Maakt deel uit van:Labris (1962-1973)
Leon VAN ESSCHE
Antwerpen 4 mei 1919 -Antwerpen: 16 december 1993
Zeeman, dokwerker, dichter van woordpoëzie en visueel werk.
In 1960 publiceert hij XIII kankerremedies en in 1962 Magadegen. Hij is één van de minst toegankelijke experimentelen.
Zijn poëzie vertrekt vanuit taal, klank en tekens. In 1981 exposeert hij in het Internationaal cultureel centrum te Antwerpen poëzie en plastisch werk. Zijn werk is opgenomen in heel wat bloemlezingen en tentoonstellingen over de concrete poëzie in binnen-, en buitenland.
Betrokken bij Labris
BIOGRAFIE
4 mei 1919: Geboren te Antwerpen.
Vertrekt als jonge matroos. Na een dienst van 15 jaar op zee wortd hij sassenier tot begin van de jaren 1950. Ziekte verhinderde hem zijn beroep verder te zetten.
Sinds 1948 medewerking aan binnen en buitenlandse avant garde tijdschriften.
1948: Een eerste publicatie in het tijdschrift Daghet
1960: Redacteur van het tijdschrift SINTEZE waarin hij de bundel XIII kankerremedies publiceerde en voor de afbeelding op de kaft zorgde. Naast gedichten publiceerde Leon Van Essche tevens kritische, bespiegelende teksten. Deze verschenen onder de pseudoniem Ido Mertens.
Gedichten van Leon van Essche vinden we overigens terug in meer Antwerpse avant-garde tijdschriften: hier in Stuip (I, 3 (1962)) en Trap (Trap 10 (oktober 1976)), twee tijdschriftjes die maar kort hebben geleefd en T0ny Rombouts als stichtend animator hadden.
Noteer het pseudoniem bij het ‘ondeugende’ gedicht in Trap 10: lord laurens dirtyfinger I & II
1962: Komt met het “PP62” nummer van het tijdschrift Kontrast in contact met dichters waarmee hij later datzelfde jaar het tijdschrift LABRIS zal oprichten, nl Ivo Vroom, Hugo Neefs, en Jozef Bierkens (alias Max Kazan). Ook Marcel Van Maele sloot zich bij de groep aan. Hij zal tot aan de opheffing van het tijdschrift in 1973 aan Labris verbonden blijven. (Meer over de geschiedenis van het tijdschrift: Dirk De Geest, Labris. Sant in buitenland, in: Zuurvrij, Berichten uit het Letterenhuis, nr 35, december 2018 pp 85-91. En ook in ‘Vaarwel, wat lelijk is’, bijzondere stukken uit de collectie van het Poëziecentrum door Stefaan Goossens 2005 pp 84-85
Hetzelfde jaar komt zijn bundel Magadegen uit. Hij was één van de minst toegankelijke experimentelen.
- Van Essche, tevens beeldend kunstenaar en experimentele natuur gevoed door Fluxus, publiceerde in het tijdschrift ook (meestal geometrische) lijn en punttekeningen en abstracte composities, maar ook psychedelische variaties en de reeks voor een kretenzeralbum, tekeningen die doen denken aan gothic tags, die niet behoren tot de concrete poëzie, maar wel passen in het ‘hermetische’ imago dat Labris zich graag aanmat.
- Ook de dactylografische reeks sirekoras , tien gespatieerde, min of meer meetkundig vormgegeven ‘teksten’, verschenen in jg. 2, nr. 4, 1964, kon als hermetisch geklasseerd en geduid worden. Wellicht is er geen verborgen betekenis in sirekoras: er is enkel een structuur.
- Een gelijkaardige reeks, Sapavala ,verscheen in jg. 3, nr. 3, april 1965.
