Bart Koubaa
Eeklo, 28 februari 1968
Dichter, schrijver van romans
BIOGRAFIE
28 februari 1968: Geboren te Eeklo.
- Pseudoniem van Bart van den Bossche. Dit pseudoniem is samengesteld uit zijn eigen voornaam en de achternaam van zijn half-Tunesische vrouw, Laila Koubaa.
- Nadat hij lager en secundair onderwijs volgde in Eeklo, studeerde hij een jaar filosofie aan de Gentse universiteit en vervolgens 4 jaar film en fotografie aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten (KASK), eveneens in Gent.
- Hij werkte een jaar als designer en begon dan te reizen. Tijdens een verblijf in Zuid-Spanje raakte hij gefascineerd door de Arabische cultuur, wat leidde tot twee jaar studies Arabisch aan de Gentse universiteit.
- Professioneel zorgde hij aanvankelijk voor naschoolse opvang in een Gentse stedelijke school. Nadien was hij portier en administratieve kracht van een centrum voor volwassenenonderwijs in Gent.
- Samen met zijn vrouw is hij actief in de interculturele buurtwerking. Zo trachten zij verschillende bevolkingsgroepen samen te leren leven en samen cultuur te leren genieten.
Werkt als opvoeder op een Freinet-schooltje in de buurt van de Gentse Dampoort.
- “In die buurt wonen nogal wat probleemkinderen. Ik vind het nogal boeiend om daarmee om te gaan. Er zitten ook zigeunerkinderen op die school. Sommige kinderen hebben in twee dagen niets gegeten, dragen altijd dezelfde kleren. Ik noem ze wel eens kleine varkentjes, maar toch liggen ze mij na aan het hart. Als ik dan toch ergens wat geld voor kan krijgen, waarom zou ik het dan niet op deze manier doen ?’ Hij noemt het zijn christelijk kantje.
(Bron: Knack 22 november 2002 interview met Johanna Blommaert)
1988: Aanvankelijk was hij, onder zijn eigen naam, in Vlaanderen bekend als zanger en tekstschrijver van rockgroep Ze Noiz.
- In 1988 won hij met de groep ‘Ze Noiz’ Humo’s Rockrally.
- (Zie: Ze Noiz – Het Belgisch Pop & Rock Archief)
1988: Koubaa debuteerde in 1988 onder zijn echte naam Bart van den Bossche met de dichtbundel “In de wolken staat Icarus”.
2000: Debuteerde als auteur, met zijn roman Vuur, een wervelend verhaal over zigeuners met een excentrieke opa en een tante wasmachine.
- Opa Kuda Bux woont in een zigeunerkamp: “ ’s Avonds zat hij rond het vuur, op zijn vaste plaats en vertelde hij verhalen terwijl de flessen werden doorgegeven, zelfs de honden zwegen dan.”
- Dit boek leverde hem meteen de prijs voor het beste literaire debuut op en bovendien schonk de Vlaamse minister van Cultuur Bert Anciaux er tijdens de Literaire Lente van 2002, 20.000 exemplaren van aan Vlaamse treinreizigers en nog eens 20.000 aan andere doelgroepen.
2003: In opdracht van het Gentse theater Arca schreef Koubaa in 2003, samen met Peter Terrin en Christoph Vekeman, Als tegen een berg : drie theatermonologen gebaseerd op de sysifusmythe.
2005: Publicatie van de roman Lucht, ‘een bij vlagen mythologische vertelling, gemonteerd volgens principes van de Japanse film’ (tekst achterflap)
- Lucht gaat bijna expliciet over de kunst van de Haiku. Hoofdpersonage Kudo Yamamoto (als vertaler betrokken bij de beslissing over het gooien van de atoombom, als dichter leeft hij nu teruggetrokken in het ouderlijk huis), probeert de hele kosmos te vatten in 17 lettergrepen waaruit elke haiku bestaat.
