MIRIAM VAN HEE

Gent, 16 augustus 1952

Dichteres, vertaalster, docente Russische literatuur en grammatica

 

BIOGRAFIE

16 augustus 1952: Geboorte van Miriam Van hee te Gent.

1964-70: Grieks-Latijnse humaniora aan het Koninklijk Lyceum te Gent.

1970: Treinreis naar Rusland met haar ouders en zus. Daarna vaak reizen met bestemmingen in de vroegere Sovjet-Unie.

1970-75: Studie slavistiek aan de Gentse Rijksuniversiteit.

1973: Eerste publicatie: gedichten in het literaire tijdschrift Koebel.

1974: Huwelijk met Walter Provo.

1977: Provinciale Prijs voor het poëziedebuut van de Provincie Oost-Vlaanderen voor ‘Het karige maal’.

1978: Geboorte Bregje Provo. Publicatie van de dichtbundel ‘Het karige maal’.

1977-88: Periode van gehele of gedeeltelijke werkloosheid.

1978: Richt samen met de dichter Marc Braet, een collega bij de Vereniging België-USSR waar zij toen werkte, de poëziereeks van het Masereelfonds op.

• Daarin verschijnt niet alleen werk van Vlaamse dichters maar ook vertalingen van vooraanstaande buitenlanders als Pablo Neruda, Tahar Ben Jelloun en Cesare Pavese.
• Zij draagt zelf zorg voor de redactie van de reeks en vertaalt er ook gedichten voor, onder meer van Anna Achmatova.

1980: Publicatie van Binnenkamers en andere gedichten 1977-1980.

1981: Geboorte Andreas Provo.

1981: Publicatie ‘Anna Achmatova. En de nacht belooft geen dageraad’: keuze en vertaling Miriam Van hee (ingeleid door Jos Vandamme)

1983: Scheiding van Walter Provo.

1983-90: Woont met haar kinderen alleen en verhuist vaak, steeds in en rond Gent.

1987-88: September-januari: Verblijft  in Moskou, studies aan het Poesjkin-instituut.

Vanaf 1988: Docente Russische literatuur en grammatica aan het Hoger Instituut voor Vertalers en Tolken te Antwerpen.

Vanaf 1990: Woont samen met Kris Ervynck. Brengt vakantie en vrije tijd door in de Cévennes. (Frankrijk)

1992: Publicatie dichtbundel Reisgeld. Bekroond met de Sabam Prijs.

November: een week in Wroclaw naar aanleiding van de Poolse vertaling van haar gedichten.

1996: Publicatie van verzamelbundel van Van hees dichtwerk, Het verband tussen de dagen. Gedichten 1978-1996.

• Voor die compilatie maakte de auteur een selectie uit de eerste drie bundels. De latere bundels, Winterhard (1988), Reisgeld (1992) en Achter de bergen (1996) zijn integraal opgenomen. Uit Het karige maal (1978), Binnenkamers en andere gedichten (1980) – allebei uitgegeven door het Gentse Masereelfonds – en in mindere mate uit Ingesneeuwd (1984) zijn versregels, strofen en gedichten geschrapt of gewijzigd en complete afdelingen herschikt.
• Miriam Van hee heeft de selectiecriteria achteraf zelf toegelicht: ‘Sommige gedichten stoorden mij, ik las formuleringen die mij niet meer bevredigden. Van andere vond ik dat ik ze te vroeg gepubliceerd heb. Ik heb niet geprobeerd ze te herschrijven. Daar had ik vooreerst geen zin in. Op die manier ben ik niet creatief. Ik wil schrijven over de dingen die mij nu bezighouden. Bovendien wilde of kon ik mij niet meer inwerken in de persoon die ik toen was of de specifieke situatie waarin dat vroege werk ont staan is. Gedichten die in mijn ogen niet meer voldeden heb ik weggelaten’ (Poëziekrant, 1999/1).

