PAUL ROGGHE

Gent, 16 december 1904 – Gent, 24 juni 1974

 

Gents dichter, prozaïst, essayist, toneelauteur, journalist, historicus en pedagoog.

 

BIOGRAFIE

16 december 1904: Geboren te Gent als Paul Jozef Dimitri Rogghé

Na de humaniora – Grieks-latijnse afdeling in het Frans – aan het St. Lievenscollege te Gent studeert hij geschiedenis, eerst aan de Leuvense universiteit en vervolgens aan deze van Gent.

1925: Medestichter van het literaire tijdschrift PAN

• Pan (1953 – 1975) werd uitgegeven door de Kring van Oost-Vlaamse Letterkundigen. Het verscheen driemaal per jaar en bevatte poëzie, proza, toneel en essays. Het concrete idee voor het uitgeven van een tijdschrift kwam van Paul Rogghé, die blijkbaar “zijn” in 1946 vroegtijdig stopgezette tijdschrift De Faun indachtig was.
  De eerste redactie bestond uit Johan Daisne, Marcel Deruelle, Adolf Herckenrath, Paul Rogghé, Pliet van Lishout, Michel van Vlaenderen en Geo Bruggen (deze laatste was redactiesecretaris).

Bron: Literair Gent, Pan Oost-Vlaams Tijdschrift voor Letteren en Kunst.

1926: Debuut als dichter met “Kimoon” .

Het zijn nogal zwaarbeladen verzen waarin hij zich voordoet als een gekweld en rusteloos dichter. Zijn latere bundel “Momenten” (1936) baadt in dezelfde sfeer.

In zijn later dichtwerk zoals “De grote vaart” (1954) en “Vertroosting der liefde” (1964) verzoent hij zich met het leven in een vrijmoedige stijl.

1931: Na het beëindigen van zijn universitaire studies sloeg hij de weg in van de journalistiek en verzorgde het secretariaat van de Gentse krant Vooruit.

1932: Promoveert – onder leiding van Prof. H. van Houtte – tot doctor in de Wijsbegeerte en Letteren op het proefschrift ‘De politieke loopbaan van J.J. Raepsaet tot 1815’.

• Een herwerkte versie van het proefschrift zal in 1938 bij uitgeverij Steenlandt in boekvorm verschijnen.

1932 – 1944: Leraar Geschiedenis aan het meisjeslyceum te Gent, maar blijft zijn taak bij de Vooruit part-time ’s avonds voortzetten.

1939: De mobilisatie maakte een einde aan beide activiteiten.

• Rogghé vlucht naar Frankrijk maar keert spoedig terug. Zijn lesactiviteit neemt hij zo weer op, maar omdat de krant tijdens de bezetting een ideologische koerswijziging onderging hervat hij zijn journalistieke activiteiten pas in 1944, zij het voor korte tijd.

12 maart 1939: In Gent stichten initiatiefnemers Johan Daisne, Adolf Herckenrath, Paul Rogghé, Jozef Vermeulen en Daan Boens de literaire kring Pan : Kring van Oostvlaamse Letterkundigen.  Men wilde iets doen aan “… de vaststelling dat auteurs in betreurenswaardige afzondering van andere kunstenaars, uitgevers en publiek leven”. De kring bleef bestaan tot circa 1974-1975.

1941: Jacob van Artevelde – met illustraties van Fritz van den Berghe – is een vulgariserende evocatie over de figuur van Artevelde en over het tijdskader van de 14de eeuw. Veel meer dan door literaire kwaliteit, valt dit goed gedocumenteerd historisch verhaal op door zijn historische nauwgezetheid; het bevat een voor- en een nawoord, een register van persoonsnamen en een verklarende woordenlijst.

Het is de uitwerking van het feuilleton Grootheid en verval van Jacob van Artevelde dat in augustus 1938 verscheen in de Gentse Vooruit.

