home | Inloggen
Aantal schrijvers: 574 | Aantal boeken:

16059

 

Courteaux Willy

Maakt deel uit van:

COURTEAUX Willy

Aalst, 19 januari 1924 – Brussel, 25 maart 2017

Journalist bij Humoradio, later Humo.

Realiseerde als eerste in Vlaanderen een indrukwekkende integrale Nederlandse vertaling van het werk van William Shakespeare.

In het bredere Nederlandse taalgebied valt die eer te beurt aan Bilderdijk die zijn vertaalwerk in 1888 afrondde. Hoewel er ook – in datzelfde jaar 1888-  een uitstekende prozavertaling door A.S. Kok, leraar aan de Koninklijke Militaire Academie uitkwam, uitgeven door Funke in Amsterdam.

Vertaalde nadien samen met Bart Claes het hele oeuvre van Euripides.

 

BIOGRAFIE

19 januari 1924: Geboren te Aalst.

JOURNALISTIEKE CARRIÈRE

1947-1989: Courteaux ging aan de slag als journalist bij het Vlaamse weekblad Humoradio (het latere Humo), een baan die hij uitoefende tot zijn pensioen in 1989.

  • Jarenlang schreef hij als tv-criticus de rubriek ‘Dwarskijker’, waarmee hij Paul Snoek en Jeroen Brouwers opvolgde.
  • Hij verzorgde ook jarenlang de lezersbrievenrubriek ‘Open Venster‘ , wat hem de bijnaam ‘de man in het venster’ opleverde.
  • Hij heeft er jarenlang een wekelijkse rubriek over muziek gehad (onder de schuilnaam ‘Max’), en stond in voor de selectie van kortverhalen, die eveneens om de week verschenen.

Begin de jaren tachtig, schreef Willy Courteaux, onder het pseudoniem “Rassalas” regelmatig bijdragen voor De Rode Vaan, het weekblad van de Communistische Partij.

VERTALER NA DE WERKUREN

1953-1967: Veertien jaar werkt Courteaux onafgebroken aan de integrale vertaling van Shakespeares toneelstukken.

  • Naast zijn baan als journalist bij weekblad Humo, vertaalde Courteaux in totaal veertien komedies, tien koningsdrama’s en dertien tragedies van Shakespeare, goed voor 1206 pagina’s tekst. In 1955 begon hij. ’s Avonds (van 8 tot 11 uur) en in de weekeinden (van 10 tot 12, van 2 tot 5 en van 8 tot 11 uur) vertaalde hij ‘minimaal dertig verzen’ per dag. Zestien jaar later, in 1971, belandde hij bij de slotregels van de slottragedie Pericles.
  • De vertalingen kwamen één voor één uit in een stemmige kaft bij uitgeverij De Nederlandsche Boekhandel te Antwerpen als afzonderlijke delen in de reeks Klassieke Galerij.

1967-1979: De Nederlandsche Boekhandel bundelt de Shakespearevertalingen in vier delen: Tragedies (1967); Blijspelen (1968); Koningsdrama’s (1970); Blijspelen II (1971).

1979 & 1987: Nogmaals heruitgaven van de Verzamelde werken door De Nederlandsche Boekhandel, waarin elk toneelstuk is voorzien van een inleiding, bronnenonderzoek, historische gegevens, een korte karakteristiek van de personages en een trefzekere tekstanalyse.

In een interview met de Rode Vaan (24 februari 1989, cfr. Blog Ronny De Schepper licht Courteaux een tip van de sluier op over zijn motivatie om Shakespeare te vertalen:

  • “Shakespeare vertalen is meer dan dat. Het is ook een uiting van appreciatie die je voelt voor een auteur. Daar komt nog bij dat je je gaat verdiepen in allerlei thema’s errond: de esthetische en historische context. Dat je onderduikt in de hele Elisabethaanse periode. Dat je onderduikt in de historische periode waarin hij zijn koningsdrama’s heeft geschreven. Maar met Shakespeare heb ik nu definitief afgerekend. Dat is voor mij afgesloten. De kous is af… De rest kan mij verder ook niet schelen. Schrijf me geen bitterheden of frustraties toe die ik niet heb. Quod scripsi, scripsi, zegt Pilatus. Wat ik geschreven heb, heb ik geschreven.”

PENSIONERING

1989: Na zijn pensionering gaat hij opnieuw Grieks studeren, omdat hij het werk van Euripides wilde vertalen. Uiteindelijk zou hij samen met classicus Bart Claes het volledige werk van de Griekse theaterschrijver in het Nederlands vertalen.

