Maakt deel uit van:de kempische vertellers
ASTER BERKHOF
Rijkevorsel, 19 juni 1920 – Brasschaat, 29 september 2020
Lode (eig. Louis Paulina) Van Den Bergh gebruikte volgende pseudoniemen: Aster Berkhof en voor een aantal jeugdboeken: Piet Visser.
BIOGRAFIE
Hij is gehuwd met de vroegere televisieomroepster Nora Steyaert.
18 Juni 1920: Geboren te Rijkevorsel als Louis Paulina (Lode) van den Bergh als tweede zoon in het katholieke onderwijzersgezin van Karel Van den Bergh (Merksplas, 1894 – Rijkevorsel, 1946) en Maria Leestmans (Merksplas, 1893 – Beerse, 1967)
- Over zijn geboortedorp en de Kempense heide schreef Aster Berkhof uitvoerig o.m. in de romans Isidoor (1951) en Als een wolf in de wildernis (1962).
- Het gezin telde ook nog twee zonen (Jozef en Frans) en twee dochters (Jeanne en Maria);
1924-1931: Lager onderwijs in de gemeenteschool van Rijkevorsel Sint-Jozef, waar zijn vader hoofdonderwijzer was en zijn moeder onderwijzeres.
- Hij groeide op in een welgesteld gezin. Zijn moeder kwam immers uit een aristocratische boerenfamilie. Haar vader was vele jaren burgemeester geweest van Merksplas. Reeds in zijn jeugd voelde hij zich onbehaaglijk bij het grote verschil in welstand tussen zijn wereld en die van de andere jongens. Ditzelfde onbehaaglijk gevoel is hem zijn hele leven bijgebleven en kwam hij met zijn pen in opstand tegen onrechtvaardigheid.
1931-1938: Middelbaar onderwijs (Grieks-Latijnse afdeling) aan het Klein Seminarie in Hoogstraten (leraren waren er o.m. priester Herman van Fraechem en voordrachtkunstenaar Ast Fonteyne);
1936: Aster Berkhof debuteert in 1936, op 16-jarige leeftijd, met het verhaal ‘Verrader’ in het tijdschrift Ons Land. Daarmee had hij de smaak van het schrijven voorgoed te pakken. Geïnspireerd door illustere voorgangers als W. Somerset Maugham, Doris Lessing en Ernest Hemingway, publiceert hij in de daaropvolgende jaren in diverse kranten en tijdschriften als Ons Volk, Humoradio, Libelle, Dietsche Warande & Belfort en Het Laatste Nieuws.
1938-1942: Studeert Germaanse filologie aan de K.U. Leuven.
- Hij promoveert in 1942 met zijn licentiaatsverhandeling De nieuwe roman in Zuid-Nederland. In die periode schrijft hij enkele wetenschappelijke essays over Vlaamse schrijvers (Maurits Roelants, Jozef Simons, Ernest Van der Hallen).
- In 1946 promoveert hij er tot doctor in de Germaanse filologie met het proefschrift: ‘Het literaire kunstwerk, proeve van analyse’;
1944: Schrijft zijn eerste roman, een detective De heer in grijze mantel. De roman, geschreven ter verpozing bij het schrijven van zijn doctoraatsdissertatie, maakt hem misschien wel tot nestor van Vlaamse misdaadroman.
1945: Vervult zijn militaire dienstplicht een jaar lang in Schotland;
1945-1946: Na de bevrijding wordt hij een korte tijd journalist (buitenlandse politiek) bij De Nieuwe Standaard en het erbij horende geïllustreerde weekblad Ons Volk (tot 1946);
- Het schrijven zat hem blijkbaar in het bloed. Hij koos de auteursnaam Aster Berkhof, gewoon omdat er asters bloeiden onder de berken in de tuin van zijn ouders. Door zijn romans en verhalen onder pseudoniem te publiceren, meende hij de geloofwaardigheid van zijn academisch werk te beschermen.
- Was hij begonnen verhalen en kleine novellen te schrijven op de kostschool te Hoogstraten, aan de universiteit was het niet anders. Naast wetenschappelijke essays, vloeiden er humoristische schetsen en verhalen uit het studentenleven uit zijn pen.
1946: Wordt doctor in de wijsbegeerte met zijn doctoraatsverhandeling De analyse van het literaire kunstwerk
1947 tot 1949: Verbonden als wetenschappelijk medewerker (monitor-assistent Nederlandse literatuur) aan de Leuvense universiteit.
1949: Met Veel geluk professor – een roman die talloze herdrukken heeft gekend – breekt Aster door als schrijver.
