Maakt deel uit van:vrouwelijke auteurs
Greta Seghers
Beveren-Waas, 11 februari 1942 – Sint-Niklaas, 17 augustus 2018
Naast romans en verhalen publiceert Seghers artikels en essays in diverse tijdschriften.
Haar oeuvre is autobiografisch geïnspireerd en laat zich lezen als een verzameling puzzelstukken die aan verschillende kanten in elkaar passen.
Jos Borré in Café des Arts 30 oktober 1997 verwoordt het zo: “Op haar manier worstelt Greta Seghers in haar werk met het ‘verdriet van België’: de dreigende banvloek van de godsdienst, de verkrampte clangeest van de familie, de dominante vader, geïnspireerd door en verkeerd begrepen idealisme van een dubbelzinnige, giftige ideologie, de bereidheid om tot heil van deze ideologie de hypocrisie te gedogen.”
BIOGRAFIE
11 februari 1942: Greta Seghers wordt geboren in Vrasene in het Waasland.
- Ze is het tweede en laatste kind van Gaston Seghers (onderwijzer) en Angèle Brijs (huishoudster), die al een zoon hebben die twaalf jaar ouder is dan Greta. Gaston Seghers is als strenge, katholieke en conservatieve hoofdonderwijzer een publiek figuur in Vrasene, waar de familie woont.
- Hij speelde een actieve rol die in Vlaamsgezinde bonden (o.a. de Vlaamse Oudstrijdersbond) en het Davidsfonds. Hij was geen lid van Verdinaso of VNV maar had grote sympathie voor het collaborerende kamp tijdens WO II.
1945-1950: Vader Gaston Seghers wordt gearresteerd en gedurende zes maanden opgesloten in het Kamp van Lokeren. De voornaamste beschuldiging luidde: bederven van de jeugd door het aanleren van het lied “Kempenland aan de Dietsche kroon’. Raakt zijn burgerrechten kwijt
1946: Haar vader wordt vrijgelaten maar is zijn burgerrechten kwijt en daardoor ook zijn ambt van onderwijzer. Gaat aan de slag als bakker in het familiebedrijf.
1950: Vader Gaston Seghers wordt tijdens een nieuw proces in 1950 vrijgesproken, krijgt zijn burgerrechten terug en wordt in zijn ambt hersteld.
- In het gezin heeft Greta’s vader de touwtjes stevig in handen, maar door zijn autoritaire houding slaagt hij er niet in een hechte band met zijn dochter op te bouwen. Deze band is er alleen tussen Greta en haar moeder, een bedeesde en melancholieke huishoudster. Dit zal een belangrijk thema in het oeuvre van de auteur worden.
1948-1954: Lagere school aan de katholieke meisjesschool te Vrasene.
- In de jaren ’50 begint Greta’s broer zijn opleiding tot zee-officier. Eerst op het zeilschip ‘De Mercator’, daarna aan de Hogere Zeevaartschool te Antwerpen.
1954-1962: Middelbare school, Grieks-Latijnse afdeling, in O.L.V.-Presentatie te St.-Niklaas. Daarna Middelbare Normaalschool, afdeling Nederlands-Geschiedenis.
1962: Lerares geschiedenis aan het O.L.V.-Presentatie te St.-Niklaas.
1967: Trouwt met Ludo De Cock en het jonge paar vestigt zich in St.-Niklaas. Geboorte van Joris De Cock.
1970: Drie jaar na de geboorte van hun zoon vestigt het gezin zich in Vrasene, Greta’s vroegere woonplaats.
1973: Greta bevalt van een dochter Clara. Op paasdag overlijdt haar moeder totaal onverwacht.
- Deze gebeurtenis vormt de aanleiding van haar echte schrijverschap en van haar breuk met het katholicisme.
- Veel van Greta’s publicaties zijn sterk autobiografisch gekleurd en vooral gebeurtenissen uit haar jeugd spelen er een belangrijke rol in.
