OMER WATTEZ
Schorisse. (nu Maarkedal), 9 februari 1857 – St. Lambrechts – Woluwe, 26 maart 1935
Hij gaf zijn streek bekendheid met de benaming “Vlaamse Ardennen”
Schrijver van essays, gedichten, novellen, toneelstukken en vertaler van Germaanse sagen, overtuigde Vlaming en pangermanist
Hij publiceerde ook onder de pseudoniemen Louis Germain, Joost, Omer Pacha, Remo en Wouter, Omeros.
BIOGRAFIE
9 februari 1857: Geboren als Louis Homère Wattez te Schorisse (nu Maarkedal).
- Hij is de zoon van bakker en handelaar Camille Wattez (geb. 1822) en Perpétua Vander Mynsbrugghe (1830-1875) uit Schorisse.
- In die periode ligt de rampzalige hongersnood van 1845-1850 nog vers in het geheugen.
- Het is een periode in Vlaanderen van armoede, analfabetisme, sociale onrechtvaardigheid, gebrek aan degelijke huisvesting en hygiëne.
In de gemeenteschool krijgt hij les van meester Leonard Eeckhout, zijn oom, die de schranderheid van Homère opmerkt en de ouders kan overtuigen om hem verder te laten studeren.
Studeert voor onderwijzer aan de Staatsnormaalschool te Gent.
20 december 1876: Omer, “élève diplomé de l’école de Gand, aux fonctions de sous-instituteur à l’école communal de Schorisse”, wordt door de gemeenteraad van Schorisse benoemd tot hulponderwijzer in de lokale school.
- Zet zich vanaf 1877 meteen in als spreker voor de Algemeene Onderwijsbonden alsook voor Hoop in de Toekomst, een culturele vereniging in het Oudenaardse.
1879: De liberale regering van Frére Orban, Bara en Van Humbeeck richt het openbaar niet-katholiek onderwijs in.
- In 1878 wordt een departement van Openbaar Onderwijs opgericht en op 10 juli 1879 wordt de tweede wet op het lager onderwijs goedgekeurd.
- Hierdoor moet iedere gemeente minstens één officiële school onderhouden, vervalt de subsidiëring van vrije scholen en moeten onderwijzers een diploma van een rijksnormaalschool bezitten. Godsdienstlessen moeten buiten de lesuren worden gegeven en kunnen slechts op uitdrukkelijk verzoek van de ouders worden ingericht.
Een felle schoolstrijd breekt uit. De gevestigde katholieke machten (zowel seculier als religieus) gaan hevig in het verweer tegen de onderwijsinitiatieven van de liberale regering.
De uitgevaardigde wetten hebben in Schorisse tot gevolg dat het aantal leerlingen tijdens het schooljaar 1879/1880 in de school fors daalt – minder dan 25 waren er nog – en dat hij op 1 april 1880 ontslag moet nemen.
De schoolstrijd zal hem – en vele anderen – diep treffen. In 1880 schrijft hij een vlugschrift met als titel: Lucifer en zijn Afgezanten. Taferelen uit de schoolstrijd.
1880: Benoemd tot hoofdonderwijzer te Heurne. Hij wordt er schoolhoofd.
Ondertussen studeert hij Germaanse filologie aan de Gentse Rijksuniversiteit en behaalt er het diploma in de Germaanse talen. In deze periode ontstaat zijn fascinatie voor de Duitse cultuur, waarvan hij zijn leven lang zal getuigen in talloze geschriften.
- Tijdens het Gentse operaseizoen 1880-’81 brengt het Duits Operagezelschap heel wat producties op de bühne. Wattez – onder het pseudoniem REMO – schrijft daarover het werkje “Herinneringen aan de kunstfeesten van het Duits Operagezelschap in de Groote Schouwburg te Gent”.
- Wat zijn liefde voor de Duitse cultuur zeker ook zal hebben ondersteund is het studentenleven dat in die tijd sterk onder de invloed stond van de Deutsche Bursschenschaften.
- Ook raakt hij gefascineerd door het werk van de componist Richard Wagner en de Duitse romantische Liederdichters.
22 juni 1881: Huwt te Heurne met Cordula Elodia Vanderstraeten (°1860).