1975: Samenwerking met Ruth Zwart, zijn tweede echtgenote, vanaf ’75 tot aan zijn dood,; RAUL, zoals hun beider pseudoniem luidt (spr. uit zoals Paul), zijn de makers van een nieuw, vooral ‘plastisch’ oeuvre waarin het ‘sacrale’ (een term die hij/zij daarvoor graag gebruiken) langs een meer ‘informele’ weg wordt gevestigd dan vroeger. Onbekend gebleven, al werden fragmenten ervan in Jef Bierkens’ tijdschriften KO-KO en TEMPUS FUGIT gepubliceerd.
Naar Jef Bierkens’ presentatie van hun tweemanschap:
“Onder de rochelende kontraksie raul gaan de namen schuil van Laurens & Ruth Zwart, waarvan de Laurens Filter in kleine kringen bekend, in grote officiële onbekend, want naijver, ook bij sommige avantgardisten, niemand minder is dan Leon Van Essche, die volgens eigen zeggen zelfmoord heeft gepleegd, vandaar de Gedaanteverwisseling, de Verrijzenis uit de As”
(“uitgeleidegelei”, KO-KO II, 1 feb. 1977)
1981: Exposeerde in het Internationaal Cultureel Centrum te Antwerpen poëzie en plastisch werk.
16 december 1993: Overlijden van Leon Van Essche.
Epiloog
2014: Wilfried Wynants, zelf een Labrist, richt met de publicatie van Verzamelde werken Leon Van Essche een monument ter herinnering op voor zijn vroegere kompaan.
- Wynants, die beschikt over het archief van Van Essche, heeft diens teksten, gedichten en poëgrafieken chronologisch geordend vanaf de oudste verzen uit de vroege jaren 1940, de eerste publicaties in het tijdschrift Het Daghet in 1948 en de experimenten in de bundel XIII Kankerremedies uit 1960, tot de laatste gedichten, gesigneerd en gedateerd ‘raul ’91’. Raul was het gezamenlijk pseudoniem van Van Essche en zijn vrouw Ruth Zwart.
2016: Uitgave van Letters Leon Van Essche en Ian Hamilton Finlay. – Borgerhout : Galerie S&S, 2016. – [Z.p.] : ill.
- Bevat briefwisseling tussen Leon Van Essche en de Schotse dichter en kunstenaar Ian Hamilton Finlay.
- Uitgegeven naar aanleiding van de gelijknamige tentoonstelling in Galerie S&S, 30 september – 22 oktober 2016. Concept en cover: Walter Siemons.
MEER OVER LEON VAN ESSCHE
- Freddy de Vree en Hugo Neefs, van esschiana I en II, Labris, 1ste jaargang, nr.2, blzn. 48-50
- Hugo Neefs, leon van essche – XIII kankerremedies, Labris, 1ste jaargang, nr.1, blzn. 39-43
- Hugo Neefs, leon van essche – magadejen, Labris, 1ste jaargang, nr.4, blzn. 7-19
- Lucas D. Newland, Notes for a Future Retrospective, Internationaal Cultureel Centrum Antwerpen, Tentoonstellingscatalogus bij de tentoonstelling over Leon Van Essche van 14 maart – 19 april 1981, blzn. 8-11
- Lucienne Stassaert interview op vaste schroeven : lucienne stassaert beschaduwt van Essche, Labris, 2de jaargang, nr.1, blzn. 10-12
- Ben Klein, Diverse aantekeningen enz. in: Het Kahier, 20 (mei 1962)
Heel interessant is ook volgende site: Leon Van Essche | raul | werk
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
Nieuw Vlaams Tijdschrift – Gierek & NVT
Referenties
Wilfried Wynants, Verzamelde werken Van Essche Leon
SMAAKMAKER
Hyphenis
opdrachtspiergeluid
plastrumplastikluister
glansweer suladed …hic
not beast at all…nunc
but angelman between
of none folliculations
otherwise sayings upon
mac-adams mengwaaksleutel
infaustexcavationfeelings
the inside blackbirdteller
for heavywaycovering at
nestlore relaxations
loodhoofduittocht
labintoslabi-at-ease
voor malypense provokaten
beyond the landsong of ear
brainwax selfflyerwings
doomsdeeddaydoor…such
are my honeybreast…to
none of the dead
Geciteerd in Hotel New Flanders p 132. / ook in Kontrast II, 5 (1962)
BIBLIOGRAFIE
Woordje vooraf
De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience –Antwerpen.