1977: Debuteert met ‘Afkeer van Faulkner’, een roman over de zoektocht naar de eigen identiteit. Het boek zette meteen de toon voor het autobiografische karakter dat het meeste van haar werk kenmerkt. De grote gedrevenheid waarmee het is geschreven, wijst ook op therapeutische aspiraties.
Ondanks de bekroningen noemt Seghers het boek een ‘kladversie’ en publiceert later een compleet herwerkte versie onder de titel ‘De zijpaden van het paradijs’(1988)
1978: Publicatie van ‘Omtrent de man die wederkwam’.
- Autobiografische roman over geloofscrisis.
- Via het bijbelse verhaal van de opstanding van Lazarus verbindt ze persoonlijk verdriet om het heengaan van haar moeder met het falen van de dogma’s van de Katholieke kerk.
- De roman ontstond in de periode na 1973, het jaar waarin haar moeder overleed, maar werd door een reeks toevalligheden pas een jaar na haar debuut gepubliceerd.
1980: Volgens Greta Seghers is haar verhalenbundel ‘Het blauwe meisje en de andere kleuren van de verschrikking’ “het echte begin van mijn schrijverschap”. Een openlijk verzet tegen de morele familieterreur, met een fresco van tantes, ooms en nichten. Als afsluiter een ‘Open brief aan de familieleden van het protocollaire leven’.
De bundel is vooreerst een soort literaire bevrijding: de stijl wordt meer direct. Ze heeft zich duidelijk ontworsteld aan haar literaire voorbeelden, Faulkner uiteraard, maar ook Dostojevski en Hemingway.
Anderzijds zijn de verhalen stuk voor stuk een afrekening met een wereld die haar van buitenaf bedreigt, complexeert en afwijst in haar creativiteit.
- De Open brief aan de familieleden van het protocollaire leven beweegt zich op de rand van het scheldproza: in rauw-realistische bewoordingen hekelt Seghers de bekrompenheid van het milieu waarin ze opgroeide, “jullie bespottelijke inferieure dialogen, jullie belachelijke aangeleerde danspasjes”.
- Over haar moeder schrijft de auteur met een zekere vertedering, met begrip voor de omstandigheden die van haar een lijdzame en zorgende echtgenote maakten.
- De vader wordt getekend als de idealistische Vlaamsgezinde onderwijzer, die na de oorlog als een gebroken man verder moet zien te leven. Belangrijk is dat Seghers de eerste Vlaamse auteur is geweest die vanuit de tweede generatie heeft geschreven over de repressie.
1983: Met de ‘Ontregeling en misverstand: kroniek van een familie 1960-1977’ schrijft ze een familiekroniek tegen de achtergrond van de Tweede Wereldoorlog. Een ode aan de vitaliteit. Het heeft de allure van een epos, waarin een vrouw van drieëndertig, geschiedenislerares, zich voor een korte tijd onttrekt aan alles wat haar in bedwang houdt of haar remt: haar familie, haar huwelijk, een fysieke kwaal.
- De roman wordt bekroond met De prijs van de provincie Oost-Vlaanderen 1982-1986.
1989: Redactielid van het literaire tijdschrift Dietsche Warande en Belfort.”
Naast romans en verhalen publiceert Seghers artikels en essays in diverse tijdschriften.
1990: In ‘Hoe moordend is mijn school: over de dwaalwegen van de opvoedkunde’, vertelt de lerares geschiedenis hoe ze ingepakt wordt door een systeem dat zichzelf beschermt door zijn onderhorigen gevoelig te houden voor een zekere afschrikking en dwang. Het boek veroorzaakt een hevige reactie bij de katholieke scholen die het ervaren als een aanval en een belediging.
1992: De meeste (echter negatieve) bekendheid verwierf Seghers door haar omstreden Manteaubiografie ‘Het eigenzinnige leven van Angèle Manteau’ (1992). Het boek werd geschreven op initiatief van Angèle Manteau. Het gebrek aan coöperatie van de uitgeefster leidt echter tot een breuk. Seghers publiceert de eerste zeven hoofdstukken van de biografie in de ik-vorm. Ze besluit het boek met een hoofdstuk waarin de door Manteau achtergehouden informatie gereconstrueerd wordt.
