Maakt deel uit van:Erotische literatuur in Vlaanderen
Herman Brusselmans
Hamme, 9 oktober 1957
Schrijver
De mooie oppergod van de Vlaamse letteren.
BIOGRAFIE
9 oktober 1957: Herman ziet (hmm) als Herman Frans Martha Brusselmans het levenslicht te Hamme.
- Zijn vader was veehandelaar.
- In zijn jeugdjaren voetbalde Brusselmans bij Vigor Hamme en lijkt op weg naar een carrière als profvoetballer als hij zich plaatst voor een selectieteam van S.K. Lokeren.
- Hij kiest echter voor Germaanse filologie (Nederlands/Engels) in Gent, waar hij in 1980 afstudeert met een studie over het werk van Jan Emiel Daele.
- Daarna werkt hij een tijdje in de ontspanningsbibliotheek van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening in Brussel.
1981: Trouwt met Gerda en vestigde zich in Iddergem. Het huwelijk bleef niet duren.
DEBUUT: VAN HET BEGIN AF RECALCITRANT – LEVE DE VRIJHEID
1982: Bij de kleine Nederlandse uitgeverij In de Knipscheer debuteert hij met de verhalenbundel Het zinneloze zeilen.
- De bundel bevat vier verhalen vol absurde ontregeling en hilariteit. Volgens Brusselmans was de literaire invloed van Gerard Reve’s De Avonden en Salingers boeken op deze bundel verhalen vrij groot, niet alleen wat het taalgebruik betreft, maar ook qua het gedetailleerd weergeven van de banaliteit van het leven
1982-1984: Werkt met een voor Vlaanderen nog ongekende lef aan zijn imago en marktwaarde onder meer door zijn onwelvoeglijke columns in het satirische weekblad De Zwijger.
- De Zwijger werd in 1982 opgericht door Johan Anthierens en Herman van Hove. Het blad werd geïnspireerd op het Franse blad “Le Canard Enchaîné”, en was bedoeld als een eigenzinnige kijk op de actualiteit.
- Tom Lanoye en Herman Brusselmans debuteerden er. Zak floreerde er en ettelijke schandaaltjes werden aan het licht gebracht.
- Een uitgebreide reclamecampagne en zelfs een overname door uitgeverij Kritak konden niet verhinderen dat het blad na een paar jaar alweer werd opgedoekt.
- Anthierens blikte er zelfs jaren later nog op terug als “een gemiste kans”.
- De Zwijger verscheen vanaf januari 1982 en ging failliet in juni 1984.
1984: Na het succes van Het zinneloze zeilen verwacht Uitgeverij In de Knipscheer dan ook veel van zijn eerste roman Prachtige ogen. Prachtige ogen is een pastiche op The catcher in the Rye van Salinger. Maar het boek liep niet zoals verhoopt, kreeg daarenboven nog barslechte recensies in het Nederlandse blad Vrij Nederland, met als gevolg dat de uitgeverij Brusselmans volgende roman De man die werk vond’ weigerde.
1985: Uitgeverij Bert Bakker nam de uitdaging aan om Brusselmans derde ‘De man die werk vond’ uit te geven. Het werd een bestseller en betekende zijn literaire doorbraak.
- Voor deze roman put hij inspiratie uit zijn tijd als bibliothecaris. De hoofdpersoon, de zonderlinge bibliothecaris Louis Tinner, slijt zijn werkdagen met drinken en het fantaseren over het koffiemeisje. Het boek schetst met zijn neerslachtige ondertoon een goed beeld van de jaren tachtig. Het wordt door velen beschouwd als zijn beste werk en kreeg in 1998 een opvolger met Nog drie keer slapen en ik word wakker. In 2010 sloot hij de trilogie af met Trager dan de snelheid.
1986: Brusselmans doorbraak valt niet toevallig samen met een heuse vernieuwing in het Vlaamse proza. Aanzet vormt de bloemlezing met verhalen van jong aanstormend talent waarvan vooral de titel, een vondst van Brusselmans, spraakmakend werd: Mooie jonge goden (Kritak, 1986). Een nieuwe generatie – de generatie Brusselmans-Lanoye – kiest resoluut voor het vak, denkt marktgericht en pakt de schrijverij professioneel aan.
