Maakt deel uit van:Collaboratie WO IIde kempische vertellers
SWERTS Lambert
Hasselt, 13 april 1907 – Antwerpen, 21 juli 1980
Schrijver, publicist, journalist, dichter, verteller, biograaf, criticus
Cultureel promotor in de provincie Limburg – veelschrijver
Vooral zijn vroege romans Baltus en Mathias over de Limburgse zware industrie maakten hem bekend.
Ook schreef hij honderden korte verhalen, liederen, luisterspelen, recensies, reisverslagen, reportages en gelegenheidsartikels. Talrijk zijn de bijdragen in allerlei kranten en bladen.
Hij schreef ook enkele studies over Limburgse schrijvers en was verder zeer bedrijvig als promotor van het cultureel leven in zijn provincie.
Tijdens WO II actief in de collaboratie
Pseudoniemen van hem waren: L.M. d’Osterwijers, A. Augusteijnen, Reporter, Sante kwante, L.R. Swembaers, Goekwaed(?).
BIOGRAFIE
13 april 1907: Geboren in Hasselt aan de Bosstraat. Vader Swerts was een marmerbewerker
Lagere school te Hasselt.
Zijn middelbare studies deed hij in Chaumont.
1919: Zijn allereerste publicatie De Jodin, een kinderlijke navertelling van de bekering van de Jodin Francisca Van Leer, werd privé uitgegeven. Swerts schreef het toen hij 12 jaar oud was.
Lambert Swerts werkte eerst als kassier bij de Kredietbank.
SCHRIJVER – ENGAGEMENT IN LIMBURGSE LETTERKUNDIGE LEVEN – VLAAMS NATIONALISME
Swerts oefende zich van jongs af aan in de letteren oefende. Eind jaren 20 zal hij zijn teksten opsturen naar Hilarion Thans een minderbroeder naar wie Swerts enorm opkeek. Het contact met Thans bleef zowel zakelijk als vriendschappelijk hun hele leven begeleiden, ook in de moeilijke oorlogsjaren waar hun visies sterk tegengesteld waren.
1928: Sticht te Hasselt de Vlaams-nationale studiekring ”Voor Altaar en Haard”.
1932: Sticht het “Alfons Jeurissen-comité”, met alle alsdan te Hasselt wonende schrijvers als leden. Zorgt er tevens voor dat deze auteur een gedenksteen krijgt. Tevens schrijft hij een monografie over de auteur die in 1933 door het comité wordt uitgegeven.
1933: Zijn sociaal bewogen roman Matthias gaf hem enig renommée als schrijver. In 1937 volgt de roman Baltus, eveneens sociaal geëngageerd. In beide romans eist hij de aandacht voor het door de mijnindustrie veranderende Limburg.
1936: Initiatiefnemer en daardoor ook medestichter van de Vereniging van Limburgse Schrijvers.
1937 – eind 1938: Journalist bij Het Belang van Limburg .
1937/1938: eerste reizen naar Londen. Daaruit vloeide het boekje Londen hart der wereld, dat, slechts op 100 exemplaren gedrukt.
1938-1939: Werkloos sinds zijn ontslag bij Het Belang van Limburg, schrijft hij talrijke luisterspelen, biografieën of verhalen voor het N.I.R (de toenmalige BRT)
- Noorwegen, vertaald naar Ralph Oxnevatt.
- Denemarken, vertaald naar Margot Brill-Rördam.
- De dwingeland, vertaald naar Jules Romains.
- Zilveren bruiloft, vertaald naar Fritz Rosenfeld.
- Albrecht Rodenbach, zijn leven zijn werk.
- August Cuppens, zijn leven zijn werk.
- Hilarion Thans, zijn leven zijn werk.
- Op de vlakte, naar Alfons Jeurissen.
- De Maas langs Limburg.
In 1962 voegde hij daar nog aan toe:
- De Prijs van het Licht – uitgezonden door de BRT op 26 juni 1962 onder regie van Robert Maes. Diane de Goey vertolkte de rol van de heldin. In juli 1968 werd het bekroond met de Vlaanderenprijs en opgenomen in nr. 100, 1968, van het tijdschrift Vlaanderen.
