home | Inloggen
Aantal schrijvers: 594 | Aantal boeken:

19.538

 

 

De Winter, Karel

Maakt deel uit van:

Karel de Winter

Lier, 16 april 1889 – Lier, 18 juni 1953

Een late Tachtiger

Haarkapper-dichter.

Auteur van een driedelige cyclus lyrische “Pan” – gedichten.

Frans Verstreken noemt hem in zijn inleiding tot Pan III terecht ‘Een late Tachtiger’: Pan I werd in zijn tijd door meerdere critici op gelijke hoogte geplaatst als Mei van Herman Gorter.

 

 

BIOGRAFIE

16 april 1889: Geboren te Lier.

1907: Overlijden van zijn vader, Toon de Winter, amateur toneelspeler en medeoprichter van het locale toneelgezelschap ‘Rust Roest’, wat hem zijn eerste vers ontlokte.

  • In 1951 verleent Karel zijn medewerking aan de herinneringsuitgave ‘Rust-roest’ jubileert, 1890-91/1950-51: geschiedkundig overzicht. Eigen beheer van de vereniging. 42p.

1910: Verwierf zijn eerste literaire onderscheiding. Zijn gedicht ‘Lente’ werd bekroond met de derde prijs in een door de stad Antwerpen uitgeschreven wedstrijd voor volksliederen.

  • Lente werd op muziek gezet door Maria Matthijssens in 1910 (Liederenverzameling van Gebroeders Janssens. – Antwerpen; vol. 45) en nogmaals door Hendrik Van Schoor 1913 (Volksuitgave met klavierbegeleiding: voor taal en volk. – Mechelen; vol. 4)

April-september 1915: Schreef als in een roes de eerste versie van de volledige driedelige cyclus PAN: zo’n 5000 verzen.

  • Trop is echter teveel en op aanraden van Pol de Mont herwerkte en schaafde Karel de Winter zijn epos tot publiceerbare vorm.

1922: Uitgave van de eerste bundel: Pan I Eerste zang : Middag !

Het boek, geïllustreerd met pentekeningen van Edmond Van Offel, werd opgedragen aan de stadgenoot kunstschilder Fred Bogaerts die hem in het werk van Tachtigers als Kloos en Gorter had geïntroduceerd.

1925: Uitgave van de tweede bundel: Pan II Tweede zang : Avond!

  • Het boek, eveneens geïllustreerd met pentekeningen van Edmond Van Offel, werd ditmaal opgedragen aan Pol de Mont, die “mij een vader was”.
Karel de Winter – Hij ziet er niets panachtig uit. Bleek, mager en hij is coiffeur. Met een wit fraksken aan, de lange zwarte haren gordijnend rond het bleek maar jongensguitig gelaat, de vertrouwelijke oogen warm van begeestering, zit hij te schrijven te midden de geuren van amandelzeep, muscus, reseda, cosmetique, lotion, perubalsem, quelques fleurs de France, en andere koninklijke neusstreelingen.
En hij schrijft aan PAN:
In sta in heerlijkheid van zonnelicht, alleen,
maar met een hemel diep in mij van zaligheid.
Er waait mij door de ziel een wind van geestdrift.
Ei !
Jong-wilde zangen willen juichend naar het licht !
PAN I, blz.5.
Maar de deur gaat open en daar komt een baardkalant. “Hei, dag Karel, doe dat haar eens van mijn gezicht. “ Karel zeept in, wet zijn mes, en scheert, en ‘k moet u zeggen, ’t is gelijk een pluimke hoor ! En terwijl de kalant uit een zeepmond vertelt dat Joke van Mieke van pitje van ’t hoekske van het Kluizeplein heure negenoog is opengebroken, ziet Karel zijn harige PAN in zijn verbeelding, en door zijn hoofd rollen er zinnen “ Wordt wakker, beste Pan, dat zag ik nooit of nooit ! Een vorstelijk festijn van zomersche losbandigheid” En al scherend droomt hij een wereld van fluitende grijpende saters, druivenpersende nymphen, wippende kabouters, dansende sylven en tuurt naar een toekomst “ als een “gaarde vol van lachend ooft”

 

De Pan-cyclus is hartstochtelijke Dionysiaanse lyriek op thema’s uit de Griekse en Oud-Germaanse mythologie, thema’s die hij dan op persoonlijke wijze uitwerkt . Critici merkten echter bij de tweede bundel op dat de auteur zichzelf niet vernieuwd had en in zijn beeldspraak teveel in herhaling viel.