1949-1958: Leraar aan de Koninklijke Atheneum te Antwerpen, daarna aan dat van Brussel (tot 1959), uiteindelijk aan dat van Koekelberg (tot 1965).
Jaren 50: Maakt kennis met de filosofie van de Franse schrijver Albert Camus die hij zeer kan waarderen, nl. “het menselijk bestaan heeft geen zin; wij brengen onze tijd door op deze wereld en gaan vervolgens dood.” (1951, De mens in opstand – L’homme révolté). Deze zinloosheid brengt hem in conflict met zijn katholieke opvoeding. In zijn psychologische romans “Dagboek van een missionaris” (1962) en “De woedende Christus” (1965) stelt hij het geloof ter discussie.
Jaren 50: Aster Berkhof is lange tijd – toen reizen lang geen evidentie was – een verwoed reiziger geweest en heeft daar in verschillende boeken verslag van gedaan.
- Hij houdt van het leven, met het accent op de kleine geneugtes, terwijl hij maar al te goed beseft dat er een einde aan komt en “dat hij terug zal opgenomen worden in chaos van de kosmos”. Door veel te reizen, meent hij, verken je in feite jezelf en schrijven wordt dan een middel om de wereld op een kritische wijze te verduidelijken.
- Aanvankelijk trok hij door West-Europa om vervolgens in 1952 Noord Afrika en in 1953 Noord-Amerika en Mexico te bezoeken. In 1955 maakt hij een wereldreis van 2 maanden waarin hij probeert in contact te komen met primitieve volkeren.
- Al die reizen zijn terug te vinden in zijn reportages, verhalen en romans, die zich vaak afspelen in Denemarken, Noorwegen, Zweden, Engeland, Schotland, Spanje, Portugal, Tanger, Marokko, Algerije, Niger, Ivoorkust, Ghana, Dahomey, Nigeria, Kameroen, Gabon, Kongo-Brazzaville, Zuid-Afrika, Tanzania, Kenya, Ethiopië, Griekenland, Syrië, Irak, Pakistan, India, Birma, Thailand, Hong Kong, Japan, Hawai, De Verenigde Staten, Canada, Mexico, Guatemala, Nicaragua of Honduras.
24 december 1956: Huwt met Nora Steyaert (o1932), dochter van sportjournalist Willem van Wijnendaele en een van de eerste t.v.-omroepsters bij de B.R.T.; ze hebben een zoon Jan (°1958, architect);
1965: Wordt docent Engels aan de Handelshogeschool in de Antwerpse Korte Nieuwstraat; vanaf 1969 mag hij zich aan diezelfde instelling hoogleraar Engels noemen tot hij, in 1983, met vervroegd pensioen gaat; (van 1969 tot 1971 geeft hij ook colleges in de Faculteit Sociologie van de U.F.S.I.A.).
1971: Het huis van Mama Pondo slaat in Vlaanderen in als een bom. Het boek ontstond tijdens zijn reis doorheen Zuid-Afrika en is de neerslag van zijn verontwaardiging over het apartheidsregime van de blanke bestuurders. Apartheid werd in ons land genegeerd en het boek veroorzaakte een scherpe polemiek o a met André Demedts, die meende dat het bij “onze Zuidafrikaanse cultuurbroeders” lang niet zo erg was. Het rapport van de waarheidscommissie bewijst hoezeer Berkhof gelijk had.
1977: Zijn boek Veel geluk, professor (1949) wordt tot een musical bewerkt door Willy Van Couwenberghe en opgevoerd in de Opera van Gent met Koen Crucke en Jeanine Martony in de hoofdrollen.
1983: Met pensioen.
De literaire productiviteit van Berkhof draait op volle toeren. Haast elk jaar verschijnen er meerdere romans.
Daaronder enkele merkwaardige romans waarin hij de katholieke kerk verwijt dat ze – in plaats van liefde – macht en absolutisme nastreeft.
1991: Donnadieu, een roman waarin hij verrassend kras uithaalt naar het katholieke fundamentalistische reveil en de schaamteloze politieke praktijken die hij rond zich detecteert, allemaal gerechtvaardigd door de dienst aan kerk en vaderland.
1992: Octopus Dei, waarin hij de heimelijke machtspraktijken van Opus Dei in de kijker zet
2001: Zijn succesroman Veel geluk, professor wordt bewerkt voor televisiefeuilleton.
23 oktober 2004: Wordt ereburger van Rijkevorsel.
- De bibliotheek van Sint-Jozef-Rijkevorsel is genoemd naar de schrijver.
- Verder is er een Aster Berkhofpad dat langs zijn geboortehuis en belangrijke locaties uit zijn boeken loopt.
