MELIS Jan

Beringen 4.4.1902 – Borgerhout 21.6.1974

Dichter, ambtenaar en uitgever

BIOGRAFIE

4 april 1902; Geboren te Beringen. Zoon van de schrijver Hubert Melis.

Op de twee laatste klassen na volgt hij de Latijns-Griekse humaniora aan het Sint Bergmans-College in Diest.

1922 tot 1944: Ambtenaar bij het provinciebestuur Limburg.

EEN DEBUUTBUNDEL POËZIE EN VEEL JEUGDTONEEL

1926: Bij de Brusselse uitgeverij Créoen verschijnt zijn debuutbundel Rythmen en melodieën. Verzen.

1927: Trouwt met Elisa Ariën (Paal 1901-Antwerpen 1983)

1927-1933: Verschillende toneelwerkjes voor de jeugd vloeien uit zijn pen

Sprookjestoneel voor de jeugd, Asschepoes: sprookje in drie bedrijven (1927), het toneelspel De wraak der Alvermannekens (1928), een spel in twee taferelen.

1930: Geboorte van een dochter Godelieve. Net als haar vader bouwde zij een literaire loopbaan uit. Zij overleed in 2014 in Antwerpen.

DE DICHTER AAN HET WOORD

1938-1949: Periode waarin de meeste van zijn dichtbundels uitkomen.

Zijn poëzie blijft zijn belangrijkste werk: Zang en tegenzang (1938), Con sordino (1940), Intocht (1940), Schaduwland (1948) en Van jaar tot jaar (1949). Het is traditionele, soms weemoedige, maar vooral naar binnen gekeerde poëzie.

Een bloemlezing uit zijn poëzie werd verzorgd door Emmy Swerts onder de titel Jan Melis (1991).

1944: Bij het einde van WO II wordt Jan Melis uit zijn functie op het provinciebestuur verwijderd en gearresteerd op verdenking van collaboratie.

UITGEVER EN JEUGDSCHRIJVER

1949: Richt – met zetel te Borgerhout – het éénmansuitgeverijtje Het Fonteintje op dat jeugd- en kinderboeken uitgeeft.

Geleidelijk bouwt hij een uitgebreid, bijzonder gevarieerd, met de tijd evoluerend, pedagogisch verantwoord fonds op, met de auteursnamen als Jan Vercammen, Gregor Boude, Albe, Gaston van Camp, Godelieve Melis, Guido Staes, Ria Scarphout, René Struelens en vele anderen die bij HET FONTEINTJE debuteerden. Een vijftiental titels schrijft de onvermoeibare Melis zelf.

Vanaf de vijftiger jaren schrijft Jan Melis uitsluitend nog voor de jeugd. Zijn boekjes verschijnen bij zijn eigen uitgeverij Het Fonteintje, later onder hetzelfde imprint bij Heideland.

1962: Het Fonteintje wordt overgenomen door de Hasseltse uitgeverij Heideland, maar het eigen imprint zal door hem tot in 1973 verder geleid worden.

21 juni 1974: Jan Melis overlijdt na en langdurige ziekte in Borgerhout.

MEER OVER JAN MELIS

Gijsen, [Jan Melis], in: Peripatetisch onderricht (1942), p. 68-73;
Droogmans, ‘Dichter Jan Melis zestig jaar!’, in: De Tijdspiegel 17 (1962) 5, p. 130-139;
de Bois, ‘Jan Melis in de kijker’, interview in: Jeugdboekengids 10 (1968) 6, p. 81-87;
Droogmans, ‘In memoriam Jan Melis (1902-1974)’, in: Mededelingen (1974) 81, p. 17-19.
Emmy Swerts, Jan Melis, Ranst : Vereniging van Limburgse Schrijvers, 1991 24p. Reeks: Limburgse monografieën van de Koninklijke Vereniging van Limburgse Schrijvers.

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Website

SMAAKMAKER

Winterleed

Zijn de deuren toegegrendeld
en de luiken dicht ?
Bereidt u tot den nacht
En dooft het licht

Hoe glijden in het donker d’uren
En prevelen de schimmen bij den haard,
Wie is het die ons eindloos nadert,
Eindloos op ons staart ?

De zonden zijn allang vergeven,
De boete werd met tegenzin gedaan,
De tranen droogden, maar de sporen bleven,
En iedren dag is iets vergaan,

Elken dag iets. Het klagen
Ook. Alléén dit : wij zijn moe.
Gij allen, rust, en gij ook engel,
Plooi de vlerken toe.

Hoort het deinend luiden, buiten,
Van het winterlied,
Hoe het zwelt, en, als gij luistren wilt,
Telkens vliedt.