- In het weekblad Knack (19 sept. 1992) en het literaire tijdschrift ‘De Vlaamse Gids’ (1994/2) zet Greta Seghers haar grieven op een rijtje.
1997: Publicatie van Jefta’s dochter: kroniek van een nachtmerrie, het vijfde van haar autobiografische geschriften. Seghers laat het hoofdpersonage definitief afscheid nemen van de vaderfiguur. De titel verwijst naar de bijbelse passage waarin Jefta zijn dochter aan Jahwe offert in ruil voor zijn overwinning op de Ammonieten.
1999: Een ernstige ziekte maakte dat ze wat vroeger dan normaal met pensioen ging.
Nog zal ze drie romans schrijven In liefdes naam (2001), De opdrachtgeefster (2004) en Memoriaal van de weduwe (2008).
- In liefdes naam is een ietwat melig uitgewerkte roman, opgebouwd rond een reis naar Griekenland van 42 laatstejaars studentes met enkele leraars als begeleiders.
- De opdrachtgeefster is een pittig niet mis te verstaan antwoord – vermomd als roman – op haar ergerlijke ervaringen met de Manteaubiografie ‘Het eigenzinnige leven van Angèle Manteau’ (1992).
- Memoriaal van de weduwe leest als een monologue intérieur in de vorm van een gesprek met iemand die geen antwoord meer geef. Hoe verwerk je het verlies van de grote liefde in je leven? Zij doet het door brieven te schrijven waarin ze vertelt wat er in haar leven en in de wereld gebeurt. Enerzijds een boeiend inzicht in de relatie en de verwerking van het verlies van haar man. Anderzijds een tijdsbeeld van actuele gebeurtenissen in België.
Nadien wordt het stil rond schrijfster Greta Seghers
17 augustus 2018: Overlijdt te Sint-Niklaas.
BEKRONINGEN
- 1977: Yangprijs – Prijs voor het beste debuut voor Afkeer van Faulkner
- 1987: De prijs van de provincie Oost-Vlaanderen 1982-1986 voor Ontregeling en misverstand, het magnum opus van een vijfdelige cyclus autobiografische fictie.
- 1988: Premie van de provincie Oost-Vlaanderen voor essays voor ‘Wat ge leest en schrijft, dat zijt ge zelf.’
- 1994: De tweejaarlijkse August Beernaertprijs van KANTL voor ‘Het eigenzinnige leven van Angèle Manteau 1911-2008.’
MEER OVER GRETA SEGHERS
- Yang, 14 (1978), speciaal nummer;
- J. Gerits, `G.S.’, in Kritisch lexicon van de Nederlandstalige lit. na 1945 (1984).
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
- NEDWEB/Literatuur in context – Seghers, Greta
- Greta Seghers – DBNL
Referenties
- Ingrid Paulis, De slagen van het jeugdparadijs, Greta Seghers, kwetsbare dochter. pp. 27-42. In: Als een wilde tuin : schrijfsters in Vlaanderen 2 / red.: Lisette Keustermans; red.: Brigitte Raskin. Amsterdam : Meulenhoff ; Antwerpen : Manteau, 1996. – 279 p. : ill.. (Schrijfsters over Schrijfsters)
- Jos Borré, Operatie ontregeling, Greta Seghers sluit een reeks autobiografische geschriften af. In: Café des Arts, De Morgen 30 oktober 1997.
- Jooris van Hulle, Seghers, Greta, in: Janssens e.a (red.). Geboekstaafd. Vlaamse prozaschrijvers na 1945 (1988), p. 237-240.
BIBLIOGRAFIE
Woordje vooraf
- Na het chronologisch overzicht van haar scheppend werk, volgt een ruime greep uit haar essayistisch werk gepubliceerd in diverse tijdschriften.
De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
- Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.
