home | Inloggen
Aantal schrijvers: 594 | Aantal boeken:

19.538

 

 

Fonteyne, Norbert

Maakt deel uit van:

Norbert Edgard Fonteyne

Oedelem, 16 december 1904 – Veldegem, 7 juni 1938

Onderwijzer,  romanschrijver.

Zijn roman ‘Kinderjaren’  geeft een levendig beeld van het leven tijdens de WO I in het Duitse  etappegebied achter de frontlinie.

 

BIOGRAFIE

16 december 1904: Geboorte van Norbert Edgar Edmond Medard  Fonteyne te Oedelem  als zoon van August-Alfons Fonteyne (1861-1932) en Leonie-Marie Strobbe (1861-1941).

  • Zijn vader – van liberale en francofone gezindheid – behoorde in dat kleine dorp, als eigenaar van een handel in koloniale waren en enkele landerijen, tot de vooraanstaande inwoners.
  • Op een keramieken plaquette bevestigd aan de gevel wordt aan dit feit herinnerd.
  • Als 10-jarige overkwam hem Wereldoorlog I. Oedelem,  dat niet ver van Brugge ligt, kwam in het Duitse etappegebied achter het IJzerfront te liggen.

1919 – 1923: Volgt de lerarenopleiding aan de Bisschoppelijke Normaalschool te Torhout.

  • Zijn leraar Nederlands, de priester Leo de Geeter moedigt hem aan tot het schrijven van gedichten. Over hem zal Fonteyne in 1935 een monografie publiceren.

1923: Proeven van Fonteynes dichtkunst  Wij beiden (1923, een lang gedicht van 319 verzen) en Onderwerping (1924) verschijnen onder het pseudoniem J. Ronie in het tijdschrift Pogen van Wies Moens.

  • In 1988 gaf Hans Redee Fonteynes gedicht Wij Beiden een tweede publicatie in het letterkundige tijdschrijft Diogenes (jaargang 5, nr. 1, 1988)

1925-1926: Vervulde zijn legerdienst.

1926 – 1938: Onderwijzer in Veldegem.

  • Hij was een voor zijn tijd onorthodox onderwijzer. Waar anderen lesgaven met ijzeren hand, koos hij voor ervaringsgericht onderwijs. Hij ging met zijn leerlingen vaak wandelen zowel in de natuur als naar dorpen en steden.
  • Fonteyne liep niet erg hoog op met het toen heersende schoolsysteem. Klassen van meer dan 40 leerlingen waren meer de norm dan de uitzondering. Zijn aanmerkingen op het katholieke schoolprogramma en het Rijksleerplan werden in 1938 een brochure gebundeld: Voor een ruimer moedertaalonderwijs.

1927: Trouwde met Octavia Vandendriesche, een boerendochter uit Veldegem.

1935-1937: Op de studie over zijn leermeester De Geeter (1935) volgden in vrij korte tijd drie romans:

  • Pension Vivès (1936), een in Brugge gesitueerde roman over enkele marginale  figuren in een pension.  (Wordt wel eens vergeleken met Elsschot –Villa des Roses- en Walschap)
  • Polder (1937), dat op een ruige realistische, ietwat cynische toon vertelt over een noodlottige liefde van een vrouw tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het boek werd  tegelijkertijd bejubeld en verguisd. Het boek zit meer in de naturalistische trant van Buysse.
  • Hoe de Vlamingen te laat kwamen (1937) de populaire kerstnovelle over Vlaamse zeerovers die. na bij Christus’ geboorte te laat te zijn gekomen, toch nog met een goddelijke verschijning zullen worden begenadigd.

7 juni 1938: Overlijden van Fonteyne te Veldegem aan een hartklepverlamming, terwijl hij de drukproeven van ‘Kinderjaren’ aan het nazien was.

  • Fonteyne was die dag woedend en gefrustreerd van de school thuisgekomen. Hij van de hoofdonderwijzer te horen gekregen dat de schoolreis die hij al weken lang had voorbereid en waarvoor hij alle leerlingen had weten warm te krijgen niet kon doorgaan wegens geldgebrek.

Epiloog

1939: Zijn belangrijkste werk  Kinderjaren (postuum verschenen) was een persoonlijke kroniek van zijn jeugdherinneringen in Oedelem (West-Vlaanderen) tijdens Wereldoorlog I.

Het is een auto-biografische roman, in beetje in de trant van Proust, wiens A la recherche du temps perdu hij overigens als motto neemt.