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles
- Universiteitsbibliotheek Gent
- Universiteitsbibliotheek – Katholieke Universiteit Leuven
- POËZIECENTRUM vzw – Gent
Met dank aan de heer Wilfried Wynants – zelf beeldend kunstenaar en in de jaren ’60-’70 medewerker aan het experimenteel tijdschrift Labris en behoeder van de nagedachtenis van het tijdschrift en het werk van zijn collega-Labristen.
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klik op de foto
Chronologisch overzicht
| Jaar | Titel | Fotogalerij | Uitgeverij 1ste druk |
| 1960 | XIII kankerremedies. (poëzie)
 
|
 |
Hoboken: Sinteze scheepswerfstraat 12 hoboken. -13p.
Afmetingen: 22.20 x 8.60 (losbladig in map) Kolofon: XIII kankerremedies werd gestencild en uitgegeven in 1960 bij sinteze op honderd exemplaren alle genummerd. Dit is nummer … Deze gedichten werden geschreven in 58-59 |
| 1963 | Magadegen. Powesie 1962
 
|
 |
Lier: Labirint Uitgaven. -20p.
Reeks: Labirint uitgave nr 1 onder supervizie van Labris Literaris tijdschrift der 60 ers – Begijnhofstraat 60 – Lier. Afmetingen: 21 x 21.40 (ingenaaid) Colofon: op 150 exemplaren sisteem duplicateur waarvan 100 genummerd en getekend. Dit is nummer … |
| 1963 | Zwarte gedichten. Van kannibaal naar imponderabilia.
Tekst: Marcel van Maele. Illustraties: Leon van Essche.
|
 |
Lier: Labirint Uitgaven. -99p.
Reeks: Labirint uitgave nr 2 Afmetingen:21 x 20.30 (gelijmd – mauve kaft) Oplage niet vermeld (80 exemplaren) |
| 1981 | Leon Van Essche (catalogus)
Tentoonstelling Internationaal cultureel centrum Antwerpen, 14 maart – 19 april 198. Coördinatie tentoonstelling en redactie catalogus: Rudi Horemans. Bevat drie essays over het werk van Van Essche: Hoe ontmasker ik een hermetisme ? door Rudi Horemans. Over Leon Van Essche, en vijftien jaar later. Door Georges Adé. Magadegen, De zijnstammarisk der zaadtong door Hugo Neefs |
Antwerpen: Internationaal Cultureel Centrum. -24p. Reeks: Catalogus 206. |
POSTUME UITGAVE
| Jaar | Titel | Fotogalerij | Uitgeverij 1ste druk |
| 2014 | Verzamelde werken Leon Van Essche.
Samengesteld en ingeleid door Wilfried Wynants. Bevat: Boek 1 Deel I: Verzamelde verzen uit de jaren 1941, ’42, ’43 en ’44. Deel II: Verzamelde gedichten 1950-1960. Deel III: Gedichten gepubliceerd in tijdschriften voor Labris. Deel: IV: uitgaven gebundelde gedichten. Deel V. : verzamelde gedichten gepubliceerd na 1957. Deel VI. Ongepubliceerde gedichten na 1962. Boek 2 Deel VII: Gedichten gepubliceerd in LABRIS 1962-1973. Deel VIII: gedichten gepubliceerd in KOKO 1975-1979. Deel IX: gedichten gepubliceerd in BUITENBEENS. Deel X: gedichten gepubliceerd in TEMPUS FUGIT 1985-2000. Deel X: CD-rom – selectie uit de meer dan 1250 gekende werken |
 |
Booischot: Kadmos. 2 volumes in cassette – niet gepagineerd [600]p.