Verhuist naar Gent.
1987: Wordt beroepsschrijver, al verliep deze beslissing niet zonder gepieker en getob.
- In een interview zegt hij daarover: “Toch dacht ik er in 1985 nog niet over om uitsluitend van de literatuur te gaan leven. Ik was toen 28 en had een job als bibliothecaris van de RVA te Brussel”.
1988: Schrijft een wekelijkse column in de reeks ‘Geschiedenis van de wereldliteratuur’ voor de krant De Morgen.
- Deze opdracht – gekregen van de toenmalige Chef Boeken Herman de Coninck – hield in dat hij ‘middelmatige boeken’ tegen het licht moest houden. Dat deed hij met verve. Vooral boeken van kneuterige katholieke uitgeverijen werden genadeloos onderuitgehaald. De ontzuiling van de Vlaamse literatuur was volop aan de gang en de Standaard der Letteren enerzijds en Humo en De Morgen anderzijds vochten een bitsige Kulturkampf uit voor de hegemonie van het culturele veld.
- De columns werden in 1989 gebundeld onder de titel De Geschiedenis van de Wereldliteratuur (Uitg. Bert Bakker te Amsterdam).
- Toen hij echter op eigen houtje de boeken begon uit te kiezen die hij besprak kwam er flink wat heibel van. Vernietigende recensies van Kristien Hemmerechts en Monica Van Paemel konden niet op de genade van Herman de Coninck rekenen. De column werd opgezegd en Brusselmans verhuisde naar HUMO.
Het resultaat was een de facto excommunicatie uit de Vlaamse literaire scene, waarvan het zwaartepunt zich toen bevond rond de Antwerpse Cogels-Osylei. Goede kritieken kreeg Brusselmans niet, jury’s van literaire prijzen rekenden genadeloos af met de man die zich virulent had gekeerd tegen de ‘literaire salons’ en subsidies kon hij niet aanvragen omdat hij … te veel verdiende.
Sindsdien produceert hij in hoog tempo romans – vaak twee tot drie per jaar – die het zeer goed doen bij een voornamelijk jong publiek. Het merendeel van zijn werk is autobiografisch geïnspireerd of verwijst naar de recente actualiteit in Vlaanderen.
SPAGAAT TUSSEN POPULARITEIT EN LITERAIRE ERKENNING
1991: Veelvuldige media-optredens zoals zijn rubriek in ‘Het Huis Van Wantrouwen’ in 1991, maakten hem bij tv-kijkend Vlaanderen wereldberoemd. De oneliners Doch dit alles terzijde en Bedankt voor uw wààndacht! waren lange tijd gemeengoed.
Een greep uit zijn (latere) tv-optredens:
- In 2000 kreeg hij een typetje van imitator Chris Van den Durpel en sindsdien is hij vaak te zien in talkshows.
- Tussen 2005 en 2009 was hij een van de vaste gasten van Studio 1 op zondag met Frank Raes met scherpe humoristische analyses van voetballers (traptechniek én kapsel).
- In 2012 presenteerde samen met Luk Alloo het programma De Kleedkamer dat werd uitgezonden op Sporting Telenet.
- Hij is een frequente gast bij de Nederlands televisieprogramma De Wereld Draait Door.
- In 2013 is hij jurylid bij het spelprogramma De Slimste Mens ter Wereld met grappen over zijn al dan niet fictieve ‘Tante Sonja’.
1991-1995: Het commerciële succes van Brusselmans kwam er met zijn ‘Ex’-romans (Ex-schrijver uit 1991, Ex-minnaar en Ex-Drummer uit 1993 en 1994) en zijn Guggenheim-romans, waarvan de eerste ‘De terugkeer van Bonanza’ verscheen in 1995)
Dit zijn vintage Brusselmans boeken. Een tijdlang bezondigt Brusselmans zich aan lopendebandwerk. In allerlei recensies klonk dan ook de verzuchting dat Brusselmans daar nu eens mee moest ophouden en opnieuw échte boeken moest gaan schrijven.
Een verdienstelijke poging in die richting is de verhalenbundel Het einde van de mensen in 1967 uit 1999.