  • Deze kroniek is vele dingen tegelijk:
    • Fonteyne toont een verloren generatie, de jongeren die dupe zijn geworden van deze oorlog en geconfronteerd worden met een verlies aan normen en nog zonder besef van een nieuwe levensstijl. Cynisme en een zekere geestelijke verwildering zijn daarvan de  gevolgen.
    • Hij houdt tevens een pleidooi voor de traditionele waarden, het activisme en zijn Vlaams- nationalistische ideeën.
    • Het boek is tevens een tijdsdocument over de jaren 1914-1918.
  • Het boek beleefde onder meer herdrukken:
    • 1965 (ingeleid door Hubert Lampo)
    • 1981 (met een nawoord van de Gentse professor Ada Deprez)
    • 1998 (ingeleid door de Nederlandse schrijver Benno Barnard). Bernard noemde dit werk “het enige belangwekkende Nederlandstalige literaire werk over een jeugd in Vlaanderen vóór en tijdens de Eerste Wereldoorlog”.

1986: Publicatie van een bundel “Sprookjes van spijt”, met zes moraliserende verhalen die zowel de hoofdpersonages als de lezer met een gevoel van spijt achterlaten.

  • In het nawoord van dit boekje vertelt Fernand Bonneure over de nalatenschap van Fonteyne, waarin nog een nooit gepubliceerd dagboek zou rusten, Mijn tijd getiteld. Nog enkele novellen en gedichten, een onafgewerkt vervolg op Kinderjaren en verschillende interessante brieven aan zijn broer.

 

MEER OVER NORBERT FONTEYNE

  • Kritisch lexicon; Oosthoek; WP-lexicon;
  • M. Roelants, ‘De Vlaamse romancier N.E. Fonteyne’, in: Schrijvers, wat is er van de mens? (1953), p. 79-88;
  • F. Bonneure, ‘Norbert Edgard Fonteyne. Tussen romantiek en realisme’, in: VWS-Cahiers 9 (1974) 3;
  • V.E. van Vriesland, in Onderzoek en vertoog, 2 (1958);
  • Alstein, `Kinderjaren, een vergeten boek’, in Dietsche Warande & Belfort, 123 (1978).
  • Rudolf van de Perre: N.E. Fonteyne, in: Kritisch lexicon van de moderne Nederlandstalige literatuur. Losbladige uitgave

 

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Websites

Referenties

  • Prof. M. Dupuis, De vernieuwing van de romankunst 1913-1941. In: Prof. Dr. M. Rutten; Prof. Dr. J. Weisgerber (red.): Van “Arm Vlaanderen” tot “De voorstad groeit” 1888-1946. Standaard Uitgeverij 1988 pp. 479-480
  • Benno Barnard, De Vlaamse godendeemstering. Voorwoord tot Kinderjaren.  p 5-14. Uitgeverij Atlas 1998.
  • Stefan Brijs, ‘De vergeten Vlaamsche kop’, in: Kruistochten (1998), p. 99-119. Eerder voorgepubliceerd in een gelijknamige reeks in Café des Arts van de krant De Morgen op 30 oktober 1997.

 

BIBLIOGRAFIE

De gegevens van deze bibliografie werden onder meer nagekeken bij

  • Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
  • Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
  • anoniem Mededelingen van de Documentatiedienst, ‘Fonteyne 1904-1938’ In: Mededelingen van de Documentatiedienst (1954-1992)
  • Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.

Chronologisch overzicht

Jaar Titel Fotogalerij Uitgeverij 1ste druk
1935 De een en twintigste Vlaamsche kop. (monografie)

Gedenkboek E.H. Leo de Geeter.
[Met 32 Beelden uit leven en werk van E.H. Leo de Geeter].
 Uitgave van het E.H. Leo de Geeter-Comiteit. -62p. + 20p. met foto’s + 2p.

Afmetingen: 22.50 x 15.50 (ingenaaid)
Colofon: Dit gedenkboek werd geschreven door N.E. Fonteyne uit piëteit voor de nagedachtenis van een priester die hem veel heeft gegeven. A. Willems teekende, in dankbare herinnering aan zijn oud-leraar, bijgaande titelplaat. Gedrukt bij N.V. Vonksteen, Langemark
1936 Pension Vivès.  Brugsche roman. (roman)

Omslagtekening door Elza van Hagendoren.
 Fonteyne 1 Antwerpen: Uitgeverij “De Sikkel” (Kruishofstraat 223). -173p.

Afmetingen: 21.50 x 15.50 (ingenaaid)
1937 Polder. (roman)

Omslagtekening door Elza van Hagendoren.
  Fonteyne 8 Antwerpen: Uitgeverij “De Sikkel”. – [mei] -164p.

Afmetingen: 21.25 x 15.75 (ingenaaid)
1937 Hoe de Vlamingen te laat kwamen. (kerstverhaal)

Geïllustreerd met ingekleurde houtsneden door Mark F. Severin.
December 1937: 2de druk. Identieke uitgave met hetzelfde zetsel in een oplage van 500 exemplaren.
1942: 3de druk. Boekversiering van D. Acket bij De Sikkel, Antwerpen.
 Antwerpen: Uitgeverij “De Sikkel”. -44p.

