Maakt deel uit van:vrouwelijke auteurs
RITA DEMEESTER
Roeselare, 26 september 1946 – Genk, 29 januari 1993
Dichteres en vooral schrijfster van een drietal verhalenbundels ‘Stampvoeten in het donker’ (1989), ‘Droomjager’(1991) en de postuum uitgegeven ‘Land van belofte’ (1994).
Zij schreef ook een toneelstuk dat eveneens de titel ‘Land van belofte’ draagt.
Haar eerste gedicht werd, onder de schuilnaam Esther Meert, in 1986 onopvallend gepubliceerd in het kerstnummer van het literaire tijdschrift met neus, De Brakke Hond.
BIOGRAFIE
26 september 1946: Geboren als Rita Bertha Maria Demeester te Roeselare in een besloten katholiek West-Vlaams gezin. Ze is de vijfde van zes dochters.
- Haar vader, Jules Demeester, is werkzaam in de christelijke vakbeweging en zal provinciaal directeur worden van de BAC, de bank van de vereniging. Haar moeder, Jenny Debeuf, is huisvrouw.
- Middelbaar onderwijs: Grieks-Latijnse humanuira aan het bisschoppelijk lyceum van Roeselare.
1965-69: In het woelige Leuven studeert ze sociale pedagogie aan de KUL. Afgestudeerd op de thesis: Konstruktie van een likertschaal in het kader van een onderzoek over de attitude ten aanzien van onderwijs voor meisjes. – Leuven : KU Leuven. Fac. psychologie en pedagogische wetenschappen, 1970. – 131 p. – Diss. Lic. Pedagog
Tijdens haar studentenjaren is ze actief in contestatiebewegingen; zet zich vooral in voor de derde wereld.
1970: Huwelijk met Wim Vanreusel, met wie ze in de buurt van Leuven woont.
1972: Geboorte van Sara Vanreusel.
1975: Geboorte van Saskia Vanreusel.
1975-86: Aanstelling als pedagoge aan de Lagere Normaalschool van het Instituut Mariavreugde te Borgloon.
1986-89: Na de sluiting van de school (bezuinigingspolitiek van toenmalig Minister van Onderwijs Daniël Coens) is ze werkloos. Haar huwelijk strandt.
- Begint te schrijven. Uit noodzaak bekent ze. “Zonder dit veertigjarige leven dat achter me ligt, deels als een wilde tuin, deels als een mijnenveld, was het er nooit van gekomen, geloof ik.”
- Haar eerste publicatie is een eenvoudige gedichtje dat onder de schuilnaam Esther Meert in 1986 onopvallend gepubliceerd werd in het kerstnummer van het literaire tijdschrift met neus, De Brakke Hond:
Nadien schrijft ze uitsluitend verhalen.
1987: De Brakke Hond – het tijdschrift “met neus” voor aankomend literair talent – publiceert haar eerste verhalen: “De gewijde geschiedenis van Jean-Pierre Vroman” (1987/nr. 14) en “Mokum” (1987/nr. 16).
Meteen daarna zijn ook andere periodieken bereid verhalen van haar op te nemen: De Vlaamse Gids, Kreatief, Dietsche Warande & Belfort, Nieuw Wereldtijdschrift, Maatstaf, Elegance, Feeling en Deus ex Machina.
1988: Bekroning van een nog ongepubliceerde verzameling verhalen, waaronder ‘Mokum’ met de (eenmalig uitgereikte) prozaprijs Dietsche Warande en Belfort – Den Gulden Engel (de verhalen zullen opgenomen worden in ‘Stampvoeten in het donker’)
Publicaties:
- ‘Krappe herinnering’, als boekenweekgeschenk van Standaard Boekhandel.
- ‘King Kong in New York’ (waarmee ze laureate wordt van de literaire Willemsfonds-wedstrijd) in De Vlaamse Gids.
Februari tot eind december 1988: Medewerking aan het BRTN-radioprogramma Het genootschap.
Nieuwe relatie, met Mark Schroeyers. Woont afwisselend in Leuven en Brugge.
Naast haar publicaties in tijdschriften, levert Rita Demeester ook bijdragen in verhalenbundels:
- In de bundel ‘Vrouwentongen. Verhalen, essays en reisreportages’ (werk van elf Vlaamse schrijfsters, samengesteld door Veerle Weverbergh) (Antwerpen, Houtekiet, 1988), verschijnt het verhaal ‘Berenliefde’
- ‘Burengerucht. Het Vlaams verhaal doet weer de ronde’ (Amsterdam/Leuven Meulenhoff/Kritak, 1990) biedt het verhaal ‘De grote sprong voorwaarts’, dat later het openingsverhaal wordt van de bundel ‘Droomjager’.
