de développement. Caractéristiques, ccauses, solutions possibles. (pp 13-26). Deuxième partie : Les populations du cercle culturel congolais confrontées avec la civilation occidentale. (pp 27-52). Troiième partie : L’expert d’assistance technique et ses problèmes. (pp 53-84)		Antwerpen : Editions scientifiques Erasme. -90p. Afmetingen : 20.50 x 12.80 (ingenaaid)