Afmetingen: 29 x 20.70 (fotokopie, garenloos gebrocheerd – 2 volumes in cassette) Bijgevoegd: cd-rom met een selectie uit het plastisch literaire werk van Van Essche. Colofon: Deze uitgave is opgevat / Als een facsimile van de / Werken van /Leon van Essche // Opgezet in 2014 op 50 / Genummerde uitgaven Nr …Met dank aan Ruth Zwart voor de ter beschikking / Stelling van het archief van/Leon van Essche. Dit is een Kadmos uitgave. Wilfried Wynants |
Gedichten in Labris
- 3 gedichten, Labris, 1ste jaargang, nr.2, blzn. 18-21
- alkemiss vrantworting, Labris, 1ste jaargang, nr.2, blz.3
- gedicht, Labris, 1ste jaargang, nr.4, blz. 4
- gedichten, Labris, 1ste jaargang, nr.3, blzn. 29-33
- illustraties 1, 2, 3 en 4, Labris, 1ste jaargang, nr.3, blzn. 5, 13, 27 en 45
- kaft van Labris, 1ste jaargang
- kalogalau, Labris, 2de jaargang, nr.2, blz. 47
- nabarun, Labris, 2de jaargang, nr.2, blz. 23
- novadina, Labris, 2de jaargang, nr.1, blzn. 20-23
- ontvangen (notisie 10), Labris, 2de jaargang, nr.1, blzn. 78-79
- tekeningen 1 en 2, Labris, 1ste jaargang, nr.4, blzn. 5 en 29
- twee gedichten, Labris, 1ste jaargang, nr.1, blzn. 24-26
Uitgebreid overzicht van de verspreidde gedichten in tijdschriften
| 1948 | De overtocht. | In: Het Daghet, nr 1 (1948) |
| 1958 | Nitrogeen | In: De Tafelronde, V, 2 (1958) |
| 1959 | Composition voor Erna (1. Vomito negro; 2. Aspririne; 3. Mirabella; 4. Determinisme.) | In: Standpunt III, 14 (1959) |
| 1960 | Lomed ; Albus . Opgenomen in XIII Kankerremedies | In: Het Kahier, 16 (1960) |
| 1960 | 1 x 1 Sagan ; Melopia-59 . Opgenomen in XIII Kankerremedies | In: Sinteze I, 1 (1960) |
| 1960 | Das Schönste. (onder ps. Ido Mertens) | In: Sinteze I, 3 (1960) |
| 1960 | Stop-nonrechtdoor. Sion | In: Sinteze I, 3 (1960) |
| 1960 | Vomito ; Arkanum Opgenomen in Magadegen | In: Sinteze I, 4 (1960) |
| 1960 | Poëzie en … (onder ps. Ido Mertens) | In: Sinteze I, 4 (1960) |
| 1961 | Perspectief ; Cultivation Opgenomen in Magadegen | In: Het Kahier, 18 (1961) |
| 1961 | Donna Bella ; Objet s.v. ; Nadien ; Opgenomen in Magadegen | In: Kontrast I, 2 (1961) |
| 1962 | VIP ; Christsunday ; Daviaan ; Opgenomen in Magadegen | In: Stuip I, 3 (1962) |
| 1962 | Hyphenis ; Mayday ; Metafrase ; Dancing-doll ; Opgenomen in Magadegen | In: Kontrast II, 5 (1962) |
| 1962 | soraldengis; NO alt/tai/ita NIMOD. | In: Labris I, 1 (oktober 1962) |
| 1963 | alkemiss verantworting | In: Labris I, 2 (januari 1963) |
| 1963 | drie gedichten [1962] | In: Labris I, 2 (januari 1963) |
| 1963 | SOENASONGS | In: Labris I, 3 (april 1963) |
| 1963 | 92 GEHINOM (OE) | In: Labris I, 4 (juli 1963) |
| 1963 | novadina [1963] | In: Labris II, 1 (oktober 1963) |
| 1964 | nabarun [1963]; kalogalan, 1963 | In: Labris II, 2 (januari 1964) |
| 1964 | logonomelako; lajifogaloni/Iljpofagaloni; TalaT [1963] | In: Labris II, 3 (april 1964) |