1998: Kreeg als eerste vrouw de ‘Driejaarlijkse Cultuurprijs voor Poëzie van de Vlaamse Gemeenschap’ voor haar bundel Achter de bergen.

• De jury oordeelt dat “haar werk uitmunt door eenvoud en suggestieve kracht” en looft haar “doordachte manier waarop zij alledaagse ervaringen in uitgepuurde verzen op een hoger niveau tilt”.
• En in een interview naar aanleiding van de bekroning met de Driejaarlijkse Cultuurprijs van de Vlaamse Gemeenschap voor Poëzie (1998) formuleerde Van hee haar literaire drijfveer als volgt: ‘[…] schrijven stelt me in staat om inzicht te krijgen, om verbanden te leggen, niet alleen tussen de dagen, maar ook tussen de dingen, de mensen, de beelden, de plaatsen, en zelfs tussen betekenissen die elkaar op het eerste gezicht uitsluiten’ (De Morgen, 28 mei 1998).

2007: In de zomer trekt ze met steun van het Fonds naar poëziefestivals in Colombia en Mexico.

Haar eigen gedichten staan niet bol van de vergezochte metaforen of exuberante retoriek. Ze zijn gemaakt van sobere taal en klare eenvoud, maar daarom niet minder doeltreffend.

BEKRONINGEN

• 1978:  Oost-Vlaamse prijs voor Letterkunde voor haar poëziedebuut Het karige maal.
• 1984: Jaarlijkse prijs van de Stad Gent voor Ingesneeuwd.
• 1988: tweejaarlijkse prijs De Vlaamse Gids voor Winterhard.
• 1989: Jan Campert prijs voor Winterhard.
• 1995: Literaire prijs Dirk Martens van de stad Aalst voor haar bundel reisgeld.
• 1998:  Kreeg als eerste vrouw de ‘Driejaarlijkse Cultuurprijs voor Poëzie van de Vlaamse Gemeenschap’ voor haar bundel Achter de bergen.
  • (De jury oordeelde dat “haar werk uitmuntt door eenvoud en suggestieve kracht” en looft haar “doordachte manier waarop zij alledaagse ervaringen in uitgepuurde verzen op een hoger niveau tilt”.)
• 2007: De Europese poëzieprijs POESIAS voor de Franse vertaling van haar dichtbundel De bramenpluk. De vertaling La cueillette des mûres is van de hand van Philippe Noble, die ook werk van Mulisch, Multatuli en Nooteboom naar het Frans overzette.
• 2007: In Engeland pikte de Poetry Book Society dan weer Van hee’s Instead of Silence op. Dat is de eerste Engelse bloemlezing uit haar werk in een vertaling van Judith Wilkinson.
  • De in 1953 door T.S. Eliot opgerichte poëzieclub geeft de geselecteerde dichtbundel telkens het etiket ‘Recommended Translation’ mee. De Poetry Book Society telt duizenden leden en een ‘Poetry Club Recommendation’ impliceert extra aandacht en verkoop. In het verleden gingen deze ‘Recommendations’ al naar Seamus Heaney, Ted Hughes, Sylvia Plath en Derek Walcott.
• 2008: Prijs van de vakjury van de Herman de Coninckprijs voor de bundel Buitenland.
• 2008: Publieksprijs voor het gedicht “Zomereinde aan de Leie”.

zomereinde aan de leie

dit is wat een schilder zou zien:
de gebleekte graskant, kastanjes
en linden, het warme maar heengaande
licht van de avond en tegen de haag
op de andere oever een loper, en zijn
gedachten, hoe schilder je die
en boven het water de meeuwen
en tussen het licht- en het donkerder groen
de plecht van een jacht, het schuiven
der dingen, de richtingen

het water zelf kun je hier waar wij zitten
niet zien en ik vraag me nog af hoe je
afstanden schildert, steeds lichter misschien
tot je wit overhoudt, en hoe het verleden
toen jij daar nog liep

hoe schilder je dat je nooit weer
daar zult lopen, tegenstribbelend
aan je vaders hand

uit: ‘Buitenland’, De Bezige Bij, 2007, p. 8

•  2018: Ontvangt de Ultima Prijs voor Letteren voor haar bundel Als werden wij ergens ontboden (2017).

