home | Inloggen
Aantal schrijvers: 594 | Aantal boeken:

19.538

 

 

Simons Ida

Maakt deel uit van:

IDA SIMONS

Antwerpen, 11 maart 1911 – Scheveningen , 27 juni 1960

Concertpianiste en schrijfster.

Ida Simons debuteerde met gedichten onder het pseudoniem Clara Serena van Berchem.

BIOGRAFIE

11 maart 1911: Als Ida Rosenheimer te Antwerpen geboren, als eerste en enige kind in een gegoede joodse koopmansfamilie.

  • Dochter van Moritz (Maurits) Rosenheimer (1875-1936), een koopman van Duitse afkomst en Constance Vecht (1886-1963), van Nederlandse origine, maar in Londen geboren. Zo groeide Ida op in een omgeving waar Vlaams, Duits, Engels, Nederlands en Jiddisch werd gesproken.

1914-1918: Toen alle Duitsers in augustus 1914 België moesten verlaten, reisden de Rosenheimers via Engeland naar Nederland, waar ze woonden in Scheveningen en Den Haag. Op 14 juli 1921 kregen ze de Nederlandse nationaliteit.

Antwerpen bleef echter een soort thuishaven waar nog familie woonde en waarbij de Simonsen altijd konden logeren.

1922 – 1923: Verhuisden naar Berlijn, waar Ida’s vader zaken wilde doen. Na een paar maanden kwamen ze weer terug naar Nederland, waarschijnlijk vanwege de sterke inflatie in Duitsland.

Pianospelen was Ida’s leven. Ze studeerde bij Paul Frenkel in Nederland, bij Jan Smeterlin in Londen en bij Paul Loyonnet in Parijs.

1930: Niet toevallig was natuurlijk dat Ida op 19-jarige leeftijd in de Cercle Musical Juif te Antwerpen debuteerde als concertpianiste.

  • Haar ster als pianiste steeg snel, onder grote bijval trad ze op het Kurhaus te Scheveningen. Ze gaf concerten in Brighton en Hastings waarbij de recensenten haar ‘musical taste, combined with technical perfection’ roemden. In Nederland heeft ze met alle toenmalige symfonieorkesten gespeeld, ook met het Concertgebouworkest o.l.v. Bruno Walter.

1 januari 1933: Trouwde met de jurist met Dagobert (David) Simons (1904-1998), destijds ambtenaar Provinciale Griffie in Den Haag en vanaf 1936 directeur van het Bureau Verificatie bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Ze kregen één zoon: Carel Arthur, roepnaam Jan (1937-2009). Als pianiste bleef Ida optreden onder de naam Rosenheimer.

1940-1945

  • 1941: Ida’s echtgenoot raakte zijn baan bij de VNG kwijt. Hij werd leraar boekhouden en handelswetenschappen op het Joods Lyceum in Den Haag.
  • 1942: Een jaar later kwamen de namen van de familie Simons op de lijst-Frederiks, een lijst van ‘verdienstelijke Joodse Nederlanders’ die onder goedkeuring van de Duitsers was opgesteld door secretaris-generaal K.J. Frederiks. Hun plaats op de lijst dankte het gezin Simons aan David, die vanwege zijn vroegere werk contacten had met Frederiks. Door zijn bemiddeling kwamen relatief veel docenten van het Joods Lyceum op de lijst.
  • December 1942: Met haar man en kind werd Ida Simons in december 1942 geïnterneerd op Kasteel de Schaffelaar in Barneveld. Daar werden muziekavonden georganiseerd, onder meer met musici die in het nabijgelegen Huize de Biezen waren geïnterneerd, zoals de violist Sam Swaap.
  • 1943: Vanuit De Schaffelaar en De Biezen werd de hele ‘Barneveldgroep’ in 1943 op transport naar kamp Westerbork gestuurd. Daar was geruime tijd een voltallig symfonieorkest actief en werden ook kamermuziekconcerten gegeven. Rosenheimer soleerde er in het orkest en musiceerde er onder anderen met violist Herman Leydensdorff.
  • Juli 1944: Werkte mee aan de laatste uitvoering: een kamermuziekavond. Op 3 augustus van dat jaar werden alle culturele activiteiten verboden.
  • September 1944: Volgde deportatie naar Theresienstadt. Hier stonden de kamermuziekconcerten in hoog aanzien. Rosenheimer musiceerde er met de eerdergenoemde Leydensdorff en Swaap, en verder met Siegfried de Boer en Sam Tromp.
  • 5 februari 1945: Een groep van ongeveer 1200 joden uit Theresienstadt werd vrijgelaten en naar Zwitserland gebracht. Onder hen was het gezin Simons. Het was een door Reichsführer Heinrich Himmler georganiseerde ruil van gevangenen voor materieel. Zo’n ruil is maar één keer voorgekomen, Hitler verbood Himmler verdere transporten. Niet voor niets noemde Ida Simons dit ‘het groote wonder’.