BETROKKEN BIJ DE COLLABORATIE
1940: Benoemd door de Belgische instanties tot beambte-vertaler bij het Provinciaal bestuur van Limburg.
- Wanneer Gerard Romsée (1901-1976) in de zomer van 1940 benoemd wordt tot oorlogsgouverneur, wordt Swerts al in september bevorderd tot zijn kabinets-secretaris. Ook onder Romsées opvolger, de in april aangetreden Jozef Lysens, behoudt Swerts deze functie.
- Nadat pogingen om vanuit de collaboratie Het Belang van Limburg over te nemen mislukt waren, besluiten Swerts en enkele andere VNV leden om een eigen weekblad op te richten, De Toekomst.
- Als sterkhouders gelden enerzijds Theo Brouns (1911-1946) – gouwleider van het Limburgse VNV en kabinetschef van Romsée – en anderzijds de ervaren journalist Swerts, die eind 1942, begin 1942 kort hoofdredacteur van de periodiek is geweest.
- Zijn belangrijkste bijdrage levert hij als verantwoordelijke voor de cultuurrubriek en de talrijke artikelen over de stellingname van het VNV in allerhande nationale en internationale kwesties.
Tijdens de oorlog levert hij ook kopij aan het collaboratiedagblad Volk en Staat en aan de pro-Duitse krant Limburgse Koerier in Maastricht,
1943: Publiceert de brochure Limburgse Galerij in Vlaanderens Heldentempel, een ode aan gesneuvelde oostfrontsoldaten. Ook geeft hij verschillende lezingen voor de Nationaal-Socialistische Jeugd Vlaanderen (NSJV).
NA DE OORLOG
September 1944: Swerts wordt wegens incivisme aangehouden. Zijn journalistieke en propagandistische collaboratie wordt hem erg kwalijk genomen.
- Hij wordt veroordeeld door de Krijgsraad van Hasselt tot levenslange hechtenis en 250.000 F schadevergoeding aan de staat;
- Door het Krijgshof van Luik wordt deze uitspraak herleid tot 15 jaar buitengewone hechtenis en 125.000 F.
- Bij genademaatregel wordt de straf herleid tot zes jaar.
- Op 4 juli 1961 wordt hij hersteld in al zijn rechten, behalve die om te kiezen en gekozen te worden
1950: Komt vervroegd vrij en vestigt zich te Antwerpen, Limburg is voor hem verboden terrein.
1949-1955: Verwerft zich een inkomen met het schrijven van volksromans onder de schuilnaam D’OSTERWYER. Het betreft, verhalen, poëzie, populaire literatuur.
1951: Werkt mee – onder de schuilnaam A. AUGUSTEYNEN aan de gedeeltelijke publicatie van het gevangenisdagboek van Theo Brouns (uitgave van Boekengilde Brederode, een uitgeverij van Valère Depauw).
- In 1969 zal het volledige dagboek ‘Theo Brouns. Dagboek van mijn gevangenisleven 28 okt. 1944/28 mrt 1946’ verschijnen in een uitgave van de Nederlandsche Boekhandel, Antwerpen, in de reeks Mens & Tijd onder redactie van Karel van Isacker, met daarin een vermelding onder eigen naam.
Maar in katholieke middens kan men Swerts’ scherpe pen blijkbaar appreciëren in de woelige context van de jaren vijftig.
1955 – 1959: Wordt hoofdredacteur van Ultramare, een missienieuws-agentschap
1955: Ook de dominicanen zien in hem een geschikte medewerker. Ze nemen hem aan voor hun Studiecentrum voor Predicatie en Zielzorg te Antwerpen-Linkeroever, dat onder meer het parochieblad uitgeeft het latere Kerk en Leven. Van dat blad wordt Swerts redactiesecretaris. Hij blijft dit tot aan zijn pensionering.
4 juli 1961: Wordt hersteld in al zijn rechten, behalve die om te kiezen en gekozen te worden.
1968: Schrijft zijn gevangenismemoires Dagboek van een zwarte tijd. Repressiejaren 1944/1950. Het boek werd uitgegeven door De Nederlandsche Boekhandel te Antwerpen in de reeks Mens en Tijd.