- Het verhaal ‘Blindemannetje’ in ‘Johan Anthierens en hofhouding, Brief aan een postzegel. Kritisch koningsboek’, wordt later in herwerkte vorm opgenomen als ‘Blindeman’ in ‘Verzamelde verhalen’.
- In de bundel ‘De beste Vlaamse oorlogsverhalen” (1990) verschijnt het verhaal Krappe herinnering, dat twee jaar voordien al was verschenen als ‘Boekenweekgeschenk 1988’ van Standaard Boekhandel.
1989: Haar debuut, – de verhalenbundel ‘Stampvoeten in het donker’ – ligt in de winkelrekken. Genomineerd voor de NRC-prijs. Deze bundel opent met het verhaal In het spoor van Jim Morrison.
- In het verhaal In het spoor van Jim Morrison vertelt een meisje over haar oudere broer Joris, die zelfmoord pleegt. Hij las Sartre en dweepte met de liedjesteksten van Jim Morrison. Tussen alle onschuldige, alledaagse herinneringen die zij aan haar broer ophaalt, dringt de werkelijkheid langzamerhand tot haar door:
“Ik heb de anatomieles met het konijn overleefd en morgen krijg ik een echte damesfiets. Maar Joris blijft waar hij is. Zijn leven en zijn dood verdwenen als in een wak en niemand laat in zijn kaarten kijken.”
- Demeester schrijft vol mededogen over dromers en denkers, en over de twijfelaars daartussenin. Het zijn personages die blijvend geschonden zijn, maar niet in staat zijn hun gevoelens te uiten.
November 1990: Opnieuw aan het werk als pedagoge. Maar enkele weken later, in het voorjaar van ’91, krijgt Demeester te horen dat ze aan kanker lijdt. Ze ziet zichzelf genoodzaakt thuis te blijven en zegt haar baan in het onderwijs op.
1991: Publicatie verhalenbundel ‘Droomjager’
- Net als de door haar bewonderde Raymond Carver schreef Rita Demeester in een sobere, trefzekere stijl “schijnbaar plotloze verhalen” over schijnbaar banale levens, tranches de vie, “moten uit het lijf van het leven gesneden met alleen subtiele verwijzingen naar kop en staart”. En, ook zoals bij Carver, in die verhalen gaat het over voortleven na de illusies, over de spanning tussen verlangen en berusting, tussen dromen najagen en compromissen sluiten. “Mijn werk gaat over hoe mensen zich aanpassen aan het leven, hoe ze leren leven met beperkingen en teleurstellingen”, verklaarde ze in interview uit 1991 voor Knack.
1992: Publicaties:
- Toneeltekst ‘Land van belofte’ in 3 Bic(s) en 1 PC.
- ‘Seks op onze leeftijd’ in Nieuw Wereldtijdschrift, 1992/6, een ‘beschouwing’, haar laatste publicatie.
In het tijdschrift Markant, waarin ze een maandelijks column publiceerde, schreef ze op 19 juni 1992 over haar ziekte : “Uitputting en ontmoediging zijn net zo inherent aan kanker als tumoren en afwijkende bloedwaarden. Ondertussen laat ik me behandelen in een relatief klein ziekenhuis in de periferie. Er zijn geen medische wonderen gebeurd, maar de boot van de dood is voorlopig wat verder afgehouden. Ik ben hier in handen van artsen gevallen die mensen verzorgen en niet alleen tumoren”.
29 januari 1993: Rita Demeester overlijdt, op 46-jarige leeftijd, aan kanker te Genk in het huis van haar zus. Ze werd begraven te Leuven.
Epiloog
1994: Postume publicatie van haar verhalenbundel ‘Land van belofte’. Daarin de tekst van de lezing, ‘Met schrijven begin je op je veertigste’, een (bescheiden) literaire beginselverklaring, nu helaas een literair testament.
- Het is in deze tekst dat ze terloops de lof zingt van John Berger en Raymond Carver – twee Amerikaanse meesters in de verhaalkunst – “Het schijnbare banale leven waarover zij schrijven en hoe ze dat doen is van een tijdloze schoonheid, gaafheid en ontroeringskracht”. En ze wijst daarbij op de “schroom en stilte” die ze in hun werk weten in te lassen. Het typeert de verhalen die ze zelf schreef.
1995: Publicatie van haar ‘Verzamelde verhalen’ bij wijze van hommage.
29 januari 2008: Vijftien jaar na haar overlijden bracht de Antwerpse literaire organisator Behoud de Begeerte het huldeprogramma ‘Rita’ waarin onder meer Kamiel Vanhole, Didi de Paris, Kristien Hemmerechts, Brigitte Raskin en Johan Vandenbroucke haar leven en werk belichtten.