Zomer 1945 : Na een herstelperiode in Zwitserland kwamen Ida, David en Jan in het bevrijde Nederland terug, waar David een carrière doorliep als advocaat en hoogleraar. Hij zou nog mede aan de basis staan van de grote Nederlandse grondwetsherziening in 1983.

1945-1953: Ida Simons-Rosenheimer trad nog een korte periode op als concertpianiste.

  • Op 20 november 1945 gaf ze samen met violist Sam Swaap het eerste naoorlogse concert in Diligentia en een maand later in Rotterdam in museum Boymans.
  • Ter gelegenheid van het Chanoekafeest trad ze in 1946 en 1947 op met Swaap en andere Joodse musici.
  • Met haar optredens stopte ze na een tournee door Amerika in 1953.

1946: Debuteerde met de dichtbundel Wrange oogst, waarin ze haar oorlogservaringen verwerkte. De bundel werd nauwelijks opgemerkt.

De bundel werd opgedragen aan de vrouwen en kinderen van drie oorlogsslachtoffers:  Paul Denekamp gesneuveld 4 mei 1940 – Remmert van Tijen Kapitein ter Zee, gestorven 4 juni 1942 in Kamp Neurenberg en Jan Carmiggelt gestorven op 26 september 1943 in  Kamp Vucht. De opbrengst van de bundel werd ter beschikking gesteld van het Nederlandse Rode Kruis.

In de bundel verwoordt Simons hartverscheurend haar gemis en haar ontreddering. Luister naar ‘De moeilijke regel’

Ach help mij, Heer. Schenk mij de weelde van ’t vergeven.
Ik ben ’t zoo dood’lijk moe, al wrokkend voort te leven.
Zou ik nooit meer mild zijn, is ’t reeds te laat ?
Dan, doe het stil zijn, Heer, dit hart vol haat.

Want vreezen doe ik, Heer, al zou na meen!ge bede
Uw rust genadig dalen over mij, en vrede,
Dat ‘k nimmer zeggen zal, na deze jaren:
‘Vergeef Heer, ik vergaf mijn schuldenaren.’

1956: Debuteerde onder het pseudoniem C[lara] S[erena] van Berchem bij uitgeverij A.A.M. Stols met de novellenbundel Slijk en Sterren. De twee hierin gebundelde verhalen hebben allebei een overlevingsstrategie als thema. Ook dit boek kreeg weinig aandacht in de pers.

  • Het verhaal In memoriam Mizzi uit deze bundel werd in 2014 door uitgeverij Cossee te Amsterdam apart heruitgegeven.

1959: Vier jaar later volgde de autobiografische roman Een dwaze maagd.

