Maakt deel uit van:Collaboratie WO II

Lode QUASTERS

Lanaken, 26 september 1911 – Sint Niklaas, 17 april 1983

pseud. Lode Vlaem

 

BIOGRAFIE

26 september 1911: Geboren in de Belgisch-Limburgse grensgemeente Lanaken.

Vestigde zich op jeugdige leeftijd te St Niklaas. Was werkzaam als drukker en boekbinder, maar veelvuldig werkloos.

Zijn eerste drie dichtbundels, waarvan er twee zijn uitgegeven in eigen beheer –  Lenteblommekens (1933), Leuke kindergedichtjes (1936) en Eenvoud (1938) – heeft hij later verworpen als ‘dwalingen der jeugd’.

Zijn bundeltjes werden door de critici niet zeer geapprecieerd. In 1938 eindigt een korte reactie van Marnix Gijsen op zijn bundel Eenvoud als volgt: “De beste beulen zijn die welke het snelst toeslaan, daarom is er voor dezen dichter maar één genadig woord van pas: schei uit”.

Maar Quasters sloeg de raad in de wind en zou in de oorlogsperiode 1940-1945 duchtig zijn vingers branden aan de culturele collaboratie met het nazi-regime.

1943-1944

Uit: JEROEN BROUWERS: De schemer daalt. Atlas Amsterdam, 236 blz. p. 121-135

Het gebrekkige, onvolledig lemma over Quasters in Lectuur-repertorium, overigens het enige naslagwerk waarin zijn naam is terug te vinden, vermeldt dat van zijn ‘paar bundeltjes poëzie (er) één strijdbaar nationaal-socialistisch’ is, in het handboek ten overvloede voorzien van de aanduiding ‘NA’ (nationaal-socialistisch), te weten: laatstgenoemde uitgave.

Nota van de redactie schrijversgewijs :

Het volledige lemma in Lectuur-repertorium luidt: “Quasters, Lode : Z. Ned. – Een paar bundeltjes poëzie, waarvan één strijdbaar nationaal-socialistisch: Lenteblommekens – IV-V, , 81 Verzen voor vandaag – IV, Na, 81. “

Een andere vindplaats is K. Ter Laan (zie onder bij bronnen) maar die gaat maar tot 1938.

Quasters publiceerde zijn forsche poëmen in onfrisse oorlogsperiodieken als de SS-Man, ‘Kampblad der Germaansche SS in Vlaanderen’ en ‘DeVlag’.

• In het SS’ersblad van 23 oktober 1943 publiceerde hij een jubelvers voor ‘Italië’s eerste en dapperste soldaat Benito Mussolini ter gelegenheid van ‘de bevrijding van den in gevangenschap gehouden Duce, op bevel van den Führer, op 12.9.43’.

Aan de feesteditie van dit periodiek (22 april 1944) voor de 55^ste verjaardag van ‘Adolf Hitler, ons aller Führer’ droeg hij een gedicht vol aanbidding bij, getiteld ‘Führer’. Met regels als:

Ik kan niet anders dan uw roem en lof verkonden,

mijn fellen hunker naar uw zeekre zegepraal

En:

Ik kan niet anders dan uw wederkeer begeeren

in Nieuw Europa als een triomferend Man,

verheven op het schild, in koninklijk vereeren:

Gij, rijkste korrel in de Duitsche offerwan.

O, kan niet anders, dan uw leven en uw daden

als echo hooren van een bovenaardsch beleid

O Führer: levensteler, zon der rijke zaden

Waaruit de boom van ’t wordend Rijk gedijt.

In DeVlag, april 1943, is een rijm van hem terug te vinden met de titel ‘Adolf Hitler, Heil!’ Dit orgaan onderschreef de nazi-ideologieën met blinde geestdrift en propageerde zonder restrictie de aansluiting van Vlaanderen bij het Derde Rijk.

In het meinummer van 1944 stond volgende poëtische liefdesverklaring:

Duitschland, ik heb u lief

Duitschland, ik heb u lief: Land van mijn Führer,

Land van mijn trouw en van mijn trotsch verzet.

Eenmaal ’t geweld gestuit, wordt elke muur er,

wordt elke steen weer overeind gezet.

 

Duitschland, ik heb u lief en deel uw lijden,

verbonden aan uw lot als door een eed,

verbonden aan uw nood en aan uw strijden,

en tot mijn offer elken dag gereed.

 

Duitschland, ik heb u lief: Land van mijn hunker,

land van mijn honger en mijn felle kracht:

Europa’s moedersnest, Europa’s bunker,

Duitschland, o bolwerk van Germanje’s macht.

Lode Quasters    DeVlag, mei 1944

Werk van Quasters is ook te vinden in het fascistische ‘Kultureel letterkundig Tijdschrift voor Vlaanderen’ Westland, dat het iets minder dan twee jaargangen heeft uitgehouden. Van de achttien nummers die, aanvankelijk onder het hoofdredacteurschap van Filip de Pillecyn, van Westland verschenen, bevat de helft van dit aantal bijdragen van Quasters.

In het juni-juli 1944 nummer verscheen:

Ballade van den administratie-bediende

Hij plant zich lachend in ’t kantoor, te laat

als steeds en keert te vroeg naar huis: de meisjes

in elke straat dom lachend in ’t gelaat,

fluit hij tusschen de tanden schlager-wijsjes.