BEKRONINGEN
- 1988: Bekroning van een nog ongepubliceerde verzameling verhalen, waaronder ‘Mokum’ met de (eenmalig uitgereikte) prozaprijs Dietsche Warande en Belfort – Den Gulden Engel (de verhalen zullen opgenomen worden in ‘Stampvoeten in het donker’).
- 1988: Laureate literaire Willemsfonds-wedstrijd van de Provincie Antwerpen voor King Kong in New York.
- 1989: Genomineerd voor de NRC-prijs voor ‘Stampvoeten in het donker’ .
- 1989: Rabobank Lenteprijs voor Literatuur voor ‘In het spoor van Jim Morrison’ (In: Kreatief jrg. 22 (1988) nr.5 (dec. Nr.), p.73-79)
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
- Wout Vlaeminck, Rita Demeester: ‘Soms weegt een enkel detail zwaarder dan het hele drama’ (juli 2016), in: http://indrukmagazine.be/essay/vergeten-schrijver-rita-demeester-12 & http://indrukmagazine.be/essay/vergeten-schrijver-rita-demeester-22
Referenties
- Greta Seghers, Dood, liefde en desillusie, Rita Demeester: lerares wordt rasschrijfster. P. 95-110 In: Als een wilde tuin : schrijfsters in Vlaanderen 2 / red.: Lisette Keustermans; red.: Brigitte Raskin. Amsterdam : Meulenhoff ; Antwerpen : Manteau, 1996. – 279 p. : ill.. (Schrijfsters over Schrijfsters)
- In memoriam. Tien jaar na de dood van Rita Demeester. De Morgen 29 januari 2003. Boeken-bijlage. Met een gedenkstukje door Kamiel Vanhole.
- Jooris van Hulle, Rita Demeester. Tussen aanvaarding en verzet, VWS-Cahier nr 166, jrg 29 nummer 3, 1994.
BIBLIOGRAFIE
Woordje vooraf
De bibliografie van Rita Demeester werd opgesplitst in
- Afzonderlijke publicaties in boekvorm
- Publicaties in tijdschriften en bloemlezingen
- Artikels in dag- en weekbladen.
De gegevens van deze bibliografie werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
- Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
- ROESELAARSE AUTEURS Rita Demeester. Geeft tevens een uitgebreide secundaire bibliografie over de auteur en de besprekingen van de afzonderlijke publicaties.
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.
Chronologisch overzicht
I. Afzonderlijke publicaties in boekvorm
II. PUBLICATIES IN TIJDSCHRIFTEN EN BLOEMLEZINGEN
Verder ook nog
In ‘Markant’
- Het laatste woord : identiteitscrisis // In : Markant.–Jrg. 1 (1992) nr. 3, p. 22
- Het laatste woord : eikenhout // In : Markant. Jrg. 1 (1992) nr. 7, p. 22
- Het laatste woord : een pijnlijk vertoon van onvermogen en onwil // In : Markant. –Jrg. 1 (1992) nr. 20, p. 30
- Het laatste woord : geblameerde gelovigen // In : Markant.- Jrg. 1 (1992) nr. 26, p. 22
- Het laatste woord : de taal van het primitieve zelfbehoud // In : Markant. – Jrg. 1 (1992) nr. 30, p. 22
- Het laatste woord : In Memoriam Rita Demeester // In : Markant. – Jrg. 2 (1993) nr. 6, p. 26
In ‘De Morgen (Het Sluitstuk)’
- Blindemannetjes : een kortverhaal (deel 1) // In : De Morgen (Het Sluitstuk). – Donderdag 02-08-1990, p. 38-39
- Blindemannetjes : een kortverhaal (deel 2) // In : De Morgen (Het Sluitstuk). – Vrijdag 03-08-1990, p. 38-39
In ‘De Nieuwe Maand’
- De opmars van de inlegkruisjes : stilstaande scholen // In : De Nieuwe Maand. – Jrg. 32 (1989) nr. 4 (sept.-nr.), p. 25-28
III. ARTIKELS IN DAG- EN WEEKBLADEN
In ‘De Groene’
- Weekboek van Rita Demeester // In : De Groene – (1989) juli-nr.
In ‘Humo’
- Kritiek en hoe er mee te leven // In : Humo’s bijzondere boekenbeursbijlage. – 30-12-1992
In ‘De Morgen’
- Geloofsbrief // In : De Morgen. – 13-06-1990, p. 38
- “Gaat u wel eens naar theater?” // In : De Morgen. – 25-01-1991