1989: Vrijwillige inlezer bij de Vlaamse Luister Braillebibliotheek (nu omgedoopt tot Luisterpuntbibliotheek). Hij doet dit werk tot 2011.

POLITIEK ACTIEF

Courteaux wordt in die periode ook politiek actief. Voorheen achtte hij dat onverenigbaar met zijn werk als journalist.

1989: Bij de Europese verkiezingen van 1989 staat Courteaux op de links-progressieve Regenbooglijst, die maar een kort leven beschoren was. En bij de gewestverkiezingen van 2004 komt hij nog op voor de VDB (Vlaamse Democraten Brussel), een linkse scheurlijst van de N-VA.

Hij is als linkse flamingant ook lid van de Algemene Vergadering van Immovlah, die het Vlaams Huis beheert in de Drukpersstraat Brussel, tevens de vaste stek van de Meervoud- redactie.

1991: Aangesteld als hoofdredacteur van het Vlaams Marxistisch Tijdschrift Hij werd in deze hoedanigheid in 2000 opgevolgd door André Mommen. Ook in televisieprogramma’s genoot hij bekendheid samen met Paul Van de Velde, Sus Van den Eynde en anderen in Wat een stiel en Hebt ge ze alle vijf?.

MAAR HET LITERAIRE WERK BLIJFT KLEVEN

1996-2005: Bij Pelckmans te Kapellen en Ambo te Amsterdam verschijnen één na één de vertalingen van het toneelwerk van de oud-Griekse auteur Euripides.

Met betrekking tot de samenwerking met Bart Claes lezen we in een interview:

  • Courteaux: Op basis van de zeer letterlijke vertaling van Budé probeer ik te begrijpen wat er in het Grieks staat. Daarna komen we samen en bekijken we mijn eerste versie.
  • Claes: Ik been de tekst eerst woord voor woord uit. Als je zoiets doet, moet je jezelf ook kunnen verantwoorden, vind ik, en dus ga ik alles nog eens goed checken. Ik haal er ook de meest recente, uitvoerige commentaren bij. Met die basis bekijk ik dan Willy’s eerste vertaling en dan bediscussiëren we die.
  • Courteaux: Het is niet zo dat “jij het Grieks en ik het Nederlands’ doe. Het loopt door elkaar. Het is een wisselwerking.

Bron: Annemie Smekens in De Tijd Zaterdag 13 maart 2004.

2007: Een geheel herziene vertaling van Shakespeare”s toneelstukken verschijnt bij uitgeverij Meulenhoff / Manteau (Antwerpen), in elf kloeke delen in een ruim foedraal.

De ‘opfrissing’ van de tekst verantwoordt Courteaux als volgt:

“Tja, het Nederlandse vocabularium kent nu eenmaal een relatief snelle slijtage. Er circuleren modewoorden die zes maanden later bij wijze van spreken alweer uit de mode zijn. Neem bijvoorbeeld ‘beregoed’ – vandaag zou men spreken van ‘keigoed’. Uiteraard vermijd ik als vertaler zoveel mogelijk trends, maar hoe dan ook kun je slijtage niet vermijden. Ik zal nog een voorbeeld geven: het woord ‘feil’ voor ‘fout’. Vandaag is dat archaïsch. En zo heb je nog een aantal termen. Het was dus nodig om het vocabularium in mijn vertalingen te herzien.

“Daarnaast was er nog een reden om alles grondig na te lezen. Het is intussen al meer dan een halve eeuw geleden dat ik eraan begonnen ben, van in 1953. Door die grote afstand in de tijd ten opzichte van mijn eigen tekst botste ik al eens op een zin waarvan ik dacht: mmm, dit kan beter, duidelijker. Ook die zinnen heb ik bijgeschaafd. …”

        (Interview 4 april 2007 De Morgen Uitgelezen.)

25 maart 2017: Overlijden van Willy Courteaux op 93-jarige leeftijd.

P.S.1

Naast zijn vertalingen van Shakespeare en Euripides vertaalde Courtaux ook andere toneelstukken, luisterspelen , televisiespelen enz.

