home | Inloggen
Aantal schrijvers: 594 | Aantal boeken:

19.538

 

 

Sauwen Arnold

Arnold Sauwen

 Stokkem (Belgisch Limburg), 22 maart 1857 – Brasschaat, 11 mei 1938

Dichter

Van Sauwen verschenen zeven dichtbundels, een bloemlezing uit het werk van J.M. Dautzenberg (1908) en een bundel novellen, Uit het Maasland (1925). De motieven die in zijn kunst regelmatig terugkeren zijn liefde voor de natuur, weemoed om eigen onvoldaanheid en medelijden met armen en misdeelden.

 

BIOGRAFIE

22 maart 1857: Geboren te Stokkem – toen een dorp van mandenmakers, boeren en steenbakkers –  in Belgisch Limburg, als zoon van Leonard Sauwen en Maria Kempeneers.

  • Arnold groeit op bij zijn grootouders in het Molenveld, bij pachter Sauwen-Jeunen.
  • Sauwens lagere-schooluitslagen waren meer dan goed, wat de ouders doet beslissen hem een onderwijzersopleiding te laten volgen.

1871: Vertrekt op 14-jarige leeftijd naar Bekkevoort, waar hij door zijn vroegere dorpsonderwijzer, meester Mathieu Brants, voorbereid wordt om het toelatingsexamen tot de Normaalschool af te leggen.

1872-1876: Studies voor onderwijzer aan de Rijksnormaalschool van Lier, waar Domien Sleeckx directeur was .

1876: Behaalt het diploma van onderwijzer en gaat aan de slag als onderwijzer te Esschene (Brabant),

25 mei 1879 tot 12 september 1879: Hulponderwijzer te Reckheim (nu Rekem in Limburg). Hij wordt er uiteindelijk hoofdonderwijzer tot 15 juni 1880.

1880: Benoemd in het gemeentelijk onderwijs te Antwerpen.

De Scheldestad is voor hem een zegen. Hij zal er zijn dichterlijk talent ten volle kunnen ontplooien.  Maakt vrij snel deel uit van het artistieke milieu en maakt er kennis met Pol de Mont, Victor de la Montagne en Emmanuel de Bom.

1881: Zijn eerste gedicht verschijnt in Nederlandsche Dicht- en Kunsthalle, 4de jg., 1881-1882, p. 293. Het draagt als titel ‘Landschap’. Het wordt opgedragen aan zijn jonge vriend V.-A. dela Montagne.  In totaal zal  N.D.K. een dertigtal gedichten van hem opnemen.

1882: Lid van de kring van de Nederlandsche Dicht- en Kunsthalle, en nog datzelfde jaar wordt zijn debuut – Langs de Maas, Schetsen uit Limburg  – door vader Laurent dela Montagne gedrukt en uitgegeven.

  • Het tijdschrift Nederlandsche Dicht- en Kunsthalle (1 april 1878 tot 20 mei 1897), was opgericht door Victor dela Montagne en Theophiel Coopman . De jonge Van-Nu-en- Straksers konden er – vooraleer zij over hun eigen tijdschrift beschikten – hun eerst literaire teksten publiceren.
  • We vinden er poëzie van Virginie Loveling, Gentil Antheunis, Eugeen van Oye, Gustaaf Segers, Albrecht Rodenbach, Pol de Mont, Arnold Sauwen, Hélène Swarth en Prosper van Langendonck, hoewel daarnaast nog heel wat werk van de oudere Maria Doolaeghe, Prudens van Duyse, Emanuel Hiel, Adolf Beernaert, Hendrik Peeters, Julius de Geyter – een enkele keer ook Guido Gezelle – opgenomen werd.
  • Et was een literair-historisch belangrijk blad dat de overgang markeert tussen het realisme en de vernieuwing Van Nu en Straks. Begonnen met een ethische strekking en tactische en propagandistische bijbedoelingen, evolueerde het naar het exclusief belijden van het estheticisme en het betrachten van een Europees niveau, wat het tot een directe wegbereider van Van Nu en Straks

(Bron: Ada Deprez, Walter Gobbers en Karel Wauters (red.), Hoofdstukken uit de geschiedenis van de Vlaamse Letterkunde deel 3 p 115-116)

1882: Zijn dichtbundel Langs de Maas, Schetsen uit Limburg wordt door de kritiek gunstig behandeld.

