Mark van Tongele
Mechelen, 28 juni 1956 – Bonheiden, 23 maart 2023
Mark van Tongele (1956) studeerde geneeskunde, maar brak deze af na een ernstig ongeluk, waardoor hij tijdelijk in coma lag.
Dichter en schrijver van scenario’s en teksten voor diverse video- en multimediaprojecten.
Volgens Paul Demets is van Tongele ‘de componist met het ruimste klankregister onder de Vlaamse dichters’
Hij publiceerde ruim veertien dichtbundels.
BIOGRAFIE
28 juni 1956: Geboren te Mechelen.
Marc van Tongele studeerde geneeskunde, maar brak deze af na een ernstig ongeluk, waardoor hij tijdelijk in coma lag. Hierna is hij gaan schrijven en parttime gaan werken.
Hij geldt als een geheimtip van de Nederlandstalige poëzie uit Vlaanderen.
‘Componist met het ruimste klankregister onder de Vlaamse dichters’ (Paul Demets), een dichter die liefde voor de taal koppelt aan die voor het leven. Of Een oeuvrebouwer, een opusdichter, de ‘ontwerper van een inmiddels imposant taallichaam dat de afgelopen jaren in een serieel verband is gepresenteerd’ (Yves T’Sjoen).1980: Publicatie van een eerste dichtbundel Over leven en dood en wat daartussen zeilt.
1984: Hij was de eerste in het Nederlandse taalgebied die reeds in 1984 (!) in een ‘Open brief aan een jonge dichter’ (gepubliceerd in het literaire tijdschrift Yang) schreef over digitale poëzie en de positie van de dichter in de toen nog toekomstige computertijd.
In de jaren tachtig experimenteerde hij in taal, bijvoorbeeld met een ‘Digitaal speeldoosje’, naar het model van een elektronische muziekdoos, inclusief gebruiksaanwijzing.
1994: In het tijdschrift De Brakke Hond verscheen zijn pamflet ‘Vulkanen doodden dino’s’, waarin hij nogmaals aanstekelijk schreef over de onafwendbare opkomst van de digitale literatuur.
1994: Publicatie van een tweede dichtbundel Zij gedichten.
1995-1997: Publiceerde samen met dr. Bart Leroy een aantal medische informatieboekjes:
- 1995: De gedroomde slaap, medisch advies voor een betere slaap(Lannoo),
- 1996 De pijn voorbij, medische raadgevingen om pijn te lijf te gaan (Lannoo)
- 1997 Helpen bij depressie (Lannoo).
In dezelfde periode was hij ook actief als filmscenarist.
Hij zorgde voor de tekst van verschillende projecten (televisieprogramma’s, audiovisuele installaties en multimedia-initiatieven) van Stefaan Decostere.:
1990-1994: o.a. ‘Travelogue 1, -2, -3, ‘Travelogue 5: Déjà-vu’.
1995: ‘Lessen in bescheidenheid’; ‘Berichten uit het vivarium’.
1996: ‘Melencolia’ en ‘Het achtste wereldwonder’ , alle uitgezonden door de VRT.
1998: ‘De Party’, KunstenFESTIVALdesArts, Brussel.
1997-2004: Regelmatig verschijnen weer poëziebundels.
2005: “Gedichten” (2005) bundelt het nooit eerder in boekvorm verschenen ‘Relikwieën van ritme’, zijn vroege reeksen als ‘De zonnesynaps’ en ‘Het lidwoord stilte’, de bundels ‘Zij gedichten’ (1994) tot ‘Vaderlatingen’ (1997) en de vier bundels (‘Lopend licht’ (2001), ‘Ochtendrood en co’ (2002), ‘Taalwaterval’ (2003) en ‘Luchthonger’(2004))
- ‘Zonnezucht’ is in deze verzameling de nieuwe bundel die de achtdelige cyclus waar de dichter ruim twintig jaar aan heeft gewerkt (voorlopig) afsluit. Bij lezing van het geheel zal het ieder opvallen hoe sterk de samenhang is tussen deze gedichten. Een obsessieve uitwerking van enkele thematische kernen, met steeds terugkerende sleutelelementen als de zon, het licht en de dood, vormt het DNA van deze poëzie.