- In een column in de krant De Morgen (25 mei 2005) wijst Johan Vandenbroeck erop dat er gretig geplunderd werd uit de verzen van de klassieke haiku-meesters, die – dat moet gezegd – aangenaam lezend in de prozatekst verwerkt zijn. Nergens echter worden hun namen vermeld al was het maar in een nawoordje of voetnota.
Het boek eindigt met het mooie
Zag hij een bloesem
naar zijn tak terugkeren ?
Ach, ’t was een vlinder.
De haiku wordt toegeschreven aan de zen-priester Moritake (1472-1549)
2009: Publicatie van De leraar.
- Koubaa serveert een hallucinant beeld van een etterbuil die zich in het brein van een moegetergd leraar (bijgenaamd ‘de kraai) had genesteld. Honderdtwintig puntige hoofdstukjes zorgen voor een spannend verhaal met een afloop die de betere misdaadthriller naar de kroon steekt. Tevens is het een onverholen kritiek op het moderne leraarschap, waarin de leraar meer dan een kennisoverdrager ook een seksuoloog, islamkenner, opvoeder en nog veel meer moet zijn.
2010: Publicatie van Maria van Barcelona, een soort postmoderne parodie op de postmoderne roman.
- In Maria van Barcelona schetst Bart Koubaa een beeld van België zoals dat er voor de gemiddelde buitenlander ongeveer moet uitzien, uitgaand van de nationale stereotype beeldvorming. De roman onderneemt verder geen enkele poging om het werkelijke België te beschrijven.
2014: De vogels van Europa.
- Koubaa gaat uit van een banaal verhaal, waarbij een vijftiger, gehuwd en drie kinderen, werkzaam bij de stoffige Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie, op TV een opsporingsbericht ziet van een oude schoolkameraad. Aanvankelijk lijkt het een rechtaan rechttoe verhaal, maar gaande weg triomfeert de teugelloosheid en eindigt het verhaal in een wonderlijke verwarring. ‘Vernuftiger’, schrijft Dirk Leyman in De Morgen Boeken, ‘is het dan ook dit boek te lezen als een roman “die de betrouwbaarheid van hervonden herinneringen” op de proef stelt.
2016: Een goede vriend
- Een naamloze hoofdpersoon reist naar Lissabon om zijn vertaling van Ali Baba en de veertig rovers af te maken. De reis is een mogelijkheid voor hem om de dood van een goede vriend te verwerken. Hij heeft een foto van hem bij zich die hij overal mee naartoe neemt, alsof de reis nog samen gemaakt wordt. In gedachten voert hij nog hele gesprekken met hem.
“Je zoekt te veel tussen de regels, mon ami. Je moet lezen wat er staat. Je voelt je in een zwart gat verdwijnen omdat je geen betekenis vindt, maar een makreel is een makreel, een koffiekan een koffiekan en een T-shirt met een haai en JAWS eronder is gewoon een T-shirt”.
Aan het einde van de roman waait de foto hem uiteindelijk toch uit handen, als hij net een kei de oceaan in wil werpen. Radeloos loopt hij het water in, bezeert zich, maar hij kan het portret niet meer vinden. Het is de apotheose van de roman Een goede vriend, een rijk boek over rouw, beleving, tijd, vertalen en over cultuurverschillen.
2018: Ninja Nero.
Een intelligente maar getraumatiseerde jongeman moet na een brand die hij zelf heeft aangestoken leven met een gezichtsmasker, wat hem er niet van weerhoudt bijzondere prestaties te leveren waarvoor hij voorbestemd blijkt.
2019: Het leven en de dood van Jacob Querido, een verhaal dat – ingebed in de geschiedenis – vertelt over de paradoxen van het kolonialisme, de manipulaties of zeg maar tweede agenda’s van de personages. Boeiend, brutaal in zijn gruwel en ontluisterend eerlijk.