• Over hetzelfde onderwerp schrijft de auteur nog Beelden uit het leven van Jacob van Artevelde (1945, toneelspel in 14 taferelen, in juli 1945 opgevoerd in de K.N.S., ter gelegenheid van de herdenkingsplechtigheid bij de 600ste verjaring van Arteveldes dood)
• De kwade maandag (1950), een historisch toneelspel in één akt.
• Gent in de 14de eeuw (1965), tekst bij een gelijknamige spreek-, klank- en lichtspel dat lange tijd was geïnstalleerd in de Gentse Lakenhalle) en een gedicht Anseele dat in Edward Anseele ter ere de opstellen van een aantal andere auteurs voorafgaat, gepubliceerd naar aanleiding van de inhuldiging van het Anseele-monument in Gent, in juni 1948

1944 – 1972: Achtereenvolgens studieprefect te Gent (1944 – 1947) en te Eeklo (1947-1972).

1945: In de roman “Anna Golochin, de vrouw van één nacht” (1945) wordt dan weer op kundige bedachtzame wijze de psyche ontleed.

Rogghé komt hier dicht bij het magisch realisme te staan, maar beperkt zich tot een formule die ook bij de latere Lebeau aangewend wordt. Evenals Lebeau is Rogghé een veelzijdig intellectueel die goed van de moderne psychologie op de hoogte is.

Intellectualisme ja, maar toch creëert hij enerzijds een geheimzinnige sfeer die ook het werk van Daisne en vooral Lampo voor de geest roept, terwijl hij anderzijds een zakelijke verhaaltrant hanteert en zich als verteller gereserveerd opstelt.

Het is een van de hoogtepunten uit het literair oeuvre van Rogghé. Heel zijn levenshouding is erin terug te vinden.

1945: Medestichter en bezieler van het tijdschrift Faun, Critisch bulletin, letteren, kunst, geestesleven (1945-1946)

• Het tijdschrift werd gesticht onder pseudoniem Piet Tanner (= Paul Rogghé). Medestichters waren enkele Gentse enthousiastelingen zoals  Emiel Parez, Paul van Keymeulen, Pliet van Lishout e.a.
• De eerste jaargang (januari 1945 – januari 1946) werd uitgegeven in Sint-Amandsberg, Gent, bij drukkerij Van Doosselaere; vanaf februari 1946 (tot augustus 1946) werd het uitgegeven te Antwerpen en te Amsterdam.
• Het tijdschrift bracht poëzie, proza en vooral kritische bijdragen. Aan de eerste jaargang werkten o.m. mee: Geo Verbruggen, Ben Cami, Paul van Keymeulen, Sidy de Keyser, Hubert Lampo, Pliet van Lishout, Emiel Parez en Prosper de Smet voor de poëzie, Piet van Aken, Paul van Keymeulen en Hubert Lampo voor het proza.

Het letterkundig en socio-cultureel werk van Rogghé is overigens veelzijdig.

• Hij is de stichter van, en de stuwende kracht achter verschillende culturele verenigingen (Pan, De Faun, Leesclub Boekuil) en literaire tijdschriften (Pan I, De Faun en Pan II).
• Hij is voorzitter, ere-voorzitter of lid geweest van talrijke culturele genootschappen en commissies, o.a. van de Cultuurraad voor Vlaanderen, de stedelijke Commissie voor Monumenten, het Stadsarchief en de provinciale Commissie voor Openbare Bibliotheken en Letterkunde.

Hij publiceert ook onder het pseudoniem “Dr. P. Tanner”.

1973: Overlijden van zijn vrouw.

1974: Publicatie van zijn laatste bundel ‘Rouwverzen’ door de Pan-Kring van Oostvlaamse letterkundigen te Gent.  Apart daarvan verschijnt in het tijdschrift Pan  de cyclus ‘Zij, de dood en ik‘.

24 juni 1974: Paul Rogghé overlijdt – precies een jaar na zijn vrouw –  te Gent. Hij ligt begraven op het Campo Santo, Sint-Amandsberg, park U, kelder 265.

