MELIS Jan
Beringen 4.4.1902 – Borgerhout 21.6.1974
Dichter, ambtenaar en uitgever
BIOGRAFIE
4 april 1902; Geboren te Beringen. Zoon van de schrijver Hubert Melis.
Op de twee laatste klassen na volgt hij de Latijns-Griekse humaniora aan het Sint Bergmans-College in Diest.
1922 tot 1944: Ambtenaar bij het provinciebestuur Limburg.
EEN DEBUUTBUNDEL POËZIE EN VEEL JEUGDTONEEL
1926: Bij de Brusselse uitgeverij Créoen verschijnt zijn debuutbundel Rythmen en melodieën. Verzen.
1927: Trouwt met Elisa Ariën (Paal 1901-Antwerpen 1983)
1927-1933: Verschillende toneelwerkjes voor de jeugd vloeien uit zijn pen
- Sprookjestoneel voor de jeugd, Asschepoes: sprookje in drie bedrijven (1927), het toneelspel De wraak der Alvermannekens (1928), een spel in twee taferelen.
1930: Geboorte van een dochter Godelieve. Net als haar vader bouwde zij een literaire loopbaan uit. Zij overleed in 2014 in Antwerpen.
DE DICHTER AAN HET WOORD
1938-1949: Periode waarin de meeste van zijn dichtbundels uitkomen.
- Zijn poëzie blijft zijn belangrijkste werk: Zang en tegenzang (1938), Con sordino (1940), Intocht (1940), Schaduwland (1948) en Van jaar tot jaar (1949). Het is traditionele, soms weemoedige, maar vooral naar binnen gekeerde poëzie.
Een bloemlezing uit zijn poëzie werd verzorgd door Emmy Swerts onder de titel Jan Melis (1991).
1944: Bij het einde van WO II wordt Jan Melis uit zijn functie op het provinciebestuur verwijderd en gearresteerd op verdenking van collaboratie.
UITGEVER EN JEUGDSCHRIJVER
1949: Richt – met zetel te Borgerhout – het éénmansuitgeverijtje Het Fonteintje op dat jeugd- en kinderboeken uitgeeft.
- Geleidelijk bouwt hij een uitgebreid, bijzonder gevarieerd, met de tijd evoluerend, pedagogisch verantwoord fonds op, met de auteursnamen als Jan Vercammen, Gregor Boude, Albe, Gaston van Camp, Godelieve Melis, Guido Staes, Ria Scarphout, René Struelens en vele anderen die bij HET FONTEINTJE debuteerden. Een vijftiental titels schrijft de onvermoeibare Melis zelf.
Vanaf de vijftiger jaren schrijft Jan Melis uitsluitend nog voor de jeugd. Zijn boekjes verschijnen bij zijn eigen uitgeverij Het Fonteintje, later onder hetzelfde imprint bij Heideland.
1962: Het Fonteintje wordt overgenomen door de Hasseltse uitgeverij Heideland, maar het eigen imprint zal door hem tot in 1973 verder geleid worden.
21 juni 1974: Jan Melis overlijdt na en langdurige ziekte in Borgerhout.
MEER OVER JAN MELIS
- Gijsen, [Jan Melis], in: Peripatetisch onderricht (1942), p. 68-73;
- Droogmans, ‘Dichter Jan Melis zestig jaar!’, in: De Tijdspiegel 17 (1962) 5, p. 130-139;
- de Bois, ‘Jan Melis in de kijker’, interview in: Jeugdboekengids 10 (1968) 6, p. 81-87;
- Droogmans, ‘In memoriam Jan Melis (1902-1974)’, in: Mededelingen (1974) 81, p. 17-19.
- Emmy Swerts, Jan Melis, Ranst : Vereniging van Limburgse Schrijvers, 1991 24p. Reeks: Limburgse monografieën van de Koninklijke Vereniging van Limburgse Schrijvers.

GERAADPLEEGDE BRONNEN
Website
SMAAKMAKER
Winterleed
Zijn de deuren toegegrendeld
en de luiken dicht ?
Bereidt u tot den nacht
En dooft het licht
Hoe glijden in het donker d’uren
En prevelen de schimmen bij den haard,
Wie is het die ons eindloos nadert,
Eindloos op ons staart ?
De zonden zijn allang vergeven,
De boete werd met tegenzin gedaan,
De tranen droogden, maar de sporen bleven,
En iedren dag is iets vergaan,
Elken dag iets. Het klagen
Ook. Alléén dit : wij zijn moe.
Gij allen, rust, en gij ook engel,
Plooi de vlerken toe.
Hoort het deinend luiden, buiten,
Van het winterlied,
Hoe het zwelt, en, als gij luistren wilt,
Telkens vliedt.
BIBLIOGRAFIE
Woordje vooraf
De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience –Antwerpen.
