home | Login
Aantal schrijvers: 595 | Aantal boeken:

19.538

 

 

Herckenrath, Adolf

ADOLF HERCKENRATH

Bron: Letterenhuis

Aalst 2 juni 1879 – Gent, 4 juli 1958

Dichter, toneelschrijver, uitgever en boekhandelaar.

Hij publiceerde ook in kranten en tijdschriften onder de pseudoniemen “Auctor” en “Spectator”.

 

BIOGRAFIE

2 juni 1879: Adolf Herckenrath is geboren te Aalst als tweede zoon van Alfons Herckenrath, commis aux écritures à l’administration du chemin de fer, en van Philippina de Roose.

  • Adolf Herckenrath is de literaire geschiedenis ingegaan als de jeugdvriend voor wie Karel van de Woestijne zijn Laethemsche Brieven over de Lente (1901) schreef.

1 oktober 1885: Lager onderwijs aan de Frans Laurentschool, Onderstraat (Gent), waar hij Pol Anri, die later privé-lessen aan Karel van de Woestijne zou geven, als onderwijzer heeft.

1893-1897: Leerling aan het Gentse Atheneum van de Ottogracht.

  • Lid van de Heremans’ Zonen een kring van Vlaamsgezinde atheneumleerlingen.
  • Hij maakte er kennis met Karel van de Woestijne
  • Toen Van de Woestijne zijn jaar opnieuw moest overdoen, zaten ze in het schooljaar 1896-97 zelfs samen op de banken van de poësis (vijfde jaar van de Grieks-Latijnse afdeling).

1897: Verlaat, tegelijk met Karel van de Woestijne, het atheneum zonder het voorlaatste jaar af te maken.

1899: Behaalt – bij een derde poging – het getuigschrift hoger middelbaar onderwijs voor de Centrale Examencommissie te Brussel.

1900- 1904: Student in de Germaanse filologie aan de Gentse universiteit, maar hij beëindigde zijn kandidaturen niet.

  • Zal vanaf 1904 tot aan de eerste wereldoorlog actief zijn als uitgever, nadien als handelaar in boeken.

1900: Debuut als dichter. Het was Karel Van de Woestijne die hem ertoe aanzette gedichten te publiceren met Verzen in het Antwerpse jongerentijdschrift Alvoorder .

1901: Ontvangt van Karel van de Woestijne veertien brieven (15 april – 2 juni), die in 1904 verschenen als Laethemsche brieven over de lente aan Adolf Herckenrath (Flandria’s Novellen Bibliotheek).

Redactielid van de studentenalmanak ’t Zal wel gaan, waarin hij de rubriek Hooger onderwijs voor het Volk verzorgt.

Enkele gedichten worden opgenomen in de laatste jaargang van Van Nu en Straks.

1902: Correspondent van het Leidse studententijdschrift Minerva; zijn verslag over het derde studentencongres voor de vervlaamsing van de Gentse Universiteit verschijnt in het maartnummer onder de titel Een Nederlandsche hoogeschool in België.

Lid van het Algemeen Nederlandsch Verbond.

Slaagt voor het examen in de eerste kandidatuur Germaanse Filologie

September 1902: Herckenrath neemt van Van de Woestijne het (hoofd)redacteurschap over van Het Kunstblad – de voortzetting van Het Tooneel (1899-1902) – dat veertien afleveringen later zal ophouden te bestaan.

Werkt in die jaren mee aan de Almanak van studentgenootschap “‘t Zal wel gaan” en schrijft recensies voor het Tijdschrift van het Willemsfonds (later De Vlaamse Gids).

1904: Literair-historisch belangrijk is zijn bloemlezing Vlaamsche oogst, met poëzie van dichters rond het tijdschrift “Van nu en straks”.

Eveneens in 1904 wordt hij bedrijvig als uitgever, een activiteit die zich vooral voor de Eerste Wereldoorlog manifesteert.

26 September 1906: Huwt met Elvire Nottebaert.

1907: Neemt het boekenfonds van Julius Vuylsteke over en opent een boekwinkel in de Koestraat te Gent.

3 november: Geboorte van een zoon, Walter.

December 1908: Wordt artistiek en literair raadgever van de door Jan Oscar de Gruyter gestichte Vlaamsche Vereeniging voor Tooneel- en Voordrachtkunst.

1908: Richtte het tijdschrift Nieuw Leven op, dat tot 1910 verscheen.

November 1909: Neemt het boekenfonds en de boekhandel in de Veldstraat, nr. 37 (Gent), over van Adolf Hoste. Wanneer de universiteit tweetalig wordt, legt hij zich vooral toe vooral op Franstalige literatuur.

1909: Met Stille festijnen, een bundel natuur- en liefdelyriek, maakt hij als dichter zijn debuut.