1999: ‘Uitgeverij Guggenheimer’ zorgt voor commotie.
- Een maand nadat het boek uit was, werd het boek na een klacht van Ann Demeulemeester (die in het boek voorkomt) via de rechter uit de handel genomen. Een citaat uit het boek: Pagina 54: ” Hij stak zijn sigaar aan, en zei: “Zo zo… Meulemeester… Zo zo… Ben jij overigens familie van die andere baal knoken, hoe heet ze… Ann Demeulemeester? Die omhooggescheten ontwerpster van coutureloze zwarte vodden waar chichiwijven zich zonder enige geldige reden blauw aan betalen? Is dat je tante, al ziet ze eruit als je oom met een caranavalspruik op? Of is ze je zus?” “Eh… Nee… Ze is geen familie.” “Dat kan kloppen. Je lijkt eraan geen kanten op. Bij jou zitten de loezen van voor en bij Ann Demeulemeester van achter.”
- Op 21 december 2000 besliste de rechter dat Brusselmans aan Demeulemeester een schadevergoeding van ruim 100.000 frank moest betalen. De rechter achtte bewezen dat Brusselmans haar opzettelijk heeft gekwetst. Het boek mocht overigens daarna weer verkocht worden.
- Ook n.a.v. zijn volgende boek ‘Vergeef me de liefde’ (2000) was er een rechtszaak wegens belediging. Deze keer door een redactrice van het damesblad ‘Libelle’, die in een eerste versie van het boek was omschreven als een ‘debiele trut’.
De provocerende uitspraken van Brusselmans passen bij het zelfbewuste imago dat hij zichzelf aanmeet: zo omschrijft hij zichzelf steevast als de ‘Mooie Jonge Oppergod der Vlaamse Letteren’.
BESTAAT ER ZOIETS ALS EEN BRUSSELMANS-PARADOX ?
2000 – 2005: Brusselmans schrijft een aantal romans, die – hoezeer ze de literaire critici ook verdelen – hem toch een zekere status geven in de Vlaamse Letteren.
Hem wordt steevast een doorgedreven vakmanschap toegekend met een bijzondere feeling voor ritme en dosering. Zelf geeft hij in talloze interviews blijk van een opmerkelijke luciditeit als het over zijn literaire waarde gaat: “Ik ken mijn beperkingen. Ik weet maar al te goed dat ik bepaalde romans nooit zal kunnen schrijven….”
Bestaat er zoiets als een Brusselmans-paradox ? Gemelk met een te hoog vetgehalte of puur absurd theater, honderden bladzijden onzin die toch verkoopt ? Beckett had het moeten meemaken. Zijn het verwoede pogingen om het hoogst avant-gardistische ideaal van de antiroman te bereiken ? Een poëtica die naar verveling streeft ?
- 2000: Vergeef mij de liefde. (roman) is een serieuze poging om te promoveren
- 2001: Pitface. Een parabel. Een boek op niveau, jawel, louter op techniek, zegt men, en toch…
“Moe. Iedereen is moe. Niemand weet waarheen, en men is moe, en zwak, en men heeft geen kloten aan het lijf, en men loopt verdwaasd rond als kippen zonder kop, en de drugs werken niet meer, en men is angstig, en men verlangt naar het einde der tijden, en men heeft het geloof en de hoop opgegeven, en men sleept zich naar het nada, en dat alles begint me eerlijkgezegd ietwat m’n keel uit e hangen. Ik ben het zat om alleen nog maar het gezelschap te hebben van stuurlozen, verdoemden en terminaal vermoeiden. Avontuur wil ik, gebeurtenissen, actie, explosie, brandhaarden aangestoken en gestuurd door het hart en het verstand. Prachtig rood blad dat van het papier spat, recht de werkelijkheid in. Liefde wil ik.”
- 2002: De kus in de nacht. (roman)
Zo begint de eerste zin: “Ik heb alweer niets te melden en dat zal ik doen in een pagina of zeshonderd à zeshonderdvijftig, we zullen zien”, een zin van een eenvoud die je eigenlijk enkel met lang vergeten ambachten associeert. Je houdt het niet voor mogelijk wanneer je na veertig bladzijden weke blubber plots op een zin botst waarvoor enkel nog bewondering recht van spreken heeft: “De jaren vijftig waren in zwart-wit, de jaren zestig in slechte kleuren. Daarna lag het uitsluitend aan je ogen hoe je de lelijkheid zag niet aan de werkelijkheid”.