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles
- Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
- POËZIECENTRUM vzw – Gent
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klik op de foto
Chronologisch overzicht
Jaar |
Titel |
Fotogalerij |
Uitgeverij 1ste druk |
1926 |
Rythmen en melodieën. Verzen. (poëziebundel) |
 |
Brussel: Drukkerij – Uitgeverij Pieter Céoen. Onafhankelijkheidstraat, 142. -62p.
Afmetingen: 21 x 13 (geniet)
|
1927 |
Asschepoes: sprookje in drie bedrijven. (toneel) |
 |
Kortrijk: Uitgever Jos. Vermaut. -58p.
Afmetingen: 19,5 x 12.5 (ingenaaid)
|
1928 |
De wraak der Alvermannekens. Fantastisch spel in twee tafereelen. (toneel) |
 |
Maldegem: Delille. -25p.
Afmetingen: 17 x 13 (geniet)
|
1930 |
Genoveva. Drama in drie bedrijven (toneel)
Auteurs: Frans Demers en Jan Melis.
Muzikale aanpassing van Arthur Meulemans
|
 |
Antwerpen: Jos Janssens, uitgever. -94p.
Reeks: Deel van Toneelfonds J. Janssens nr 556
Afmetingen: 19.20 x 13.70 (ingenaaid)
|
1930 |
Het kerstfeest. Kerstspel in drie bedrijven. (toneel)
Bandversiering van Gaston Jos. Wallaert.
Tekst gedateerd: december 1926
|
 |
Kortrijk: Uitgever Jos. Vermaut. -50p.
Afmetingen: 19,5 x 14 (ingenaaid)
“Het Kerstfeest” werd voor de eerste maal opgevoerd en 25 december 1926, in het lokaal “Groen Kruis” te Aalst, door de tooneelafdeeling der Kristen Vlaamsche Jeugd onder de leiding van den Heer Edm. Tollenaere.
|
1930 |
Het looze visschertje. Tooneelschets in één bedrijf. (toneel)
Bandversiering van Gaston Jos. Wallaert.
Tekst gedateerd: oogst 1927
|
 |
Kortrijk: Uitgever Jos. Vermaut. -32p.
Afmetingen: 19,5 x 14 (ingenaaid)
|
1933 |
De schoone slaapster: sprookje in acht tafereelen. (toneel) |
 |
Antwerpen: Jos. Janssens, uitgever. -76p.
Afmetingen: 18 x 13 (ingenaaid)
Reeks: Deel van Toneelfonds J. Janssens nr 605
|
1933 |
De waterdokter (esculapenwijsheid). Uilenspiegel-klucht in één bedrijf. (toneel) |
 |
Antwerpen: Jos Janssens, uitgever. -32p.
Reeks: Tooneelfonds Jos. Janssens. – Antwerpen; vol. 288
|
1938 |
Zang en tegenzang. (poëziebundel)
Bekroond met een bijzonderen prijs door de jury voor den Eugeen Leënprijs 1938

|
 |
Tongeren: Drukker-Uitgever G. Michiels-Broeders. -68p.
Reeks: Oostlandreeks vol 3
Afmetingen:19 x 16.50 (japans gebonden)
Colofon: Dit derde boek uit de “Oostlandreeks”, bezorgd door “Vereeniging der Limburgsche Schrijvers” werd in Juni 1938 gedrukt bij G. Michiels-Broeders te Tongeren. Benevens 16 luxe-exemplaren op Van Gelder, genummerd. van I tot XVI, bestond deze oplage uit 325 genummerde exemplaren op opdikkend featherweight.
Dit is nummer …
|
1940 |
Con sordino. (poëziebundel) |
 |
Mechelen: De bladen voor de Poëzie. -17p.
Reeks: De Bladen voor de poëzie, IV, 1.
Afmetingen: 23 x 15.80 (geniet)
|
1940 |
Intocht (poëziebundel)
1941: 2de druk ibidem
|
|
Mechelen: De bladen voor de Poëzie. -51p. |
1943 |
Roep (poëziebundel) |
 |
Brussel: Uitgeverij ‘Steenlandt’. -16p.
Reeks: Bladen voor de Poëzie VII, 8
Afmetingen: 22.30 x 14.50 (geniet)
|
1946 |
Purperen bloei. (poëziebundel)
Bevat de cycli: Bloei (pp 9-20); Herinnering (pp 23-40); Schaduw (pp 41-54).
|
 |
Schoten: Drukkerij Lombaerts ; privé-druk. -62p.
