Maakt deel uit van:jeugdliteratuur
COR RIA LEEMAN
Rijsbergen (Nederland) 30 april 1919 – Mechelen, 13 juli 1991
Cor Ria Leeman is een anagram van zijn voornaam (Corneel) en die van zijn echtgenote (Maria). Hij schreef ook nog onder het pseudoniem “Erico Laerman”.
Productieve schrijver zowel voor kinderen als voor volwassenen.
Van bij het begin zullen twee thematische lijnen zijn werk bepalen: de avontuurlijke lijn, waarbij westerse zwerversfiguren in exotische decors in een reeks spannende situaties terechtkomen, en een religieuze lijn, waarbij de innerlijke strijd om de bijbelse boodschap van zelfopoffering centraal staat.
Na een 33-jarige carrière als onderwijzer in de lagere school aan het Sint Gummaruscollege te Lier wordt hij in 1972 full time schrijver
BIOGRAFIE
30 april 1919: Geboren te Rijsbergen (Nederland) als Corneel Alfons Van Kuyck. Hij groeit op in Antwerpen, waar zijn vader een kruidenierszaak uitbaat.
- Een sfeervolle evocatie van zijn kindertijd schrijft hij in 1953 neer in het autobiografische De staart van Satan.
Volgt een onderwijzersopleiding aan de katholieke normaalschool in Antwerpen.
1937: Behaalt het diploma van onderwijzer aan de Katholieke Normaalschool te Antwerpen.
1938-1972: Onderwijzer aan de lagere school, verbonden aan het Sint-Gummaruscollege te Lier.
1949: Debuteert als jeugdschrijver met Erik bij de goden.
1950: Publiceert zijn eerste twee romans voor volwassenen: De lachende Civa en Beproefde levens.
- Van bij het begin zullen twee thematische lijnen zijn werk bepalen: de avontuurlijke lijn, waarbij Westerse zwerversfiguren in exotische decors in een reeks spannende situaties terechtkomen, en een religieuze lijn, waarbij de innerlijke strijd om de bijbelse boodschap van zelfopoffering centraal staat.
- De lachende Civa – en het merendeel van zijn latere verhalen voor de jeugd – behoort tot de eerste lijn.
- Beproefde levens echter, speelt zich af in een troosteloze armenwijk en brengt een altruïstische kapelaansfiguur in beeld, die zich als een heilige opoffert voor een galerij van marginale underdogs van de westerse samenleving.
1951: Schrijft zijn eerste Vlaamse Filmpje: Niet liegen, Robbetje (nr 144). Hij zal er in totaal 24 schrijven en met twee ervan de John Flandersprijs winnen ( in 1973: voor De bekroonde foto en in 1978: voor Denken aan een dode Chinees).
1958: Met een titel als De grote Heer verwijst Leeman naar een warm-menselijke God-de-vader-figuur, die in de gedaante van een oude zwarte man met zijn boodschapper Gabriël naar een klein dorp in het Afrikaanse binnenland trekt. Daar roept Mwanza Gods hulp in om de bruidsprijs voor zijn aanbeden vrouw te kunnen betalen. De grote Heer is geroerd en zegent het huwelijk persoonlijk in.
- De roman getuigt van de missionaire ideeën van toen over bijgeloof en bekering, ideeën die heden nogal extreem overkomen. Maar de roman blijft wel doorleefd, beeldrijk en sfeervol geschreven.
1970 – 1972 : Medewerker aan de serie Bengeltjes (uitgave Van In, Lier) samen met Leopold Vermeiren, Luc Blankaard, Jo Briels, Michel De Blaes en zuster Van Aaland. Het waren verantwoorde leestechnische boekjes, bestemd voor het eerste en tweede leerjaar van de basisschool.
1972: Gaat vervroegd met pensioen en wijdt zich voortaan voltijds aan het schrijverschap.
1982: In God, een Chinees neemt Leeman de draad van De grote Heer weer op en voert hij opnieuw een godsfiguur ten tonele: deze keer een oude Chinees die met zoon en dochter in de rosse buurt van een Vlaamse havenstad woont en omwille van zijn persoonlijke religieuze visie uiteindelijk het land moet verlaten.
1983: Na 10 jaar voorstudie publiceert Leeman zijn meest prestigieuze werk, de bijbelse roman Mozes, tussen God en proletariaat.
- Het is een poging om de figuur Mozes historisch te situeren en psychologisch in te vullen in een inzichtgevende, fictieve context.