1883: Wordt lid van de Kunstkring Wees Uzelf, opgericht door Pol de Mont samen met P. Verhaert, en waarvan dela Montagne de eerste secretaris wordt. Sauwen zelf zal hem in die functie iets later opvolgen. Wellicht speelt Wees Uzelf dezelfde rol in Antwerpen als De Distel te Brussel.

5 juni 1886:  Huwt met Pauline Jehotte (Luik, 1847), die hij had leren kennen ten huize van Victor dela Montagne. Het paar opent op de Schoenmarkt een papier- en boekhandel.
De zaken floreren al gauw en Sauwen geeft op 30 september 1886 zijn onderwijzersambt op.

In 1887 wordt een zoon en in 1888 een dochtertje geboren.

1890: Acht jaar na zijn literaire eersteling verschijnt een tweede bundel onder de eenvoudige titel ‘Gedichten’.

2 maart 1894: Zijn zoontje overlijdt onverwacht. Hij wordt begraven in de familiekelder op het oude kerkhof te Stokkem.

1908: Sauwen gaat terug naar zijn geliefde Maasland. Te Lanklaar (Dorpstraat 45) bouwt hij villa “Litsberg”. Tot 1916 zal hij hier naar believen dichten, werken en rentenieren.

1908: Stelt – op verzoek van de Vereniging van Vlaamse Letterkundigen – een bloemlezing samen uit het werk van zijn streekgenoot J.M. Dautzenberg. De publicatie paste in de viering van de 100ste geboortedag van Dautzenberg.

1912: Ruim 20 jaar na zijn 2de dichtbundel verschijnt: De stille delling

Oktober 1916: In volle oorlogstijd overlijdt zijn vrouw.  Sauwen kan de slag maar moeilijk verwerken. Sporen van zijn ontreddering vinden we terug in zijn bundel Uren van eenzaamheid (1920)

Gaat bij zijn dochter in Antwerpen wonen

Maar een ongeluk komt niet alleen: door zich borg te stellen voor een familielid, verliest hij grotendeels al zijn bezittingen. Hij ziet zich verplicht zijn gronden en zijn prachtige villa “Litsberg” te verkopen en neemt zijn intrek bij zijn jongste broer te Dilsen.

1924-1938

Opnieuw ontwaakt de dichter in hem. Nog drie bundels zien het publicatielicht: De laatste garven (1924), De zingende krekel (1929) en tenslotte – een paar jaren voor zijn dood –  Avondschemer (1936).

Een buitenbeentje is de bundel Uit het Maasland. Novellistische schetsen (1925), met traditionele intimistische prozakunst, een samengaan van bedachtzame ironie en eenvoudige natuurlijkheid.

April 1937: Woont in bij zijn kleindochter Lochtmans-Pollet te Brasschaat

11 mei 1938: Overlijden van de dichter te Brasschaat.

  • De bijzetting in het familiegraf op het oude kerkhof te Stokkem gebeurde onder een enorme belangstelling.

 

MEER OVER ARNOLD SAUWEN

  • 1939: Frans Ulrichts, Arnold Sauwen, de dichter uit de bonte Maasvallei, Antwerpen : Janssens , 1939. -52p.
  • 1967: Pieter G. Buckinx,  Arnold Sauwen, Antwerpen : Helios, 47p. Reeks: Monografieën over Vlaamse letterkunde 43
  • 1997: Jaak Bergers, Arnold Sauwen, Ranst : Vereniging van Limburgse Schrijvers. -30p. Limburgse monografieën van de Koninklijke Vereniging van Limburgse Schrijvers, 1997

 GERAADPLEEGDE BRONNEN

Website

Referentie

  • Arnold Sauwen. Gedichten. Met een inleiding door Gerard Michiels. Uitgeverij Heideland, Hasselt in de reeks Vlaamse Pockets. Poëtisch erfdeel der Nederlanden nr 16, 1963.
  • Dr. M. Rutten & Prof. Dr. J. Weisgerber, Arnold Sauwen (1857-1938). In: Van ‘Arm Vlaanderen’ tot ‘De voorstad groeit’ 1888-1946, pp 25-26.