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Websites

• Miriam Van hee (Eigen website van Myriam Van hee)
• Boeken Auteur: Miriam Van hee

Referenties

• Ilse Logie, ‘Alles is treurig, vergankelijk en prachtig. Miriam Van hee, ‘de enige die het zag’. In: Als een wilde tuin : schrijfsters in Vlaanderen 2 / red.: Lisette Keustermans; red.: Brigitte Raskin. Antwerpen: Manteau; Amsterdam: Meulenhoff ; 1996. – 279 p. : ill.. (Schrijfsters over schrijfsters)

 

SMAAKMAKER

Er bevinden zich twee gedichten uit de bundel ‘Bramenpluk ‘ achteraan de bibliografie.

 

BIBLIOGRAFIE

Woordje vooraf

De bibliografie is opgedeeld in

A. Eigen werk

B. Vertalingen door Miriam van hee

C. Vertalingen van het werk van Miriam van hee .

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

• Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience  – Antwerpen.
• Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
• POËZIECENTRUM vzw – Gent.

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.

Chronologisch overzicht

A. Eigen werk

Jaar	Titel	Fotogalerij	Uitgeverij 1ste druk
1978	Het karige maal. (dichtbundel) Bekroond met Oost-Vlaamse Prijs voor Letterkunde		Gent: Masereelfonds. -47 p. Afmetingen: 22 x 12.50 (ingenaaid) Colofon: Gezet in de Garamond letter in opdracht van het Frans Masereelfonds v.z.w. in de loop van de maand januari 1978.
1980	Binnenkamers en andere gedichten 1977-1980. Bevat de cycli: Binnenkamers; Gedichten voor R.; Penderecki: Lukaspassie. De omslagtekening komt uit de verzameling “Xilografias catalanas de oficios del siglo XVIII.”		Gent: Masereelfonds. -47 p. Reeks: Poëziereeks (Masereelfonds) Afmetingen: 22 x 12.50 (ingenaaid) Colofon: Gezet in de Garamond letter in opdracht van het Frans Masereelfonds v.z.w. in de loop van de maand mei 1980.
1984	Ingesneeuwd. (dichtbundel) Bevat de cycli: Cevennes; Ingesneeuwd; Misverstand. Bekroond met de Jaarlijkse prijs van de Stad Gent.		Amsterdam: De Bezige Bij. -50 p. Reeks: BB Poëzie. Afmetingen: 21 x 13.50 (paperback) Druk: Thieme Nijmegen
1988	Winterhard. (dichtbundel) Bevat de cycli: Openbaar vervoer. Omslag: Leendert Stofbergen. Bekroond met de tweejaarlijkse prijs De Vlaamse Gids en de Jan Campertprijs.		Amsterdam: De Bezige Bij. -45 p. Reeks: BB Poëzie. Afmetingen: 20 x 12.30 (paperback) Druk: Thieme Nijmegen
1992	Reisgeld. (dichtbundel) Bevat de cycli: Angst voor vliegen; Sommen van geluk en ongeluk. Omslag: Leendert Stofbergen. Foto Jan van der Weerd Bekroond met de Jan Campertprijs en Dirk Martensprijs van de stad Aalst.		Amsterdam: De Bezige Bij. -43 p. Reeks: BB Poëzie. Afmetingen: 20 x 12.50 (paperback) Druk: Thieme Nijmegen
1993	Dagen, jaren. (dichtbundel) Met penseeltekeningen in Chinese inkt van Gèr Boosten.		Herik: Landgraaf. -17 p. Reeks: Zwarte reeks nr 21 Afmetingen: 22x 13 (ingenaaid) In een oplage van 299 genummerde exemplaren.
1994	‘Brief vanuit de trein.’ (briefverhaal) Cahiers d’Amour verscheen ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van de v.z.w. Behoud de Begeerte en in de marge van de 5de editie van Saint-Amour, een literair programma rond liefde en begeerte. Boekverzorging: Zeno Amsterdam Omslagtekening: Jan Bosschaert.		Uit de bundel: : Cahier d’Amour . Liefdesbrieven. pp.119-120. Uitgever; Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, / Dedalus, Antwerpen. 1994. -144p. (Afmetingen: 20 x 12.50, paperback) Samenstelling: Luc Coorevits
1996	Achter de bergen. (dichtbundel) Bevat de cycli: Het verband tussen de dagen; Achter de bergen. Driejaarlijkse Cultuurprijs voor Poëzie van de Vlaamse Gemeenschap. Omslag: Leendert Stofbergen. Foto: Chris Ervynck		Amsterdam: De Bezige Bij. -96p. Reeks: BB Poëzie. Afmetingen: 20 x 12.50 (paperback) Druk: Thieme Nijmegen