- Het verhaal steunt op een stukje 17de eeuwse Nederlandse geschiedenis in Brazilië: Nederland veroverde in 1630 een stuk van Brazilië op Portugal. En vanaf dat jaar tot 1654 dreef de West-Indische compagnie onder leiding van Prins Maurits daar handel, vooral in suiker die op de eigen plantages werd geoogst. In 1654 lukten het de Portugezen het gebied terug te winnen en was het afgelopen met de Nederlandse aanwezigheid.
2021: De foto op de cover van de nieuwe roman Dansen in tijden van droogte werd genomen door de Franse ANP-fotograaf Frédéric Noy en stelt een jongen voor – de 18-jarige Juma collins – in een van grote takken en plastic zeil vervaardigde tent. Hij werkt als levende vogelverschrikker op een rijstveld en krijgt daar maandelijks €70 voor.
Vertrekkende van die foto bewijst Koubaa met dit boek hoe nuttig en nodig het is om niet overal langs te hollen, maar je te verdiepen in achtergronden en details. En ook dat een geringe omvang (slechts 170p.) een breed opgezet en overtuigend pleidooi voor internationale solidariteit en inclusiviteit niet uitsluit . En meteen ook een uitnodiging is om zo te gaan kijken.
BEKRONINGEN
- 2001: Prijs voor het beste literaire debuut voor Vuur.
MEER OVER BART KOUBAA
- Bart Vervaeck: Evenwichtsoefeningen rond het vuur, in: Tijd cultuur, 6 december 2000
- Gerti Wouters: Zwierende rokken rond het kampvuur, in: Ons erfdeel (2001), jrg. 44, nr. 3, p. 437-438
- Jeroen de Preter: De schrijver als revolverheld, in: De Morgen, 13 december 2000
- Frank Hellemans: We moeten terug naar het verband, in: Knack, 1 juni 2005
- Rob Schouten: Vlaamse roman treft Japanse toon, in: Trouw, 13 augustus 2005
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
Referenties
- Johan Vandenbroucke, Haiku-meesters. In: Boeken De Morgen 25 mei 2005.
- Aansluitend hierop: Haiku, een jonge maan van J. Van Tooren in 1973 verschenen bij Meulenhoff en herdrukt in 2000
- Johanna Blommaert, Bart Koubaa: Luisteren naar knetterend vuur. In: Knack 22 november 2002 p. 149-150)
- Jeroen de Preter, Literaire Lente brengt gratis Vuur. In: De Morgen 19 maart 2002.
- Dirk Leyman, ‘Maria van Barcelona’: ontspoorde spielerei van Bart Koubaa. In: De Morgen Uitgelezen 20 oktober 2010.
SMAAKMAKER
Radioboeken / Het laatste oordeel – BartKoubaa
BIBLIOGRAFIE
De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen
- Koninklijke Bibliotheek van België -Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.
Chronologisch overzicht
Jaar | Titel | Fotogalerij | Uitgeverij 1ste druk |
1988 | In de wolken staat Icarus. (gedichtenbundel) Uitgegeven onder zijn echte naam BART VAN DEN BOSSCHE. Het Poëziecentrum meldt als auteur: Charmerende leeuwerik. | Dilbeek: Dilbeekse Cahiers. -63p. | |
2000 | Vuur. (roman)
Omslag: S. Gorter Omslagfoto: Ingrid van Aert. Foto auteur op de achterzijde: Laïla Koubaa Bekroond met Vlaamse debuutprijs. |
Amsterdam: Em. Querido’s Uitgeverij BV.-165p.
Afmetingen: 20 x 12.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) |
|
2003 | Als tegen een berg: drie theatermonologen gebaseerd op de sysifusmythe. (theatertekst) Samen met Peter Terrin en Christophe Vekeman + Cicadas : een theatermonoloog / van Mathias Sercu | Gent: Publiekstheater/Arca. -33p. | |
2005 | Lucht. (roman) Omslag: Brigitte Slangen. Omslagfoto: Gordon Parks, Streamside Blossom. Foto auteur op de achterzijde: Laïla Koubaa. | Amsterdam: Em. Querido’s Uitgeverij BV.-124p.