Hij werkt niet veel maar lacht en praat

van Ufa-films, U-booten en gendarmen;

hij lacht, en hangt en ligt, en staat

lui lachend aan de kachel zich te warmen.

 

Hij kijkt eens op zijn pen en schrijft een woord

of teekent met zijn potlood ijle dingen.

Hij kamt zich in den spiegel, schikt zijn boord

en staat in de pissijn nog wat te zingen.

Hij keert terug en eet zijn appel af,

beenen op tafel als Amerikanen.

De anglofiele geest zwaait hier den staf

en stalt de kern uit van zijn domste wanen.

 

Hij zet zich in zijn hemd als ’t zomer is

en loopt twee huizen verder ijsjes halen.

Door ’t raam naar buiten kijken lijkt hem frisch:

in Brussel staan ze klaar om te betalen.

Hij lost den oorlog op aan alle fronten

en jubelt om de bommen op Berlijn;

maar ’t gaat niet snel genoeg: met duizend lonten

moet Engeland ’t Rijk verschroeien als een zwijn.

 

Hij lacht met Vlaanderen’s legioensoldaten,

hij lacht en zet een mond gelijk een schuur.

Elk richtsnoer heeft hem altijd koud gelaten;

een kussen op zijn stoel, een lekker vuur,

een chef die niet durft spreken, kameraden

die elken Duitscher dooden met hun mond.

De deernen die onnoodig komen raden

vervoegt hij ’s Zondags aan het dancing-front.

 

Hij draagt de laarzen van het Belgisch leger

en lacht tevreden om zijn schoone broek,

trotsch als een Franschman, dom gelijk een neger,

overal aanwezig en toch immer zoek.

Nu nog het tweede front en witte brooden

hij werkt niet meer, het heeft niet langer zin.

De Duitschgezinden met een kogel dooden

en ’t lied is uit: hij stapt den hemel in…

Lode Quasters.  Westland, juni-juli 1944

In de allerlaatste aflevering, augustus 1944, publiceerde het blad nog zijn vers ‘Let op uw zaak’, gericht tegen de  ingedutte burgerlijk brave Vlamingen, die hij toesprak met ‘enggeestigen’ en voorhield: ‘springt voor één keer uit uw eigen kader !’

Want

De honden bassen en de wolven huilen

hyena’s sluipen om de hutten rond:

het kan gevaarlijk worden langer schuilen

als ’t ongedierte vreet aan uwen grond.

 

Het zesstrofige dichtwerk besluit met de regels:

 

Reeds knagen dood en honger diepe gaten

in uwen hoed en door uw hoogsten muur !

Wel, zo merkt Brouwers op, heeft ‘zijn oorlogslyriek zulke grote gaten in Quasters’ hoed geslagen dat van het hoofddeksel niets meer overbleef en hij blootshoofd de vergetelheid is ingesukkeld.’

Hoe lastig hij het in de naoorlogse tijd heeft gehad is niet bekend, wel dat hij, evenals tal van andere ‘zwarten’ in de dierentuin van Antwerpen in een kooi heeft opgesloten gezeten ten aanschouwe van voorzichtige, rechtschapen landgenoten die niet naar hem hadden willen luisteren.

1975: In een publicatie van de Vereniging van Limburgse schrijvers te Hasselt – “55 Limburgers aan het woord “ – staan 5 gedichten waarvan één afkomstig is uit Binnenwaartsch tumult, één uit Verzen van vandaag en drie uit kennelijk voltooide, maar onuitgegeven dichtbundels: Blanke demoen, Trommels en tamboerijnen en Hoeri en de Ocarina.

De rest van zijn van zijn naoorlogs leven was hij kantoorbediende in Sint-Niklaas.

17 april 1983: Overlijden te Sint Niklaas..

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Websites

• K. ter Laan, Letterkundig woordenboek voor Noord en Zuid · dbnl

Referenties

• JEROEN BROUWERS: De schemer daalt. Atlas Amsterdam, 2005, 236 blz. p. 121-135.
  • Het artikel ‘Ik vermoed dat Elsschot en Quasters nog vrienden worden’, dat in De schemer daalt kan worden gelezen, werd eerder gepubliceerd in het dagblad de TIJD op zaterdag 9 oktober 2004.
• Lectuur Repertorium 1954  p.2008

 

BIBLIOGRAFIE

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

• Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
• Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
• POËZIECENTRUM vzw – Gent.

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto

Chronologisch overzicht

Jaar	Titel	Fotogalerij	Uitgeverij 1ste druk
1933	Lenteblommekens. (poëzie)		Eigen beheer.
1936	Leuke kindergezichtjes. (poëzie)		Eigen beheer.
1938	Eenvoud. (poëzie)		St.Niklaas-Waas: Uitgeverij Dichterskluis (Jozef Lonckestraat, 35).  -30p. Afmetingen: 23 x 15.50 (ingenaaid) Drukkerij Hry Huyghe en Zoon, Knaptandstraat, 37, Sint-Niklaas.
1943	Binnenwaartsch tumult. (poëzie)		Eigen beheer
1944	Verzen van vandaag. (poëzie)		Brussel: Uitgeverij Steenlandt. -16p. Reeks:Bladen voor de poëzie. Lier jrg.8, nr.3 [eerste serie] Afmetingen: 21.50 x 13.70 (geniet)