Afmetingen; 25 x 18.50 (ingenaaid – grauwe omslag met titel in zwart en rood)
Colofon: Van dit boek werden gedrukt 200 exemplaren op Pannekoek, genummerd van 1 tot 200 en 8 ex. op Keizerlijk Japansch, genummerd van A tot H. Dit is nummer…’
Gedrukt bij Steenlandt te Kortrijk in een schreefloze letter.
1938 Voor een ruimer moedertaalonderwijs.

Randnota’s bij het katholiek leerprogramma en het Rijksleerplan.
 Torhout: J. Pyck. -68p.

Opvoedkundige brochurenreeks van de Studiekringen van het Christen Onderwijzersverbond.Tweemaandelijks tijdschrift, nummer 5. december 1937.
POSTUME UITGAVEN
1939 Kinderjaren (Twee musschen voor een penning). (roman)

Omslagtekening door Désiré Acket.
 Fonteyne 3 Antwerpen: Uitgeverij “De Sikkel”. / Amsterdam: Wereldbibliotheek N.V -204p.

Afmetingen: 21.50 x 15.75 (ingenaaid)
1940 Kinderjaren (Twee musschen voor een penning). Tweede uitgave.

Bandversiering D. Acket

 Antwerpen: Uitgeverij “De Sikkel”
1942 Kinderjaren (Twee musschen voor een penning). Derde uitgave.

Omslagtekening door Désiré Acket.
 Fonteyne 4 Antwerpen: Uitgeverij “De Sikkel” – [april] -180p.

Afmetingen: 22 x 14.75 (ingenaaid)
Drukkerij M Van Haver Sint Niklaas
1942 Hoe de Vlamingen te laat kwamen. (novelle)

3de druk.
Bandversiering D. Acket
 Antwerpen:Uitgeverij “De Sikkel” – [oktober] -64p.

Afmetingen: 19.50 x 13
1943 Kinderjaren (Twee musschen voor een penning). Vierde uitgave.

Bandversiering D. Acket
 Fonteyne 3 Antwerpen: Uitgeverij “De Sikkel”. -132p.

Afmetingen: 22.50 x 17.50 (ingenaaid met flappen aan de kaft)
Drukkerij De Vlijt, Nationalestraat 46, Antwerpen
Toelatingsnummer 3025
1948 Wie die Flamen zu spät kamen.

Eine Legende. Zeichnungen von Karl Vosz, berechtigte Übertragung aus dem Flämischen von Dr. Walther Vontin. [Met een Nachwort van de uitgever].
 Wedel in Holstein: Alster Verlag Curt Brauns, -56p.
1965 Kinderjaren. (Twee mussen voor een penning).

Met een voorwoord van Hubert Lampo (p. I – IV): ‘De terugkeer van Norbert Fonteyne’.
Staat aangeduid als 3de druk =5de druk).
  Fonteyne 6  Hasselt: Uitgeverij Heideland. – 171p.

Reeks: Vlaamse Pockets nr 151.
Afmetingen: 18 x 10.80 (pocket)
1981  Kinderjaren. (Twee mussen voor een penning)

Met een nawoord van de Gentse professor Ada Deprez.
6de uitgave.
  Beveren: Orbis en Orion Uitgevers N.V -188p.

Reeks: Herdrukken uit de Zuidnederlandse letterkunde / Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde [Gent]; vol. 1
1986 Kinderjaren. (roman)

7de druk
Typografie omslag: Harm Meijer.
Prent omslag: Prent uit de Eerste Wereldoorlog. Kind bij rustende soldaten

 Antwerpen: Hadewych n.v.. -159p.

Afmetingen: 21 x 13 (paperback)
1986 Sprookjes van spijt. (sprookjes)

Omslag, illustraties en lay-out: Fohan. (= Hans Fonteyne, kleinzoon van de auteur)
  Fonteyne 10 Antwerpen: Hadewych n.v.. -58p.

Afmetingen: 23.50 x 16.50 (gebonden met stofomslag)
1988 Het kerstlied. (verhaal) Fonteyne 5 Uitgever: Zedelgem Gemeente – Culturele Raad. -23p.

Afmetingen: 24.20 x 15.70 (geniet)
1991 La martinière. (novelle)

Met illustraties van Hervé Martijn.
  Fonteyne 11 Avelgem: Willemsfonds. -41p.

Beperkte editie van 400 exemplaren
1992 De late lente van mijnheer Quisthoudt. (novelle)

Met nawoord van Hans Redee.
Zwart/wit illustraties van Hans Fonteyne (= Fohan = kleinzoon van de auteur).
  Fonteyne 9 Zedelgem: Flandria Nostra Torhoutsesteenweg 265, 8310 Zedelgem. -64p.

Afmetingen: 21.50 x 11.50 (gelijmd)
1998 Kinderjaren. (roman)

Met een inleiding van Benno Barnard (p. 5 -14):De Vlaamse godenschemering.
Omslagontwerp: Marjo Starink.
Omslagillustratie: Emile Claus: De Leie te Astene.
Typografie: Arjan Weenink
  Fonteyne 2  Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Atlas. -195p.

Afmetingen: 21 x 13.50 (paperback)