  • Het werk, waarin de invloed van Van De Woestijne nog duidelijk zichtbaar is, wordt bekroond met de Prijs van de provincie Brabant.

13 maart 1910: Geboorte van een dochter, Helga, die op 10 december 1921 overlijdt. De bundel Van licht en schaduw verschijnt in 1932 met de opdracht ‘Aan de nagedachtenis van mijn eenig dochtertje Helga’.

12 maart 1911: Medestichter van de Vlaamsche Tooneelschool te Gent, samen met J.O. de Gruyter, Louis Lievevrouw-Coopman, Luce vande Putte en Fritz van den Berghe.

WERELDOORLOG I

Tussen beide wereldoorlogen is Herckenrath actief als lesgever en als bestuurslid van de toneelopleiding in Gent, waarvoor hij ook het tijdschrift De Tooneelschool (1937-1940) opricht.

INTERBELLUM

1932: Na meer dan twintig jaar stilzwijgen verschijnt een nieuwe dichtbundel: Van licht en schaduw.

Maart 1933: Opvoering door de leerlingen van de Koninklijke Vlaamsche Tooneelschool van De blijde intrede der zeven hoofdzonden, zijn onuitgegeven metrische bewerking van Jos. Vandeveldes eenakter L’entrée triomphale des sept pêchés capitaux

December 1933: Creatie van De pestilentie van Katwijk, ter gelegenheid van het tiende Landjuweel, door koning Albert ingesteld; Herckenrath behaalt er de eerste prijs.

17 januari 1937: Creatie door het Van Crombrugghe-Genootschap (Gent) van De blijmoedige dood, zijn onuitgegeven vertaling in verzen van Nikolaas Evreinovs toneelstuk naar de Franse versie van Denis Roche (La mort joyeuse).

1937-1940: Stichter en redactiesecretaris tot 1940 van het tijdschrift De Tooneelschool.

1938: Stichter, met Daan Boens, Paul Rogghé, Johan Daisne en Jozef Vermeulen, van Pan, Kring van Oostvlaamsche Letterkundigen.

WERELDOORLOG II

1940: In de oorlogsjaren ontstaat zijn gedichtenbundel Gentsche kanteelen en relikwieën; het nog steeds onuitgegeven handschrift is door Luce vande Putte geïllustreerd.

NA WERELDOORLOG II

1945-1951: Zijn vele literaire initiatieven geven hem in de wereld van het boek een zekere erkenning. In 1945 wordt hij voorzitter van de Vereeniging ter Bevordering van het Vlaamsche Boekwezen, tot en met 1951.

1946-47: Publiceert nog een drietal toneelstukken: Memling (1946), De pestilentie van Katwijk (1947) en Heer Halewijn (1947).

  • Memling: pseudo-historisch toneelspel, gesitueerd in het Middeleeuwse St.-Janshospitaal te Brugge. Het behandelt het crisismoment van de schilder wanneer hij een geliefde jonge vrouw herkent, die hem tot zijn kunst inspireerde en in het klooster wil treden.
  • De pestilentie van Katwijk naar een novelle van Armout Drost, schetst een lugubere confrontatie van goed en kwaad, angst, dood en hekserij. De toneelactie is tot een minimum beperkt, maar de vlotte natuurlijke dialoog en een licht gearchaïseerde taal maken het toch nog tot een harmonisch geheel.
  • Heer Halewijn Herckenrath introduceert nieuwe en allegorische personages die de oorspronkelijke ballade nog somberder en tragischer maken. Ook hier weinig actie of psychologische diepgang.
  • Deze drie toneelwerken moeten dan ook eerder als literaire leesdrama’s worden beschouwd, die door hun poëtische sfeer en knappe versificatie een hoog niveau kunnen claimen.

1956: Bij Uitgeverij De Sikkel te Antwerpen rolt een mooie bloemlezing uit zijn werk van de persen onder de titel: Gedichten. Een keur, een door M. Rutten samengestelde bloemlezing uit het werk van Herckenrath

4 juli 1958: Overlijdt in de kliniek Maria Middelares te Gent aan de gevolgen van een ongelukkige val in de boekhandel

Ligt begraven op de Westerbegraafplaats te Gent.

EPILOOG

Kort na de tweede wereldoorlog had zoon Walter het beheer over de winkel en uitgeverij overgenomen. In 1947 bezorgde de bekende architect Geo Henderick de winkel nog een grondige facelift en Parijse architecten ontwierpen in 1960 de mooie mezzanine. Na Walter stapten de kleinkinderen Guy en Helga in het familiebedrijf. In 2000, 175 jaar nadat Ignace De Vigne er met een boekenwinkel startte, sloot Herckenrath definitief de deuren en verdween een cultuuricoon uit het Gentse stadsbeeld.