 

BEKRONINGEN

MEER OVER P. ROGGHÉ

• Jan L. Broeckx: Dr. Paul Rogghé (1945)
• Marc Bostyn: De dichter Paul Rogghé (onuitgegeven licentiaatsverhandeling, RUG 1976)
• Daniël van Ryssel: Paul Rogghé (1977), Oost-Vlaamse literaire monografieën, 32p.

 

GERAADPLEEGDE BRONNEN

• Vlaamse schrijvers/Louis Jacobs: Rogghé Paul – Telenet Service
• Rogghé, Paul – Literair Gent (artikel van Daniel van Ryssel)
• Paul Rogghé • dbnl

Referenties

• Marcel Brauns en Dr. Walter Prevenier: De poëzie van Paul Rogghé. Het historisch werk van Dr. P. Rogghé (1964)

SMAAKMAKER

Ik zocht geen roes in oude wijnen,
Geen dromen bij een vedelaar.
Ik meed den muilband en de zwijnen
Den theoloog , den kwezelaar.

Ik zocht het aanschijn van het leven,
Zoals het daaglijks voor ons wast
Met pokken, zweren en soms even
Een vreemden glimlach die verrast.

Uit: Profaan Proces (1944)

 

Getergd en uitgeknaagd liep ’t arme volk te vloeken
Of spuwde vuur en vlam iin ’t donker van zijn slop.
Er was geen helpen aan, geen uitkomst in zijn zoeken.
Het kropte als verteerd zijn woeste wanhoop op.

Tot hij op markt en plein, in dokken en fabrieken
Zijn stoute stem verhief, die drong door merg en been,
Tot zijn nerveuze vuist de massa op kwam zwiepen
En jaagde het verzet in ’t hart van het gemeen.

Toen gaf hij aan het volk dat zwoegde in de mijnen,
Dat bleek de spoelen wond of zwal^te op het diep,
Een doel voor zijn bestaan, een peluw voor zijn pijnen,
Een recht op mondigheid dat nieuwe tijden schiep.

Uit het Anseelegedicht  1948

 

WAT ZOCHT IK HIER ?

Het regent en de verre grassen buiten
Verlaten hun diep groen. Door lind’ en iepen
Gaan jagend onverwachte winden zwiepen.
De Leie fronst. Luid gaan er kikkers muiten.

Weer zit ik eenzaam achter natte ruiten
Mijn oude weemoed breder uit te diepen.
En langoureus en mild blijft buiten fluiten
Die ene merel. Al mijn ramen kriepen.

Wat zocht ik hier : de zon, de zilverberken,
De lentelucht om mijn arm bloed te merken,
Serene rust en wat vergetelheid.

Slechts van dit alles heb ik hier gevonden:
Het verder branden van mijn diepste wonden
En troosteloos het aanschijn van de tijd.

Uit: De grote vaart (1954)

BIBLIOGRAFIE

• Hij schreef ook Gent, doorheen de poëzie van zijn straatnamen en zijn folklore (meer dan 250 verzen, 1957) waarvan de bedoeling was, het geïllustreerd door kunstschilder Oscar Bonnevalle uit te geven via de Toeristische Dienst van de stad Gent. Het bleef echter onuitgegeven. Samen met een omvangrijke nalatenschap berust het thans in het Handschriftenkabinet van de Gentse universiteitsbibliotheek (Hs III 19).
• De bibliografie is opgedeeld in 2 delen: I. Het literaire oeuvre & II. De historisch wetenschappelijke publicaties.
• Na de bibliografie volgt nog een beknopt overzicht van zijn letterkundig werk per genre alfabetisch op titel

• Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
• Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
• Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
• POËZIECENTRUM vzw – Gent