1998	Het verband tussen de dagen : gedichten 1978-1996. (selectie uit vorige dichtbundels) Bevat gedichten uit: Het karige maal; Binnenkamers; Ingesneeuwd; Winterhard; Reisgeld; Achter de bergen. Omslag: Leendert Stofbergen. Foto omslag: Miriam Van hee		Amsterdam: De Bezige Bij. -241 p. Afmetingen: 20 x 12.30 (gebonden – harde linnen kaft met stofomslag) Druk: Hooiberg Epe
1998	Ruw ontwaken uit metrische knutselarijen.		In: Poeziekrant , Jrg. 22 (1998) nr. 1
2000	Vrouwen dichten anders. (dichtbundel)
2002	De bramenpluk. (dichtbundel) Bevat de cycli: Aan boord; Dood in lissabon; Zomer op het land; Avond in Dun Laoghaire. Omslagillustratie: Leo Gestel, Mallorca 1914 (Frans Hals museum Haarlem) Omslagontwerp: Wim ten Brinke Typografie binnenwerk: Adriaan de Jonge. 2006: Vertaald in het Frans door Philippe Noble als La cueillette des mûres: poèmes. Uitgever: Bordeaux: Le Castor Astral, (Escales du Nord)		Amsterdam: De Bezige Bij. -54 p. Afmetingen: 20 x 12.50 (paperback) Druk: Groenevelt, Landgraaf.
2007	Buitenland: gedichten. (dichtbundel) Bekroond met de Herman De Coninckprijs Omslagillustratie: Victor Schifferli Omslagontwerp: Nanja Toebak Auteursfoto: Serge Ligtenberg Vormgeving binnenwerk: Adriaan de Jonge		Amsterdam: De Bezige Bij. -45 p. Afmetingen: 20 x 12.50 (paperback) Druk: Thieme Boekentuin, Apeldoorn.
2009	Wij woonden hier. (dichtbundel) Beeldhouwwerken : Johan Parmentier. Gedichten: Miriam Van hee Fotografie: Jef Van Eynde Lay-out: Jan De Meester		Schellebelle: Arte libro. -44p. Foto’s. Afmetingen: 17 x 11.50 (ingenaaid) Colofon: ‘wij woonden hier’ werd uitgegeven door Arte Libro in 2009 ter gelegenheid het project landschapsdichter 2009 georganiseerd door De derde oever vzw, Schellebelle. Druk Cultura.
2013	Ook daar valt het licht. (dichtbundel) Omslagontwerp: Nanja Toebak Omslagbeeld: Pierre Fournel, De zoutpannen bij Aigues-Mortes, 1924, Musée des Beaux-Arts, Pau/Bridgeman Art via Hollandse Hoogte. Foto auteur : Michiel Hendryckx Vormgeving binnenwerk: Adriaan de Jonge Druk: Pantheon Drukkers, Velsen Noord		Amsterdam: De Bezige Bij. -48p. Afmetingen: 20.10 x 12.50 (ingenaaid – zachte kaft) Juni 2013: 1ste druk Oktober 2013: 2de druk
2013	Ook daar valt het licht. (poëzie – bibliofiele uitgaven) Gedichten: Myriam Van hee Met suite van 4 etsen door Jean-Marie Bytebier Naast deze bibliofiele uitgave verscheen ook een commerciële versie bij De Bezige Bij. Het gedicht Brieven uit het noorden verscheen eerder in een feestbundel voor de zestigste verjaardag van Leonard Nolens		Gent: Ergo Pers. Colofon: Ergo Pers stond in voor ontwerp en afwerking, Henri Hemelsoet drukte de etsen. Oplage: 26 exemplaren, Arabisch genummerd van 1 tot 26. Daarnaast werden 6 exemplaren gereserveerd voor de medewerkers, geletterd van A tot F, en werden 12 exemplaren voorbehouden aan de kunstenaars, Romeins genummerd van I tot XII. Bij elk boek hoort een suite met vier door Jean-Marie Bytebier getekende en genummerde etsen. Elk boek werd in het colofon gesigneerd door de dichter en de kunstenaar.
2017	Als werden wij ergens ontboden. (poëzie) Omslagontwerp: Brigitte Slangen. Foto omslag: Bregje Provo. Foto auteur: Michiel Hendryckx. Vormgeving binnenwerk: Adriaan de Jonge. Deeltitels: Een maand aan het meer; Een kleine vallei; Tussen wal en schip; Een weekendtrein naar Volchovstroj; Lente in Käsmu.		Amsterdam: De Bezige Bij. -72p. Afmetingen: 20 x 12.50 (ingenaaid – zachte kaft) Druk: Pantheon drukkers, Velsen-Noord