SMAAKMAKER

De nacht heeft zacht den dag geweerd,
en stilte binnen huis gebracht.
Hier slaapt mijn pijn als op een vacht,
gelijk een hond rust bij den heerd.
 
En zachter doezelt alles in:
mijn denken, voelen, liggen lam.
— Is dit het einde of het begin
der smart die al mijn hope nam?
 
Nooit heb ik mij zo kalm gevoeld.
— Hoe voel ik me in uw schoot bevrijd,
o Nacht, die mijne wonden koelt
en laafnis voor mijn zonden zijt.

Uit: Van licht en schaduw (1932)

 

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Websites

 

MEER OVER ADOLF HERCKENRATH

  • Vera Libert: Adolf Herckenrath : leven en werken (1960). Onuitgegeven licentiaatsverhandeling aan de Gentse universiteit
  • R.E.C. Willemyns: Adolf Herckenrath in: Oostvlaamse literaire monografieën (dl 1, 1977), p. 145-175;
  • Raymond Vervliet: In stilte en schaduw : Adolf Herckenrath, boekhandelaar, uitgever en dichter, in: Marco Daane en Dirk Leyman: Gent, de dubbelzinnige (2000), p. 125-137
  • Hans Vandevoorde: Vlaamsche oogst, een blij mysterie uit de vooroorlogse letteren, in: ZL : literair-historisch tijdschrift, jrg. 1 (2001) nr. 0, p. 32-41

BIBLIOGRAFIE

De gegevens van deze bibliografie werden onder meer nagekeken bij

  • Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
  • Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles
  • anoniem Mededelingen van de Documentatiedienst, Mededelingen van de Documentatiedienst (1954-1992)
  • POËZIECENTRUM vzw- Gent

Chronologisch overzicht

Jaar Titel Fotogalerij Uitgeverij 1ste druk
1902 Twee vrouwen. Top Naeff en Marie Marx-Koning. (essay)

Met een portretfoto van Mej. Top Naeff en een van Marie Marx-Koning.
Overgedrukt uit het Tijdschrift van het Willems-Fonds [VII, 1902, deel I, blz. 31 t/m 37 en 227 t/m 237].
 Gent: De Nederlandsche Boekhandel. -24p.

Afmetingen: 20 x 13.
1904 Vlaamsche oogst. Proza en poëzie van hedendaagsche Zuid-Nederlandsche schrijvers bijeengebracht door Ad. Herckenrath. (bloemlezing)

Met een Voorwoord van August Vermeylen en een Historische inleiding door Prosper van Langendonck.
[Met Bio- en bibliographische aanteekeningen en een lijstje Errata achterin].
 Amsterdam: S.L. van Looy.  – 344p.

Afmetingen: 20 x 13.50
Oplage 3000 exemplaren.
1905 Albrecht Rodenbach. Gudrun. Spel in vijf bedrijven. Herzien naar het handschrift door Ad. Herckenracth. (toneeleditie)

Met een Voorrede door de tekstverzorger en met een lijstje Errata achterin. [pp. V-XX]
Voorrede gedateerd Leuven, april, 1879
Versiering[en, 14] van C. van der Sluys.
 Amsterdam : S.L. van Looy, / Ledeberg-Gent: Ad. Herckenrath.  XX + 83p.

Afmetingen: 27 x 20 (ingenaaid – zachte kaft)
1909 Stille festijnen.  (gedichtenbundel) Amsterdam: S.L. van Looy. -90p.

Afmetingen: 19 x 18.50 (gebonden)
Druk: Snoeck-Ducaju Gent
1932 Van licht en schaduw.  (gedichtenbundel) Brussel: L.J. Kryn. -80p.

Afmetingen: 24.50 x 16 (ingenaaid)
Verantwoording der oplage.
Dit boek werd gedrukt te Gent, op de persen van de N.V. Louis Vanmelle in een oplage van 366 exemplaren, N.L.: 6 op Japansch Korozo Vellum (A-F), 60 op geschept papier van Arches (1-60) en 300 op Engelsch Featherweight (61-360)
Nr. …
1940 Avondvlam.  (gedichtenbundel)

Bevat de cycli: De haven; De zee; Oogst; Liederen in mezzo-tinto; De hovenier; Ballon d’alsace; Er was nen keer… aan Herman Teirlinck; Aan een bouwkundige; Lied van den nar I; Lied van den nar 2; Twee balladen.
Bevat tevens enkele vertalingen uit M. Maeterlinck en Grégoire le Roy.
 
 Gent: Eigen beheer. -60p.