November 2008: Opening in Rijkevorsel van een “Aster Berkhofmuseum“, waaraan de schrijver onder meer zijn met de hand geschreven manuscripten en zijn eerste typemachine schenkt.
2013: De 93-jarige Aster Berkhof schrijft nog 2 thrillers “bij wijze van afscheid aan de literatuur”, zegt uitgever Houtekiet, die de twee romans Aline & De Marmeren Meiden in één boek aflevert.
2018: Na 10 jaar activiteit sluit het “Aster Berkhofmuseum” zijn deuren. In de marge van dit gebeuren beslissen de familie, de gemeente Rijkevorsel en de betrokken erfgoedpartners om het archief aan het Letterenhuis te schenken.
18 juni 2020: Aster Berkhof wordt 100. Om dat te vieren wordt een buitententoonstelling uitgewerkt.
- De tentoonstelling 100 jaar Aster Berkhof, tot stand gebracht door Erfgoed Noorderkempen en de gemeente Rijkevorsel, opende op 15 juni en is nog tot 31 augustus 2020 te bezoeken in het centrum van Aster Berkhofs geboortedorp Sint-Jozef Rijkevorsel.
- Via een app krijg je in de straten van Sint-Jozef Rijkevorsel een overzicht van zijn leven en zijn werk, gebaseerd op originele stukken uit het Aster Berkhofmuseum en klank- en beeldfragmenten uit het VRT-archief. Ontdek hier meer over deze tentoonstelling
- Karel Michielsen, oud-bibliothecaris van Rijkevorsel, heeft aan de hand van foto’s en unieke teksten een boek geschreven met als titel ‘Aster Berkhof 100 jaar nieuwsgierigheid’. Het woord vooraf is geschreven door collega en dorpsgenoot Leo Pleysier.
29 september 2020: Aster Berkhof overlijdt. Hij verbleef de laatste jaren in een woonzorgcentrum te Brasschaat.
BEKRONINGEN
- 1957: Literaire prijs van de provincie Antwerpen voor het jeugdboek Paavo de Lap;
- 1963: Letterkundige prijs van de provincie Antwerpen voor de roman Dagboek van een missionaris (tevens bekroond met de prijs van de Vlaamse Schrijvers en Critici én met de prijs van de Vlaamse Lezer);
- 1966: Letterkundige prijs van de provincie Brabant voor de roman De woedende Christus.
- 1975: Laureaat in het V.B.V.B.-referendum van het Vlaamse jeugdboek met Goliath of hoe de gorilla’s de beschaving aan de dieren brachten;
- 1976: Letterkundige prijs van de provincie Antwerpen voor de roman Het huis van Mama Pondo
- 2001: Ontving voor zijn hele oeuvre de Antwerpse Provinciale Prijs voor Letterkunde.
- 2013: Ontving de Hercule Poirot Oeuvreprijs als eerbetoon aan zijn verschillende misdaadromans
GERAADPLEEGDE BRONNEN
- Aster Berkhof – Wikipedia
- NEDWEB/Literatuur in context – Berkhof, Aster
- Aster Berkhof – dbnl
- Vlaanderen. Jaargang 41 • dbnl
BIBLIOGRAFIE & FILMOGRAFIE
Een woordje vooraf
Hij schreef, tot in 2010, 101 boeken.
Sommige werden heel vlug geschreven. Zelf beweert hij een volumineuze roman – hij wil niet preciseren welke – in negen dagen geschreven te hebben. Hij beweert zelf veel middelmatige werken geschreven te hebben, zelfs enkele slechte, maar toch ook enkele goede boeken. Hij is bijzonder fier op zijn politiek geëngageerde roman “Het huis van Mama Pondo” (1972), waaraan hij drie jaar geschreven heeft, steeds worstelend met de woorden (van de eerste bladzijde van zijn dik manuscript (10 cm hoog) haalde slechts één zin ongewijzigd de uiteindelijke versie). Dit boek werd een aanklacht tegen de apartheid in Zuid-Afrika, toen dit thema bijna overal nog genegeerd werd. Tot zijn beste boeken rekent hij ook “Het dagboek van een missionaris” (1962), “Donnadieu” (1991) en “Amanda, Amanda” (1983).
Hij verblijft gedurende de lente en de zomer in zijn buitenverblijf in de Provence, waar hij de thema’s van zijn volgende boeken laat rijpen. In de herfst keert hij terug naar België en dan begint hij impulsief te schrijven, zonder veel aandacht te schenken aan stijl en “mooischrijverij”. Het verhaal primeert. Hij noemt het zijn verdienste dat hij de lichtvoetige, stijlvolle smaak heeft geïntroduceerd in de Vlaamse ontspanningsliteratuur.