 

B. Vertalingen door Miriam Van hee

Jaar	Titels	Fotogalerij	Uitgeverij 1ste druk
1981	En de nacht beloofd geen dageraad. (Russische poëzie in vertaling) Oorspronkelijke auteur: Anna ACHMATOVA Omslag Miek Mets Omslag naar ‘Die avondklokken’ (1892) van Isaak Levitan. 1982: tweede, herziene en vermeerderde druk		Gent: Masereelfonds. -47p. Reeks: Poëziereeks (Masereelfonds) Afmetingen: 20 x 12.50 (ingenaaid – geïllustreerde stofomslag) Druk: Goff, Gent Zetwerk: Kris Pion
1986	Zwarte aarde. (Russische poëzie in vertaling) Oorspronkelijke auteur: OSIP MANDELSTAM Vertaald door Myriam Van hee en Peter Van Everbroek Het omslagontwerp werd vervaardigd door Dooreman		Leuven: Kritak. -134p. Reeks: Kritak klassiek nr 4 Afmetingen:20.40 x 12.40 (ingenaaid) Colofon: ‘Zwarte aarde’ van Osip Mandelstam, in de vertaling van Miriam Van hee en Peter van Everbroek, werd gezet uit de Bembo en gedrukt door Snoeck-Ducaju en Zn. , Gent.
1988	De voelhorens van de aarde. (Russische poëzie in vertaling) Oorspronkelijke auteur: Vjatsjeslav KOEPRIJANOV		Leiden: De Lantaarn, 1988 – 31 p. Reeks: De lantaarn nr 53 Leiden: De Slavische Stichting. Reeks: Kleine Slavische bibliotheek nr 1 Afmetingen:20.50 x 12.80 (geniet – met flappen)
1989	Zaoem. (Russische poëzie invertaling) Oorspronkelijke auteur: Velimir CHLEBNIKOV. In een vertaling van Jan H. Mysjkin en Miriam Van hee Een keuze uit het werk van de Russische experimentele dichter (1885-1922). Het omslagontwerp werd vervaardigd door Dooreman; De omslagtekening is van Vladimir Majakovski, gemaakt in 1913.		Leuven: Kritak. -94p. Reeks: : Kritak klassiek : klassiek geworden teksten in een moderne vertaling / redactie : Paul Claes en Mon Nys ; vol 9 Afmetingen: 20.50 x 12.50 (ingenaaid) Colofon: Zaoum van Velimir Chlebnikov, in de vertaling van Jan H. Mysjkin en Miriam Van hee, werd gezet uit de Bembo en gedrukt door Groenevelt bv, Landgraaf
2000	Na een nacht tussen de paarden  (Zweedse poëzie in vertaling) Oorspronkelijke auteur: Tua FORSTRÖM Oorspronkelijke titel: Efter att ha tillbringat en natt bland hästar. Vertaald uit het Zweeds door Lisette Keustermans en Miriam Van hee		Leuven: Uitgeverij P. -46p. Afmetingen: 24 x 17 (ingenaaid – met flappen)
2006	De taal vervoert de dichter heel ver weg: vijf hedendaagse Russische dichters. (anthologie) Gedichten in het Russisch en het Nederlands Naar aanleiding van het Festival Europalia, dat in 2005 in het teken van Rusland stond, bezorgde het Gents Collectief van Poëzievertalers, aangevuld met Maarten Bogaert, Lut De Block en Miriam Van hee, een bloemlezing uit het werk van vijf Russische dichters: Dmitri Prigov, Olga Sedakova, Jevgeni Boenimovitsj, Jelena Fanajlova en Vera Pavlova		Gent: Poëziecentrum. -96p.