Afmetingen: 25 x 16 (ingenaaid)
Oplage 212/112
Verantwoording der uitgave
Deze bundel werd uit den Egmont letter gezet, en uitgevoerd onder leiding van de meesters-drukkers Robert en André Van Melle, beheerders van de N.V. Louis Van Melle , in 1855 gesticht door Grégoire Van Melle.
Hiervan werden 100 exemplaren gedrukt op featherweight, genummerd van 1 tot 100, naast 100 exemplaren op antiek, genummerd van 101 tot 200.
Bovendien 12 exemplaren op geschept papier, niet in den handel, gebonden in perkament, genummerd van I tot XII.
1945 Maandkalender. (gedichtenbundel)

Met een Ten geleide door M. Rutten en bibliografische gegevens over Ad. Herckenrath voorin.
Met een portret, Ad. Herckenrath naar een tekening van Marc Neels, voorin.
 
 Hoogstraten: Moderne uitgeverij. -20p. + los blaadje met Errata

Reeks: De Spiegel, Maandschrift voor Poëzie, Eerste jaargang, Nr 8, December 1945.
Afmetingen: 19.5 x 12.5 (los blaadje 13 × 8 cm)
1946 Drie cantieken. (een episch-religieuze poëziebundel)

Bevat de cycli: De schepping; Ons lief vrouwken met den kelk; Drieluik voor Sinte Goedele.
 Brussel: A. Manteau N.V.  -44p.

Afmetingen: 21 x 13.50 (ingenaaid)
Colophon: Deze ‘Drie Cantieken’ van Ad. Herckenrath zijn gezet uit de letter Egmont en door de N.V. drukker L. Vanmelle te Gent, gedrukt in een oplaag van tweehonderd exemplaren voor de Uitgeversmaatschappij A. Manteau te Brussel in het voorjaar van 1946.
Ex. Nr. …
1946 Memling.  Spel van droom en wezen. (theatertekst)

Werd als openluchtspel gecreëerd, ter gelegenheid der Poëziedagen, op 12 en 13 Augustus 1945 in het decor van de pastorie-warande “Geerolfswal” te Merendree.

 Brussel: Uitgeversmaatschappij A. Manteau N.V. -40p.

Afmetingen: 25 x 16.50 (ingenaaid – zachte kaft)
Colophon: Memling. Spel van Droom en Wezen, Van Ad. Herckenrath, werd gezet uit de letter Egmont en door de N.V. Drukkerij L. Vanmelle, te Gent, gedrukt in een oplaag van tweehonderd exemplaren voor de uitgeversmaatschappij A. Manteau te Brussel in den zomer van 1946.
1949 De pestilentie van Katwijk. Fantastisch spel in drie bedrijven. (theatertekst)

Als bron werd gebruikt: Aernout Drost [De pestilentie te Katwijk (1625)]. Omslag en [8] illustraties van decor door Luce vande Putte.
 Gent : Uitgeverij v/h Ad. Hoste N.V. -80p.

Afmetingen: 24 x 16.5 (ingenaaid – zachte kaft)
Scenische muziek van Meester Oscar Roels.
‘De Pestilentie van Katwijk’ werd voor het eerst te Oostende in 1933 gespeeld, door de Vereenigde Taal- en Kunstminnaars van Deinze, onder regie van Luc. Vande Putte, algemeen spelleider der Kon. Tooneelschool, te Gent, ter gelegenheid van het tiende Landjuweel, door Koning Albert ingesteld en behaalde er den eersten prijs.
1949 Heer Halewijn Dramatisch spel in vijf bedrijven en proloog. (theatertekst)

Met een portret, Ad. Herckenrath naar een houtsnede van Carl de Cock, en een facsimile van de signatuur van Ad. Herckenrath voorin.
 Gent : Uitgeverij v/h Ad. Hoste N.V. -72p.

Afmetingen: 24 x 16.5 (ingenaaid – zachte kaft)
1956 Gedichten. Een keur ingeleid door M. Rutten. (poëzie – bloemlezing)

Deeltitels: Stille festijnen; Van licht en schaduw; Avondvlam; Maandkalender; Ongebundeld
Met een gedicht, Adolf Herckenrath 60 jaar, door Johan Daisne op blz. 13.
 Antwerpen: Uitgeverij De Sikkel N.V., Antwerpen. -84p.

Afmetingen: 21 x 14.50 (ingenaaid)
Colofon: Van deze bundel werden 400 genummerde exemplaren gedrukt op Engels featherweight.

 

Niet gepubliceerd

Poëzie

  • “Gentsche kanteelen en relikwieën”
  • “Esbattementen”

Vertalingen

  • “De blijde intrede der zeven hoofdzonden op aarde”. Toneel naar “L’Entrée triophale des sept péchés capitaux” van Jozef Vandervelden.
  • “De blijmoedige dood”, Toneel naar “La mort joyeuse” van Nikolaj Jevreinov.
  • “Oompje Vania” van A. Tsjechov. Toneel naar de Franse versie van Denis Roche.
  • “Een verhaal van Lissabon”, naar “A Tale of Lisbon” van Marcus Cheke.