Maakt deel uit van:vertellers over de zee
FRED GERMONPREZ
De Panne, 30 december 1914 – Kortrijk, 27 maart 2001
Journalist, schrijver van romans en luisterspelen, essayist.
BIOGRAFIE
30 december 1914: Geboren te De Panne als Alfred (Jan Eugeen) Germonprez.
- Zijn vader Hector is griffier bij het vredegerecht te Nieuwpoort; zijn moeder Ernestine Dosogne drijft een witgoedwinkel; het gezin telt 5 kinderen: drie jongens en twee meisjes
Hij doet zijn middelbare studies (Grieks-Latijnse humaniora) aan het Sint-Bernarduscollege te Nieuwpoort en van 1932 af aan het Sint-Jozefscollege te Moeskroen, en zou daarna – volgens de wens van zijn ouders – rechten gaan studeren.
Een zware longziekte verhindert hem verder te studeren in de rechten of politieke en sociale wetenschappen.
- Hij kuurt in de streek van Averbode, waar hij Ernest Claes en Felix Timmermans leert kennen.
- Het contact met de Norbertijnen van de abdij leidt ertoe, dat hij in 1936 in hun bekende serie Vlaamse Filmpjes met Een drama in de sneeuw zijn literair debuut maakt;
1935: Weldra krijgt hij met zijn gedichten en verhalen ook toegang tot het maandschrift De Vlaamsche Gids en het weekblad Nieuw-Vlaanderen, dat door Prof. Dr. H.J. van de Wyer opgericht werd als orgaan van de Vlaamse Concentratiebeweging.
1936: Debuteert met een Vlaams Filmpje – toen nog Vlaamsch Filmke genoemd – , getiteld Een drama in de sneeuw, dat hij naar Franse tekst van René Joinville vertaald en aangepast had.
1938: Zijn eerste novelle “Kinderen van de zee”, uitgegeven door De Phalanx te Brussel rolt van de persen. De kritiek is zeer aanmoedigend.
WERELDOORLOG II
1939 – 1945: Kort vóór de bezetting door de Duitsers wordt Germonprez secretaris van de Commissie van Openbare Onderstand (het huidige OCMW) in Nieuwpoort.
September 1942: Engageert zich als cultuurleider bij de Nationaal-Socialistische Jeugd Vlaanderen (vanaf september 1942) en speaker voor Zender Brussel. Voor deze feiten werd hij in 1947 veroordeeld tot vijf jaar buitengewone hechtenis, maar later volledig in ere hersteld.
Literair blijft hij gedurende de hele oorlog romans schrijven:
- 1941 De Westkust onder vuur en Volk uit de Westhoek, uitgaven die tot drie- en viermaal toe herdrukt werden en die – met veel humor – een beschrijving geven van toestanden en gebeurtenissen in verband met de Achttiendaagse Veldtocht. Het verscheen ook als feuilleton in het dagblad Volk en Staat.
- Hij publiceert in 1943 Dat dwaze hart en in 1944 Ik wil leven, verhalen waarvan de titels alleen reeds zijn bekommernis om het algemeen welzijn van de verarmde kleine mensen verraden.
- Zijn eerste versies van de latere historische roman over de Duinkerkse kaper Jan Bart zien het lezerslicht: Jan Bart, een novelle uit 1942 en Jan Bart sterft, een verhaal uit 1944.
Schrijft ook poëzie en verhalen in o a Volk en Staat (1936-1944) en het VNV-blad Volkskamp (1937-1944).
NA DE OORLOG: JOURNALISTIEK EN ROMANSCHRIJVER MET SOCIAAL HISTORISCHE INSLAG.
1946: Na de bevrijdingsperikelen komt hij in de journalistiek terecht, eerst als corrector bij het dagblad ‘Het Volk’, nadien als journalist bij dezelfde krant.
19 december 1951 tot 1980: Maakt promotie en krijgt de leiding over de regionale editie van de christendemocratische krant ‘Het Volk’ – ‘Koerier van West-Vlaanderen’,
- Zijn pen is scherper dan zijn tong en in zijn rubriek “de puntjes op de i” (naam die hij zelf had gekozen) neemt hij geregeld standpunten in die diametraal ingaan tegen de lijn van het blad. Niet zelden zijn interne conflicten het gevolg.
Naast zijn routinevoer voor de malende persen, schreef Germonprez ook tal van romans.
1950: Zijn populaire roman “Iseland, Iseland”, – een brok stevige en breed geschilderde epiek over de IJslandvaart – levert hem een literaire doorbraak op. Het boek wordt meermaals herdrukt en vertaald in het Duits, Tsjechisch en Hongaars.