 

C.  Vertalingen van het werk van Miriam Van hee

AFRIKAANS

• 2011:  In plaas van die stilte. ’n Keuse uit die gedigte van Miriam Van hee Afrikaans / vert. uit het Nederlands door Daniel Hugo. Pretoria: Protea Boekhuis. Poëzie, paperback. Bloemlezing.
  Nota: Met 55 gedichten biedt de tweetalige uitgave In plaas van die stilte een mooi overzicht van Van hee’s poëzie. Hugo koos uit alle acht bundels, waarbij hij het accent legde op achter de bergen en de bramenpluk.

BULGAARS

• 2017:. [(Verzameling gedichten)]. Bulgaars / vert. uit het Nederlands door n.n.. Sofia: DA Poetry, sinds januari 2017 Poëzie, Bloemlezing.
• 2018:  [Tam săščo pada svetlina]. Bulgaars / vert. uit het Nederlands door Boriana Katzarska. Sofia: DA Poetry, 2018. Poëzie, paperback. Bloemlezing: bevat een keuze uit Het verband tussen de dagen; De bramenpluk; Buitenland; Ook daar valt het licht.

DUITS

• 2006:. Der Zusammenhang zwischen den Tagen. Gedichte Duits / vert. uit het Nederlands door Gregor Seferens. Wien: Korrespondenzen. Poëzie, gebonden. Bloemlezing uit: Het verband tussen dagen: gedichten 1978-1996 (1998). Nederlandse en Duitse tekst.

ENGELS

• 1998:  Poetry Engels / vert. uit het Nederlands door Kendall Dunkelberg.  In: Osiris, nr. 47, 28-31. Poëzie, Bloemlezing.  Nederlandse en Engelse tekst.
• 2002:  Poetry Engels / vert. uit het Nederlands door Kendall Dunkelberg. In : Osiris, nr. 54, 40-45. Poëzie, Bloemlezing
• 2003: Poetry. Engels / vert. uit het Nederlands door Judith Wilkinson. In: International Poetry Review, vol. 29 nr. 1, p. 64-69. Poëzie, Bloemlezing.
• 2003:  Poetry. Engels / vert. uit het Nederlands door Judith Wilkinson. In: Poetry Salzburg Review, nr. 5, p. 74-77. Poëzie, Bloemlezing.
• 2003:  Evening in Dún Laoghaire. Engels / vert. uit het Nederlands door Judith Wilkinson. In: Poetry Ireland Review, nr. 77, 56-58. Poëzie,  Oorspronkelijke titel: ‘Avond in Dún Laoghaire’ (= cyclus uit De Bramenpluk, 2002)
• 2005: Evening in Dún Laoghaire. Engels / vert. uit het Nederlands door Miriam Van hee. 2005. In : Other Words, Poëzie, Oorspronkelijke titel: ‘Avond in Dún Laoghaire’. (= cyclus uit De Bramenpluk, 2002)
• 2007: Instead of silence. Selected poems Engels / vert. uit het Nederlands door Judith Wilkinson. Nottingham: Shoestring Press. Poëzie, paperback. Bloemlezing. -74p.
  Nota: De populaire poëzieclub Poetry Book Society heeft deze eerste Engelse bloemlezing van haar werk, ‘Instead of Silence’, het label ‘Recommended Translation’ meegegeven.
• 2008: Poems, Engels / vertaling uit het Nederlands door Judith Wilkinson. Rotterdam: Poetry International (Overdruk uit: 39e Poetry International festival). Bloemlezing. Nederlandse tekst met Engelse vertaling. -32p.