  • Luther (1962) Auteur: John Osborne voor Koninklijke Vlaamse Schouwburg te Brussel.
  • Het graf van de wever: luisterspel (1969) Auteur: Michael O’hAodha, . Oorspronkelijke titel: “THE WEAVERS GRAVE” by Seamus O”Kelly, Adapted by Michael O’Aodha

P.S. 2

De erfgenamen van Courteaux besloten om Courteaux’s indrukwekkende privé-bibliotheek te schenken aan de Erfgoedbibliotheek. Collectie Willy Courteaux

 

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Website

 

SMAAKMAKER

Ons spel is nu ten einde. Deze spelers,
ik zei ’t j van tevoren, waren geesten,
en smolten weg tot lucht, tot ijle lucht.
Zoals dit voze schijnbeeld zuilen eens
De omwolkte torens, weeldrige paleizen,
Gewijde tempels, ja de aardbol zelf
Met al wat hij bevat ten onder gaan,
En, zoals ijdele vertoning,
Spoorloos verdwijnen. Van dezelfde stof
Zijn wij als dromen; en ons kleine leven
Is door slaap omringd !

Uit: De storm

Jachimo Dank, mooie prinses.
Wat, zijn de mannen dol? Gaf de natuur
Ons ogen die de hemel en de vruchten
Van zee en land aanschouwen, die in staat zijn
De flonkerende sterren van ’t heelal
De steentjes op het kiezelrijke strand
Te onderscheiden van elkaar, en kunnen
Wij met dat wonderbaar gezichtsorgaan
’t Verschil niet merken tussen mooi en lelijk?

 Uit: Cymbeline, Eerste bedrijf, zesde toneel.

Belarius
O melancholie!
Wie peilde ooit je diepten? en wie vond
Het slijk waarin je trage boot het best
Zijn anker neer laat zakken. Gezegend schepsel
Alleen de goden weten wat een man
Uit jou gegroeid zou zijn; ik echter weet:
Je bent gestorven aan een knagend leed.

Uit: Cymbeline, Vierde bedrijf, tweede toneel.

 

BIBLIOGRAFIE

Woordje vooraf

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

  • Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience –Antwerpen.
  • Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klik op de foto

Chronologisch overzicht

Jaar Titel Fotogalerij Uitgeverij 1ste druk
1956 Hendrik IV

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: The Life & death of King Henry the fourth
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux.
 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. –XVIII  + 213p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 106.
Drukkerij Sinte-Catharina, 37 Tempelhof, Brugge
1956 De feeks wordt getemd.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: The Taming of the Shrew.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -X+ 90p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 121.
Drukkerij Sinte-Catharina, 37 Tempelhof, Brugge
1956 Richard III

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: The Life & death of Richard the Third.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux.
1986: heruitgave nav de bewerking door Wannes van de Velde uitgave bij Restant/EXA-Theater-1. -113p.
 Courteaux 5 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. – 125p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 122
1958 Coriolanus.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: The Tragedy of Coriolanus.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. – XXXIV-135p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 78
1958 Hamlet.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: The Tragedy of Hamlet.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
  Courteaux 7 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel.  -XXXXVII  + 144p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 73
1958 Julius Caesar.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: The Life and Death of Julius Caesar.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -87p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 130
1958 De storm.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: The Tempest
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Courteaux 4 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. –XVIII + 74p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 128.
Drukkerij Sinte-Catharina, 37 Tempelhof, Brugge
1959 Shakes versus Shav.

Oorspronkelijke auteur: BERNARD SHAW.
Uit het Engels vertaald door Willy Courteaux
 Mechelen : School voor het poppenspel; -36p. Ill.

Reeks: Het poppenspel ; vol. XI (3)
1959 Macbeth.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: The Tragedy of Macbeth.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -XXVI -90p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 76
1959 De vrolijke vrouwtjes van Windsor.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: The Merry Wives of Windsor.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -98p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 133
1959 Veel drukte om niets.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: Much ado about nothing
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -94p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 135
1959 De twee Veronezen.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: The two gentlemen of Verona
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux.
 Courteaux 1 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -VIII + 83p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 139.
Drukkerij Lombaerts nv, Schoten
1960 Midzomernachtdroom.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: Midsommer Nights Dreame.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Courteaux 8 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -XII + 82p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 71
1960 Othello.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: Othello, The Moor of Venice
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
  Courteaux 6 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -XIX + 128p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 75
1961 De koopman van Venetië.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: The merchant of Venice.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
  Courteaux 9 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -XVII + 101p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 70
1961 Timon van Athene.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: Timon of Athens
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Courteaux 2 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -XVIII + 96p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 85
1961 Koning Lear.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: King Lear
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. XIV + 137p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 78
1962 Antonius en Cleopatra.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: Anthony and Cleopater.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
  Courteaux 3 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -XXI + 140p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 152
1962 Titus Andronicus.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: Titus Andronicus
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -XII + 97p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 147
1965 Romeo en Julia.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: Romeo and Juliet
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -128p.