1927: “Onze Torens”, Cantate voor gemengd Koor, Kinderkoor en orkest, op tekst van Karel de Winter en muziek van Frans Boogaerts werd uitgevoerd op de Grote Markt ter gelegenheid van de inhuldiging van het Monument der Liersche Gesneuvelden op zondag 26 juni 1927 (350 uitvoerders).

1930-1950: In 1930 schreef een criticus dat de derde zang Morgen ! enkel nog wachtte op een laatste hertoetsing. Tegen 1935 was het handschrift drukklaar, maar ging tijdens een verhuizing verloren. Pas in november 1943 zou De Winter zijn dichterspen opnieuw aanvatten om het derde deel Pan III af te werken. Uiteindelijk was het in februari 1945 klaar.

1949: Ter gelegenheid van zijn 60ste verjaardag werd hij op 10 december uitbundig gevierd door o m de Toneelvereniging Rust-Roest waarvan hij ondervoorzitter was, in de Feestzaal van de Rijksnormaalschool te Lier met een programma vol muziek.

Eind 1950: Het manuscript van Pan III verwierf de Letterkundige Prijs van de Provincie Antwerpen.

1952: Uitgave van zijn laatste bundel Intermezzo: honderd sonnetten.

18 juni 1953: Overlijdt, na een korte ziekte, op 64 jarige leeftijd.

22 juni 1953: De uitvaartsmis wordt opgedragen in de kerk van het H. Hart te Lier om 10 uur, in aanwezigheid van Antoon Thiry en Fred Bogaerts, afgevaardigden van de toneelkring Rust-Roest, de Meibloem en de Coiffeurskring.

Juli 1954: Pan III. Morgen ! verschijnt postuum bij uitgeverij Colibrant te Lier in 2 edities. De genaaide editie kostte 95fr. , de luxe-editie 240 fr.

 

GERAADPLEEGDE BRONNEN

  • Frans Verstreken, Een late Tachtiger, inleiding bij Pan III. Morgen ! Lier Uitgeverij Colibrant. 1954.
  • Stadsarchief te Lier, map De Winter Karel en verscheidene edities van het oeuvre van De Winter.

 

BEKRONINGEN

1910: Het gedicht ‘Lente’ werd bekroond met de derde prijs in een door de stad Antwerpen uitgeschreven wedstrijd voor volksliederen.

Eind 1950: Het manuscript van Pan III. Morgen ! verwierf de Letterkundige Prijs van de Provincie Antwerpen.

 

SMAAKMAKER

Wordt wakker, beste Pan, dat zag ik nooit of nooit !
Een vorstelijk festijn van zomersche losbandigheid,
waaraan mijn blik zich drenkt tot dronken-wordens toe.
Een zee van zon, en goud, en fonklend paarrlenspel,
En hier en daar der schaadwen paars-fluweelen dons
met zonnekantwerk, raaflend door het lover.
Ei
Sta op ! en laat ons wentlen in dien plas
van kabbelende zon en in die molligheid
van purpren dons.

Uit Pan I p. 8 (aanhef)
Ik zie, ik zie!
U Arrabella naakt en lachend voor me staan
met hooggewelfden boezem en hun tepelpaar
die als volrijp, goudomkranste bessen zijn,
die overmoedig rode lippen lokken;
‘k zie de reine galbe van uw schouders, vol en blank,
de deining van uw lenden en den zachten glooi
en lijning naar uw mooi-gevormde dijen uit.
Uw heerlijk lichaam is een nauw-ontloken bloem,
met draperijen van het morgengaas omzwierd,
de dauwedroppels vallen van uw haren langs
uw hals en tussenin uw borsten biglend neer,
en kijk ! uw navelschrijntje als kleine theeroos bloeit,
met middenin een fijngeslepen diamant. –

Uit: Pan III

 

BIBLIOGRAFIE

De gegevens van deze bibliografie werden onder meer nagekeken bij

  • Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
  • Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles
  • POËZIECENTRUM vzw – Gent
  • Stadsarchief, Lier

Chronologisch overzicht

Jaar Titel Fotogalerij Uitgeverij 1ste druk
z.d.
1922		 Pan: Eerste zang : Middag !. (poëzie)

Met teekeningen van Edmond Van Offel.
  De Winter Karel 1 Antwerpen: “De Sikkel”/ Santfoort: C.A. Mees. -69p. + [III]p.

