Eriek Verpale
Zelzate, 2 februari 1952 – Zelzate, 10 augustus 2015
Foto: © Wouter Van Vooren
Schrijver van (neo-romantische) gedichten, romans, essays en theater. Begenadigd brief- en prozaschrijver.
Stichter-redacteur van het literaire tijdschrift Koebel en van Restant.
Heeft grote interesse voor de Joodse cultuur. Hij reist herhaaldelijk naar Israël, werkt mee aan joodse bladen, schrijft diverse essays over Jiddische auteurs en vertaalt Jiddische en Hebreeuwse poëzie.
Zijn theatermonoloog ‘Olivetti 82’ werd succesvol verfilmd met Dirk Roofthooft in de hoofdrol.
BIOGRAFIE
2 februari 1952: Werd als Eric August Verpaele geboren te Zelzate. Hij werd opgevoed door zijn uit Litouwen afkomstige overgrootmoeder, “de Jiddische”, die vlak naast hem woonde.
“Mijn vader was zijn ganse leven vrachtwagenchauffeur voor een brouwerij, wat het één en het ander met zich meebracht (lacht en maakt drinkgebaren). De smoezen die deze man kon bedenken, waren onbetaalbaar. Iedereen wist dat hij aan het liegen was, maar je was nieuwsgierig wat hij deze keer weer uit zijn mouw zou schudden. Mijn moeder heeft steeds gewerkt als poetsvrouw” Ik kom dus uit een totaal a-literair milieu, ik zou zelfs stellen anti-literair. Thuis waren er geen boeken te vinden.”
” Wel, eigenlijk ben ik tot mijn twaalfde opgevoed door mijn overgrootmoeder, die vlak naast ons woonde. Zij was joodse en wekte mijn belangstelling voor de joodse cultuur. Toen ik op de lagere school het alfabet leerde, heeft mijn overgrootmoeder me ook het Hebreeuwse alfabet geleerd. Ik kan niet zeggen dat ze me echt Jiddisch heeft geleerd, maar ze zorgde voor de basis. Later ben ik dat allemaal zelf gaan uitpluizen. Van ’75 tot ’77 heb ik Hebreeuws gestudeerd en ik heb toen een tijdlang intens contact gehad met de joodse gemeenschap van Gent. Maar ja, ik woon in Zelzate en ik denk dat ik hier op mijn eentje de joodse gemeenschap vertegenwoordig. Nochtans heb ik een streng katholieke opvoeding gehad. Ik denk dat mijn interesse voor de joodse cultuur voortkomt uit het feit dat een mens op een gegeven moment op zoek gaat naar zijn eigen identiteit. Ik heb vaak het gevoel dat ik tussen twee culturen in zit. Bovendien is mijn vrouw arabiste en islamologe zodat er hier van alles wat is”
Uit “Schamper 358 – maandag 2 maart 1998- “De schrijversharen van Eriek Verpale”.
Hij volgt economie-talen als interne leerling bij de broeders in Oostakker-Lourdes.
1970-1972: Studeert aan de Universiteit Gent (toen: RUG), 1 jaar Germaanse filologie en 1 jaar slavistiek (1970-1972).
Hij maakt er onder meer kennis met Miriam Van Hee en wordt stichter-redacteur van het literaire tijdschrift Koebel en van Restant.
Na zijn legerdienst in Duitsland, gaat hij aan de slag als bediende bij een chemisch bedrijf in de Gentse kanaalzone, waar hij vanaf 1982 deeltijds werkt.
1975: Debuteert als dichter met de neoromantische bundel ‘Polder- & andere gedichten’ en als prozaïst met De rabbi & andere verhalen.
- Zijn eerste gedichten- en verhalenbundels verkopen echter zo slecht dat hij zijn schrijversambities opbergt: tussen 1980 en 1990 publiceert hij geen nieuw werk.
Van ’75 tot ’77 studeert hij Hebreeuws en heeft een tijdlang intens contact met de joodse gemeenschap van Gent.
1977: Er ontstaat een omvangrijke briefwisseling met Luuk Gruwez, die aanvankelijk wordt uitgewerkt tot het Grootbrievenboek-project, maar ten slotte grotendeels uitmondt in Alles in het klein (1990).