- In het spoor van de exegeet Rudolf Bultman wil hij aan ‘entmythologisierung’ doen en tegelijkertijd sluit hij aan bij de hypothese die Sigmund Freud in Der Mann Moses und die monotheïstische Religion (1939) heeft uitgewerkt: Mozes als zoon van farao Ramses II die zich na een moeizame zoektocht ontpopt tot een belangrijk godsdiensthervormer en volksleider.
Hij werkte ook mee aan Zonneland, een katholiek tijdschrift voor de jeugd, en soms ook aan TOP.
Leeman was ook enkele jaren redactielid van de Bladen voor de Poëzie en hoofdredacteur van het tijdschrift Ontmoeten.
13 juli 1991: Overlijdt te Mechelen.
OVER ZIJN WERK (Bron: Wikipedia)
Als onderwijzer aan de lagere school verstond hij de kunst in zijn jeugdwerken de fantasie van de jeugd aan te spreken, onder meer in:
-
- De geheimzinnige uitvinding van Prof Das (1951)
- Wonderbaarlijke avonturen (1953)
- Jan Klaassen (1956) (hij was ook een begenadigd poppenkastspeler)
- Het geheimzinnige vliegtuig (1954)
- De grote Heer (1959)
- Sprotje. Een sprookje van de zee (1961)
Soms waren zijn verhalen een mengeling van avontuur en historische feiten, aanvankelijk op het randje van “belerend”, op de grens tussen schoolboek en leesboek, zoals in:
-
- Schatten op de zeebodem (1957)
- De Vikingen (1957)
- De aardbeving (1957)
- Maya en de blanke god (1958)
- De pesoduikers van Acapulco (1967)
- Het goud van de farao (1967)
- Het graf van Lazarus (1967)
- De goudmijn: Vlaamse pioniers bij de Indianen (1979)
Leeman schreef ook vele kortverhalen, o.a. voor de wijdverspreide Vlaamse Filmpjes.
-
- Hij won hiervoor ook in 1973 de eerste John Flandersprijs met De bekroonde foto (over de wereldberoemde persfoto van een meisje dat naakt vlucht voor de Vietnamoorlog), en nogmaals in 1978 voor Denken aan een dode Chinees.
- Samen met een derde verhaal (‘Koeien zijn heilig’) werden ze in 1982 ook in boekvorm gebundeld uitgegeven.
Als populair jeugdschrijver was hij vooral vernieuwend in het gebruik van fantastische elementen, alsook van sociale thema’s vooral in derdewereldlanden, en andere culturen. Belangrijke boeken in die zin, die hem mee een aparte status bezorgden in de Vlaamse jeugdliteratuur, zijn:
-
- Het meisje Asmin (1974)
- Planeet Epsilon (1974)
- Ik ben twee jongens (1976)
- Peter keert terug (1977)
- De vuile engel (1985) gaat over een stads tienermeisje in Latijns-Amerika dat zwanger wordt.
- Shabonee (1984) is een verhaal over volwassenwording van een jonge indiaan.
In zijn volwassenen-romans en vooral zijn latere werken behandelt hij het thema van geloof, atheïsme en geloofstwijfels, waar hij zelf mee worstelde:
-
- De staart van Satan (roman, 1953)
- God in de strop (1955)
- Zalig de zondaars (roman, 1974)
- Brutopia (roman, 1978)
- Mick, een dagboek van een meisje (1983)
- Mozes tussen God en proletariaat (1984), een hoogst persoonlijk gekleurde biografie van de profeet
Ook van zijn vele reizen (o.m. Latijns-Amerika, Egypte, wat in die tijd nog niet zo vanzelfsprekend was) vindt men de neerslag in zijn werk.
Verschillende van zijn boeken werden vertaald, vooral in het Duits.
BEKRONINGEN
- 1957: Prijs van de Provincie Antwerpen voor Jan Klaassen
- 1958: Prijs van de Vlaamse Provincies voor de eerste reeks ‘Jan-Klaassen’ – boekjes.
- 1959: Referendumprijs voor Jan Klaassen
- 1966: Referendumprijs voor Chris en Lex, de schoenpoetsers van Athene.
- 1967: Provinciale Prijs Antwerpen voor De gouden dolk.
- 1973: John Flandersprijs voor De bekroonde foto
- 1974: Vlieberghprijs voor Treur niet om het dode lam.
- 1975: Referendumprijs voor Het meisje Asmin
- 1976: Gulden Boek voor Treur niet om het dode lam.
- 1977: Grote Prijs van de stad Sint-Niklaas voor Wat nu, kleine Mong ?
- 1978: John Flandersprijs voor Denken aan een dode Chinees
MEER OVER COR RIA LEEMAN
- C. Verleyen, in Vlaanderen, 16 (1967);
- E. Hulsens (ed.), in ZoZo kritische informatie over jeugdliteratuur (1976);
- Vandeghinste, in Ontmoetingen, 3 (1982).
