ADOLF HERCKENRATH
Aalst 2 juni 1879 – Gent, 4 juli 1958
Dichter, toneelschrijver, uitgever en boekhandelaar.
Hij publiceerde ook in kranten en tijdschriften onder de pseudoniemen “Auctor” en “Spectator”.
BIOGRAFIE
2 juni 1879: Adolf Herckenrath is geboren te Aalst als tweede zoon van Alfons Herckenrath, commis aux écritures à l’administration du chemin de fer, en van Philippina de Roose.
- Adolf Herckenrath is de literaire geschiedenis ingegaan als de jeugdvriend voor wie Karel van de Woestijne zijn Laethemsche Brieven over de Lente (1901) schreef.
1 oktober 1885: Lager onderwijs aan de Frans Laurentschool, Onderstraat (Gent), waar hij Pol Anri, die later privé-lessen aan Karel van de Woestijne zou geven, als onderwijzer heeft.
1893-1897: Leerling aan het Gentse Atheneum van de Ottogracht.
- Lid van de Heremans’ Zonen een kring van Vlaamsgezinde atheneumleerlingen.
- Hij maakte er kennis met Karel van de Woestijne
- Toen Van de Woestijne zijn jaar opnieuw moest overdoen, zaten ze in het schooljaar 1896-97 zelfs samen op de banken van de poësis (vijfde jaar van de Grieks-Latijnse afdeling).
1897: Verlaat, tegelijk met Karel van de Woestijne, het atheneum zonder het voorlaatste jaar af te maken.
1899: Behaalt – bij een derde poging – het getuigschrift hoger middelbaar onderwijs voor de Centrale Examencommissie te Brussel.
1900- 1904: Student in de Germaanse filologie aan de Gentse universiteit, maar hij beëindigde zijn kandidaturen niet.
- Zal vanaf 1904 tot aan de eerste wereldoorlog actief zijn als uitgever, nadien als handelaar in boeken.
1900: Debuut als dichter. Het was Karel Van de Woestijne die hem ertoe aanzette gedichten te publiceren met Verzen in het Antwerpse jongerentijdschrift Alvoorder .
1901: Ontvangt van Karel van de Woestijne veertien brieven (15 april – 2 juni), die in 1904 verschenen als Laethemsche brieven over de lente aan Adolf Herckenrath (Flandria’s Novellen Bibliotheek).
Redactielid van de studentenalmanak ’t Zal wel gaan, waarin hij de rubriek Hooger onderwijs voor het Volk verzorgt.
Enkele gedichten worden opgenomen in de laatste jaargang van Van Nu en Straks.
1902: Correspondent van het Leidse studententijdschrift Minerva; zijn verslag over het derde studentencongres voor de vervlaamsing van de Gentse Universiteit verschijnt in het maartnummer onder de titel Een Nederlandsche hoogeschool in België.
Lid van het Algemeen Nederlandsch Verbond.
Slaagt voor het examen in de eerste kandidatuur Germaanse Filologie
September 1902: Herckenrath neemt van Van de Woestijne het (hoofd)redacteurschap over van Het Kunstblad – de voortzetting van Het Tooneel (1899-1902) – dat veertien afleveringen later zal ophouden te bestaan.
Werkt in die jaren mee aan de Almanak van studentgenootschap “‘t Zal wel gaan” en schrijft recensies voor het Tijdschrift van het Willemsfonds (later De Vlaamse Gids).
1904: Literair-historisch belangrijk is zijn bloemlezing Vlaamsche oogst, met poëzie van dichters rond het tijdschrift “Van nu en straks”.
Eveneens in 1904 wordt hij bedrijvig als uitgever, een activiteit die zich vooral voor de Eerste Wereldoorlog manifesteert.
26 September 1906: Huwt met Elvire Nottebaert.
1907: Neemt het boekenfonds van Julius Vuylsteke over en opent een boekwinkel in de Koestraat te Gent.
3 november: Geboorte van een zoon, Walter.