Afmetingen: 22.20 x 14.50 (ingenaaid)
Colofon: Dit is de privé-uitgave van Purperen Bloei, gedichten geschreven door Jan Melis in de jaren 1944-1946
Dit boek is gezet in de Egmont-letter en gedrukt op de persen van Drukkerij P Lombaerts te Schoten in het jaar 1946.
|
1948 |
Schaduwland. Gedichten. (poëziebundel)
Bevat de cycli: Eenzaamheid (pp 5-18); Bloei (pp 20-42); Verlangen (pp 44-60).
|
 |
Schoten: Drukkerij Lombaerts. Privé-druk -60p.
Afmetingen: 25 x 16,5 (ingenaaid)
Dit is de privé-druk van SCHADUWLAND gedichten geschreven door Jan Melis in de jaren 1947-1948. Beperkte oplage. Niet in de handel.
Gedrukt op de persen van de drukkerij Lombaerts, N.V., Schoten in de oogstmaand 1948
|
1949 |
Van jaar tot jaar. Gedichten. (bloemlezing)
Illustraties: R. Marinus
|
 |
Schoten: Drukkerij Lombaerts. ; privé-druk. -106p.
Afmetingen: 24 x 16 (gebonden in harde kaft)
Colofon: Dit is de privé-druk van VAN JAAR TOT JAAR gedichten door Jan Melis. Samengelezen uit de dichtbundels verschenen tussen 1927 en 1948 en vermeerderd met “Kern”
Beperkte oplage. Niet in de handel.
Gedrukt op de persen van de drukkerij Lombaerts, N.V., Schoten in Mei 1949
|
1958 |
Het jagertje (jeugdverhaal)
Illustraties van Maria Heylen.
1966: 4de druk bij Uitgeverij ” Heideland “, Hasselt
|
 |
Borgerhout – Antwerpen: Uitgeverij “Het Fonteintje” -16p.
Reeks: Jonge hartjes vol 4
Afmetingen: 22 x 17(geniet)
Drukkerij Sanderus, Oudenaarde
|
1959 |
Fredje en Bommetje. (jeugdverhaal)
1961: 2de uitgave ibidem
|
 |
Borgerhout – Antwerpen: Uitgeverij “Het Fonteintje” -16p.
Reeks: Jonge hartjes vol 5.
Afmetingen: 22 x 17(geniet)
Drukkerij Sanderus, Oudenaarde
|
1959 |
Pop-pe-mie-tje. (jeugdverhaal)
Illustraties van Maria Heylen.
1966: 5de druk bij Uitgeverij ” Heideland “, Hasselt.
1969: 6de druk bij Uitgeverij ” Heideland “, Hasselt.
|
 |
Borgerhout – Antwerpen: Uitgeverij “Het Fonteintje” -n. gepag. [16]p.
Reeks: Jonge hartjes vol 6
Afmetingen: 22 x 17 (geniet)
Drukkerij Sanderus, Oudenaarde.
|
1959 |
Symfonietta. (jeugdverhaal)
Illustraties van Maria Heylen.
Opgedragen aan de leerlingen van het Instituut “Immaculata” te Deurne-Antwerpen en aan hun regisseur Mark Liebrecht, die de toneelversie van “Symfonietta’ kreëerden en de T.V.-bewerking ervan ‘con brio’ verdedigden.
|
 |
Borgerhout – Antwerpen: Uitgeverij “Het Fonteintje”. -101p.
Afmetingen: 21.70 x 15.90 (ingenaaid – zachte kaft)
Colofon: ‘Symfoniette’ van Jan Melis, met bandontwerp en illustraties van Maria Heylen, werd uitgegeven door ‘Het Fonteintje’, Borgerhout-Antwerpen en gedrukt op de persen van de drukkerij Sanderus te Oudenaarde in het jaar 1959.
|
1960 |
Franciscus en de dieren. (jeugdverhaal)
Opgedragen aan de leerlingen van het Instituut “Immaculata” te Deurne-Antwerpen, die, met Mark Liebrech als regisseur, en met Rudolf Boumans in de Franciscus-rol, de toneelversie van “Franciscus e de dieren’ onder de titel “Zonnelied”, glansrijk voor het voetlicht brachten.
|
 |
Borgerhout – Antwerpen: Uitgeverij “Het Fonteintje”. -51p.
Afmetingen: 21 x 15.60 (ingenaaid – harde geïllustreerde kartonnen kaft)
Colofon: ‘Franciscus en de dieren’ van Jan Melis, met illustraties van Maria Heylen, werd uitgegeven door ‘Het Fonteintje’, Borgerhout-Antwerpen en gedrukt op de persen van de drukkerij Sanderus te Oudenaarde in de maand januari 1960.
|
1961 |
Kiekeboe !. (jeugdverhaal)
Illustraties van Maria Heylen
|
|
Borgerhout – Antwerpen: Uitgeverij “Het Fonteintje”-16p. |
1961 |
Speel mee! (jeugdverhaal)
Illustraties van Maria Heylen
|
|
Borgerhout : Uitgeverij “Het Fonteintje”-16p. |
1961 |
Het voorstel van de vos. (jeugdverhaal)
Illustraties van Maria Heylen.