Afmetingen: 20 x 12.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) |
|
2007 | Het gebied van Nevski. (roman) Omslag: Brigitte Slangen. Omslagfoto: Getty Images. Foto auteur op de achterzijde: Filip Claus. | Amsterdam: Em. Querido’s Uitgeverij BV. -127p.
Afmetingen:20 x 12.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) |
|
2009 | De leraar. (roman)
1ste, 2de, 3de en 4de druk: 2009 Omslag en binnenwerk: TEFF. Omslagfoto: ANP/Topfoto Foto auteur op de achterzijde: Leo van der Noort |
Amsterdam: Em. Querido’s Uitgeverij BV. -283p. Afmetingen:20 x 12.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) | |
2010 | Maria van Barcelona. (roman) Omslag: Dog & Pony. Foto auteur op d achterzijde: Laïla Koubaa. | Amsterdam: Em. Querido’s Uitgeverij BV. -308p. Afmetingen: 21.50 x 13.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) | |
Radioboek Het laatste oordeel van Bart Koubaa Radioboeken / Het laatste oordeel – BartKoubaa | |||
2011 | De sleutel. (novelle)
Redactie en nawoord: Dirk Leyman. |
Antwerpen: Uitgeverij voetnoot. -48p.
Reeks: Belgica nr 7
Afmetingen: 16.50 x 10.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) Drukwerk: Drukkerij Slinger
|
|
2012 | De Brooklynclub. (roman) Omslag: Anneke Germers Omslagbeeld: Carollyne Yardley Foto auteur op de achterzijde: Laïla Koubaa | Amsterdam-Antwerpen: Em. Querido’s Uitgeverij bv. -172p.
Afmetingen: 20 x 12.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft met flappen) |
|
2013 | Verzet ! (vertelling) Afbeelding omslag: het enigmatische schilderij ‘Trickland’ van Michaël Borremans (2002) Vormgeving: Barends en Pijnappel | Antwerpen: Uitgeverij voetnoot. -128p.
Afmetingen: 16.00 x 10.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) Drukwerk: Koninklijke Van Gorcum. |
|
2014 | De vogels van Europa (roman)
Omslag: Brigitte Slangen. Omslagbeeld: Valk, met de hand ingekleurde ets uit 1852. Foto auteur op de achterzijde: Laila Koubaa |
Amsterdam: Em. Querido’s Uitgeverij: -237p. Afmetingen: 20 x 12.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) | |
2016 | Een goede vriend. (roman)
Omslag: Brigitte Slangen. |
Amsterdam: Em. Querido’s Uitgeverij: -266p. Afmetingen: 20 x 12.5 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) | |
2018 | Ninja Nero (roman)
Omslag: Brigitte Slangen. |
Amsterdam-Antwerpen: Em. Querido’s Uitgeverij bv. -296p.
Afmetingen: 21.50 x 13.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) |
|
2019 | Het leven en de dood van Jacob Querido. (roman)
Omslag: Brigitte Slangen. |
Amsterdam: Em. Querido’s Uitgeverij BV, -190p.
Afmetingen: 20 x 12.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft met flappen) |
|
2021 | Juf verdient een standbeeld (en de meester ook) (jeugdboek – prentenboek)
Auteurs: Bart Koubaa, Laïla Koubaa |
Wielsbeke: Uitgeverij De Eenhoorn. -32p.
Afmetingen: 33,5 x 23,5 (gebonden – harde gekartonneerde kaft) |
|
2021 | Dansen in tijden van droogte. (roman)
Omslag: Otherwhere. |
Amsterdam: Em. Querido’s Uitgeverij BV, -172p.
Afmetingen: 20 x 12.50 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft met flappen) |
|
2024 | De verliefde engel. (verhalend gedicht)
Omslag: Bart Heideman. |
Amsterdam: Em. Querido’s Uitgeverij BV. -124p.
Afmetingen: 21.10 x 15 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) |