BIBLIOGRAFIE

Woordje vooraf

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience –Antwerpen.
Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles
Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
POËZIECENTRUM vzw – Gent

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klik op de foto

Chronologisch overzicht

Jaar	Titel	Fotogalerij	Uitgeverij 1ste druk
1926	Rythmen en melodieën. Verzen. (poëziebundel)		Brussel: Drukkerij – Uitgeverij Pieter Céoen. Onafhankelijkheidstraat, 142. -62p. Afmetingen: 21 x 13 (geniet)
1927	Asschepoes: sprookje in drie bedrijven. (toneel)		Kortrijk: Uitgever Jos. Vermaut. -58p. Afmetingen: 19,5 x 12.5 (ingenaaid)
1928	De wraak der Alvermannekens. Fantastisch spel in twee tafereelen. (toneel)		Maldegem: Delille. -25p. Afmetingen: 17 x 13 (geniet)
1930	Genoveva. Drama in drie bedrijven (toneel) Auteurs: Frans Demers en Jan Melis. Muzikale aanpassing van Arthur Meulemans		Antwerpen: Jos Janssens, uitgever. -94p. Reeks: Deel van Toneelfonds J. Janssens nr 556 Afmetingen: 19.20 x 13.70 (ingenaaid)
1930	Het kerstfeest. Kerstspel in drie bedrijven. (toneel) Bandversiering van Gaston Jos. Wallaert. Tekst gedateerd: december 1926		Kortrijk: Uitgever Jos. Vermaut. -50p. Afmetingen: 19,5 x 14 (ingenaaid) “Het Kerstfeest” werd voor de eerste maal opgevoerd en 25 december 1926, in het lokaal “Groen Kruis” te Aalst, door de tooneelafdeeling der Kristen Vlaamsche Jeugd onder de leiding van den Heer Edm. Tollenaere.
1930	Het looze visschertje. Tooneelschets in één bedrijf. (toneel) Bandversiering van Gaston Jos. Wallaert. Tekst gedateerd: oogst 1927		Kortrijk: Uitgever Jos. Vermaut. -32p. Afmetingen: 19,5 x 14 (ingenaaid)
1933	De schoone slaapster: sprookje in acht tafereelen. (toneel)		Antwerpen: Jos. Janssens, uitgever. -76p. Afmetingen: 18 x 13 (ingenaaid) Reeks: Deel van Toneelfonds J. Janssens nr 605
1933	De waterdokter (esculapenwijsheid). Uilenspiegel-klucht in één bedrijf. (toneel)		Antwerpen: Jos Janssens, uitgever. -32p. Reeks: Tooneelfonds Jos. Janssens. – Antwerpen; vol. 288
1938	Zang en tegenzang. (poëziebundel) Bekroond met een bijzonderen prijs door de jury voor den Eugeen Leënprijs 1938		Tongeren: Drukker-Uitgever G. Michiels-Broeders. -68p. Reeks: Oostlandreeks vol 3 Afmetingen:19 x 16.50 (japans gebonden) Colofon: Dit derde boek uit de “Oostlandreeks”, bezorgd door “Vereeniging der Limburgsche Schrijvers” werd in Juni 1938 gedrukt bij G. Michiels-Broeders te Tongeren. Benevens 16 luxe-exemplaren op Van Gelder, genummerd. van I tot XVI, bestond deze oplage uit 325 genummerde exemplaren op opdikkend featherweight. Dit is nummer …
1940	Con sordino. (poëziebundel)		Mechelen: De bladen voor de Poëzie. -17p. Reeks: De Bladen voor de poëzie, IV, 1. Afmetingen: 23 x 15.80 (geniet)
1940	Intocht (poëziebundel) *1941*: 2^de druk ibidem		Mechelen: De bladen voor de Poëzie. -51p.
1943	Roep (poëziebundel)		Brussel: Uitgeverij ‘Steenlandt’. -16p. Reeks: Bladen voor de Poëzie VII, 8 Afmetingen: 22.30 x 14.50 (geniet)
1946	Purperen bloei. (poëziebundel) Bevat de cycli: Bloei (pp 9-20); Herinnering (pp 23-40); Schaduw (pp 41-54).		Schoten: Drukkerij Lombaerts ; privé-druk. -62p. Afmetingen: 22.20 x 14.50 (ingenaaid) Colofon: Dit is de privé-uitgave van Purperen Bloei, gedichten geschreven door Jan Melis in de jaren 1944-1946 Dit boek is gezet in de Egmont-letter en gedrukt op de persen van Drukkerij P Lombaerts te Schoten in het jaar 1946.
1948	Schaduwland. Gedichten. (poëziebundel) Bevat de cycli: Eenzaamheid (pp 5-18); Bloei (pp 20-42); Verlangen (pp 44-60).		Schoten: Drukkerij Lombaerts. Privé-druk -60p. Afmetingen: 25 x 16,5 (ingenaaid) Dit is de privé-druk van SCHADUWLAND gedichten geschreven door Jan Melis in de jaren 1947-1948. Beperkte oplage. Niet in de handel. Gedrukt op de persen van de drukkerij Lombaerts, N.V., Schoten in de oogstmaand 1948
1949	Van jaar tot jaar. Gedichten. (bloemlezing) Illustraties: R. Marinus		Schoten: Drukkerij Lombaerts. ; privé-druk. -106p. Afmetingen: 24 x 16 (gebonden in harde kaft) Colofon: Dit is de privé-druk van VAN JAAR TOT JAAR gedichten door Jan Melis. Samengelezen uit de dichtbundels verschenen tussen 1927 en 1948 en vermeerderd met “Kern” Beperkte oplage. Niet in de handel. Gedrukt op de persen van de drukkerij Lombaerts, N.V., Schoten in Mei 1949