  • Deze roman baarde wel opzien, groot opzien zelfs. Net als in Slijk en sterren is ‘overleven’ een thema in deze roman.
  • Simons’ stijl werd geroemd, met name vanwege de combinatie van haar geestige, licht cynische toon met een inhoud vol droefheid en diepgang. Zelf schreef Simons hierover in een gedicht (gepubliceerd in Ter herinnering aan Ida Simons-Rosenheimer): ‘humor is […] de kleurige lap die een wond moet bedekken’. Recensenten plaatsten haar in de traditie van Nescio en Elsschot en haar toon en aandacht voor het menselijk tekort doen denken aan het werk van Marnix Gijsen, met wie Simons bevriend was.
  • Gijsens boek Lucinda en de lotuseters is aan Ida Simons opgedragen.
  • In de periode tot 1989 volgden vijf herdrukken van Een dwaze maagd, en in 1962 verscheen een Duitse vertaling. Simons las zo nu en dan voor uit eigen werk, maar leidde verder een teruggetrokken leven.

Het is vreemd dat zij zolang totaal vergeten lijkt te zijn geweest en zelfs die eerbiedwaardige Encyclopedie van de Wereldliteratuur niet haalde.

27 juni 1960: Ze overleed heel onverwacht in haar huis in Den Haag. Vanuit haar huis aan de Haagse Johan van Oldenbarneveltlaan (nr. 114) werd ze ‘volgens haar wens […] in alle stilte’ begraven op de joodse begraafplaats aan de Oude Scheveningseweg.

EPILOOG

1961: Postuum verscheen nog haar tweede, onvoltooide roman onder de titel Als water in de woestijn. Herdruk in 1966;

2014: Heuse revival van haar werk.

  • Van ‘Een dwaze maagd’ verscheen een heruitgave de Amsterdamse uitgever Cossee. Het boek stond zelfs enkele weken in de bestsellerslijst.
  • Sinds deze herontdekking zijn vertaalrechten van de roman verkocht aan meer dan twintig landen, waaronder Duitsland, Armenië, Frankrijk, Israël, Engeland, Noorwegen en Brazilië.

2015: Eveneens bij Cossee verscheen de novelle In memoriam Mizzi , één van de twee novellen die eerder gepubliceerd werden in de bundel Slijk en Sterren uit 1956.

 

MEER OVER IDA SIMONS

  • Pierre H. Dubois en Marnix Gijsen, ‘Ter herinnering aan Ida Simons-Rosenheimer’ (1960)
  • Een bijdrage over Ida Simons in ‘Kritisch lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945’ door Marianne Vogel (februari 1997)
  • Maarten ’t Hart, 1 hoofdstuk: ‘Ida Simons, schrijfster, 1911-1960, Literair hoogtepunt’ in ‘Onbekende vaderlanders. Over minder bekende helden & schurken uit de Nederlandse geschiedenis’, samengesteld door Frank Dam (2009)
  • Mieke Tillema werkt aan een biografie van Ida Simons.

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Website

BIBLIOGRAFIE

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

  • Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience –Antwerpen.
  • Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klik op de foto

Chronologisch overzicht

Jaar Titel Fotogalerij Uitgeverij 1ste druk
1946 Wrange oogst, 1940-1945 (poëzie)

Onder de naam IDA SIMONS-ROSENHEIMER
 
Simons ida 1
Simons Ida 2 ‘s-Gravenhage,: N.V. Haga . – 21p.

Afmetingen: 23.00 x 17.50 (gebonden – Halflinnen band  – gemarmerd karton)
Gedrukt door de N.V. Drukkerij Mouton & Co.
 Gedrukt in beperkte oplage.
Colofon: Voor de vrouwen en kinderen van Dr. Is. Paul J. Denekamp gesneuveld 4 mei 1940 – Remmert van Tijen Kapitein ter Zee gestorven 4 juni 1942 Kamp Neurenberg – Drs. Jan S. Carmiggelt gestorven 26 september 1943 Kamp Vucht.
1956 Slijk en sterren: twee novellen (novellen)

Onder pseudoniem C.S.VAN BERCHEM.
Bevat: In memoriam Mizzi en Overmacht.
‘s-Gravenhage: : A.A.M. Stols, J.P.Barth . -55p.