- 2003: De droogte. (roman)
Zo begint de eerste zin: “Omdat mijn vrouw de smerigste teef en de goorste hoer van België was, heb ik een redelijk moeilijke scheiding achter de rug”. Naast tragisch, agressief en ontroerend is het op zich ook een bijzonder fijne openingszin, schrijft Jeroen Overstijns in de Tijd van 17 sept 2003.
2005: Trouwt met Tania de Metsenaere, met wie hij al veertien jaar een relatie had. Hij woont met haar en hun hondje Eddy in Gent.
2007: De roman Ex-drummer wordt verfilmd als Ex Drummer door de Vlaamse regisseur Koen Mortier. De film werd door de meeste critici op gemengde gevoelens ontvangen.
2011: De relatie met Tania wordt omgezet in een LAT relatie. Brusselmans is er het hart van in.
2012: Zijn nieuwe roman Watervrees tijdens een verdrinking poogt deze breuk enigszins te verwerken. Deze roman mag dan ogenschijnlijk alle elementen van een klassieke uit-de-nek-kletsende Brusselmans bevatten, al gauw wordt duidelijk dat dit dieper gaat. Het is een boek dat pijn doet, dat universeel wordt omdat iedereen die ooit liefdesverdriet heeft gekend weet hoe verwoestend en allesverterend het kan zijn.
2014-2016:
- Een trilogie over het einde van de relatie met Tania: Poppy en Eddie gaat over Tania die aan kanker lijdt (2014); Poppy en Eddie en Manon, waarin Manon voor Brusselmans nieuwe vriendin staat en dat vooral over eenzaamheid gaat. (2015); Poppy en Eddie en Manon en Roy Harper (2016).
- Parallel loopt een parodische trilogie op het politie detectivegenre jaren ‘60: Zeik (2014); Zeik en de moord op de poetsvrouw van Hugo Claus (2015) en Zeik en het lijk op de dijk (2016);
2017: Brusselmans wordt 60 en schrijft zijn 75ste boek met de ironische titel Hij schreef te weinig boeken, een turf van 832 bladzijden. Daarin toont hij zowel de zwartgallige, door demonen geteisterde Brusselmans als de hopeloos verliefde schrijver. Een frenetiek nachtboek met als trigger zijn relatie met Lena, de nieuwe 26-jarige Amsterdamse geliefde van Brusselmans.
Tegelijkertijd verschijnt de eerste serieuze biografie over hem. Academicus Rick Honings – weliswaar een harde fan – schreef Majoor van het menselijk leed waarin je Brusselmans ziet vervellen van Mooie Jonge Oppergod naar het Grote Meubelstuk van de Vlaamse Literatuur. “Ik vind het een eer dat iemand dat wou doen”, zegt Brusselmans.
2017: Brusselmans is de centrale hoofdgast van het Vlaamse literatuurevenement Saint Amour, over de liefde. De show doet zowat 17 locaties aan verspreid over Nederland en Vlaanderen. Bij ieder optreden wordt Brusselmans door twee andere schrijvers /-sters bijgestaan.
Maar: Saint Amour trakteert deze keer ook op ontspoorde drumsolo’s en stevig doorrookte rock ’n roll. Tim Vanhamel, frontman van Millionaire en voormalig gitarist van het legendarische Evil Superstars, maakt samen met Sjoerd Bruil het langharige tuig in u los.
- “Wie het oeuvre van Brusselmans kent, beleeft tijdens deze Saint-Amour een feest van herkenning. Anderen zullen soms op de tanden moeten bijten. Toch laat Brusselmans zien hoeveel registers hij kan bespelen. Méér dan alleen de loze ongein en de seriële fratsenmakerij. Zijn pen is dag en nacht in het verweer tegen eenzaamheid en leegte, waar slechts de liefde van een vrouw soelaas kan bieden: “Zij zal nog leven als ik dood zal zijn. Zij zal mij misschien niet vergeten zijn als ik uit de voetnoten ben verdwenen.” (De Morgen, 07-02-17- Dirk Leyman)
MEER OVER HERMAN BRUSSELMANS
- Rick Honings, Majoor van het menselijk leed, Uitgeverij Prometheus Amsterdam, 336p. 2017
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
- NEDWEB/Literatuur in context – Brusselmans, Herman.