In latere werken kwamen ook historische onderwerpen aan bod. Vaak stellen die hem in staat om zijn sociale betrokken over het wereldse reilen en zeilen scherp te stellen.
1952: Publicatie van De Moerduivels over de drooglegging van de moeren (veenmoerassen) langs de Noordzeekust.
1957: “Kaper Jan Bart”, een roman over het avontuurlijk leven van de Duinkerkse kaper, die leefde van 1650 tot 1702.
1964: “Dossier Baekelandt”, waarin hij tracht te achterhalen, wie die rebel eigenlijk was en in welke context hij zijn misdaden pleegde. Een analyse in recht en rechtvaardigheid als het ware.
- In 1967 bewerkt hij dit verhaal voor het toneel: Teater Antigone creëert het stuk in een regie van Bert De Wildeman op 22 september 1967 bij de opening van haar 12de speeljaar (met Joris ’t Kint als Bakelandt en in de vrouwelijke hoofdrollen: Cecile Devos, Arla Theys en Nik Van Daele).
Dezelfde sociale problematiek vindt men ook terug in “Hanen en kraaiepoten” (1961), waar de moeilijkheden van de grensarbeiders worden belicht.
Maar Germonprez is niet enkel een romanschrijver:
- Twee massaspelen kennen een opvoering: ‘Naar veilige haven’ te Oostende in 1953 onder regie van de bekende choreograaf Heiko Kolt en ‘Door de branding’ op de Grote Markt te Kortrijk in 1960.
1978: Zijn laatste roman Laatste berichten behandelt de onheuse praktijken van zowel de sensatiepers als het gerecht in een verhaal over het lot van gerechtskinderen.
1980: Pensionering bij de krant Het Volk
Tot 1984 verschijnen nog enkele monografieën over Kortrijkse figuren. Daarna verdwijnt Germonprez van de literaire podia.
Buitenlandse interesse: verscheidene van zijn werken werden vertaald in het Frans, Duits, Pools en Hongaars. Weinig Vlaamse schrijvers kunnen er als hij op bogen dat van hun boeken in Tsjechië honderdduizenden exemplaren verkocht zijn.
27 maart 2001: Fred Germonprez overlijdt te Kortrijk.
BEKRONINGEN
- 1959: Dr. Karel Barbierprijs 1957-’58 van de Kon. Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde voor Kaper Jan Bart
- 1962: Theo de Rondeprijs van de “Sabam”, het beste luisterspel voor Overkomst dringend gewenst (1961);
- 1974: Prijs van de Scriptores Catholici voor zijn gehele oeuvre;
- 1976: Lode Baekelmansprijs van de Kon. Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 1973-’75 voor Haaien op de kust
MEER OVER FRED GERMONPREZ
- Joost Strosse, Fred Germonprez: leven en werk. Tielt: Lannoo, 1985. Gebrocheerd, in-8°. -143pp.
- Luc Decorte, ‘Bio- en bibliografie “van” en “over” Fred Germonprez’, in: speciaal nummer van Vlaanderen 36 (1987) 218, p. 309-312;
- André Demedts, ‘Fred Germonprez: de mens en zijn oeuvre’, in: speciaal nummer van Vlaanderen 36 (1987) 218, p. 299-304;
- Julien Vermeulen, ‘In memoriam Fred Germonprez (1914-2001)’, in: Vlaanderen 50 (2001) 286, p. 189-190.
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
- DBNL auteur – Fred Germonprez
- Germonprez Fred (eigenlijk Alfred) – NEVB Online.
- Luc Decorte, André Demedts en Rudolf van de Perre, ‘Fred Germonprez (1914-)’, in: Vlaanderen. Jaargang 36 1987 pp 299-311.
Referenties
- Jean-Paul Mulders, Heengegaan Fred Germonprez 1914-2001 Ik wordt tenminste gelezen. In: De Morgen 30 maart 2001.
- Dr.Wilken Engelbrecht, Over het Vlaamse geluid in Tsjechische vertaling. In: Onbe/gekende verleiding. Vertaling en receptie van de Nederlandstalige en andere kleinere Germaanse literaturen in centraal Europese context. pp 129-170. Wydawnictwo Lublin 2015
- Ook te lezen op internet: Over-het-Vlaamse-geluid-in-Tsjechische-vertaling.pdf
SMAAKMAKER
DE WESTHOEK
Mijnheer, ken je de Westhoek ? – wij wel -, wij zijn er geboren, hebben er onze lieven gevonden, zijn er oud geworden.