| 1964 | sirekoras [1963] | In: Labris II, 4 (juli 1964) |
| 1964 | gedicht; gedicht. | In: Labris III, 1 (oktober 1964) |
| 1965 | silotevus [1964] | In: Labris III, 2 (januari 1965) |
| 1965 | SAPAVALA | In: Labris III, 3 (april 1965) |
| 1965 | sarald [1965] | In: Labris III, 4 (juli 1965) |
| 1965 | transmalu 1 | In: Labris IV, 1 (oktober 1965) |
| 1966 | transmalu 2 | In: Labris IV, 2 (januari 1966) |
| 1966 | gedichten | In: Labris V, 1 (oktober 1966) |
| 1967 | JANESSAGALAJ | In: Labris V, 2 (januari 1967) |
| 1967 | gedichten | In: Labris V, 3 (april 1967) |
| 1967 | RAMAR BELEB | In: Labris V, 4 (juli 1967) |
| 1967 | voor een kretenzeralbum (1-3) [1966] | In: Labris VI, 1 (november 1967) |
| 1968 | sfigoliet [1967] | In: Labris VI, 2 (maart 1968) |
| 1969 | voor een kretenzeralbum (4-6) [1968] | In: Labris VII, 1 (januari 1969) |
| 1969 | okEAnisked M.M.M. [12/1968] | In: Labris VII, 3 (zomer 1969) |
| 1969 | some of his own BIO-SEXO-PSIKO- & other grafitti top lease the binary e-fields finite infinite. | In: loslabris los 8 (augustus 1969) |
| 1969 | jazzpowezie: reaksie leon van essche | In: Labris VII, 4 (winter 1969) |
| PUNTMETAMUNT | In: Labris VIII, 1-2 (ongedateerd) | |
| 1972 | narsidin | In: Labris IX, (januari 1972) |
| 1972 | werktekst 4 | In: Labris IX, 2 (april 1972) |
| 1972 | KWINTADEEN voor rosalinde | In: Labris IX, 2 (april 1972) |
| 1972 | DIGITALSUITE | In: Labris IX, 3 (juli 1972) |
| 1972 | vier labirinthallusinanten voor vriendin | In: Labris IX, 4 (oktober 1972) |
| 1972 | konvivium voor michel | In: Labris IX, 4 (oktober 1972) |
| 1973 | voor een kretenzeralbum (7-12) | In: Labris X, 2 (april 1973) |
| 1973 | hilalah | In: Labris X, 2 (april 1973) |
| 1973 | hermeties dialoog voor rechthoekigen [1973] | In: Nieuw Vlaams Tijdschrift XXVI, 8 (1973) |
| 1976 | oude winden (onder ps. lord laurens dirtyfinger I & II) | In: Trap 10 (oktober 1976) |
| 1977 | intussen (onder ps. lord laurens dirtyfinger I & II) | In: Trap 11-12 (maart 1977) |
| 1977 | bewegend dichtend of orgasties hartslagritueel voor paar [7/1973] | In: Labris X, 3-4 januari 1976) (= Koko II, 3 (sptember 1977) |
| 1977 | redigerend (onder ps RAUL) | In: Koko II, 1 (februari 1977) |
| 1977 | zevenmaal redigerend (onder ps RAUL) | In: Koko II, 2 (juni 1977) |
| 1977 | und ein Requiem für Adolf (onder ps RAUL) | In: Koko II, 4 (december 1977) |
| 1978 | vier gekonjugeerde trapeziaden (onder ps RAUL) | In: Koko III, 1 (april 1978) |
| 1978 | oog-hand kon-divergenten (onder ps RAUL) | In: Koko III, 2 (augustus 1978) |
| 1978 | freewheelbazaar kt (onder ps RAUL) | In: Koko III, 3 (december 1978) |
| 1978 | kveeg keb: twee beginnen van … of de gerestitueerde sluier van Is-Is (onder ps RAUL) | In: Koko III, 3 (december 1978) |