1974 : Swerts was ook hoofdredacteur van Schuim, tweemaandelijks tijdschrift voor literatuur en kunst.
1976: Met enkele Limburgse vrienden sticht hij de Vereniging van Limburgse Auteurs, als afsplitsing van de Vereniging van Limburgse Schrijvers (VLS) en met Lambert Swerts als voorzitter.
- Zij beschikte over het eigen ledentijdschrift Vlam en pakte uit met de Boekweitreeks, om aan beginnende auteurs de kans te geven hun werk te publiceren.
- De VLA werd in de algemene ledenvergadering van 10 oktober 1987 ontbonden. Voortaan zou in Limburg slechts één schrijversvereniging bestaan, de KVLS.
21 juli 1980: Overlijdt in Antwerpen, waar hij op de begraafplaats Schoonselhof begraven werd.
EPILOOG
Een uitgebreide collectie brieven en handschriften van hem wordt bewaard in het Letterenhuis.
1992-1993: Schenking van de privé bibliotheek van Lambert Swerts aan de Erfgoedbibliotheek te Antwerpen, die ze ontsloot en consulteerbaar stelde via haar website Erfgoedbibliotheek (klik op Erfgoedbibliotheek)
- De collectie (703 exemplaren) bestaat vooral uit romans en dichtbundels, daarnaast ook heemkunde en genealogie.
MEER OVER LAMBERT SWERTS
- Paul Hardy, “Lambert Swerts. Mens en werk.” 1966.
- Dries Janssen, Lambert Swerts, een gouddelver. Limburgse Monografieën van de KVLS. Nr 1. -24p. (1990)
- Willem de Meyer: huldeboek hem aangeboden naar aanleiding van zijn zeventigste jaardag, 23.XII.1969. Gent : De Noordstar en Boerhaave ; Antwerpen : Vlaamse Volkskunstbeweging. 1970
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Referentie
- Monda De Munck, Louis Roppe, Leven en werk van Lambert Swerts, Wijnegem: Drukkerij Hertoghs, 1972 -117p. + ill.
- Anton Milh, Een literaire vriendschap in woelig water. Hilarion Thans en Lambert Swerts tijdens de Tweede Wereldoorlog.in Zacht Lawijd, Literair-historisch tijdschrift, jg. 20 nr 2 juni 2021 pp 69-86.
BEKRONINGEN
- 1934: Letterkundige prijs van Brabant voor de roman Matthias
- Vandeveldekeprijs voor de roman Baltus
- 1968: bekroond met de ‘Vlaanderenprijs’ voor het hoorspel ‘De Prijs van het Licht’.
BIBLIOGRAFIE
Woordje vooraf
Lambert Swerts heeft een uitgebreide bibliografie. Er werd gebruik gemaakt van
- Monda De Munck, Louis Roppe, Leven en werk van Lambert Swerts, Wijnegem: Drukkerij Hertoghs, 1972 -117p. + ill.
De in dit boek vermelde bibliografie (opgesteld door René Jorissen) geeft tevens een overzicht van de liederteksten (49), de verspreide poëzie , de verspreide novellen (24) en het journalistieke werk in een dertigtal kranten en tijdschriften.
Schrijversgewijs biedt
- Een chronologisch overzicht van de in boekvorm gepubliceerde eigen werken
- Een overzicht van de door Swerts vertaalde werken
- Een overzicht van zijn ‘populaire’ romans
- Een overzicht van zijn hoorspelen
De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience –Antwerpen.
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Rale de Belgique – Bruxelles
- Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
- POËZIECENTRUM vzw – Gent
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klik op de foto
Chronologisch overzicht
POSTUUM
1981 | Limburgs letterkundig lexicon in topologische volgorde. (literair lexicon) | Herk-de-Stad : Mikron. -246p. |
POPULAIRE ROMANS
Naast de reeds vermelde ‘Geheime liefde’ (1954) en Odette het weesmeisje (1955) verschenen van zijn hand nog volgende ‘populaire’ romans
Allen hebben ze als uitgever: Antwerpen: Uitgeverij <<Distrigo>> Montignystraat, 72. -559 p.