Referenties
- Johan Vandenbroucke, De grote muil van de oppergod, De jaren, Herman Brusselmans ‘De man die werk vond, 1985. De Morgen, 14 Oktober 1999 De grote muil van de oppergod | plus | De Morgen
- Karl van den Broeck, Liefdesverdriet zorgt voor scherpe pen, (recensie over Watervrees tijdens verdrinking), De Morgen 17 maart 2012
- Dirk Leyman, Herman Brusselmans wordt 60 en schrijft zijn 75ste boek, De morgen Boeken 20 september 2017
BIBLIOGRAFIE
Woordje vooraf
De chronologie bevat 3 delen: A: Chronologisch overzicht, gevolgd door een Filmografie B. Overzicht per genre, alfabetisch op titel.
- Wilt U van Brusselmans boeken foto’s zien kijk dan op http://www.brusselmans.be
- Brusselmans eigen webstek is http://www.hermanbrusselmans.com
De bibliografie werd onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
- Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
A. Chronologisch overzicht
Om de foto’s van de fotogalerij te vergroten: klik op de foto
BIJDRAGEN IN VERZAMELWERKEN (selectie)
FILMOGRAFIE
2007 | Ex-Drummer. (naar de gelijknamige roman)
|
- Hij speelde een rolletje in de films “La vie sexuelle des Belges 1950-78” en “Camping Cosmos” van Jan Bucquoy.
AUDIOGRAFIE
B. Overzicht per genre en alfabetisch op titel
Proza
- Achter een struik 2018 – roman
- Autobiografie van iemand anders 1996- roman
- Bloed spuwen naar de hematoloog 2020 – roman
- Bloemen op mijn graf 1998 –
- Dagboek van een vermoeide egoïst 1989 – roman
- De biografie van John Muts. 2011 – roman
- De dollartekens in de ogen van Moeder Theresa 2006 –
- De Droogte 2003- roman
- De fouten. 2016-roman
- De Geschiedenis van de Vlaamse Letterkunde. 1988 –
- De Geschiedenis van de Wereldliteratuur 1989 – columns
- De kus in de nacht 2002 – roman
- De man die werk vond 1985- roman
- De perfecte koppijn 2007 – roman
- De tafel 2019 – roman
- De terugkeer van Bonanza 1995- roman
- De qualastofont 2013 – roman
- Een dag in Gent 2008 – roman
- Ex-drummer 1994- roman
- Ex-minnaar 1993- roman
- Ex-roker 2024 – bundeling columns
- Ex-schrijver 1991 – roman
- Feest bij de familie Van de Velde 2018 – roman
- Geschiedenis van de moderne literatuur 2021- roman
- Guggenheimer wast witter 1996 – roman
- Guggenheimer in de mode 2012 – roman
- Guggenheimer koopt een neger 2017- roman
- Heden ben ik nuchter 1986- roman
- Heilige schrik – Bundeling van Herman’s 250 beste Humo-columns 2004
- Het einde van mensen in 1967 – 1999
- Het huwelijk van Jan en Sofie – 2023
- Het mooie kotsende meisje 1992- verhalen
- Het oude nieuws van deze tijden 1994 – roman
- Het spook van Toetegaai 2005 – Roman
- Het team der wezen – literaire juweeltje 2007
- Het zinneloze zeilen 1982 – verhalen
- Hij schreef te weinig boeken 2017 – roman
- Iedere zondag sterven en doodgaan in de week 1988 – novelle
- Ik ben rijk en beroemd en ik heb nekpijn – 2004
- Kaloemmerkes in de zep. 2009 -roman
- Kwantum 2007- roman
- Logica voor idioten 1997 –
- Maanlicht van een andere planeet 2021 – roman
- Mank 2002 – roman
- Mijn haar is lang 2009 – roman
- Meisjes hebben grotere borsten dan jongens 1997
- Mogelijke memoires 2013 – roman
- Muggepuut 2007 – roman