1963: 2de uitgave ibidem.
1968: 4de druk bij Uitgeverij ” Heideland “, Hasselt.
|
|
Borgerhout : Uitgeverij “Het Fonteintje” -31p. |
1962 |
Kroezeltje en Pinnewip. (jeugdverhaal)
Illustraties van Maria Heylen.
1962: 2de editie ibidem.
1968: 3de editie bij Uitgeverij Heideland, Hasselt
|
|
Borgerhout : Uitgeverij “Het Fonteintje” |
1962 |
Tippeltje. (jeugdverhaal)
Illustraties van Maria Heylen.
1964: 2de uitgave ibidem.
1967: 4de uitgave bij Uitgeverij “Heideland”, Hasselt. Reeks: Jonge Hartjes ; Het Fonteintje : uitgaven voor de jeugd, nr 10.
1969: 5de druk bij Uitgeverij “Heideland”, Hasselt.
|
|
Borgerhout : Uitgeverij “Het Fonteintje” n. gepag.
Reeks: Jonge hartjes vol 10
|
1964 |
Appelsientje. (jeugdverhaal)
Illustraties van Maria Heylen.
1966: 2de uitgave bij Uitgeverij Heideland pvba, Hasselt. Ill. Maria Heylen
|
|
Borgerhout : Uitgeverij “Het Fonteintje” n. gepag.
Reeks: Jonge hartjes vol 11
|
1964 |
Ik heet Leentje. (jeugdverhaal)
Illustraties: Jos van den Abeele.
1965: 2de druk bij Uitgeverij ” Het Fonteintje “, Borgerhout.
1967: 3de druk bij Uitgeverij ” Het Fonteintje “, Borgerhout.
1969: 4de druk bij Uitgeverij ” Heideland “, Hasselt
|
|
Borgerhout : Uitgeverij “Het Fonteintje”. -30p. |
1966 |
Het autootje van Annemie. (jeugdverhaal)
Illustraties van Maria Heylen.
|
|
Hasselt: Uitgeverij Heideland pvba. -15p.
Reeks: Jonge hartjes vol 13
|
1969 |
Jan Pierewiet en de slampamper. Gevolgd door Snoesje : twee poppenspelen.
Illustraties: André Deroo
|
|
Antwerpen : Brito-Uitgaven. -31p. |
1969 |
Prosit, mijnheer hik! Poppenspel
Auteurs: Wilfried Bovyn en Jan Melis.
Illustraties: André Deroo
|
|
Antwerpen : Brito-Uitgaven. -28p. |
|
|
|
|
BEKNOPT OVERZICHT GERANGSCHIKT PER GENRE
POËZIE
- Rythmen en melodieën. Verzen. (poëziebundel) 1926
- Zang en tegenzang. (poëziebundel) 1938
- Con sordino. (poëziebundel) 1940
- Intocht (poëziebundel) 1940
- Roep (poëziebundel) 1943
- Purperen bloei.(poëziebundel) 1946
- Schaduwland. Gedichten. (poëziebundel) 1948
- Van jaar tot jaar. Gedichten. (bloemlezing) 1949
TONEEL
- Asschepoes: sprookje in drie bedrijven. (toneel) 1927
- De wraak der Alvermannekens. Fantastisch spel in twee tafereelen. (toneel) 1928
- Genoveva. Drama in drie bedrijven (toneel) 1930
- Het kerstfeest: kerstspel in drie bedrijven. (toneel) 1930
- Het looze visschertje: tooneelschets in één bedrijf. (toneel) 1930
- De schoone slaapster. Sprookje in acht tafereelen. (toneel) 1933
- De waterdokter (esculapenwijsheid) Uilenspiegel-klucht in één bedrijf. (toneel) 1933
JEUGDVERHALEN
- Het jagertje (jeugdverhaal) 1958
- Fredje en Bommetje. (jeugdverhaal) 1959
- Pop-pe-mie-tje. (jeugdverhaal) 1959
- Symfonietta. (jeugdverhaal) 1959
- Franciscus en de dieren. (jeugdverhaal) 1960
- Kiekeboe !. (jeugdverhaal) 1961
- Speel mee! (jeugdverhaal) 1961
- Het voorstel van de vos. (jeugdverhaal) 1961
- Kroezeltje en Pinnewip. (jeugdverhaal) 1962
- Tippeltje. (jeugdverhaal) 1962
- Appelsientje. (jeugdverhaal) 1964
- Ik heet Leentje. (jeugdverhaal) 1964
- Het autootje van Annemie. (jeugdverhaal) 1966
- Jan Pierewiet en de slampamper.Gevolgd door Snoesje : twee poppenspelen. 1969
- Prosit, mijnheer hik! Poppenspel. 1969