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
- Corneel van Kuyck – Wikipedia
- Vlaamse schrijvers: Louis Jacobs – Cor Ria Leeman
- Cor Ria Leeman · dbnl
- Uitgeverij Averbode – johnflandersprijs
Referenties
- John Rijpens, Vlaamse Filmpjes. Troetelkind of ondergeschoven kindje ? Academic and Scientific Publishers, Brussel. 368pp. (Cor Ria Leeman pp. 140-141.)
- Marita de Sterck, Leeman, Cor Ria, in: In: Geboekstaafd. Vlaamse prozaschrijvers na 1945. Leuven: Davidsfonds. (Keurreeks nr. 177). p. 181-184.
BIBLIOGRAFIE
Woordje vooraf
De bibliografie is opgesplitst in vier delen
- Chronologisch overzicht van romans en jeugdromans.
- Uitgaven in de reeksen “Vlaamse Filmkes” – “Vlaamse Filmpjes”.
- De jeugdreeks “Luc, Lieve en Mops“
- De reeks “Het begijnhof van…”, een reeks kunstmappen met pentekeningen van Wim Van Kuyck ; voorzien van kunsthistorische aantekeningen van Cor Ria Leeman uitgegeven in de jaren 1982-1984.
De gegevens van deze bibliografie werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
- Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.
Chronologisch overzicht
UITGAVEN IN DE REEKS VLAAMSE FILMPJES
Reeks: Luc, Lieve en Mops
REEKS: BEGIJNHOVEN
1982 | Het begijnhof van Hasselt: jubileumuitgave 750 jaar Hasselt. Map met 6 pentekeningen van Wim Van Kuyck ; voorzien van kunsthistorische aantekeningen door Cor Ria Leeman. | Lier : Kimonart; -[4]p., [6] pl. : ill. ; 30 cm | |
1982 | Het begijnhof van Diest. Map met zes pentekeningen van Wim van Kuyck, voorzien van kunsthistorische aantekeningen door Cor Ria Leeman | Lier : Kimonart. – [6] p. : [6] ill. ; 30 cm. | |
1982 | Het begijnhof van Herentals. Map met zes pentekeningen van Willem Antoon Van Kuyck ; voorzien van een korte historische inleiding van Cor Ria Leeman | Lier : Kimonart. -8 p. : ill. ; 25 cm | |
1982 | Het Begijnhof van Turnhout. Map met zes pentekeningen van Wim van Kuyck, voorzien van kunsthistorische aantekeningen van Cor Ria Leeman. | Lier: Kimonart. – 4p., 6 f. : ill. ; 30 cm | |
1983 | Het begijnhof van Dendermonde. Map met 6 pentekeningen van Wim Van Kuyck, voorzien van kunsthistorische aantekeningen van Cor Ria Leeman. | Lier: Kimonart. -[4] p., [6] bl. in map : ill. ; 30 cm | |
1983 | Het begijnhof van Aarschot. Map met 6 pentekeningen van Wim Van Kuyck, voorzien van kunsthistorische aantekeningen van Cor Ria Leeman. | Lier : Kimonart. -8p. : ill. ; 30 cm | |
1983 | Het oude stille begijnhof van Lier.
Kunstmap met tien zichten op het Lierse begijnhof. Met lithografieën van houtsneden Anton Pieck ; inleiding Cor Ria Leeman |
Lier : Kimonart. –13p. in map : ill. ; 38 cm | |
1983 | Het Klein Begijnhof van Gent. Map met zes pentekeningen van Wim Van Kuyck ; voorzien van kunsthistorische aantekeningen van Cor Ria Leeman. | Nijlen: Kimonart. -8p. | |
1984 | Het begijnhof van Brugge. Map met zes pentekeningen van Wim Van Kuyck ; voorzien van kunsthistorische aantekeningen van Cor Ria Leeman. | Lier : Kimonart. – [4]p., [6] bl. in map : ill. ; 30 cm | |
1984 | Het begijnhof van Brugge II. Map met zes pentekeningen van Wim Van Kuyck ; voorzien van kunsthistorische aantekeningen van Cor Ria Leeman. | Lier : Kimonart. –[4]p., 6 bl. in een map : ill. ; 30 cm | |
1984 | Het begijnhof van Tongeren.
Jubileumuitgave ter gelegenheid van het bimillennium van de stad. Map met zes pentekeningen van Wim Van Kuyck ; voorzien van kunsthistorische aantekeningen van Cor Ria Leeman. |
Nijlen : Kimonart. -8p. : ill. ; 30 cm |