SMAAKMAKER

BERUSTING

Nu al daar ligt in dorheid neergezonken,
wat in mijn levenstuin een heerlijk bloeide;
nu laaiend vuur verglom tot dompig vonken
en levensernst de dartle lusten snoeide;

Pruil niet, mijn hert. Genoeg hebt gij gedronken
den honig, die van zoete lippen vloeide;
‘k heb u, tot zatheid toe, den wijn geschonken,
die met zijn vreugdespranken u doorgloeide.

Thans blaast den herfst den aftocht voor het scheiden
van zomerweelde en ‘k voel de dagen komen
van overpeinzen en van stil vervromen.

Keer in uzelf, mijn hert in kalm verbeiden
des winters die, op uw gestorven dromen,
de lijkwâ der vergetelheid zal spreiden.

Uit: De stille delling

 

IV

En toch, mijn vrouw, ik kon het nauw geloven
dat gij daar neerlagt in de roerloosheid en
het marmerkille van uw vroeg verscheiden,
dat mij voor immer zou uw aanblik roven;

dat, als een avondvuurtje in najaarsweiden,
zo vonk voor vonk uw levensvlam ging doven,
nooit meer voor ons zou worden opgeschoven
het donker scherm, dat neerviel tussen beiden.

En ‘k ben nog eens, nog eens tot u gekomen
om, eer gij mij voor immer werd ontnomen,
stom voor ’t mysterie van de dood te bukken

het smartenzware hoofd en, beeld van lijden,
u gans den weedom mijner ziel te wijden
en op uw voorhoofd d’afscheidkus te drukken.

Uit: Uren van eenzaamheid

 

DE HEIDE

Schoon laagt gij eens in onverbroken vrede
en deindet ongeschonden, uren wijd,
in roze-purpre pracht uw bloemtapijt
ten einder heen, schier door geen voet betreden.

Bloeiende hei, die als een moeder zijt,
waar nijvre bijen zuigen zoete mede;
die, in uw armoe met uzelf tevreden,
geen weeldeland om rijker vrucht benijdt.

Niet één geluid kwam uwe stilte storen,
geen vogellied, geen klank uit verre toren,
die weer den stap naar mensenstede leidt.

Maar als een schuchtre, wie geen schoon kan baten,
droegt ge op uw wezen, als van God verlaten,
den diepen weemoed van uw eenzaamheid.

 Uit: De laatste garven

 

BIBLIOGRAFIE

Woordje vooraf

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

  • Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience –Antwerpen.
  • Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles
  • Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
  • POËZIECENTRUM vzw – Gent

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klik op de foto

Chronologisch overzicht

Jaar Titel Fotogalerij Uitgeverij 1ste druk
1882 Langs de Maas, Schetsen uit Limburg. Gedichten van A. Sauwen. (dichtbundel)

Met eene plaat naar de teekening van A. Goossens.

Antwerpen: Drukkerij L. Dela Montagne, Wijngaardstraat 10. -78p. + 1 losse prent

Afmetingen: 17.50 x 13 (ingenaaid – papieren kaft)

1890 Gedichten. (dichtbundel) Antwerpen: Drukkerij L. Dela Montagne, Wijngaardstraat 10. -144p.

Afmetingen: 16.50 x 10.50 (ingenaaid)

1908 J.M. Dautzenberg. Bloemlezing met Levensbericht en Inleiding

Samengesteld door Arnold Sauwens.
Met portret van de Dautzenberg

Brussel: De Vlaamsche Boekhandel. -158p.