Afmetingen: 17.50 x 11.50 (ingenaaid)
Reeks: Klassieke Galerij  nr 74
1967 Verzameld werk. I : Tragedies.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel.  -XXI-1205p.
1968 Verzameld werk. II : Blijspelen.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -695p.
1970 Verzameld werk.  III : Koningsdrama’s.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -X-1081p.
1971 Verzameld werk. IV : Blijspelen II.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -934p.
1973 ELCK WAT WILS (Tekstboek Versie K.V.S.)

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Oorspronkelijke titel: As you like it.
Vertaald door Willy Courteaux .
Met enige inleidende teksten ter situering van het stuk en de actie.

 Brussel: Koninklijke Vlaamse Schouwburg.  -91p.

Afmetingen: 18 x 10.50 (pocket)
Première: 17 januari 1973
Regie Senne Rouffaer
1979 Verzameld werk : tragedies. 1-2

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
  Antwerpen : De Nederlandsche Boekhandel.  -2 delen.
1987 Verzameld werk.

Oorspronkelijke auteur: WILLIAM SHAKESPEARE.
Ingeleid en vertaald door W. Courteaux
  Kapellen: DNB / Pelckmans ; Kampen: Kok Agora. -1206p.
1996 Na de val van Troje . Deel I : Trojaanse vrouwen, Electra, Orestes.

Oorspronkelijke auteur: EURIPIDES.
Vertaald en ingeleid door Willy Courteaux en Bart Claes
  Kapellen: Pelckmans / Amsterdam: Ambo. -201p.
1997 Na de val van Troje . Deel II : Hecabe, Andromache, Helena.

Oorspronkelijke auteur: EURIPIDES.
Vertaald en ingeleid door Willy Courteaux en Bart Claes
  Kapellen: Pelckmans / Amsterdam: Ambo. -197p.
1999 Shakespeare in love : de liefdespoëzie van William Shakespeare.

Met vertalingen van Willy Courteaux, Gerrit Komrij en Gerard Messelaar.
Oorspronkelijke titel:  Shakespeare in love : the love poetry of William Shakespeare. – New York : Hyperion, cop. 1998.
Teksten in het Nederlands en Engels

 

  Amsterdam : Uitgeverij Bert Bakker. -73p.

Nota: het betreft hier de In de film ‘Shakespeare in love’ (1998) gebruikte fragmenten over de liefde uit het werk van de Engelse toneelschrijver en dichter (1564-1616).
2002 Hyppolytos.

Oorspronkelijke auteur: EURIPIDES.
Vertaald en ingeleid door Willy Courteaux en Bart Claes
  Amsterdam: Ambo. -318p.
2004 Bacchanten ; Medea ; Iphigenia in Aulis ; Alcestis ; De kinderen van Heracles.

Oorspronkelijke auteur: EURIPIDES.
Vertaald en ingeleid door Willy Courteaux en Bart Claes
  Amsterdam: Ambo. -318p.
2005 Phoenicische vrouwen ; Smekelingen ; De waanzin van Heracles ; De Cycloop ; Rhesus.

Oorspronkelijke auteur: EURIPIDES.
Vertaald en ingeleid door Willy Courteaux en Bart Claes.
  Amsterdam: Ambo. -308p.
2007 Verzameld werk / William Shakespeare.

Verbeterde vertaling door Willy Courteaux
2014: 2de druk bij Antwerpen : De Bezige Bij, 3 delen in een hoes.
  Antwerpen: Manteau / Amsterdam: Meulenhoff.

11 delen in een doos
2012 Liefde die niets weet : roman .

Oorspronkelijke auteur: ALEXANDER MAKSIK
Oorspronkelijke titel: You deserve nothing.
[vertaald door Willy Courteaux]
  Antwerpen : De Bezige Bij. -251p.
2014 Verzameld werk / William Shakespeare.

Deel 1: Koningsdrama’s. -1007p.
Deel 2: Komedies -1198p.
Deel 3: Tragedies -1412p.
  Antwerpen: De Bezige Bij. Drie volumes.