December 1908: Wordt artistiek en literair raadgever van de door Jan Oscar de Gruyter gestichte Vlaamsche Vereeniging voor Tooneel- en Voordrachtkunst.
1908: Richtte het tijdschrift Nieuw Leven op, dat tot 1910 verscheen.
November 1909: Neemt het boekenfonds en de boekhandel in de Veldstraat, nr. 37 (Gent), over van Adolf Hoste. Wanneer de universiteit tweetalig wordt, legt hij zich vooral toe vooral op Franstalige literatuur.
1909: Met Stille festijnen, een bundel natuur- en liefdelyriek, maakt hij als dichter zijn debuut.
- Het werk, waarin de invloed van Van De Woestijne nog duidelijk zichtbaar is, wordt bekroond met de Prijs van de provincie Brabant.
13 maart 1910: Geboorte van een dochter, Helga, die op 10 december 1921 overlijdt. De bundel Van licht en schaduw verschijnt in 1932 met de opdracht ‘Aan de nagedachtenis van mijn eenig dochtertje Helga’.
12 maart 1911: Medestichter van de Vlaamsche Tooneelschool te Gent, samen met J.O. de Gruyter, Louis Lievevrouw-Coopman, Luce vande Putte en Fritz van den Berghe.
WERELDOORLOG I
Tussen beide wereldoorlogen is Herckenrath actief als lesgever en als bestuurslid van de toneelopleiding in Gent, waarvoor hij ook het tijdschrift De Tooneelschool (1937-1940) opricht.
INTERBELLUM
1932: Na meer dan twintig jaar stilzwijgen verschijnt een nieuwe dichtbundel: Van licht en schaduw.
Maart 1933: Opvoering door de leerlingen van de Koninklijke Vlaamsche Tooneelschool van De blijde intrede der zeven hoofdzonden, zijn onuitgegeven metrische bewerking van Jos. Vandeveldes eenakter L’entrée triomphale des sept pêchés capitaux
December 1933: Creatie van De pestilentie van Katwijk, ter gelegenheid van het tiende Landjuweel, door koning Albert ingesteld; Herckenrath behaalt er de eerste prijs.
17 januari 1937: Creatie door het Van Crombrugghe-Genootschap (Gent) van De blijmoedige dood, zijn onuitgegeven vertaling in verzen van Nikolaas Evreinovs toneelstuk naar de Franse versie van Denis Roche (La mort joyeuse).
1937-1940: Stichter en redactiesecretaris tot 1940 van het tijdschrift De Tooneelschool.
1938: Stichter, met Daan Boens, Paul Rogghé, Johan Daisne en Jozef Vermeulen, van Pan, Kring van Oostvlaamsche Letterkundigen.
WERELDOORLOG II
1940: In de oorlogsjaren ontstaat zijn gedichtenbundel Gentsche kanteelen en relikwieën; het nog steeds onuitgegeven handschrift is door Luce vande Putte geïllustreerd.
NA WERELDOORLOG II
1945-1951: Zijn vele literaire initiatieven geven hem in de wereld van het boek een zekere erkenning. In 1945 wordt hij voorzitter van de Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen, tot en met 1951.
1946-47: Publiceert nog een drietal toneelstukken: Memling (1946), De pestilentie van Katwijk (1947) en Heer Halewijn (1947).
- Memling: pseudo-historisch toneelspel, gesitueerd in het Middeleeuwse St.-Janshospitaal te Brugge. Het behandelt het crisismoment van de schilder wanneer hij een geliefde jonge vrouw herkent, die hem tot zijn kunst inspireerde en in het klooster wil treden.
- De pestilentie van Katwijk naar een novelle van Armout Drost, schetst een lugubere confrontatie van goed en kwaad, angst, dood en hekserij. De toneelactie is tot een minimum beperkt, maar de vlotte natuurlijke dialoog en een licht gearchaïseerde taal maken het toch nog tot een harmonisch geheel.
- Heer Halewijn Herckenrath introduceert nieuwe en allegorische personages die de oorspronkelijke ballade nog somberder en tragischer maken. Ook hier weinig actie of psychologische diepgang.
