VERBRUGGEN Dirk

Mechelen, 16 januari 1951 – Mechelen, 13 april 2009

Dichter van drie bundels, schrijver van zeven romans.

Hij stond in de jaren tachtig aan de wieg van de Mechelse Poëziedagen en voorzag, met zijn Meche-o-mane vrienden, opvallende Mechelse gevels van bekende gedichten en poëtische oneliners.

Zo staat aan de Mechelse Melaan al sinds enkele jaren Verbruggens eigen stadsgedicht ‘Mechelen’ op de gevel van het Cultureel Centrum te lezen, met de onsterfelijke slotregels:

‘Ach, wat

een verdriet is het om van deze stad

te zijn, die toren is zo groot, en ik,

maar eigenlijk toch niet hoor

ik blijf hier eeuwig klein.’

BIOGRAFIE

16 januari 1951: Geboorte van Dirk Verbruggen.

• Als kind groeide hij op met zijn ouders en twee broers in een klein arbeidershuis aan de Brusselsesteenweg 250, dezelfde straat trouwens waar Herman de Coninck een paar huizen verder woonde. Na de lagere school van Sint-Jan Berchmans, trok Dirk Verbruggen voor het middelbaar onderwijs naar naar het Sint-Romboutscollege. Daar volgde hij Latijn-Wiskunde. Vervolgens ging hij naar Leuven om Germaanse filologie te studeren.

1973: Aan de slag als leraar Nederlands en Engels aan het Coloma instituut in Mechelen, waar hij zijn vrouw Dominique Brecx leerde kennen, die er een tijdje Plastische Opvoeding gaf.

In datzelfde jaar verhuist hij naar het toen nog zeer landelijke Elewijt.

Aanvankelijk stuurde hij zijn gedichten naar literaire tijdschriften zoals Yang en Schuim onder de schuilnaam Paul D’Eylinck. Bij de obscure Dilbeekse uitgeverij Panther Paperback liet hij begin 1979 een selectie uitgeven onder de titel ‘Gedichten’, een bundel waarvan hij achteraf liever had dat het bestaan ervan verborgen bleef.

1979: Zijn ‘echte zelferkende’ debuut als dichter was Spiegels in het zand, dat op het einde van datzelfde jaar verscheen in de Yang-poëziereeks onder auspiciën van Julien Vangansbeke.

• Hij toonde zich hier als volbloed dichter van het nieuw-realistische genre op zijn Herman De Conincks.

1981: Eveneens in de Yang poëziereeks verscheen de tweede bundel Afwezig.

• Hiermee won hij de Anderlandprijs van het gelijknamige tijdschrift en het gedicht ‘Mechelen’ kaapte de eerste prijs in de wedstrijd ‘De stad in de poëzie’.
• Beide Yang-bundels hebben op de cover een tekening van zijn vrouw Dominique Brecx.

1983: Dirk Verbruggen wilde niet alleen dichter zijn, maar ook ambassadeur van de poëzie. In 1983 werd het startschot gegeven van de Mechelse Middagen van de Poëzie, die hij samen met samen met Françis Verdoodt en Marijke Fossé organiseerde. Niemand minder dan Herman de Coninck mocht de spits afbijten, gevolgd door een lange reeks van bekende en minder bekende dichters, schrijvers en kunstenaars.

Vijf jaar lang was Dirk Verbruggen voorzitter van de vzw, nadien gaf hij de fakkel door om zich volledig te kunnen wijden aan het schrijven van romans.

1987: Debuut als romancier met Heilig zonder moeite.

Er volgen er meer, waaronder De liefdeseter (1993), Mijnheer en het meisje (1995), De zomer van Winona (1999) en het veelgeprezen De dagbewaarder (2003).

• In deze laatste roman vol pregnante observaties koppelde hij op een vanzelfsprekende manier lichtvoetigheid aan ernst, een zelden geziene combinatie in de Vlaamse literatuur.

1995: Veertien jaar na de bundel Afwezig komt er toch nog een nieuwe bundel in de boekhandel: Mag ik het even laten sneeuwen.

• Dat had hij te danken aan zijn goede vriend en directeur van uitgeverij Snoecks Bartel Baccaert. Die zorgde ervoor dat heel wat (herziene) gedichten uit zijn twee vorige bundels, samen met nieuwe gedichten, waarvan er enkele eerder waren verschenen in het tijdschrift De Brakke Hond, gebundeld werden.

2000: Een ander Mechels poëzieproject waar Dirk Verbruggen zijn schouders mee onder zette was Mechel-O-Manie. Samen met een groepje vrienden vormde hij een werkgroep die het wilde idee had om poëzie op Mechelse muren aan te brengen. Want waar anders dan in de straat kan poëzie nog een groot publiek bereiken? Dichtbundels verkopen toch nauwelijks.

