Maakt deel uit van: Neo-experimenteel rond het tijdschrift ‘Morgen’ & ‘Impuls’

Marcel OBIAK

Buvingen 1936

Dubbeltalent: schilder en dichter

Pseudoniem voor Marcel Debroey

 

BIOGRAFIE

2 april 1936: Geboren te Buvingen, deelgemeente van de gemeente Gingelom, in de provincie Limburg.

Hij studeerde aan het Provinciaal Hoger Instituut voor Kunstonderwijs te Hasselt

1959: Debuteert met de bundel Kontrasten.

• Zijn vroege werk krijgt ruime en welwillende belangstelling van de critici. Zijn debuut Kontrasten is druk besproken en goed bevonden voor de Provinciale Prijs van Limburg voor Letterkunde. Hij valt ook in 1961 in de prijzen: hij verwerft de Hendrik van Veldekeprijs.  Met Kontrasten komt hij in februari 1961 zelfs op televisie, in het boekenprogramma van Jan Walravens: Vergeet niet te lezen.

• Nog voor de publicatie van deze bundel verschijnt in De Tafelronde (dec 1958) de cyclus ‘Rendez vous met de stilte’. Het zijn 9 gedichten die zijn opgedragen aan de Weense componist Anton von Webern. Deze zijn niet in de bundel Kontrasten opgenomen.

1962 tot 1998: Leraar aan het Provinciaal Hoger Instituut voor Kunstonderwijs te Hasselt.

1966: Het spraakmakende en baanbrekende essay Pijn en puin verdwenen, jonge Vlaamse estetische poëzie. Bloemlezing samengesteld door Werner Cranshoff (Marnix Pocket nr 37, Manteau), brengt 5 van zijn gedichten: The house of the rising sun (uit: Myrionama), Wanneer ik tel en Sierra de guadelupe (beiden uit: Het Nieuw Tweemaandelijks tijdschrift nr 2, 1964), O dit vuur en De schitterende overlevering ( beiden ongepubliceerd).

Hij is achtereenvolgens redactielid van De Tafelronde, Impuls en Vlaanderen.

1971: Vertaalt Barbey d’Aurevilly ‘Een goddeloze maaltijd’.

1973 tot 1977: Lid van het Comité voor de Vlaamse Poëziedagen.

1986: Schrijft een essay over Bruegels Dulle Griet onder de titel: Reprobus en Dulle Griet. Een nieuwe titel voor het meesterwerk.

Gedichten van hem werden opgenomen in een twaalftal bloemlezingen.

2008: Publicatie van zijn zesde dichtbundel Een eeuwig eind.

• De titel Een eeuwig eind geldt zowel voor het eerste deel, als voor het geheel van de bundel.
  Van Dale noemt een zaak waaraan geen einde schijnt te komen “een eeuwig eind”.
  De dichter leidt de lezer naar een schijnbaar eeuwigdurend en nog onbereisd gebied. Maar de doodsgedachte kruidt het extatische beleven.
• Het tweede deel herinnert aan het lectisternium, het godenmaal in het Antieke Rome, waarbij de goden in de vorm van poppen op rustbedden (lectus) aanlagen (sternere), wanneer er rampen dreigden.
• Het derde deel is gewijd aan Vincent van Gogh. Het is zowel lyrisch als verhalend: de ik-vorm is aan Van Gogh zelf voorbehouden, maar tegelijk wordt een reeks makkelijk herkenbare schilderijen geanalyseerd. De tragische gang naar de waanzin wordt chronologisch opgeroepen.

2015: Een zevende dichtbundel Ruimtewerking wordt door uitgegeven door het Poëziecentrum te Gent.

• Ruimtewerking – een term uit de schilderkunst – refereert aan perspectief en diepte. De schilderkunst speelt dan ook een belangrijke rol in deze nieuwe bundel van Marcel Obiak (Buvingen, 1936). En deze wordt vanuit alle perspectieven benaderd – geografisch zowel als intrinsiek. Daarnaast speelt ook de muziek een rol, maar niet meer zo overheersend als in de vroege bundel Myriorama.

 

BEKRONINGEN

• 1960: Prijs van de Provincie Limburg voor zijn debuut Kontrasten
• 1961: Hendrik van Veldeke-prijs voor Kontrasten

 

SMAAKMAKER

Balladen

IV

de herfstkleuren ruiteren tussendoor arlekijnfacetten

tussendoor der eiken slotrust schalt ruitersrood alzo

laat heffen mijn woorden aan de grafstenen der stilte

hier liggen begraven al mijn arlekijnen en zomerzotten

trek daarom de mist niet toe mijn lachspieren bevroren

deze pijn is glad als het snijvlak van gevelde eiken

maar wie kan naar jaarringen staren zonder heimwee

 

en gindse sprokkelvrouw weet zij nog haar voorjaar

haar vagina een uitroepteken in de blauwe morgen

en gindse sakkerkloot weet hij nog die lichtvinnen

vreugde tussen zijn vingers bij de eerste omhelzing

Uit: Kontrasten. Drongen 1959 Colibrant.