1980: Wint met Op de trappen van Algiers (1980) de literaire prijs van de Stad Gent.
1990: ‘Alles in het klein’ rolt van de persen.
- Dat boek betekent voor Verpale de lang verhoopte literaire erkenning. Het wordt in 1991 bekroond met de Provinciale Prijs voor Letterkunde van de Provincie Oost-Vlaanderen en in 1992 met de prestigieuze NCR Literair Prijs.
1994: De gedichtenverzameling Nachten van Beiroet ligt in de boekenrekken.
Daarna volgden succesvolle theatermonologen voor acteur Bob de Moor: Olivetti 82 (1993), Grasland (1996) en Voor u geknipt (2001).
1997: Krijgt de Prijs voor Letterkunde van de Vlaamse Provincies voor zijn toneelmonoloog Olivetti 82.
2001: Verfilming van Olivetti 82. Eveneens in 2001 wordt zijn roman Katse nachten (2000) genomineerd voor de ‘ECI-prijs voor Schrijvers van Nu’.
Verpale werkt als dichter en prozaïst mee aan groot aantal tijdschriften, waaronder Filter, Dietsche Warande & Belfort, Yang, Nieuw Wereldtijdschrift en Maatstaf. Voor het tijdschrift Kunst & Cultuur schrijft hij tussen 1988 en 1990 een reeks essayistische beschouwingen. Hij is ook freelance medewerker van het Belgisch-Israëlitisch Weekblad en van het maandblad De Centrale.
Door zijn grote aandacht voor de Joodse leefwereld is Verpale een wat vreemde eend in de Vlaamse literatuur. Hij reist herhaaldelijk naar Israël, werkt mee aan joodse bladen, schrijft diverse essays over Jiddische auteurs en vertaalt Jiddische en Hebreeuwse poëzie.
2012: Jarenlang is het erg stil rond Eriek Verpale gebleven. De schrijver van romans als Gitta en Alles in het Klein, tevens auteur van het verfilmde theaterstuk Olivetti 82, verdwijnt na de publicatie van het brievenboek Katse Nachten in 2000 uit het beeld.
Tot nu, want in het recentste nummer van het literaire tijdschrift De Brakke Hond staat Verpale er terug met tien gedichten. (Lees: Bron: Mensen moeten gedacht hebben: Verpale is dood. Quod non – Knack
10 augustus 2015: Verpale overlijdt in zijn woning aan terminale lymfeklier- en keelkanker.
EPILOOG
2 februari 2016: op Verpale’s verjaardag organiseren schrijvers Luuk Gruwez en Jan Haerynck en acteur Bob De Moor een hommage aan deze schrijver in de Minardschouwburg, Walpoortstraat 15, 9000 Gent
BEKRONINGEN
- 1980 de literaire prijs van de Stad Gent voor Op de trappen van Algiers
- 1991 de Provinciale Prijs voor Letterkunde van de Provincie Oost-Vlaanderen voor Alles in het klein’
- 1992 de prestigieuze NCR Literair Prijs voor Alles in het klein’.
- 1997 Prijs voor Letterkunde van de Vlaamse Provincies voor zijn toneelmonoloog Olivetti 82.
MEER OVER E. VERPALE
- Van Hoof, Guy: De nieuwe romantiek (1981)
- De Maesschalck, Yvan: Prima categoria, of nachtelijk joods van Eriek Verpale, in: Kreatief (2000), nr. 5, p. 26-36
- Wildemeersch, Georges en Vandenbussche, Liselotte. ‘Eriek Verpale’. In: Kritisch lexicon van de Moderne Nederlandstalige Literatuur. Red. Hugo Brems, Tom van Deel, Ad Zuiderent. Groningen: Martinus Nijhoff uitgevers. Band 8. Februari 1994 – November 2002.
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
- NEDWEB/Literatuur in context – Verpale, Eriek
- Eriek Verpale – Wikipedia
- Nederlandse Poëzie Encyclopedie – Eriek Verpale.