• Naast Dirk Verbruggen zaten in de werkgroep onder andere landmeter Norbert Van Royen die voor de vergunningen zorgde, Mark Coppens die bij de voormalige CERA-bank werkte en voor sponsoring zorgde, Frank Hellemans die mee de gedichten koos en Herman Vanderhulst die alle metersgrote spandoeken maakte. Samen met het Cultureel Centrum kregen ze het voor elkaar om een heus poëzieparcours in Mechelen te organiseren met in totaal twaalf gedichten van onder andere Anneke Brassinga, Anton Korteweg en Leonard Nolens. Ook de Mechelse dichters kregen een ereplaats in de stad: Herman de Coninck, Mark Van Tongele, Leopold M. Van den Brande en uiteraard Dirk Verbruggen zelf.

2000: Was één van de initiatiefnemers van de heruitgave van het werk van de Vlaamse schrijver Roger Van de Velde.

2006-2007: Een monumentenstrijd duikt op in Mechelen: moeten er al of niet wijzerplaten op de Sint-Romboutstoren ? Dirk Verbruggen vond van niet en schreef het gelegenheidsgedicht ‘Geen horloge aan mijn toren‘

De toren is er om de toren zelf
Niet om tien uur aan te wijzen
Of , godbetert, twee voor elf
Hij is er om de tijd te vergeten
Hoogstens te weten
Dat hij er altijd is geweest
Hij is hemelwijzer,
Noenuur, middernacht
Diegene die eeuwig wacht
Wij in Mechelen stelen mooie momenten
Onder onze tijdloze erfenis
Door die blote toren
Weten Mechelaars allang
Hoe laat het is

Echter, kort nadat hij het horlogegedicht had geschreven en de maand voor hij met pensioen zou gaan, kreeg hij te horen dat hij kanker had.

2008: Na acht jaar hadden de meeste doeken hun beste tijd gehad en kwam Mechel-O-Manie met een nieuw voorstel. Voor het project Passage Mechelen werden tien nieuwe spandoeken gemaakt met foto’s van Mechelse gevelramen en daaronder een citaat van een bekende Mechelaar of een bekende schrijver of kunstenaar die Mechelen was gepasseerd.

13 april 2009: Op paasmaandag moest Dirk Verbruggen de strijd tegen deze ziekte opgeven.

Postuum verscheen in augustus 2009 bij uitgeverij Vrijdag nog Goede papieren, zijn finale roman.

In Knack betreurt Frank Hellemans de dood van de schrijver:

‘Zoveel is zeker: Verbruggen wist in zijn fragiele uitgepuurde en bovenal intelligente romans, waarin Tongue in cheek het drukke leven werd gecommentarieerd, een pleidooi te houden voor onthaasting en tegendraadse bezinning op mensenmaat, lang voor dat mode was. Met zijn recente overlijden valt er in de Vlaamse literatuur opnieuw een tegenstem weg die tegenover het exhibitionistische razen van zoveel schreeuwerige of lollige romanliteratuur de luwte van de contemplatieve én schalkse one-liner plaatste”

Knack 29/08/2009 p 63. Boekbespreking van ‘Goede papieren’:  in Cultuur Boek van de week.

EPILOOG

Mei juni 2014: De Mechelse Keldermansvest wordt omgetoverd tot een Dirk Verbruggenlaan. Aan de ramen van 54 huizen hangen tekstflarden, fragmenten en oneliners uit zijn gedichten uit zijn werk.
Dit samen met een muzikale randomlijsting van diverse artiesten.

Nota: In 2014 werd een referendum gehouden, waarbij de voorstanders van het torenuurwerk voorgoed het onderspit moesten delven.

BEKRONINGEN

Met het gedicht ‘Mechelen’ uit zijn bundel ‘Afwezig‘ won hij de eerste prijs in de wedstrijd ‘De stad in de poëzie‘  uitgeschreven naar aanleiding van ‘De dag van de literatuur’  in het kader voor de boekenbeurs voor Vlaanderen

SMAAKMAKER

het bakkersmeisjehad poeder op haar armenzodat hij vragen wou

mag ik even over uw armen blazen

mag ik het even laten sneeuwen

en dan zien hoe vlug het dooit

maar hij vroeg maar liever een brood

want bakkersmeisjes, die dooien eigenlijk nooit

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Websites

• Dirk Verbruggen – Wikipedia
• Mechelen blogt 2 mei 2019 Auteur: Thomas Eyskens – Er zit zoveel schoonheid in kleine dingen: Dirk Verbruggen (1951-2009)

BIBLIOGRAFIE

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

• Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
• Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
• Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
• POËZIECENTRUM vzw – Gent

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.