 

BEN JE ZONNIG

ben je zonnig als pinocchio
met een pollepel waterverf
over de wipneus en pikkedillen
dans dan met wimpels hoera

als de tijd speelziek naar
zijn versleten staart hapt
ontsteel hem dan een leven
kinderhandjes lukt dat wel

de dag dat weemoed je neusje nijpt
en ik je zie kijken naar een meeuw
dan zal ik jou vertellen pinocchio
over die droom waarheen wij leven

in tijden dat opgezette dieren spreken
en de zon haar nagels knipt in akwaria
zul je muziek proeven aan de handenteil
van doornroosje op de rand van haar bed

Onuitgegeven – geciteerd door Ria Scarphout in Prosit Proza Poëzie 143p

BIBLIOGRAFIE

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

• Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
• Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
• POËZIECENTRUM VZW – Gent

Chronologisch overzicht

Jaar	Titel	Fotogalerij	Uitgeverij 1ste druk
1959	Kontrasten. (dichtbundel)		Drongen: Uitgaven Colibrant. -62p. Afmetingen: 15.50 x 11.50 (paperback) Colofon: Deze eerste bundel van Marcel Obiak werd in opdracht van Uitgaven-Colibrant/Drongen gedrukt op de persen van Drukkerij Erasmus Ledeberg/Gent, op houtvrij editiepapier en gezet in de Garamont-letter corps 10. De oplage bedraagt 300 genummerde exemplaren. Dit is nr 292. December 1959
1962	Myriorama. (dichtbundel)		Drongen: Uitgaven Colibrant. Afmetingen: 21.30 x 21.20 (ingenaaid) Colofon: Deze tweede bundel van Marcel Obiak, bekroond met de Prijs van de Provincie Limburg 1960 en Hendrik van Veldeke-prijs 1961, werd in opdracht van Uitgaven-Colibrant/Drongen gedrukt op de persen van Drukkerij Erasmus Ledeberg/Gent, op houtvrij editiepapier en gezet in de Gill-letter corps 10. De oplage bedraagt 300 genummerde exemplaren. Dit is nr 109.
1969	Fazen. (dichtbundel)		Deurle: Uitgaven Colibrant. -64p. Afmetingen: 21.60 x 16.30 (ingenaaid – licht kartonnen kaft met flappen) Colofon: Deze bundel van Marcel Obiak, werd in opdracht van UITGAVEN-COLIBRANT Deurle gedrukt op de persen van Drukkerij Erasmus Ledeberg-Gent, op houtvrij editiepapier en gezet uit de French Round Face-letter 11 punt. FAZEN verscheen in de herfst van het jaar 1969 naar een lay-out van de auteur in een beperkte en genummerde oplage waarvan dit exemplaar is het nummer 316.
1971	Een goddeloze maaltijd. Oorspronkelijke titel: A un diner d’athées. Oorspronkelijke auteur: Barbey d’Aurevilly, J. Vertaald door: Obiak Marcel Omslag van Patrick Conrad.		Antwerpen / Amsterdam: Het Noordnederlands Boekbedrijf. – 96p. Garenloos
1980	Suite. (dichtbundel)		Antwerpen: Pink Editions & Productions.
1986	Reprobus en Dulle Griet. Een nieuwe titel voor het meesterwerk. (essay)		Antwerpen: Transparant. 47p. met enkele zw/wit illustraties. Afmetingen: 20 x 21 (oblong)
1990	Landschap met klankbodem. (dichtbundel) Omslagontwerp: G. Dooreman		Gent: Poëziecentrum vzw. -68p. Reeks: De bladen voor de poëzie. Jrg.38, nr 1 [tweede serie] Afmetingen: 21 x 13.20 (ingenaaid –  kaft met flappen) Colofon: ‘Landschap met klankbodem’ van Marcel Obiak werd gedrukt in opdracht van het Poëziecentrum te Gent op de persen van Drukkerij Sanderus te Oudenaarde in de maand oktober 1990.
2008	Een eeuwig eind. (dichtbundel) Bevat de cycli: Een eeuwig eind; Lectisternium; Vincent Van Gogh; Notities. De integrale vormgeving en druk werd verzorgd door Karakters te Gent.		Gent: Poëziecentrum vzw. -57p. Afmetingen: 19.90 x 15 (ingenaaid) Colofon: ‘een eeuwig eind’ van Marcel Obiak werd in de maand oktober 2008 gedrukt in opdracht van het Poëziecentrum te Gent.
2015	Ruimtewerking. (dichtbundel) Ontwerp omslag: Karakters, Gent. Zetwerk en lay-out: Karakters, Gent		Gent: Poëziecentrum vzw.  – 68p. Afmetingen: 19.90 x 15 (ingenaaid)

 

Overzicht per genre

Poëzie

• Kontrasten. 1959
• Myriorama 1962
• Fazen. 1969
• Suite. 1980
• Landschap met klankbodem. 1990
• Een eeuwig eind. 2008
• Ruimtewerking. 2015

Essays en andere publicaties

• Reprobus en Dulle Griet. Een nieuwe titel voor het meesterwerk. (essay) 1986
• Een goddeloze maaltijd. (vertaling – Oorspronkelijke auteur: Barbey d’Aurevilly) 1971