- Nog drie keer slapen en ik word wakker 1998 – roman
- Pitface, een parabel 2001- roman
- Poppy en Eddie 2014 – roman
- Poppy en Eddie en Manon 2015 – roman
- Poppy en Eddie en Manon en Roy Harper 2016 – roman
- Prachtige ogen 1984 – roman
- Problemen die er geen zijn 2022 – verhalenbundel
- Theet 77 2022 – roman
- Toos 2008- roman
- Trager dan de snelheid. 2009 -roman
- Uitgeverij Guggenheimer 1999 – roman
- Van drie tot zes 2011 – roman
- Vergeef mij de liefde 2000 – roman
- Vertrouw mij, ik kom uit de veehandel. 2020 – roman
- Vlucht voor mij 1990 – roman
- Vrouwen met een IQ 1995 – roman
- Waarom België (geen) kampioen wordt – 2014
- Watervrees tijdens een verdrinking 2012 – roman
- Zeik 2014 – literaire thriller
- Zeik en de moord op de poetsvrouw van Hugo Claus. 2015 – literaire thriller
- Zeik en het lijk bij de dijk. 2016 – literaire thriller
- Zijn er kanalen in Aalst ? 1987- roman
- Zo dom als Albert Einstein 2019 – roman
- Zul je mij altijd graag zien? 1997 –
Toneelstukken
De Canadese muur. (1989)
- Geschreven samen met Tom Lanoy.
- Raamtheater op ’t Zuid – Regie: Walter Tillemans
- Met: Eric Kerremans, Katelijne Verbeke, Anneleen Cooreman, Marc Peeters, Roger Van Kerpel
- Speelperiode: seizoenen 1988-1990
De naamloze mens. (2005
- ‘De Naamloze Mens’ speelt zich af in een bruin café, Bij Miele genaamd. Voor de hoofdrolspelers is het een toevluchtsoord, een biechtstoel, een territorium waar hun kont vastgeroest zit aan een barkruk. Het publiek maakt kennis met alle stamgasten, met hun handel en wandel, hun achtergrond. Puur volkstheater, van het zuiverste soort. De personages zijn zo uit het leven gegrepen.
- Theaterplatform Gent: De regie van het stuk is in handen van Monique De Bock en Claude Marissael.
Geboren worden is erfelijk. (1999)
- Gebracht door standup comedian Piet De Praitere, voor wie het stuk was geschreven
Meer volk dan gisteren. (2003)
- Theaterplatform Gent. Volks komisch toneel
Velo’s. (2004)
- Theaterplatform Gent. Volks komisch toneel.
Een vrouw die de horizont heeft bereikt. (2011)
- Theatermonoloog geschreven voor actrice Lies Pauwels
- Première: februari 2011 bij het Gentse Campo
- Het werd een absurdistische tekst, die Brusselmans schreef vanuit het (fictieve) standpunt van de actrice Lies Pauwels. Het gaat over de strijd van Lies Pauwels met het theater, alsook over de strijd van haar personage Vera Van de Velde, die danig op de proef wordt gesteld door het leven. Vera Van de Velde is getrouwd met een zwarte man met wie ze twee kinderen heeft, en ze krijgt het hard te verduren. Zodanig zelfs, dat op een bepaald moment de horizon wordt bereikt.
Varia
1988. ‘Jotie T’Hooft. Zelfmoord is klaarkomen in de schoot van Satan.’ In: Onmogelijke interviews. p. 25-29.
1988. ‘Een imposante deur en een andere’. In: De tiende deur. Ouderkerk aan de Amstel, NPP Creative Concepts. p. 19-29.
1988. ‘Leve het Zwarte Woud’. In: Knap woud, vooral de bomen. Bloemlezing uit De Brakke Grond. p. 123-130.
1986. ‘J’ai deux amours’. In: Mooie jonge goden. Vlaams literair talent. p. 17-23.
2009: ‘Gelukkig getrouwd’. In: Alles kan heter. 15 erotische verhalen. p.22-29