1958	Het jagertje (jeugdverhaal) Illustraties van Maria Heylen. *1966*: 4^de druk bij Uitgeverij ” Heideland “, Hasselt		Borgerhout – Antwerpen: Uitgeverij “Het Fonteintje” -16p. Reeks: Jonge hartjes vol 4 Afmetingen: 22 x 17(geniet) Drukkerij Sanderus, Oudenaarde
1959	Fredje en Bommetje. (jeugdverhaal) *1961*: 2^de uitgave ibidem		Borgerhout – Antwerpen: Uitgeverij “Het Fonteintje” -16p. Reeks: Jonge hartjes vol 5. Afmetingen: 22 x 17(geniet) Drukkerij Sanderus, Oudenaarde
1959	Pop-pe-mie-tje. (jeugdverhaal) Illustraties van Maria Heylen. *1966:* 5^de druk bij Uitgeverij ” Heideland “, Hasselt. *1969:* 6^de druk bij Uitgeverij ” Heideland “, Hasselt.		Borgerhout – Antwerpen: Uitgeverij “Het Fonteintje” -n. gepag. [16]p. Reeks: Jonge hartjes vol 6 Afmetingen: 22 x 17 (geniet) Drukkerij Sanderus, Oudenaarde.
1959	Symfonietta. (jeugdverhaal) Illustraties van Maria Heylen. Opgedragen aan de leerlingen van het Instituut “Immaculata” te Deurne-Antwerpen en aan hun regisseur Mark Liebrecht, die de toneelversie van “Symfonietta’ kreëerden en de T.V.-bewerking ervan ‘con brio’ verdedigden.		Borgerhout – Antwerpen: Uitgeverij “Het Fonteintje”. -101p. Afmetingen: 21.70 x 15.90 (ingenaaid – zachte kaft) Colofon: ‘Symfoniette’ van Jan Melis, met bandontwerp en illustraties van Maria Heylen, werd uitgegeven door ‘Het Fonteintje’, Borgerhout-Antwerpen en gedrukt op de persen van de drukkerij Sanderus te Oudenaarde in het jaar 1959.
1960	Franciscus en de dieren. (jeugdverhaal) Opgedragen aan de leerlingen van het Instituut “Immaculata” te Deurne-Antwerpen, die, met Mark Liebrech als regisseur, en met Rudolf Boumans in de Franciscus-rol, de toneelversie van “Franciscus e de dieren’ onder de titel “Zonnelied”, glansrijk voor het voetlicht brachten.		Borgerhout – Antwerpen: Uitgeverij “Het Fonteintje”. -51p. Afmetingen: 21 x 15.60 (ingenaaid – harde geïllustreerde kartonnen kaft) Colofon: ‘Franciscus en de dieren’ van Jan Melis, met illustraties van Maria Heylen, werd uitgegeven door ‘Het Fonteintje’, Borgerhout-Antwerpen en gedrukt op de persen van de drukkerij Sanderus te Oudenaarde in de maand januari 1960.
1961	Kiekeboe !. (jeugdverhaal) Illustraties van Maria Heylen		Borgerhout – Antwerpen: Uitgeverij “Het Fonteintje”-16p.
1961	Speel mee! (jeugdverhaal) Illustraties van Maria Heylen		Borgerhout : Uitgeverij “Het Fonteintje”-16p.
1961	Het voorstel van de vos. (jeugdverhaal) Illustraties van Maria Heylen. *1963:* 2^de uitgave ibidem. *1968*: 4^de druk bij Uitgeverij ” Heideland “, Hasselt.		Borgerhout : Uitgeverij “Het Fonteintje” -31p.
1962	Kroezeltje en Pinnewip. (jeugdverhaal) Illustraties van Maria Heylen. *1962:* 2^de editie ibidem. *1968:* 3^de editie bij Uitgeverij Heideland, Hasselt		Borgerhout : Uitgeverij “Het Fonteintje”
1962	Tippeltje. (jeugdverhaal) Illustraties van Maria Heylen. *1964:* 2^de uitgave ibidem. *1967:* 4^de uitgave bij Uitgeverij “Heideland”, Hasselt. Reeks: Jonge Hartjes ; Het Fonteintje : uitgaven voor de jeugd, nr 10. *1969:* 5^de druk bij Uitgeverij “Heideland”, Hasselt.		Borgerhout : Uitgeverij “Het Fonteintje” n. gepag. Reeks: Jonge hartjes vol 10
1964	Appelsientje. (jeugdverhaal) Illustraties van Maria Heylen. *1966:* 2^de uitgave bij Uitgeverij Heideland pvba, Hasselt. Ill. Maria Heylen		Borgerhout : Uitgeverij “Het Fonteintje” n. gepag. Reeks: Jonge hartjes vol 11
1964	Ik heet Leentje. (jeugdverhaal) Illustraties: Jos van den Abeele. *1965:* 2^de druk bij Uitgeverij ” Het Fonteintje “, Borgerhout. *1967:* 3^dedruk bij Uitgeverij ” Het Fonteintje “, Borgerhout. *1969:* 4^dedruk bij Uitgeverij ” Heideland “, Hasselt		Borgerhout : Uitgeverij “Het Fonteintje”. -30p.
1966	Het autootje van Annemie. (jeugdverhaal) Illustraties van Maria Heylen.		Hasselt: Uitgeverij Heideland pvba. -15p. Reeks: Jonge hartjes vol 13
1969	Jan Pierewiet en de slampamper. Gevolgd door Snoesje : twee poppenspelen. Illustraties: André Deroo		Antwerpen : Brito-Uitgaven. -31p.
1969	Prosit, mijnheer hik! Poppenspel Auteurs: Wilfried Bovyn en Jan Melis. Illustraties: André Deroo		Antwerpen : Brito-Uitgaven. -28p.