Chronologische overzicht
A. Scheppend werk
B. Essayistisch werk
- Greta Seghers schreef verhalen en essays in o.a. Diogenes, Dietsche Warande en Belfort, Kreatief, Yang, Bokelf en verschillende andere tijdschriften.
- Onderstaande lijst biedt een ruime greep uit haar publicaties.
1976 | ‘De tantes van de geschonden rechterhand’. | In: DWB: tijdschrift voor letterkunde, kunst en geestesleven. 122, nr. 7, p. 504-520. |
1977 | ‘De schooltas’ | In: DWB: tijdschrift voor letterkunde, kunst en geestesleven. 122, nr. 4, p. 271-280. |
1978 | ‘Dood en weer levend’. | In: DWB: tijdschrift voor letterkunde, kunst en geestesleven. 123, nr. 1, p. 4-12. |
1978 | ‘Idylle, perpetuum immobile’. | In: Yang: tijdschrift voor literatuur en kommunikatie. 14, nr. 84, p. 5-27. |
1979 | ‘De vendumeester van Mathilde Willinks garderobe’ | In: Yang: tijdschrift voor literatuur en kommunikatie. 15, nr. 90, p. 122-123. |
1979 | ‘Eeuwige haat voor Marta van Put’. | In: DWB: tijdschrift voor letterkunde, kunst en geestesleven. 124, nr. 7, p. 495-505. |
1980 | ‘Reizen verrijkt de geest en maakt gelukkig’ | In: DWB: tijdschrift voor letterkunde, kunst en geestesleven. 125, nr. 4, p. 250-258. |
1980 | ‘Antwoord’. | In: Het jongste Vlaamse proza: een stille generatie?. 14, nr. 2-3, p. 86-90. |
1981 | ‘Een proef op de som van misverstanden’. | In: DWB: tijdschrift voor letterkunde, kunst en geestesleven. 126, nr.1, p. 37-44. |
1981 | ‘Antwoord op ‘Vakantiebrief vijf’ van Pauwels, Werner’. | In: Deus ex machina. 5, nr. 17, p. 57-59. |
1982 | ‘Verlichte vrouwen of de kunst van het briefschrijven: Over Belle de Zuylen’. | In: Ons erfdeel: kultureel tijdschrift voor Zuidvlaamse werking in Vlaams-Nederlands-Suidafrikaanse samenwerking. 25, nr. 3, p. 322-336. |
1982 | ‘Niet elke dag feest’. | In: DWB: tijdschrift voor letterkunde, kunst en geestesleven. 127, nr. 3, p. 182-193. |
1982 | ‘Prozaschets’. | In: Deus ex machina.6, nr. 22, p. 67-69. |
1983 | ‘Dostojevski, voor en tegen’. | In: Deus ex machina. 7, nr. 26, p. 77-88. |
1984 | ‘De textielkunst van Hilde Metz’. | In: Yang: tijdschrift voor literatuur en kommunikatie. 20, nr. 115, p. 80-81. |
1984 | ‘Dostojevski en de vrouwen’. | In: Yang: tijdschrift voor literatuur en kommunikatie. 20, nr. 115, p. 57-70. |
1984 | ‘Close up: Lydia Chagoll ‘Een kind is dat geen mens?’(interview)’. | In: Yang: tijdschrift voor literatuur en kommunikatie. 20, nr. 115, p. 37-39. |
1984 | ‘Woord vooraf’. | In: Yang: tijdschrift voor literatuur en kommunikatie. 20, nr. 115, p. 3-5. |
1984 | ‘Het begrafenismaal’. | In: Handen: algemeen kultureel tijdschrift. 1, nr. 1, p. 6-10. |
1984 | ‘Het verdoken leven van Gustaaf Vermeersch’. | In: Handen: algemeen kultureel tijdschrift. 1, nr. 2, p. 20-31. |
1984 | ‘De ene roomse jeugd is de andere niet’. | In: Diogenes: letterkundig tijdschrift. 1, nr. 5, p. 206-221. |