Afmetingen: 24.25 x 18 (ingenaaid – twee kolommen)
Allen verschenen ze onder de schuilnaam L.M. d’Osterwyers.
- 1951: GELD OF LIEFDE– naar Ponson du Terrail (23.50 x 18 cm, 288p. dubbele kolomdruk)
- 1952, MAGDA – naar Xavier de Montépin, (23.50 x 18 cm, 623p. dubbele kolomdruk)
- 1953, DE STRAATZANGERS – naar Xavier de Montépin, (23.50 x 18 cm, 591p. dubbele kolomdruk)
- 1953 ONTAARDEN – Naar Emile Richebourg (23.50 x 18 cm, 559p. dubbele kolomdruk)
- 1953 DE BASTAARD – Naar Emile Richebourg (23.50 x 18 cm, 591p. dubbele kolomdruk)
- 1953 DE VERSTOTELINGE – Naar Emile Richebourg (23.50 x 18 cm, 607p. dubbele kolomdruk)
- 1954: DE BEDELGRAVIN – Nieuw bewerkt naar Jan Van Brabant (23.50 x 18 cm, 751p. dubbele kolomdruk)
- 1954: GEHEIME LIEFDE _ Eigen werk (23.50 x 18 cm, 319p. dubbele kolomdruk)
- 1955: ODETTE HET WEESMEISJE – Eigen werk (23.50 x 18 cm, 559p. dubbele kolomdruk)
VERTALINGEN
- 1949: De wrede beproeving – Roman van Belina Pdgaëtski. Uit het Frans. Uitgeverij Franciskaanse Standaard, Brugge (20.50 x 14) -127p.
- 1949: De Kruisweg – Verzen van Paul Claudel in verzen vertaald. Luxe-uitg. Stobbe, Izegem (22.50 x 23.50) niet gep.
- 1952: Het klein geheim – Apologetisch traktaatje. Uit het Duits van Cassian Karg. Uitg. E.K. Werking, St. Lambrechts Herk (15 x 10.50) -46p. Onder de schuilnaam d’Osterwyers.
- 1954: De H. pastoor van Ars. – Hagiografie. Uit het Frans van A. Devetter, met een inleiding van de vertaler. Uitg. Maria-Moddelares, Genval. (20.50 x 15) -187p.
- 1959: Anne de Guigné – Hagiografie, uit het Frans van Nicolas Bodson, Uitg. Maria-Moddelares, Genval. (19.50 x 13.50) -112p.
- 1963: Viannette – Verhaal. Uit het Frans van Juliette Goublet. Uitg. Halewyn, Antwerpen (20.50 x 15) -31p. Dubbele kolomdruk.
- Wiener Sängerknaben – Stdie, uit het Nederlands in het Frans vertaald. Uitg. Strobbe, Izegem, z.j. (21.50 x 18) -16p. (naamloos)
HOORSPELEN
- Noorwegen – vertaald naar Ralph Oxnevatt, uitgezonden door het N.I.R. in 1938.
- Denemarken – Vertaald naar Margot Brill-Rördam, uitgezonden door het N.I.R. in 1939.
- De dwingeland – Vertaald naar Jules Romain, uitgezonden door het N.I.R. in 1939.
- Zilveren bruiloft – vertaald naar Fritz Rosenfeld, uitgezonden door het N.I.R. in 1939.
- Rodenbach – zijn leven zijn werk
- August Cuppens, – zijn leven zijn werk
- Hilarion Thans – zijn leven zijn werk
- Op de vlakte – naar de novelle van alfons Jeurissen uitgezonden door het N.I.R. in 1938/1939.
- De Maas langs Limburg – Radio-montage uitgezonden door het N.I.R. in 1938
- De Prijs van het Licht – uitgezonden door de BRT op 26 juni 1962 onder regie van Robert Maes. Diane de Goey vertolkte de rol van de heldin. Vertaald in het Engels door Jam Botrel. In juli 1968 werd het bekroond met de ‘Vlaanderenprijs’ en opgenomen in nr 100, 1968, van het tijdschrift Vlaanderen.
- De weerbarstige – 1959 (bleef onuitgezonden).