Chronologisch overzicht

Jaar	Titel	Fotogalerij	Uitgeverij 1ste druk
1979	Gedichten / Dirk Verbruggen.		Dilbeek: Panther paperback. -20p.
1979	Spiegels in het zand: gedichten, 1976-1978. (gedichtenbundel) Bevat de cycli: Kinderverdriet; Onder vier ogen [zo blauw]; Toch iets met maan; Spiegels in het zand. Grafische vormgeving: Julien Vangansbeke Omslag: Dominique Brecx Foto achterflap: Hendrik Acket		Gent: Yang. -45p. Reeks: Yang poëzie reeks: YPR. – Gent; vol. 82 Afmetingen: 20 x 12 (gelijmd – zachte kaft) Realisatie met medewerking van IBM
1981	Afwezig. (gedichtenbundel) Grafische vormgeving: Julien Vangansbeke Omslag: Dominique Brecx Foto achterflap: Hendrik Acket		Gent: Yang. -41p. Reeks: Yang poëzie reeks: YPR. – Gent; vol. 92 Afmetingen: 20 x 11.60 (gelijmd – zachte kaft) Realisatie met medewerking van IBM
1985	Blauwwitte wolken / Paul Verbruggen ; [foto’s : Dirk Verbruggen].		Wijnegem : Hertoghs [J.]. -119p
1987	Heilig zonder moeite. (roman) Omslagontwerp: Dooreman & Hendryckx Foto omslag: Hendryckx		Leuven: Uitgeverij Kritak (Andreas Vesaliusstraat 1, 3000 Leuven. -133p. Afmetingen: 21 x 13.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft)
1990	Licht bewogen. (roman)		Antwerpen: Nioba uitgevers / Harmelen: Ars Scribendi. -117p. Afmetingen: 20 x 12.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft)
1993	De liefdeseter. (roman) Omslagontwerp: Robert Nix Omslagillustratie: Theo Wolvecamp Jongleurs 1953 Foto auteur achterzijde: Jan Vannieuwenborg		Breda: Uitgeverij De Geus (Postbus 1878, 4801 BW Breda). -127p. Afmetingen: 20 x 12.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) Verspreiding voor België: Uitgeverij EPO, Lange Pastoorsstraat 25-27 Berchem
1995	Mijnheer en het meisje. (roman) Omslagontwerp: Robert Nix Omslagillustratie: Hans Truijen. Foto auteur achterzijde: Jan Vannieuwenborg		Breda: Uitgeverij De Geus (postbus 1878, 4801 BW Breda). -158p. Afmetingen: 20 x 12.50 (gebonden – harde kaft met stofomslag) Drukkerij Haasbeek bv, Alphen a/d Rijn Verspreiding voor België: Uitgeverij EPO, Lange Pastoorsstraat 25-27 Berchem
1995	Mag ik het even laten sneeuwen. Gespaarde gedichten. (verzamelde gedichten) Deeltitels: Vader, de zee en ik; Jongens, wat gaan we spelen; Als er nog engelen zijn; Kerseneten [entr’acte]; Bijna onzichtbaar samen; Hopen doe je in de herfst. Typografie en omslagontwerp zijn van Mark Leytens.		Gent: Snoeck-Ducaju & Zoon. -78p. Afmetingen: 21.20 x 15 (ingenaaid – stofomslag) Colofon: Deze bundel werd gedrukt op getint offset Münkedalls 100 grams op de persen van Drukkerij Snoeck-Ducaju & Zoon te Gent. 100 exemplaren zijn genummerd en werden door de dichter gesigneerd.
1999	De zomer van Winona. (roman) Vormgeving: Kris Demey  –  Foto’s omslag: Guy Kokken		Leuven: Uitgeverij Van Halewyck (Diestsesteenweg 71A – 3010 Leuven). -197p. Afmetingen: 20 x 12.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) Zetwerk: Griffo Gent   – Druk: Imschoot-Gent
1999	‘Alle dingen zijn te klein voor mij’. (verhaal) Omslagontwerp & omslagfoto: Franky Claeys. Gettoblaster! Is een project van Jeugd en Stad en Barre Weldaad vzw. De verhalen zijn gebaseerd op getuigenissen van en interviews met 10 jongvolwassenen in de Bijzondere Jeugdzorg.		In: Gettoblaster! (verhalenbundel over probleemjongeren).  -pp 91-112 Uitgeverij Manteau/Standaard uitgeverij, Antwerpen. – 158p. Samengesteld door Herman Wolf. Afmetingen: 20 x 12.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft)
2003	De dagbewaarder. (roman) Omslagontwerp: Studio Jan de Boer. Omslagdia: © Getty Images. Auteursfoto: Diane Bertrand. Binnenwerk: Phaedra creative communications.		Antwerpen/Vianen: the House of Books.  -103p. Afmetingen: 20.50 x 15 (gebonden – harde kaft met stofomslag)
2008	Mechelen impressies : impressions – impressionen / tekst : Marcel Kocken ; fotografie : Luc Van Hoeylandt ; woord vooraf: Dirk Verbruggen.		Antwerpen; Rotterdam: de Vries-Brouwers.-134p.: ill.
POSTUME UITGAVE
2009	Goede papieren. (roman) Omslagontwerp: Quod. Voor de vorm, Gent. Foto voorplat: © Rio Leipold Vormgeving: TheSWitch Antwerpen		Antwerpen: Uitgeverij Vrijdag (Sint-Elisabethstraat 38a 2060 Antwerpen). -176p. Afmetingen: 21 x 14 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft)

 

.