1984 | ‘De literaire lezing’. | In: DWB: tijdschrift voor letterkunde, kunst en geestesleven. 129, nr. 3, p. 168-174. |
1985 | ‘Over een gehoorzame en een minder gehoorzame dode’. | In: DWB: tijdschrift voor letterkunde, kunst en geestesleven. 130, nr. 3, p. 172-180. |
1985 | ‘Op het slagveld van de liefde’. | In: Handen: algemeen kultureel tijdschrift. 2, nr. 1, p. 36-53. |
1985 | ‘Kassandra of de prijs van de integriteit’. | In: Handen: algemeen kultureel tijdschrift. 2, nr. 2, p. 15-27. |
1986 | ‘Is de literaire uitgever dan toch de natuurlijke vijand van de schrijver?’. | In: Hoe bestaat het: literatuur in Vlaanderen. 131, nr. 8-9, p. 626-633. |
1987 | ‘Afrodisiaca’. | In: DWB: tijdschrift voor letterkunde, kunst en geestesleven. 132, nr. 1, p. 9-14. |
1987 | ‘Omtrent de man André Stoop en zijn boekentempel’. | In: Liber amicorum André Stoop, hoofdbibliothecaris-archivaris 1946-1987, p. 67-68. |
1987 | ‘Confrontatie’. | In: Handen: algemeen kultureel tijdschrift. 4, nr. 2, p. 32. |
1987 | ‘Over buiksprekers, struisvogels, wonderdokters en trampoline-acrobaten’. | In: BOKelf, p. 144-160. |
1990 | ‘Toen was geluk nog heel gewoon’. | In: DWB: tijdschrift voor letterkunde, kunst en geestesleven. 135, nr. 1, p. 100-103. |
1991 | ‘Terugblik: van ‘Afkeer van Faulkner’ tot ‘De zijpaden van het paradijs’’. | In: DWB: tijdschrift voor letterkunde, kunst en geestesleven. 136, nr. 1, p. 92-96. |
1991 | ‘Levende beelden’. | In: DWB: tijdschrift voor letterkunde, kunst en geestesleven. 136, nr. 6, p. 651-659. |
1992 | ‘Bloedzuiger’. | In: Kreatief: driemaandelijks literair- en kunstkritisch tijdschrift. 26, nr. 4, p. 65-72. |
1992 | ‘Bezoek uit Schotland’. | In: Gierik. 10, nr. 33, p. 6-10. |
1993 | ‘Waarom Anna Bijns haar tong tegen de wereld uitsteekt: over schrijvende vrouwen in Vlaanderen en Nederland’. | In: Kreatief: driemaandelijks literair- en kunstkritisch tijdschrift. 27, nr. 1, p. 3-16. |
1993 | ‘Lijfeigene van de familie’. | In: De brakke hond: driemaandelijks tijdschrift voor literatuur en grafiek. 10, nr. 38, p. 158-165. (electronisch beschikbaar: ‘Greta SeghersLijfeigene van de familie’ |
1993 | ‘Carrière’. | In: Gierik. 11, nr. 38, p. 10-13. |
1994 | ‘Het verdomhoekje’. | In: DWB: tijdschrift voor letterkunde, kunst en geestesleven. 139, nr. 2, p. 139. |
1994 | ‘Zeg dat ik er niet ben: naweeën van een biografie over Angèle Manteau’. | In: Vlaamse gids. 78, nr. 4, p. 28-34. |
1994 | ‘Een dunne wand’. | In: De brakke hond: driemaandelijks tijdschrift voor literatuur en grafiek. 11(elektronisch beschikbaar: , ‘Greta SeghersEen dunne wand’) |
1995 | ‘Alias Angèle Manteau’. | In: Vlaamse gids. 79, nr. 2, p. 53-54. |
1996 | ‘Dood, liefde en illusie: Rita Demeester: lerares wordt rasschrijfster’. | In: Als een wilde tuin. 279 p. & In: Kreatief, Jrg. 30 (1996) nr.3/4 |
2003 | ‘Brief 02 IX 2003’. | In: Boelvaar Poef. 3, nr. 4, p. 21. |