Afmetingen: 19.20 x 14.50 (ingenaaid met harde kartonnen kaft)
Colophon: Van dezen bundel werden gedrukt drie honderd exemplaren genummerd van 16 tot 315, en 15 exemplaren op Hollandsch papier, genummerd van I tot XV en gehandteekend door den dichter. Dit in Nr. …
z.d.
1925		 Pan. Tweede zang : Avond ! (poëzie)

Met teekeningen van Edmond Van Offel,
Inleidend woord van Felix Timmermans
 
Aanhef: U, Meester Pol de Mont, die mij en vader was, uit diepen eerbied en hoogschatting.
  De Winter Karel 2 Borgerhout : Uitgeversfirma “Regenboog” Van Daelstraat, 51. -79 + [I]p.

Afmetingen: 19.20 x 14.50 (ingenaaid met harde kartonnen kaft)
Colophon: Van dezen bundel werden gedrukt vijf honderd exemplaren op Hollandsch papier, genummerd van 26 tot 525, en 25 exemplaren op Hollandsch papier, genummerd van I tot XXV en gehandteekend door den dichter. Dit is Nr. …
1927 Onze torens. Cantate voor gemengd Koor -: Kinderkoor en Orkest: Tekst van Karel DE WINTER en muziek van Frans BOOGAERTS. Beknopte Muzikale ontleding door Stan Verelst.

Op het titelblad staat: Uitgevoerd op de Grote Markt ter gelegenheid van de inhuldiging van het Monument der Liersche Gesneuvelden pop zondag 26 juni 1927 (350 uitvoerders.
Bevat een foto van de componist Frans Boogaerts en de schrijver Karel de Winter.
 Lier: Handelsdrukkerij, Hubert Meirsman, Kluizestraat, 34. Niet gepagineerd [18]p.

Afmetingen: 21.30 x 14 (geniet)
z.d.
1930		 Pan : Eerste zang : Middag !. (poëzie)

Nieuwe herziene uitgave
Met teekeningen van Edmond Van Offel
Inleidend woord van Herman Teirlinck
 Antwerpen: : Uitgeversfirma “Regenboog” Van Daelstraat, 51. -75p.

Afmetingen: 19.10 x 14.80 (ingenaaid – harde kaft)
1952 Intermezzo: honderd sonnetten. (poëzie)

Deeltitels: Prélude; Allegro capricioso; Ab Hoc et ab Hac
 Antwerpen: Die Poorte. -119p.

Afmetingen: 20.50 x 14.50 (ingenaaid – met stofomslag)
Colofon: Deze bundel ‘Intermezzo’ werd gedrukt van de 11 punts Baskerville letter op de persen van de uitgeverij Die Poorte te Antwerpen in de maand Augustus van het jaar negentien-honderd twee-en-vijftig. De oplage bedroeg 340 exemplaren, waarvan 300 ex. Op Engels Esparto Antique Wove, genummerd van 41 tot 340, en 40 luxe-exemplaren op geschept papier Ter Hulpen, genummerd van I tot XL en gehandtekend door de auteur. Dit exemplaar draagt het nummer ….
POSTUUM
1954 Pan III. Morgen ! (poëzie)

Biografische inleiding: Frans Verstreken.
Met 4 tekeningen van de hand van Edm. Van Offel.
Voorwoord van Lode Monteyne
 
 Lier: Colibrant. -XIII-76 p.

Afmetingen: 21.30 x 15.50 (ingenaaid én gebonden met harde kaft)
Colofon: Deze uitgave van ‘Morgen !’, het derde deel van Karel de Winter’s “PAN”, dat in 1950 bekroond werd met de Poëzieprijs van de Provincie Antwerpen, is postuum. Zij kwam tot stand in het voorjaar van 1954, een jaar na het overlijden van de dichter, om diens nagedachtenis blijvend te eren, bij de uitgeverij Colibrant te Lier en werd gedrukt op de persen van de drukkerij Die Poorte te Antwerpen van de 11 punts Baskerville-letter. De vier tekeningen zijn van de hand van Edm. Van Offel.
De oplage bedroeg 26 van A tot Z gemerkte, gebonden luxe exemplaren gedrukt op luxe antique Blancard en 474 andere exemplaren, genummerd van 277 tot 500, gedrukt op extra velijn Blancard.
Dit is exemplaar ….