DE DOORNIKSE PERIODE
1883-1907: Na het behalen van zijn diploma Germaanse filologie wordt hij benoemd tot leraar Germaanse talen aan het Koninklijk Atheneum te Doornik.
In het Waalse Doornik toont Omer Wattez zich als een overtuigd Vlaming en tevens propagandist voor de Vlaamse ontvoogding.
- Hij sticht er een kern van het Algemeen Nederlands Verbond;
- Op de wereldtentoonstelling te Luik in 1905 richt hij een ‘Vlaamsch Te Huis’ op;
- In het Franse blad ‘Le Figaro’ publiceert hij artikels over de Nederlandse letterkunde in ons land, en levert hij over de eigen literatuur ook bijdragen aan het Parijse tijdschrift Le monde poétique.. Deze teksten zullen in 1893 gebundeld verschijnen onder de titel La Poésie Néerlandaise Contemporaine en Belgique
- In 1903 verschijnt van zijn hand De Vlamingen in het Walenland, een synthese van een uitgebreid onderzoek door het Algemeen-Nederlands Verbond naar de meer dan problematische situatie van de Vlaamse inwijkelingen in Wallonië
- Hierbij dient ook de brochure ‘L’Âme Belge et le peuple Flamand ‘ (z d [1905] gerekend.
Mei 1897: Niet onbelangrijk voor zijn literaire carrière is zijn lidmaatschap bij de Brusselse kring De Distel – een culturele vereniging van Brusselse Vlamingen, waartoe ook zijn jeugd- en streekvrienden Isidoor Teirlinck en Reimond Stijns behoorden. Hier ontvangt hij de nodige stimulansen om door te gaan met het schrijven van zijn novellen.
Toch blijft hij geloven in een Duits Vlaamse culturele en taalkundige verbondenheid
Rond 1898: Vrijwel onopvallend ontstaat het Duits-Vlaamse tijdschrift Germania (1898-1905) met als ambitieuze ondertitel ‘Tijdschrift voor Vlaamsche Beweging, letterkunde, kunst, wetenschap, onderwijs, staatshuishoudkunde, handel, nijverheid en verkeer’. Het tijdschrift heeft een vrij hoog gehalte van een soort Deutschfreundlichkeit die leidt naar de idee van het Pangermanisme.
- Wattez levert behoorlijk wat gedichten (‘Groet aan den Rijn’, Bismarck’, ‘Duitsche balladen’ e a ), maar ook literair proza (bvb de schets ‘De burgers van Groenendale’ of het verhaal ‘Op den Rigi’) en kritieken.
1904: Zijn publicatie Germaansche Beelden uit de heldensagen wordt door Karel van de Woestijne onthaald met een vernietigende recensie.
- Wattez’ literaire werk wordt sowieso niet erg gesmaakt door de Van Nu en Straksers. Zijn proza wordt als te romantisch- idealiserend ervaren en zijn hang naar pan-germanisme – waarbij hij poneert dat de Vlaamse culturele herleving diende te gebeuren door nauwere aansluiting bij het Duitse geestesleven – past niet in hun programma.
1905: In een pamflet L’âme belge et le peuple flamand (1905) zet hij zich scherp af tegen de theorie van de “âme belge” en bevestigt hij zijn pan-Germaanse overtuiging nogmaals.
8 juli 1905: Wordt briefwisselend lid van de Koninklijke Vlaamse Academie als opvolger van Julius Mac Leod. Hij wordt op 24 september 1913 opgevolgd door Lodewijk Dosfel.
Talrijk zijn de lezingen die hij in de KVA hield over zijn geliefkoosd onderwerp: de Germaanse sagenwereld.
-
- Hoe zoet Horand zong. De VIe Aventure van het Gudrun lied, 1906.
- De Sage van den Zwaanridder. Lohengrin, 1906.
- De Germaansche Ballade, 1908.
- De legende van Tannhäuser, 1909.
- Germaansche Kultuur in het Goedroenlied, 1910.
- Wonderen der Germaansche Wereld, 1910.
- De Germanen. Hun oorsprong en optreden in de geschiedenis, 1911.