Ga even op die hoge duin staan met je rug naar de zee en kijk dan alover de buiken van de duinen naar het dorp met die platgerolde zandwegen, waarlangs de witgekalkte, wat scheefgezakte huizen staan en visnetten tegen de muren wapperen.
Daar te midden van het duin ligt de Westhoek mooi en fris gelijk een pas gewassen kind. er hangen gordijntjes voor de vensterramen en er bloeien bloemen open in de hoven. In de week leuren Lien, Tanse en Mie en bijna al de wijven van de Westhoek met garnalen. – “Moeten er geen schone garnalen zijn, madammeke, levende vers ?” – en als madammeke “neen” zegt, vraagt Mie wat die goddomme in haar mond steekt of is onze vis niet goed genoeg ?
’s Zondags spelen de mannen whist als de drank nog niet te veel in de neus zit. In de week kiezen ze het zeegat en komen soms na twee dagen reizen pas terug in de haven. Je kan ze dan haastig om ter eerst de haven zien invaren en eens aan wal met de manden blinkende vis op hun schouders gesjord de mijn zien inhompelen. Je hoort de visafslager roepen “wie voor die manden ?” en hij rammelt een paternoster van cijfers af…”vijftig, achtenveertig, zevenenveertig, zesenveertig”, altijd voort, altijd sneller.
Daar staat ook een schone kerk, – gotische stijl met zuilen en torens die punten in de lucht, – een kerkhof, een school en een gemeentehuis waar de burgemeester de mensen trouwt in de raadszaal en de gemeenteraadsleden soms vergaderen om over politiek te spreken. Alles staat er mooi afgetekend als op een dambord.
Nu is de Westhoek een achtenswaardig dorp maar vele jaren her was de Westhoek berucht en beroemd om zijn smokkelaars, die vochten met de kommiezen. In die tijd durfde een deugdzaam meisje in de Westhoek niet wandelen, want heeft de pastoor zelf niet dikwijls herhaald, dat moesten de duinen kunnen blozen, ze zouden blozen van schaamte om wat daar gebeurd is. Hoevele mensen die daar toen leefden ooit in de hemel zouden komen, wist God alleen en hij zou oneindig barmhartig moeten zijn. Maar ze hadden een hart in hun lijf en durf in hun bloed.
Nu is de Westhoek wel een achtenswaardig dorp geworden. Maar de wind huilt er nog immer zo rauw, de luchten zijn er nog even zilt en de horizonten wijd en vol oneindigheid.
Uit: Volk uit de Westhoek, 1941.
BIBLIOGRAFIE
De gegevens van deze bibliografie werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
- Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 200
- Luc Decorte, André Demedts en Rudolf van de Perre, ‘Fred Germonprez (1914-)’ In: Vlaanderen. Jaargang 36 (1987)
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.
Chronologisch overzicht
GERMONPREZ IN VERTALING
DUITS
- 1942: Wir leben Duits / vert. uit het Nederlands door Marta Hechtle; Uitgeverij Eugen Dierdrichs Verlag, Jena. Vert. van Wij Leven. Uitgeverij Bernaerts Boekhandel. Uitgeverij “De Phalanx”. Brussel 1939. In 1944 bezorgde de auteur een totaal herziene versie van de roman: Ik wil leven.
- 1956: Island! Island! vert. uit het Nederlands door Georg Hermanowski. Uitgeverij Union, Berlin. Fictie, gebonden. Vert. van Island, Island. Uitgeverij Boekengilde De Clauwaert – V.Z.W., Leuven. (1950)
- 1955: Strandgut Duits / vert. uit het Nederlands door Georg Hermanowski. Uitgeverij: Walter Verlag te Olten und Freiburg im Breisgau. Fictie, gebonden. Vert. van De moerduivels. Uitgeverij Boekengilde De Clauwaert V.Z.W., Leuven. 1952
- 1957: Nun wird wieder Tag Duits / vert. uit het Nederlands door Georg Hermanowski Uitgever: Uitgeverij: Walter Verlag te Olten und Freiburg im Breisgau. Fictie, Vert. van Mensen in de schaduw. Uitgeverij S.V. De Arbeiderspers Brussel. 1954
- 1959: Jan Bart Duits / vert. uit het Nederlands door Georg Hermanowski. Berlin Union. Fictie, gebonden. Vert. van Kaper Jan Bart Uitgeverij Boekengilde De Clauwaert – V.Z.W., Leuven.1956
- 1962: Mit diesen beiden Händen, Duits/ Vertaald uit het Nederlands door Georg Hermanowski Uitgever: Palloti Verlag, Friedberg b. Augsburg. Fictie. Vert. van De derde hoofdzonde Uitgeverij Boekengilde De Clauwaert – V.Z.W., Leuven.1958
- 1967: Menschen im Schatten. Duits / vert. uit het Nederlands door Georg Hermanowski Uitgever: Verlag der Bonner Buchgemeinde, Bonn. Fictie, Vert. van Mensen in de schaduw. Uitgeverij S.V. De Arbeiderspers Brussel. 1954.