I.  LITERAIR OEUVRE

POSTHUME UITGAVEN

1976	Gedichten 1924 – 1974. (poëzie – verzamelbundel) Inleiding en selectie: Daniël Van Ryssel. Portret van de auteur: Jan Lormans. Omslag en grafische vormgeving: Julien Vangansbeke.		Gent: Yang.   -70p. Afmetingen: 20 x 11.80 (garenloos gebrocheerd – zachte kaft) Reeks: Yang poëzie reeks YPR vol 66. Colofon: Copyright 1976 by Yang Poëziereeks, Gent. Realisatie met medewerking IBM.
1976	Judith. Stammoeder van de eerste graven van Vlaanderen. (geschiedkundige stxudie – bibliofiele uitgave) Met twaalf lavis- en pentekeningen van Victor STUYVAERT. Bijgevoegd in een blind en rood bedrukt map waarin de twaalf geïllustreerde losse bladen van stijf papier. Voorwoord van Paul Eeckhout.	Tekst map	Gent: Drukkerij Uitgeverij Hoste Staelens.  -[16]p. Afmetingen: 42.50 x 30.50 Colofon: De drukkerij Uitgeverij Hoste Staelens te Gent heeft dit boek gedrukt en uitgegeven in december 1976 met de steun van de Stichting Victor Stuyvaert. De oplage bedraagt 500 exemplaren met Nederlandse tekst, genummerd van N1 tot N500. Er werden tevens 13 exemplaren gedrukt, met een originele tekening van Stuyvaert, alsook 500 exemplaren met Franse tekst. Dit exemplaar draagt het nummer: …

II.  HISTORISCH-WETENSCHAPPELIJKE PUBLICATIES

(Geen volledigheid nagestreefd)

Het wetenschappelijk historisch werk van Rogghé omvat een vijftigtal studies. Alle hebben betrekking op de geschiedenis van Vlaanderen van de 12de tot en met de 20ste eeuw. Vier thema’s zijn er duidelijk in omlijnd: de geschiedenis van zijn geboortestad; de revolutionaire episodes uit ons verleden; de geschiedenis van Eeklo (waar hij meer dan twintig jaar studieprefect van het atheneum was); de bronnen van de vrijzinnige overtuiging waarnaar hij – ondanks zijn strenge katholieke opvoeding – als vrijmetselaar in een aantal studies terugkeerde.