Referenties
- Paul Demets, Eriek Verpale (1952-2015) Zo romantisch, zo kwetsbaar. In: Boeken, de boekenbijlage bij De Morgen van 12 augustus 2015, pp. 14-15. (mooie diepgravende tekst over de auteur als mens)
SMAAKMAKERS
Spraakgebrek
voor K
Zinnen. Zoveel prachtige zinnen. Mooie zinnen. Volzinnen, neven – en ondergeschikte zelfs. Met uitroeptekens. Met gefronst voorhoofd: vraagtekens? Met punten en komma’s, en met dààr ergens tussenin: een regel met jij. Hoe je zwijgt, glimlacht, drinkt, een kat streelt, mijn ziel. Hoe je bijna onder een auto loopt en daardoor mijn leven binnen. Hoe ik je daar zou willen houden: tussen aanhalingstekens. Mijn armen. Zodat ik niets meer hoef te zeggen. Want zinnen. Ach, zo ziek van zinnen.
Innamorati
Hoe één mens zo soms van een ander, en dat maar eens. Hoe iemand in zijn leven van altijd maar één vrouw, van haar. Hoe ik, oud, van jou dus. Hoe een man van geen andere vrouw dit verdragen kan: een rimpel al, kwaaltjes, zelfs de muren van een andere man. En dat je kunt weggaan, doodgaan, opgaan in rook, zo simpel. Maar het niet doet. Er woedt nog oorlog. Want hoe een mens in zijn leven maar één keer. Hoe een man van altijd maar één vrouw het meisje, de poppetjes in haar ogen, het haar op haar benen en in volle zomer toch snipverkouden. Hoe ik, een trage dwaas, juist dààrom. En in al mijn winters.
BIBLIOGRAFIE
Woordje vooraf
- Deze bibliografie bevat 4 rubrieken:
- Chronologisch overzicht
- Filmografie
- Eriek Verpale in vertaling
- Overzicht per genre alfabetisch op titel met aanduiding van de datum van publicatie
De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience –Antwerpen.
- Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klik op de foto
Chronologisch overzicht
FILMOGRAFIE
ERIEK VERPALE IN VERTALING
FINS
1995: Olivetti 82. Vert. uit het Nederlands door Heimo Pihlajamaa. Uitgever: Yleisradio, Helsinki. Toneelstuk, Vert. van Olivetti 82. Amsterdam, etc. De Arbeiderspers, 1993.
FRANS
1996: Olivetti 82. Vert. uit het Nederlands door Danielle Losman.Uitgever: Lansman, Carnières-Morlanwelz. Reeks: Théâtre contemporain flamand et néerlandais; 6. In: Six pièces contemporaines flamandes et néerlandaises, Toneelstuk, gebonden. Vert. van Olivetti 82. Amsterdam, etc.: De Arbeiderspers, 1993. 6 banden in cassette.
1997: L’ecriture d’une lettre. Vert. uit het Nederlands door Danielle Losman. In Septentrion; Revue de culture néerlandaise, jrg.26 (1997) nr.1, p.14-19. Toneelstuk, Fragment uit ‘Olivetti 82’.
Overzicht per genre alfabetisch op titel met aanduiding van de datum van publicatie
Gedichten
- Nachten van Beiroet. (Dichtbundel) 1994
- Op de trappen van Algiers. (poëzie) 1980
- Polder- & andere gedichten. 1975
- Voor een simpel ogenblik maar… (gedichten) 1976
Romans & ander proza
- Alles in het klein. (verhalen + brieven) 1990
- De patatten zijn geschild. Nagelbrieven 1975-1976 1994
- De patatten zijn geschild: Nagelbrieven 1975-1980. 1998
- De Rabbi en andere verhalen. 1975
- Een meisje uit Odessa. (Verhalen) 1979
- Gitta. (roman) 1997
- Katse nachten. (prozaschetsen) 2000
- Olivetti 82. (verhalen) 1993
- Onder vier ogen: Siamees dagboek. 1992
Toneel
- Grasland. (toneel) 1996
- Tatjana. (toneel – bewerking van Eugenij Onegin van A.S. Poeskin) 1998
- Vodden ! (theater) 2004
- Voor U geknipt. (theatermonoloog) 2001
- Welbesteekt. (theatermonoloog) 2000
Bibliofiel
- Een jaar en twee dagen. (bibliofiele uitgave) 1994