- Van Tongele is een dichter van de taal. Door de taal te ontregelen laat hij mogelijke betekenissen alle ruimte, door woorden te deformeren laadt hij ze op met nieuwe betekenissen, in zijn spel met interpunctie, woordafbrekingen, neologismen en andere verrassende taalvondsten, zegt hij meer dan gewone woorden vermogen.
2007-2010: Gelukkig was de afsluiting niet definitief en zagen nieuwe bundels het publicatielicht.
- 2007: Met de plezierboot mee.
- 2008: Lichtspraak.
- 2010: Op hoop van zonneregen.
23 maart 2023: Overlijdt onverwacht op 66-jarige leeftijd
SMAAKMAKER
Op hoop van zonneregen. (poëzie)
Een dichter zoekt zijn heil bij een bergrivier in Zuid-Frankrijk, in een aftandse caravan op een camping zonder luxe. Hij geniet intens van de natuur, het licht, de lucht. Vaak vaart hij in zijn kajak op de rivier. De woorden stromen. Hij verkent de wonderbaarlijke buurt: bezoekt dolmens, menhirs, kerkhofjes en een bron, is gefascineerd door grottekeningen, luistert naar lokale legendes. Hij denkt over zijn verleden als beleggingsadviseur, over de maatschappelijke gang van zaken, aan zijn ouders, aan zijn dochter, aan zijn vrouw. Verklaringen van de liefde borrelen op. Met zicht op de sterrenhemel, die oplicht in het water, mijmert hij over de coma-ervaring die hij ooit meemaakte, over leven en sterven, verantwoordelijkheid, de zin van zijn bestaan.
Vlaanderen
De hemel lijkt er van koper,lijdend aan anderendaagse koorts. Men trekt er het laken door
de ogen van een zwarte schaar. Een onderhandelbaar allegaartje.
Met zijn goud dat niet gekeurd is. Met zijn schatkamers die de roest en de mot
verteren, zo vol als geriste uien. Als ik eens nareken hoeveel
knappe koppen daar geleefd hebben. Stinkend water met spattende bellen.
Wit bier dat van nature troebel is. Het spreekt op een toon van vanbuitengeleerd.
Het laat zijn rolletje goed afl open. Er zijn te veel pannen op het dak.
Dat neukt niet, het is kudde. Mekkerend ben ik
van eender veren
Uit: Lichtspraak
Een tongeldoosje Openluchting: vanille-bloesem, flammé, ja-
woorden, doodsrookver-
drijvers, moedersuiker,
hagelslag en muisjes,
stofgoud, gloeikous,
springzaad, zeejoechee,
levantijnen en sta-oppers,
sterrenzilverrichellopers,
wolkenspiegels, wimpelheil,
engelkruid en toverschijn,
vervoering, mer à boire,
château-neuf-du-mark
Uit: Met de plezierboot mee.
- Via vier afdelingen, Springtij, Zeikland, Plezierwerk en Doodtij stoomt en danst de Plezierboot richting einder en volle zee.
- De eerste afdeling Springtij begint met het titelgedicht van de bundel. De inzet van de dichter is hoog. Niet als galeislaaf (…) maar als een roerganger (…) zal hij glimpieperen. Als boodschap om mee te beginnen kan het tellen:
Met de plezierboot mee
Zich doodaardig de lenden gorden.De dagwaak slaan. Niet als galeislaaf
die op maat de dekken schuurt
met stenen en zand.Maar als een roerganger
hoogtij vierend in de branding
onder je toppenend staanen kimduiken, glimpieperen,
pretoogjes parelen.
GERAADPLEEGDE BRONNEN
BIBLIOGRAFIE
De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel – Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
- POËZIECENTRUM vzw – Gent
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.