1936	Bijdrage over de secularisatie van de geestelijke goederen in de Nederlanden.		Utrecht
1938	De politieke loopbaan van J.J. Raepsaet tot 1815, inzonderheid in en om de Commissie tot herziening der Hollandsche Grondwet van 1814. [1938]: 2de uitgave bij Uitgeverij “Steenlandt” te Kortrijk.		Kortrijk: Uitgeverij Steenlandt. -XLI + 204p. Uitgegeven onder auspiciën van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Oudenaarde.
[1942]	Vlaanderen en het zevenjarige beleid van Jacob van Artevelde, 1338-1345. Een critisch-historische studie. Twee delen. Geïllustreerd met vier afbeeldingen, een kaart van de Lage Landen aan de Zee en twee genealogische tabellen. [1952]: 2de druk bij Drukkerij H. Steyaert te Eeklo 117p. Bekroond door de stad Gent		Brussel: A. Manteau. 2 delen. -56+ 64p. Reeks: Basisreeks 9 en 10. Afmetingen: 22 x 14.30 (ingenaaid – zachte kaft)
1943	De omwenteling van 1789. Het aandeel van Vlaanderen, inzonderheid van de Staten van Vlaanderen.		In: Bijdragen tot de geschiedenis en de oudheidkunde (= Faunreeks, 4de reeks, nr 1), Gent, 1943 pp 143-179
1944	‘Het Gentsche stadsbestuur van 1302 tot 1342 en een en ander betreffende het Gentsche stadspatriciaat’.		In: Handelingen der Maatschappij van Geschiedenis en oudheidkunde te Gent, nieuwe reeks, I, 1944 pp. 135-163
1946	‘Italianen te Gent in de XIVde eeuw. Een merkwaardig Florentijns hostelliers en makelaarsgeslacht: de Gualterotti’.		In: Bijdragen voor de geschiedenis der Nederlanden, I, 1946, pp 197-226.
1946 -47	‘Over twee grafelijke bestuursraden uit de eerste helft der XIVde eeuw: “Audiëntie” en Rekenkamer”.		In: Belgisch Tijdschrift voor Philologie en Geschiedenis, XXV, 1946-47, pp. 619-624
1950	‘Jacob van Artevelde, diplomaat, democraat en flamingant’.		Turnhout: Van Mierlo-Proost
1950	‘De Samenstelling der Gentse Schepenbanken in de 2de helft der 14de eeuw, en één en ander over de Gentse poorterie’		In: Handelingen der Maatschappij van Geschiedenis en oudheidkunde te Gent, Nieuwe reeks, IV, afl. 2, 1950, pp 22-34
1951	Recensie van het werk van J. Buntinx, “De Audiëntie van de Graven van Vlaanderen”		In: Belgisch Tijdschrift voor Philologie en Geschiedenis, XXIX, 1951, pp. 581-586
1952	‘Gemeente ende Vrient. Nationale omwentelingen in de XIVde eeuw’		In: Handelingen van het Genootschap “Société d’Émulation” te Brugge, LXXXIX, 1952, pp. 101-135
1952	‘De Zwarte Dood in de Zuidelijke Nederlanden’		In: Belgisch Tijdschrift voor Philologie en Geschiedenis, XXX, 1952, pp. 834-837
[1953]	Eeklo: Van Silexdrager tot Keurbroeder.		In: Het Koninklijk Atheneum te Eeklo viert zijn tweede lustrum, Eeklo s.d. [1953], pp. 119-179
1958	‘Simon de Mirabello in Vlaanderen’. 1958: Als overdruk uitgegeven door Drukkerij Standaert-Van Steene te Maldegem. -50p		In: Appeltjes van het Meetjesland; IX, 1958, pp 5-56
1960	‘De Gentse klerken in de XIVde en VXde eeuw. Trouw en verraad.’		In: Appeltjes van het Meetjesland; XI, 1960, pp 5-142
1961	‘Het eerste bewind der Gentse hoofdmannen (1319-1329)’		In: Appeltjes van het Meetjesland; XII, 1961, pp. 181-227
1961	‘Van den Begynhove van Sente Lisbetten in Ghend’		In: “Schatten der Begijnhoven”, Snoeck-Ducaju, Gent, 1961 Catalogus van de tentoonstelling museum voor Schone Kunsten te Gent 1962
1962	Judith, stammoeder van de oudste graven van Vlaanderen. 1976: bibliofiel uitgegeven bij Hoste staelens te Gent. Met twaalf lavis- en pentekeningen van Victor Stuyvaert. Tweetalig Nederlands en Frans.		In: Appeltjes van het Meetjesland; XIII, 1962, pp. 242-249
1963	‘De Gentse Schepenhuizen voor het midden van de XIV de eeuw’		In: Appeltjes van het Meetjesland; XIV, 1963, pp. 122-134
1963	‘De democraat Jacob van Artevelde, pionier van het Vlaams-Nationaal bewustzijn’		In: Appeltjes van het Meetjesland; XIV, 1963, pp. 56-68
1965	‘Het Alinshospitaal te Gent’		In: Appeltjes van het Meetjesland; XVI, 1965, pp. 132-145
1967	‘De Orangistische putsch van 28 oktober 1577 te Gent : En nog een en ander over de Calvinistische republiek’		In: Appeltjes van het Meetjesland; XVIII, 1967, pp. 143-181
1969	‘Gent in de XIVe en de XVe eeuw : Geloof en devotie, kerk en volk’		In: Appeltjes van het Meetjesland; XX, 1969, pp. 194-217
1970	‘De tempelridders en hun hof te Gent’		In: Appeltjes van het Meetjesland; XXI, 1970, pp. 133-157
1970	‘De abdij van Cambron in Vlaanderen voor de XIVe eeuw’		In: Appeltjes van het Meetjesland; XXI, 1970, pp. 251-273
1971	‘Een eeuw Eeklo’		In: Appeltjes van het Meetjesland; XXII, 1971, pp. 157-249
1971	‘De eerste protestanten te Eeklo’		In: Appeltjes van het Meetjesland; XXII, 1971, pp. 298-300
1972	‘Rederijkers te Eeklo. Van de “Ghesellen van Rhetorica” tot “Eikels worden bomen”’. Na een algemeen overzicht van de activiteiten van de Eeklose toneelverenigingen van halfweg de vijftiende tot het einde van de negentiende eeuw, volgen een reeks notities over markante figuren die bijdroegen tot de bloei van dit toneelleven.		In: Appeltjes van het Meetjesland, XXIII (1972) pp. 143-200
1972	‘Oude taalproblemen te Eeklo’		In: Appeltjes van het Meetjesland, XXIII (1972) pp.3-5, 31.