De gegevens van deze bibliografie werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles
- Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
- Vlaanderen. Jaargang 41 Bio- en bibliografie ‘van’ en ‘over Aster Berkhof door Luc Decorte
De bibliografie bevat vier rubrieken:
- een chronologische lijst,
- een lijst per genre en alfabetisch per titel
- filmografie
- Aster Berkhof in vertaling
A. Chronologisch gerangschikte werken.
Om de foto te vergroten klik op de afbeelding.
B. Volgens genre
In grote lijnen kunnen we het oeuvre van Aster Berkhof opdelen in de volgende categorieën :
1. Romans Algemeen.
Al Corral. (1985) Amanda. (1983) Angelina. (2004) Bagdad Palace.(2005) Beminde schurken. (1999) Calypso. (1980) Clairefontaine. (1981) Daneelken. (2003) Dat meisje uit het noorden. (1976) De blauwe ruiter. (1988) De gunsteling.(1951) De kleine revolver. (2005) De leugenaars. (1982) De naam van de vader. (2008) De nacht van Muriel. (1984) De professor wordt minister. (1986) De winter komt. (2000) De zomer en ik. (1982) Dodelijk papier. (2010) Geliefde kapelaan. (2002) Goliath, of : Hoe de gorilla’s de beschaving aan de dieren brachten. (1974) Happy town. (1995) Het einde van alles.(1965) Het huis van Mama Pondo. (1972) Ik zal je leren, zei het meisje.(1955) Jij bent een dikkop. (1950) Ja maar neen, professor. (1985) Leven in oktober. (1978) Leven in de zon. (1980) Lieve, mooie aarde. (1977) Maldito. (1985) Mandra Gorres.(1988) Met Gods geweld. (1996) Mijn huis in de verte. (1979) Minister Bakker. (1955) Octopus Dei. (1992) Pippo. (2007) Tam tam. (2006) Tropenkoorts. (1987) Toen wij allen samen waren. (1978) Saluut, professor. (1986) Verborgen schade. (2001) Vlaanderen anders bekeken. (1983)2. humoristische romans.
De heer des huizes (1958) De student gaat voorbij. (1944; 1963) Vakantie met drie. (1953) Veel geluk, professor. (1948)3. Detective- en misdaadromans.
Aline & De Marmeren Meisjes. (2013) Bloedwraak. (1986) Commissaris Rousseau in Birma.(1961) De Chinese Jonk (1959) De commissaris gaat uit stelen. (1954) De dood in Napels. (1955) De heer in grijze mantel. (1944) De herberg aan het meer. (1974) De man in het midden. (1950) De wet van Bas (2011) Doden worden niet meer levend. (1960) Doodslag. (1984) Een meisje te Bourges: een politieroman. (1967) Een onmogelijke moord voor Markus. (1969) Het spook van Monniksveer. (1987) Inspecteur Markus in Marokko.(1955) Mambo. (1987) Mexico Bar. (1985) Moord in Mandalay (= Commissaris Rousseau in Birma) (1964) Rendez-vous te Portofino. (1964)4. Avonturenromans.
Land zonder schaduw (1950) Rotsen in de storm. (1947)5. Historische romans.
De houtvester van St. Gallen. (1948; 1973) De noodklok. (1973) Donnadieu. (1991) Patricia. (1950)6. Reisverhalen.
Angst om Afrika. (1969) Angst voor Azië. (1956) Haveloos India (1960) Onder de zon van Mexico. (1954) Zoeklicht op Marokko. (1954)7. Streekromans.
Als een wolf in de wildernis (1962) De goede engel. (1951) Isidoor. (1951)8. Psychologische romans.
Dagboek van een missionaris. (1962) De winners. (1981) De woedende Christus. (1965) Een meisje van niks.(1994) Hoog spel. (1997) Meester Groenevelt. (1953) Vanna van de Zinnekensgang. (1981)9. Jeugdromans.
Avonturen van Eddie Wagram. (1955-58) (6 volumes) Pseudoniem Piet Visser De avonturen van Peter Kansas. (1968) De blauwe ruiters van de Sahara. Pseudoniem Piet Visser (1955) De gestolen wagen. (1967) De hacienda van de dood. Pseudoniem Piet Visser (1955) Het duivelsgetal. (1967) Het geheim van de blauwe ster. (1967) Het geheim van de rode canyon. Pseudoniem Piet Visser (1957) Jan zonder vrees en de rovers van het Vrijbos. (1958) Moord op de gletsjer. (1958) Paavo de Lap. (1954) Peter Kansas en de bergduivels. (1975) Peter Kansas en de gouddieven. (1972) Peter Kansas en de olifantenjagers. (1969) Peter Kansas en het Indiaanse huis. (1971) Peter Kansas en het verloren eiland. (1968) Peter Kansas in Arabië. (1968) Terug van Tripoli.(1964) Tijgers in Bengalen. Pseudoniem Piet Visser (1956) Vader is gezakt. (1981)10. Literair-wetenschappelijk werk.