Chronologisch overzicht
| Jaar | Titel | Fotogalerij | Uitgeverij 1ste druk |
| 1980 | Over leven en dood en wat daartussen zeilt. (gedichtenbundel) Ontwerp kaft: Corinne Toussein |  |
Zellik: Kofschip-Kring. -27p. Reeks: Getijden-reeks. – Hilversum; vol. 13. Afmetingen: 21 x 13.50 (ingenaaid met stofomslag) Colophon: De bundel ‘Over leven en dood’ van Mark van Tongele verscheen in het najaar van 1980 als nr 13 in de GETIJDEN-REEKS, onder de redactie van Ton Luyten en Gie Luyten, in opdracht van de Kofschip-Kring vzw. De bundel werd gezet in de Grotesk Buch Normaal en gedrukt door drukkerij Pieter Daens te Boortmeerbeek. |
| 1994 | Zij gedichten. (gedichtenbundel) Bevat de cycli: Zij moeder; Zij gezellin; Zij dochter. Omslagontwerp: Dooreman Zetwerk: Griffo, Gent |  |
Gent: PoëzieCentrum vzw. -48p. Reeks: De bladen voor de poëzie. – Lier; jrg. 42, nr 5. Afmetingen: 21 x 13.40 (ingenaaid – zachte kaft) Colofon: ‘Zij gedichten’ van Mark van Tongele werd gedrukt in opdracht van het Poëziecentrum v.z.w. in Gent op de persen van drukkerij Sanderus n.v. in Oudenaarde in de maand september 1994. |
| 1995 | De gedroomde slaap, medisch advies voor een betere slaap. (zelfhulpboek) Samen met dr. Bart Leroy. | Tielt:Uitgeverij Lannoo nv. -116p. | |
| 1996 | De pijn voorbij, medische raadgevingen om pijn te lijf te gaan. (zelfhulpboek) Samen met dr. Bart Leroy. | Tielt: Uitgeverij Lannoo nv. -220p. Reeks: Gezondheid en welzijn. – Tielt; vol. 1996: 1 | |
| 1997 | Helpen bij depressie: als je het niet meer ziet zitten : een gids voor depressieve mensen, hun omgeving en de hulpverleners. (zelfhulpboek) Samen met dr. Bart Leroy. | Tielt: Uitgeverij Lannoo nv. -199p. | |
| 1997 | Zonder titel / Hedwig Speliers; Bedenkingen bij klimt / Peter Theunynck; Zij dochter / Mark van Tongele. Deze publicatie is verschenen op 20 april 1997 als zeventiende nummer van ‘de kleren van de keizer’, een reeks boekjes uitgegeven n.a.v. een reeks literaire namiddagen op zondag. |  |
Antwerpen: De groote beer. – [30], [18], [26] pag.
Reeks: De kleren van de keizer nr 17. Afmetingen: 21.20 x 14.80 (Drie losse bundels samengebonden in een kartonnen mapje met lintjes vastgebonden) Verschenen in een oplage van 63 gesigneerde en genummerde exemplaren. |
| 1997 | Vaderlatingen. (gedichtenbundel) Bevat de cycli: Spatwater; In de mate van de zee; Scheurlinnen; Toscaanse fresco’s. De omslagillustratie is een detail van het schilderij ‘Zonder titel (570-4)’ van Gerhard Richter, 1984 |  |
Tielt: Uitgeverij Lannoo nv. -53p. Afmetingen: 21.50 x 13.90 (ingenaaid – met flappen) Colofon: ‘Vaderlatingen’ werd, in een typografische vormgeving en met omslagontwerp van Antoon De Vylder, gezet uit de Trinité van Bram de Does door Diamant Pers nv te Zandhoven en belicht en gedrukt door Drukkerij Lannoo nv te Tielt in februari 1997. |
| 2001 | Lopend licht. (gedichtenbundel) Bevat de cycli: Eenzaam enzovoort; Roodverschuivingen; Herzieningen; Lopend licht. Vormgeving: Antoon De Vylder. Aantekening: Deze bundel vertoont sporen van een jarenlange intense samenwerking met televisiemaker en multimedia kunstenaar Stefaan Decostere. In enkele gedichten komen teksten voor die we samen schreven, voor zijn 5-delige documentaire ‘Travelogue’ en zijn multimedia project ‘De Party’. M.v.T. |  |
Tielt: Uitgeverij Lannoo nv. -54p.