- Deze drie toneelwerken moeten dan ook eerder als literaire leesdrama’s worden beschouwd, die door hun poëtische sfeer en knappe versificatie een hoog niveau kunnen claimen.
1956: Bij Uitgeverij De Sikkel te Antwerpen rolt een mooie bloemlezing uit zijn werk van de persen onder de titel: Gedichten. Een keur, een door M. Rutten samengestelde bloemlezing uit het werk van Herckenrath
4 juli 1958: Overlijdt in de kliniek Maria Middelares te Gent aan de gevolgen van een ongelukkige val in de boekhandel
Ligt begraven op de Westerbegraafplaats te Gent.
EPILOOG
Kort na de tweede wereldoorlog had zoon Walter het beheer over de winkel en uitgeverij overgenomen. In 1947 bezorgde de bekende architect Geo Henderick de winkel nog een grondige facelift en Parijse architecten ontwierpen in 1960 de mooie mezzanine. Na Walter stapten de kleinkinderen Guy en Helga in het familiebedrijf. In 2000, 175 jaar nadat Ignace De Vigne er met een boekenwinkel startte, sloot Herckenrath definitief de deuren en verdween een cultuuricoon uit het Gentse stadsbeeld.
SMAAKMAKER
De nacht heeft zacht den dag geweerd, en stilte binnen huis gebracht. Hier slaapt mijn pijn als op een vacht, gelijk een hond rust bij den heerd. En zachter doezelt alles in: mijn denken, voelen, liggen lam. — Is dit het einde of het begin der smart die al mijn hope nam? Nooit heb ik mij zo kalm gevoeld. — Hoe voel ik me in uw schoot bevrijd, o Nacht, die mijne wonden koelt en laafnis voor mijn zonden zijt.Uit: Van licht en schaduw (1932)
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
- Adolf Herckenrath – Wikipedia
- Herckenrath, Adolf – Literair Gent
- anoniem Mededelingen van de Documentatiedienst, Mededelingen van de Documentatiedienst (1954-1992)
- Nationaal Biografisch Woordenboek – Kvab WILLEMYNS, R.E.C. ‘Herckenrath, Adolf Polydoor’, in: Nationaal biografisch woordenboek, dl. 8, 1979, kol. 395-400.
MEER OVER ADOLF HERCKENRATH
- Vera Libert: Adolf Herckenrath : leven en werken (1960). Onuitgegeven licentiaatsverhandeling aan de Gentse universiteit
- R.E.C. Willemyns: Adolf Herckenrath in: Oostvlaamse literaire monografieën (dl 1, 1977), p. 145-175;
- Raymond Vervliet: In stilte en schaduw : Adolf Herckenrath, boekhandelaar, uitgever en dichter, in: Marco Daane en Dirk Leyman: Gent, de dubbelzinnige (2000), p. 125-137
- Hans Vandevoorde: Vlaamsche oogst, een blij mysterie uit de vooroorlogse letteren, in: ZL : literair-historisch tijdschrift, jrg. 1 (2001) nr. 0, p. 32-41
BIBLIOGRAFIE
De gegevens van deze bibliografie werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles
- anoniem Mededelingen van de Documentatiedienst, Mededelingen van de Documentatiedienst (1954-1992)
- POËZIECENTRUM vzw- Gent
Chronologisch overzicht
Niet gepubliceerd
Poëzie
- “Gentsche kanteelen en relikwieën”
- “Esbattementen”
Vertalingen
- “De blijde intrede der zeven hoofdzonden op aarde”. Toneel naar “L’Entrée triophale des sept péchés capitaux” van Jozef Vandervelden.
- “De blijmoedige dood”, Toneel naar “La mort joyeuse” van Nikolaj Jevreinov.
- “Oompje Vania” van A. Tsjechov. Toneel naar de Franse versie van Denis Roche.
- “Een verhaal van Lissabon”, naar “A Tale of Lisbon” van Marcus Cheke.