De nieuwe novel in Zuid-Nederland. (thesis) (1942) “Denise” door G. Walschap.(1943) De techniek der novelle. (1947) De techniek van het blijspel. (1949) Een zakelijk onderhoud met Willem Elsschot. (1942) Ernest Van der Hallen. (1942) Het literaire kunstwerk. Proeve van analyse. (doctoraal) (1946) In memoriam Jozef Simons. (1948) Literaire genres en dichterlijke belevenis. (1943) Marginalia bij “de Blauwe Snoeckjes”. (1944) Maurits Roelants, of : Over leven en levenskunst. (1941) Op bezoek bij Jozef Simons. (1941) Over literaire critiek. (1943) Over Willem Elsschot. (1943)FILMOGRAFIE
1960 | Huwelijksadvertentie.
|
1963 | De Kat op de koord (tv serie)
|
1989 | Het spook van Monniksveer; (naar de gelijknamige roman)
|
2001 | Veel geluk professor. (naar de gelijknamige roman) TV Mini series.
|
ASTER BERKHOF IN VERTALING
DUITS
- 1963: Paavo, der Lappe. Erzählung. Duits / vert. uit het Nederlands door Heinz P. Kövari. Uitgever: Verlag Robert Bardtenschlager, Reutlingen Fictie, Vert. van Paavo, de lap. Amsterdam Wereldbibliotheek, 1954.
- 1963: Wie ein Wolf in der Wildnis Duits / vert. uit het Nederlands door Heinz P. Kövari. Uitgever: Pattloch, Aschaffenburg. Fictie, Vert. van Als een wolf in de wildernis. Leuven Davidsfonds, 1962.
- 1964: Das unaufhörliche Wagnis Duits / vert. uit het Nederlands door Georg Hermanowski. Uitgever: Lahn Verlag, Limburg. Fictie, Gebonden Vert. van Dagboek van een missionaris. Den Haag Stols, 1962.
- 1966: Der Kaplan von San Luciano Duits / vert. uit het Nederlands door Georg Hermanowski. Uitgever: Pallotti, Friedberg. Fictie, Vert. van Het einde van alles. Brugge: Desclée de Brouwer, 1965.
- 1972: Der geplünderte Kontinent. Wohin treibt Afrika ? Duits / vert. uit het Nederlands door Heinz P. Kövari. Uitgever: Universitas-Verlag, Berlin. 286 p. Fictie, Vert. van Angst om Afrika. Antwerpen: Standaard, 1969.
- 2000: Riskantes Spiel Duits / vert. uit het Nederlands door Birgit Kawohl. Uitgever: Verlagshaus No.8, Wetzlar. 430p. Fictie, paperback. Vert. van Hoog spel. Antwerpen Houtekiet, 1997.
FRANS
- 1945: L’homme au manteau gris. Frans / vert. uit het Nederlands door n.n.. Uitgever Bruges, Librairie Saint-Charles, z.d., Fictie, 269p. Vert. van De heer in grijzen mantel. Hasselt: Heideland, 1944.
- 1965: Une mousson d’espoir Frans / vert. uit het Nederlands door Cecile Seresia. Uitgever: Casterman, Doornik etc.. Fictie, Vert. van Dagboek van een missionaris. Den Haag: Stols, 1962.
POOLS
- 1972: Dziennik misjonarza Pools / vert. uit het Frans door Zofia Milewska. Uitgever: Instytut Wydawniczy PAX , Warszawa. Fictie, Vert. van Dagboek van een missionaris. Den Haag Stols, 1962.
- 1974 Jak wilk w gluszy Pools / vert. uit het Nederlands door Teresa Jetkiewicz. Uitgever: Instytut Wydawniczy PAX , Warszawa. 195 x 125 gebonden met stofomslag 329p Vert. van Als een wolf in de wildernis. Leuven: Davidsfonds, 1962.
RUSSISCH
- 1982: [Dom Mamy Pondo] Russisch / vert. uit het Nederlands door V. Fedorovskij. Uitgever: Chudozjestvennaja Literatura, (Zarudezcnyj roman XX veka), Leningrad. Fictie, paperback. Vert. van Het huis van mama Pondo. Antwerpen: Standaard, 1971.