Afmetingen: 21.50 x 14 (ingenaaid – met flappen)
Colofon: gezet uit DTL Unico van Michael Harvey door De Diamant Pers nv, Herentals.
|
| 2002 | Ochtendrood en co. (gedichtenbundel) Bevat de cycli: Lichtspraak; Rillijnen; Vloeibladen; Pleisterplaatsen; Blauwsels; Aardbogen. Vormgeving: Antoon De Vylder. Omslagillustratie: Les Nossent. |  |
Tielt: Uitgeverij Lannoo nv. -63p. Afmetingen: 21.50 x 14 (ingenaaid – met flappen) Colofon: gezet uit DTL Unico van Michael Harvey door De Diamant Pers nv, Herentals. |
| 2003 | Taalwaterval. (gedichtenbundel) Bevat de cycli: Lessen in bescheidenheid; Ontgrenzingen; Hartbindsel; Dagopvang; Biolumniscent; Op ooghoogte; Vloerzand. Vormgeving: Antoon De Vylder. |  |
Tielt: Uitgeverij Lannoo nv. -69p. Afmetingen: 21.50 x 14 ((ingenaaid – met flappen) Colofon: gezet uit DTL Unico van Michael Harvey door De Diamant Pers nv, Herentals. |
| 2004 | Luchthonger. (gedichtenbundel) Omslagillustratie: Marit Rombouts Vormgeving: Antoon De Vylder Deeltitels: Kanttekeningen bij het onzegbare; Gelittekend verlangen; Luchthonger; Fabrikaten van de aardtril; Buitenzinnig; Gravitatierimpelingen; Achterhalingen. |  |
Tielt: Uitgeverij Lannoo nv. -63p. Afmetingen: 21.50 x 14 (gebonden – kartonnen kaft met flappen) Colofon: gezet uit dtl Unico van Michael Harvey door Diamant Pers nv Herentals Gedrukt en gebonden bij Drukkerij Lannoo. |
| 2005 | Gedichten. (poëzie – verzamelbundel)
Met een voorwoord van Yves T’sjoen ‘Een zinderend en veelzijdig taallichaam’. Vormgeving: Steven Theunis Omslagfoto: Kristof Ghyselinck Bevat: -‘Relikwieën van ritme’ (nooit eerder in boekvorm verschenen ) -zijn vroege reeksen als ‘De zonnesynaps’ en ‘Het lidwoord stilte’ -de bundels ‘Zij gedichten’ tot ‘Vaderlatingen’ -de vier bundels ‘Lopend licht’, ‘Ochtendrood en co’, ‘Taalwaterval’ en ‘Luchthonger’ -de nieuwe bundel ‘Zonnezucht’. |
 |
Tielt: Lannoo. / Amsterdam: Atlas. -440p. Afmetingen: 21 x 14 (ingenaaid – met flappen) |
| 2007 | Met de plezierboot mee. (gedichtenbundel) Omslagontwerp: Marjo Starink Foto omslag: Henk Nieman Bevat de cycli: Springtij; Zeikland; Plezierwerk; Doodtij. |  |
Amsterdam/Antwerpen: Atlas. -58p. Afmetingen: 19.50 x 12 (ingenaaid – met flappen) Colofon: ‘Met de plezierboot mee’ van Mark van Tongele werd in opdracht van Uitgeverij Atlas volgens ontwerp van Marjo Starink, gezet uit de Quadraat en gedrukt op 100 grams Munken Premium Cream door drukkerij Gierhoorn ten Brink te Meppel. Het bindwerk is uitgevoerd door Boekbinderij EMBE te Meppel. |
| 2008 | Lichtspraak. (gedichtenbundel) Omslagontwerp: Marjo Starink Foto omslag: Rauschen/Plainpicture/Imagestore |  |