Reeks: Atlantis-reeks vol. 11
1959 Een dwaze maagd. (roman)

5 herdrukken tot 1989.
1962: Vertaald in het Duits als ‘Sie Stunde vor Mitternacht. Roman einer törichten Jungfrau’.
2014: 2de uitgave bij Cossee te Amsterdam.
2015: Vertaald in het Italiaans als Una vergine sciocca; door Laura Pignatti, Milano : Rizzoli, 2015.
2016: vertaald in het Frans als Une heure avant minuit door Mireille Cohendy. gepubliceerd door uitgeverij Belfond in Parijs.
2018: De Franse vertaling krijgt de 2-jaarlijkse Prix des Phares als beste vertaling van een Nederlandstalig werk in het Frans
Simons Ida 6 ‘s-Gravenhage: A.A.M. Stols, J.P.Barth. -199p.

Reeks: De Blauwe Distel
 
  Mireille Cohendy & Franse Cover
POSTUME UITGAVEN
1960 Ter herinnering aan Ida Simons-Rosenheimer.

Bevat het Engelstalige gedicht: Fantaisie-Inpromptu, en het verhaal: Het gelukkige paar, beide geschreven door Ida Simons
‘s-Gravenhage: A.A.M. Stols, – 24 p., [3] bl. pl, foto’s, facs. autogr.
1961 Als water in de woestijn: fragmenten en verhalen.

Met een inleiding van Pierre H. Dubois.
1966: 2de uitgave bij Nijgh & Van Ditmar, ‘s-Gravenhage-Rotterdam in de reeks Nieuwe Nijgh boeken ; 35 – XIX, 221p.
2016: 3de uitgave bij Uitgeverij Cossee BV te Amsterdam – 224p.
Simons Ida 5 ‘s-Gravenhage: A.A.M. Stols, J.P.Barth . -222p.
2014 Een dwaze maagd. (roman)

Heruitgave van 1959 bij A.A.M. Stols  te ’s Gravenhage.
Omslagbeeld: Valentin Serov, Meisje met de perziken.
Foto auteur: © erven Simons
Omslag: Irwan Droog/ Uitgeverij Cossee.
Typografie binnenwerk: Perfect Service, Schoonhoven.
Met een uitgebreid nawoord van Mieke Tillema, die een biografie van Ida Simons voorbereidt
Amsterdam: Uitgeverij Cossee BV. -206p.

Afmetingen: 20 x 12 (gebonden – harde kartonnen kaft met stofomslag)
Druk: Ten Brink, Meppel.

2015 In memoriam Mizzi. (novelle)

Heruitgave van één van de twee novellen uit ‘Slijk en Sterren’
Met een nawoord van Eva Cossee.
Bevat: In memoriam Mimi (pp 7-31); Nawoord (pp 35-59).
Het boekje bevat tevens enkele foto’s van de auteur en haar gezin, tekeningen uit Westerbork en Theresienstadt, documenten uit de bezettingstijd.
Omslagbeeld: Marie Laurencin, portret van een jongen met een hond, 1949.
Omslag: Irwan Droog/Uitgeverij Cossee.
Typografie binnenwerk: Perfect Service, Schoonhoven
 Simons Ida 4 Amsterdam: Uitgeverij Cossee BV. -65p.

Afmetingen: 19 x 11.50 (gebonden – harde linnen kaft met stofomslag)
Druk: Ten Brink Meppel.
2016 Als water in de woestijn. (romanfragmenten en korte verhalen)

Met een inleiding van Pierre H. Dubois en een nawoord van Annelies Verbeke.
Auteursfoto: Privécollectie
Omslagbeeld: Marie Laurencin, ‘Groep van kunstenaars.
Omslag: Irwan Droog/Uitgeverij Cossee
Typografie binnenwerk: Perfect Service, Schoonhoven.
Amsterdam: Uitgeverij Cossee BV. -224p.

Afmetingen: 20 x 12.50 (gebonden – harde kaft met stofomslag)
Druk: Ten Brink, Meppel