BEKNOPT OVERZICHT GERANGSCHIKT PER GENRE

POËZIE

Rythmen en melodieën. Verzen. (poëziebundel) 1926
Zang en tegenzang. (poëziebundel) 1938
Con sordino. (poëziebundel) 1940
Intocht (poëziebundel) 1940
Roep (poëziebundel) 1943
Purperen bloei.(poëziebundel) 1946
Schaduwland. Gedichten. (poëziebundel) 1948
Van jaar tot jaar. Gedichten. (bloemlezing) 1949

TONEEL

Asschepoes: sprookje in drie bedrijven. (toneel) 1927
De wraak der Alvermannekens. Fantastisch spel in twee tafereelen. (toneel) 1928
Genoveva. Drama in drie bedrijven (toneel) 1930
Het kerstfeest: kerstspel in drie bedrijven. (toneel) 1930
Het looze visschertje: tooneelschets in één bedrijf. (toneel) 1930
De schoone slaapster. Sprookje in acht tafereelen. (toneel) 1933
De waterdokter (esculapenwijsheid) Uilenspiegel-klucht in één bedrijf. (toneel) 1933

JEUGDVERHALEN

Het jagertje (jeugdverhaal) 1958
Fredje en Bommetje. (jeugdverhaal) 1959
Pop-pe-mie-tje. (jeugdverhaal) 1959
Symfonietta. (jeugdverhaal) 1959
Franciscus en de dieren. (jeugdverhaal) 1960
Kiekeboe !. (jeugdverhaal) 1961
Speel mee! (jeugdverhaal) 1961
Het voorstel van de vos. (jeugdverhaal) 1961
Kroezeltje en Pinnewip. (jeugdverhaal) 1962
Tippeltje. (jeugdverhaal) 1962
Appelsientje. (jeugdverhaal) 1964
Ik heet Leentje. (jeugdverhaal) 1964
Het autootje van Annemie. (jeugdverhaal) 1966
Jan Pierewiet en de slampamper.Gevolgd door Snoesje : twee poppenspelen. 1969
Prosit, mijnheer hik! Poppenspel. 1969

Schrijversgewijs - Vlaamse schrijvers van 1830 – heden

Melis Jan