Overzicht van zijn letterkundig werk per genre alfabetisch op titel

Achter de muur. (1957)

Blinde passagier. (1960)

De grote vaart. (1954)

Elegie voor een levende. (1961)

Gedichten 1924-1974. (1976)

Het evenwicht dat zijn schouders ophaalde.(1969)

Kimoon (1924)

Momenten (1936)

Profaan proces. (1944)

Rouwverzen. (1974)

Tussen gisteren en morgen (1964)

Uit ’s levens koorts. (1929)

Vertroosting der liefde.(1964)

Anna Golochin, de vrouw van één nacht (1945), het verhaal van een eigenaardig avontuur dat de schrijver in de gelegenheid stelt blijk te geven van zijn psychologisch inzicht en van zijn kunde om met sobere stijlmiddelen een aangrijpend effect te bereiken.

Een pijnlijk Adieu [1942]
Een pijnlijk adieu (met illustraties van Raf de Buck; De Vissende Kat, Gent, 1943)
De bruidstijd van Margareta, Gravin van Vlaanderen. (De Vissende Kat, Gent, 1947)

Jacob van Artevelde (1941, met illustraties van Fritz van den Berghe)

Essays

• To risk or not to risk (De Vos, Gent 1957)
• Pirandello en het Pirandellisme in: De Faun : critisch bulletin, jrg. 1 (1945), nr. 7
• De Russische broeders Serapion en de Vlaamse Faunen in: De Faun : critisch bulletin, jrg. 1 (1945), nr. 7, p. 73-75
• Moderne stromingen in de Russische literatuur (“De Faun” I, 13, Gent, 1945)

Toneel

• De kwade maandag (H. Steyaert, Eeklo, 1950)
• Het dwaallicht (I.A.C.I., Antwerpen 1933)

Spreekkoor

• Reikt ons de handen (Stedelijke Vakschool, Gent 1946)

Hoorspel

• Wilhelm Lichtenberg, Huwelijksexperiment of liefde overbodig. Luisterspel uit het Duits vertaald door P.R. (typoscript, 81 ff., gebonden, N.I.R. 1957)

Reportages

• Zomers Parijs (Vooruit, Gent 1955)

Bloemlezingen

• ‘JEUGD’
  (Bloemlezing voor Athenea en Middelbare Scholen, in samenwerking met Oscar Van Hauwaert).
  • 1^ste druk Van Melle, Gent 1947
  • 2^de druk Van Melle, Gent 1949
  • 3^de druk Van Melle, Gent 1953
• ‘BLOESEMS’
  (Bloemlezing voor L. en M. Ond. in samenwerking met O. Van Hauwaert).
  • 1^ste druk Van Melle, Gent 1949
  • 2^de druk Van Melle, Gent 1954

Historisch-wetenschappelijke publicaties