FRANS
- 1955: Epaves dans l’ombre Frans / vert. uit het Nederlands door n n Uitgeverij: n n Vert. van Mensen in de schaduw Uitgeverij S.V. De Arbeiderspers Brussel. 1954.
- 1989: Jan Bart le corsaire Frans / vert. uit het Nederlands door Maurice Voituriez. Steenvoorde Edition du Foyer Culturel de l’ Houtland. Fictie, paperback. Vert. van Kaper Jan Bart. Uitgeverij Boekengilde De Clauwaert – V.Z.W., Leuven.1956
HONGAARS
- 1960: Izland, Izland Hongaars / vert. uit het Nederlands door Erzsébet Gergely. Uitgeverij: Európa, Budapest. Fictie, Vert. van Island, Island. Uitgeverij Boekengilde De Clauwaert – V.Z.W., Leuven. (1950)
POOLS
- 1978. [Ludzie w ciewiu] Pools / vert. uit het Nederlands door Malgorzata Lukasiewicz. Uitgeverij Pax, Warszawa. Fictie, Vert. van Mensen in de schaduw. Uitgeverij S.V. De Arbeiderspers Brussel: 1954.
TSJECHISCH
- 1957: Islandaise se vraci Tsjechisch / vert. uit het Nederlands door J. Krusĭc. Uitgeverij Lidová Demokracie, Praha. Fictie. Vertaling van Island, Island. Uitgeverij Boekengilde De Clauwaert – V.Z.W., Leuven. (1950)
- 1959: Korzár Jan Bart Tsjechisch / vert. uit het Nederlands door Ladislav Heger. Uitgeverij Lidová Demokracie, Praha. Fictie. Vertaling van Kaper Jan Bart. Uitgeverij Beckers nv, Antwerpen (Reeks: Vlaamse auteurs). 1981.
- 1960: Ďáblové v močálu Tsjechisch / vert. uit het Nederlands door Ladislav Heger. Uitgeverij Lidová Demokracie, Praha. Fictie. Vertaling van De moerduivels Uitgeverij Boekengilde De Clauwaert V.Z.W., Leuven. 1952
- 1964: Stávka v ráji Tsjechisch / vert. uit het Nederlands door Milena Perglerová. Uitgeverij Lidová Demokracie, Praha. Fictie. Vertaling van Hannen en kraaiepoten
- 1972: Soudce Tsjechisch / vert. uit het Nederlands door Ella Kazdová. Uitgeverij: Vysehrad, Praha, 1972. Fictie, Vert. van De magistraat. Uitgeverij Boekengilde De Clauwaert V.Z.W. Leuven. 1969.
- 1974: Lidé ve stinu Tsjechisch / vert. uit het Nederlands door Ella Kazdová. Uitgeverij: Vysehrad, Praha. Fictie, Vert. van Mensen in de schaduw. Uitgeverij S.V. De Arbeiderspers Brussel: 1954.
- 1975: Žraloci na pobrezi Tsjechisch / vert. uit het Nederlands door Ella Kazdová. Uitgeverij: Vysehrad, Praha. Fictie, Vert. van Haaien op de kust. Uitgeverij Boekengilde De Clauwaert V.Z.W., Leuven 1973.
- 1979: Tri hlavny hrichi. Tsjechisch / vert. uit het Nederlands door n.n.. Uitgeverij: Vysehrad, Praha. Fictie, Vert. van De derde hoofdzonde. Uitgeverij Boekengilde De Clauwaert. V.Z.W Leuven. 1958.
- 1982: Manuel Gomez je nevinnen Tsjechisch / vert. uit het Nederlands door Ella Kazdová. Uitgeverij: Vysehrad, Praha. Fictie, Vert. van Laatste berichten. Uitgeverij Boekengilde De Clauwaert. V.Z.W. Leuven. 1978
- 1986: Lupic Bakelandt Tsjechisch / vert. uit het Nederlands door Olga Krijtová. Ill. Jaroslav Horánek. Uitgeverij: Vysehrad, Praha. Fictie, Vert. van Dossier Bakelandt. Uitgeverij Boekengilde De Clauwaert V.Z.W Leuven 1963.