FRANS

• 1988:  [Il est certes incompréhensible]; La fenêtre de la datcha; [C’est ainsi qu’elle Frans / vert. uit het Nederlands door Frans de Haes. In : Septentrion: revue de culture néerlandaise, jrg.17 (1988) nr.4, p.17-20. Poëzie, Bloemlezing uit: Het karige maal (1978); Binnenkamers en andere gedichten (1980); Ingesneeuwd (1984); Winterhard (1988). Nederlandse en Franse tekst.
• 2000: Le lien entre les jours Frans / vert. uit het Nederlands door Étienne Reunis. Bordeaux, Pantin, Paris: Le Castor Astral (Escales du Nord, Bibliothèque flamande édition bilingue). Poëzie, paperback. Oorspronkelijke titel: Het verband tussen de dagen: gedichten 1978-1996 (1998). Nederlandse en Franse tekst.-117p.
• 2006:. La cueillette des mûres. Poèmes Frans / vert. uit het Nederlands door Philippe Noble. Bordeaux, Pantin, Paris: Le Castor Astral, (Escales du Nord). Poëzie, paperback. Oorspronkelijke titel: De bramenpluk. Amsterdam: De Bezige Bij, 2002. Nederlandse en Franse tekst. -125p. Bekroond met de Europese poëzieprijs ‘Poesias’

HONGAARS

• 2001:  Versei Hongaars / vert. uit het Nederlands door János Lackfi.  In: Nagyvilág, jr.46 (2001), nr.2,, p.190-192. Poëzie. Blomelezing: vertaling van vijf gedichten.

ITALIAANS

• 2006: Quattordici poesie. Italiaans / vert. uit het Nederlands door Giorgio Faggin. Faenza: Mobydick / Tratti, . In: Tratti, jrg. 22 (2006), nr. 72, p.52-63. Poëzie, paperback. Bloemlezing: Vertaling van 13 gedichten. Nederlandse en Italiaanse tekst.

LITOUWS

• 2004:  Gervuogiu skynimas. Litouws / vert. uit het Nederlands door Antanas Gailius. Vilnius: Aidai, 2004 (Aidai poezija). Poëzie, paperback. Oorspronkelijke titel:  De bramenpluk. Amsterdam: De Bezige Bij, 2002.

POOLS

• 1992:  Komunikacja miesjka. Pools / vert. uit het Nederlands door Jerzy Koch. Klodzko: Witryn Artystów, 1992. Poëzie, Bloemlezing uit het werk.
• 2020: . (Een keuze uit het werk 1992-2018). Pools / vert. uit het Nederlands door Jerzy Koch. Kraków: Festiwal Milosza, sinds juni 2019, verschijnt juni 2020. Poëzie. Bloemlezing uit het werk.

RUSSISCH

• 2009:  [Drugaja strana: stichotvorenija] Russisch / vert. uit het Nederlands door Dimitri Silvestrov. Moskva: Letny Sad. Poëzie, gebonden. Bloemlezing uit de bundels Het verband tussen de dagen (1998); De bramenpluk (2002); Buitenland (2007). Inl. Dimitri Silvestrov. Nederlandse en Russische tekst.