Afmetingen: 18 x 12 (ingenaaid)

1912 De stille Delling. (dichtbundel)

Deeltitels: De Lente, De Zomer, De Herfst, De Winter; De Maas.
1982: Heruitgave door de Kunstkring Arnold Sauwen te Dilsen.

Antwerpen : Vlaamsche boekhandel, Lodewijk Opdebeek, s. a.  -151p.+ V

Afmetingen:  16,5 x 13.50

1920 Uren van eenzaamheid. (dichtbundel)

Deeltitels: Rond het dorp; Lijdensdagen; Elegie; Uit den Bijbel; Heimwee; Zander de Bijwolf.
Met portretfoto van de auteur binnenin

Antwerpen: L: Opdebeek. -118p.

Afmetingen: 21 x 15.50 (ingenaaid – papieren kaft)

1924 De laatste garven. (dichtbundel)

Met portrettekening van de auteur door Edmond van Offel.

Antwerpen : Gust. Janssens, uitg,. -91+IVp.

Reeks: De Schelde serie vol. 12
Afmetingen: 20.80 x 15.50 (ingenaaid – zachte kaft)

 

1925 Uit het Maasland. Novellistische schetsen (novellen)

Bevat: Het Limburgsch Maasland (pp 3-21); De Reebok (pp 23-34); Een Kerstnacht ((pp 35-45); De Nachtwaker (pp 47-60); Manus de Bakeman (pp 61-86).

Antwerpen;De  Nederlandsche Boekhandel. -86p.

Afmetingen: 19.75 x 15.50 (ingenaaid – zachte kaft)

1929 De zingende krekel. (dichtbundel) Antwerpen: L. – Opdebeek, Uitgever. -93+ IIIp.

Afmetingen: 19.40 x 13.70 (ingenaaid)

1936 Avondschemer. (dichtbundel) Luik: Uitgave Rodestra (St. Gulleminstraat, 76). -65 + IIIp.

Afmetingen: 20.50  x 15.50 (ingenaaid)

POSTUUM

1939 Gedichten. Een keur ingeleid door Emmanuel De Bom, waarin voor de eerste maal werd gepubliceerd: “Uit het verleden”, prozaschets

Bevat: Ter inleiding door E. De Bom (pp 9-19);Levensoverzicht, door C. Godelaine (pp 20-23); Karakteristiek van A. Sauwen door M. Rutten (pp 25-27); Gedichten (pp 31-128); Uit het verleden (pp 129-140).

De gedichten zijn gekozen uit: Gedichten (1890 – 5 gedichten); De stille delling (1912- 34 gedichten); Uren van eenzaamheid (1920 – 10 gedichten); De laatste Garven (1924 – 10 gedichten); De zingende Krekel (1929 – 5 gedichten); Avondschemer (1936 – 2  gedichten)

Brussel: Uitgeversmij A. Manteau. -143p.

Afmetingen: 18.50 x 12.70 (ingenaaid)

Colofon: Deze keur gedichten van Arnold Sauwen werd in opdracht van de Uitgeverij A. Manteau, Brussel, op de persen van de Drukkerij G. Michiels-Broeders te Tongeren gedrukt in april 1939

1963 Gedichten. (bloemlezing)

Verzameld en ingeleid door Gerard Michiels.
Bevat een keuze van gedichten uit de verschillende bundels

Hasselt: Uitgeverij Heideland pvba. -79p.

Afmetingen: 18 x 10.50 (pocket)
Reeks: Poëtisch Erfdeel der Nederlanden nr 16

1982 De zingende Krekel (dichtbundel)

Heruitgave van gelijknamige bundel uit 1929.

Dilsen:Cultuurfonds voor Groot Limburg / Stokkem: Kunstkring Arnold Sauwen. . -93+ IIIp.

Afmetingen: 20.50 x 14.50 (gelijmd)