Amsterdam/Antwerpen: Atlas. -59p. Afmetingen: 19.50 x 12 (ingenaaid – met flappen) Colofon: ‘Lichtspraak’ van Mark van Tongele werd in opdracht van Uitgeverij Atlas volgens ontwerp van Marjo Starink, gezet uit de Quadraat en gedrukt op 100 grams Munken Premium Cream door drukkerij Giethoorn ten Brink te Meppel. Het bindwerk is uitgevoerd door Stronkhorst Van der Esch boekbinders te Groningen. |
| 2010 | Op hoop van zonnezegen. (poëzie en proza) Omslagontwerp: Gerco Hidding |  |
Amsterdam/Antwerpen: Atlas. -254p. Afmetingen: 21 x 13.50 (paperback) |
| 2011 | Ademruis. (gedichtenbundel) Omslagontwerp: Marjo Starink Omslagillustratie: Plainpicture |  |
Amsterdam /Antwerpen: Atlas. -54p. Afmetingen: 19.60 x 15 ((ingenaaid – met flappen) Colofon: ‘Ademruis’ van Mark van Tongele werd in opdracht van Uitgeverij Atlas volgens ontwerp van Marjo Starink, gezet uit de Quadraat en gedrukt op 100 grams Munken Premium Cream. Het druk- en bindwerk is uitgevoerd door Hooiberg/Haadbeek te Meppel. |
| 2017 | De loeiende tier. (gedichtenbundel) Omslagontwerp en typografie binnenwerk: Melle Hammer |  |
Amsterdam /Antwerpen: Uitgeverij Atlas contact -54p. Afmetingen: 24 x 16 ingenaaid) |
| 2021 | Roeivlucht (gedichtenbundel)
Omslagontwerp en typografie binnenwerk: Melle Hammer. |
 |
Amsterdam,/Antwerpen: Uitgeverij Atlas contact -54p.
Afmetingen: 24 x 16 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) |
OVERZICHT PER GENRE
Poëtisch oeuvre
- Over leven en dood en wat daartussen zeilt (Brussel: Kofschip-Kring, 1980), bundel
- Zij gedichten (Gent: Poëziecentrum, 1994), bundel
- Vaderlatingen (Tielt: Uitgeverij Lannoo, 1997), bundel
- Lopend licht (Tielt: Uitgeverij Lannoo, 2001), bundel
- Ochtendrood en co (Tielt: Uitgeverij Lannoo, 2002), bundel
- Taalwaterval (Tielt: Uitgeverij Lannoo, 2003), bundel
- Luchthonger (Tielt: Uitgeverij Lannoo, 2004), bundel
- Gedichten (Tielt: Uitgeverij Lannoo, 2005), verzamelde gedichten 1987-2004
- Met de plezierboot mee (Amsterdam, Antwerpen: Uitgeverij Atlas, 2007), bundel
- Lichtspraak (Amsterdam, Antwerpen: Uitgeverij Atlas, 2008), bundel
- Op hoop van zonnezegen (Amsterdam, Antwerpen: Uitgeverij Atlas, 2010), proza (essays, reisdagboek) & poëzie
- Ademruis (Amsterdam, Antwerpen: Uitgeverij Atlas Contact, 2011), bundel
- De loeiende tier (Amsterdam, Antwerpen: Uitgeverij Atlas Contact, 2017), bundel
- Roeivlucht (Amsterdam, Antwerpen: Uitgeverij Atlas Contact, 2021), bundel
Psychologie
- Bart Leroy, Mark van Tongele: De gedroomde slaap – Medisch advies voor een betere slaap (Tielt: Uitgeverij Lannoo, 1995), proza
- Bart Leroy, Mark van Tongele: De pijn voorbij – Medische raadgevingen om pijn te lijf te gaan (Tielt: Uitgeverij Lannoo, 1996), proza
- Bart Leroy, Mark van Tongele: Helpen bij depressie – Een gids voor depressieve mensen, hun omgeving en de hulpverleners (Tielt: Uitgeverij Lannoo, 1998), proza