SPAANS

• 2008:  País al Fondo = Achterland Spaans / vert. uit het Nederlands door Stefaan van den Bremt. México City: El Tucán de Virginia. Vertaald i.s.m. Marco Antonio Campos. Poëzie, paperback. Bloemlezing uit de bundels: Het karige maal (1978); Binnenskamers (1980); Ingesneeuwd (1984); Winterhard (1988); Reisgeld (1992); Achter de bergen (1996); De bramenpluk (2002); Buitenland (2007). Nederlandse en Spaanse tekst. Inleiding: Yves T’Sjoen.

ZWEEDS

• 2001:  Och vi for förbi. Zweeds / vert. uit het Nederlands door Lisette Keustermans, Eva Runefelt. Lund: Ellerströms  (Lågland; 8). Poëzie, paperback. Bloemlezing.
• 2019:  Insjöar utland. Zweeds / vert. uit het Nederlands door Lisette Keustermans, Eva Runefelt. Uppsala: Bokförlaget Edda (Gröna Serien). Poëzie, paperback. Bloemlezing uit de bundels: Buitenland (2007); Ook daar valt het licht (2013). Nawoord Anne Marie Musschoot

 

SMAAKMAKER

 

Avond in Dun Laoghaire

1.

de dame uit letland vertelde

hoe de volkeren terechtkwamen:

de finnen duwden de lappen

gestaag naar het noorden

 

en de pruisen waren zo strijdlustig,

moet je horen, dat ze allemaal

op hun veroveringstochten

gesneuveld zijn

 

waarom zijn er zo weinig

grappige gedichten, verzuchtte

de dame uit letland, ze wenkte de ober

en vroeg om meer whiskey, dan

keek ze naar buiten en zei

dat er niemand meer was

die nog pruisisch sprak

 

 

2.

de zee en de lucht waren in elkaar

overgevloeid, aan de vuurtorens

was nog te zien waar de horizon lag

ze wenkten, niet als een vader of als

een vriend, ze wenkten vanuit

het eeuwige leven, de vrijheid

van komen en gaan

 

ten slotte waren alleen nog

de palmen te zien in het licht

dat uit de hotelkamers kwam

en verder weg was het klappen

te horen van touwen tegen de masten

 

voor alles bestaat een decor

voor het weerzien, het afscheid

en voor het wachten

 

 

3.

de wereld is groot, zei

de dame uit letland,

europa, amerika, mijn vader

kwam om in siberïe

 

wij spreken de oudste taal

van europa, wij zijn met weinigen

daarom praten we veel,

men zou zich de mond

moeten wassen met zeep,

zei mijn moeder, waar

is nu mijn moeder, waarom

kan ik niet zwijgen, waarom

kan ik niet huilen?

 

het leven is lang, zei de dame

uit letland en er is niemand

die met me wil ruilen

 

 

4.

van waar ik zat zag ik

een eiland liggen waar

de zon op scheen, af en toe

zoals op mij, beneden

maakten meeuwen hun geluiden

klagend, druk en zenuwachtig :

ze waren thuis

 

het eiland kleurde donker,

grijs en dan weer hevig groen

alsof het bloosde en ik begreep

dat ooit de zon aanbeden werd

het leek alsof je aandacht

van haar kreeg, ook

als je helemaal alleen was

©  Miriam Van hee & De Bezige Bij.

Uit: De bramenpluk,  De Bezige Bij, Amsterdam 2002

Le mistral

welke naam de wind ook heeft
hij is mannelijk in alle talen
of liever jongensachtig
overal blaast hij jurken bol
rukt hij aan wasgoed
en slaat verwoed en wispelturig
de bladen om van boeken
en van kranten

 

waar het niet waait
vallen geen bladeren
en maakt niemand bewegingen
zoals jij nu met je hand
door je haar zo sierlijk
en vergeefs

De bramenpluk, Miriam Van hee, De Bezige Bij