- Over den Germaanschen Oorsprong en de ontwikkeling der Gotiek, 1913.
- De Trojaansche legende in de Geschiedenis der Franken, 1920.
- William Morris. De Oud-Germaansche heldensage in de nieuwere Engelsche letteren, 1920.
- Brynhilde. Een beeld uit de Oudnoorsche sagen, in hexameters bewerkt, 1920.
- Goethe’s Faust, 1924.
- Helgi, een heldenlied uit de Edda, 1924.
- Oudste Germaansche Meesterschriften. Waar ze zijn en wat er in de loop der eeuwen mee gebeurde. 1926.
1906: Met zijn brochure Vlaamsch-Germaansch of Vlaamsch-Europeesch? neemt hij August Vermeylens essays Kritiek der Vlaamsche Beweging (1895) en Vlaamsche en Europeesche beweging (1896) op de korrel en hekelt hij de individualistische en anarchistische tendensen van Van Nu en Straks.
- Ook in de kronieken die hij vanaf 1910 schreef – soms onder de schuilnaam “Joost” en na de oorlog onder de naam “Wouter” – voor Het Handelsblad van Antwerpen steekt hij zijn pro-Duitse gezindheid niet onder stoelen of banken.
TERUG NAAR ANTWERPEN
1907: Volgt Pol de Mont op als leraar Nederlands aan het Koninklijk Atheneum van Antwerpen, en zal dit daar blijven doen voor de rest van zijn lerarenloopbaan.
1908: Gehuldigd als Ridder van de Leopoldsorde.
1913: Wordt werkend lid van de Koninklijke Vlaamse Academie.
Net voor de oorlog komt de definitieve versie van De Vlaamsche Ardennen tot stand.
WERELDOORLOG I
1914: Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog bevindt Wattez zich te Parijs en is het hem onmogelijk nog naar België terug te keren. Door dit toeval gaat het activisme aan hem voorbij. Meer nog: hij werkt mee aan Belgisch vaderlandslievende initiatieven en zet zich in voor gevluchte landgenoten
- In Parijs sticht hij, samen met de secretaris van minister Poullet, de Belgische school met “leergangen door middel van briefwisseling voor officieren en soldaten”. “Ze telt 8.000 leerlingen, die werk maken dat verbeterd wordt en terug naar het front gezonden wordt”.
- Hij schrijft er ook heimweevolle gedichten, die in 1918 gepubliceerd worden onder de titel Beelden uit België, in 1920 uitgebreid tot Sonnetten van een Vlaming in Parijs 1914-1918
NA WERELDOORLOG I
Door zijn houding en werkzaamheden tijdens de oorlog in Parijs, blijft hij na 1918 van elke vervolging verschoond.
1919 e v : Herneemt zijn van oudsher ingenomen standpunt over de Germaanse afstamming van de Vlamingen, o a in een voorwoord van ‘De Vlaamsche Ardennen’. De naoorlogse pers laat niet na hem als ‘germanofiel’ uit te schelden.
Maar Omer Wattez blijft tot aan zijn overlijden over het onderwerp van de Duitse sagenwereld publiceren. Ten overvloede, zo blijkt uit zijn bibliografie.
1922-1925: Bij uitgever L. Opdebeek verschijnen 5 delen waarin onder de titel Zuid-Vlaandersche novellen zijn dorpsverhalen worden gebundeld. Het zijn er 31 in totaal die met tussenpozen in de loop van zijn schrijverscarrière tot stand gekomen. Soms idyllisch, steeds romantisch, soms satirisch geven ze een beeld van het leven in de 19de eeuw in dat deel van Vlaanderen.
1927: Zijn zeventigste verjaardag wordt gevierd door zowat alle Vlaamsgezinde verenigingen zoals het AVN, De Distel, De Vereniging der Vlaamse Letterkundigen enz.
26 maart 1935: Omer Wattez sterft op 78-jarige leeftijd na een kort ziektebed in zijn woning aan de Kruisdagenlaan te St-Lambrechts-Woluwe.
29 maart 1935: Omer Wattez wordt begraven op het kerkhof van Schaarbeek, na een dienst in de St.-Hendricuskerk, bijgewoond door tal van letterkundigen zoals J. Eeckhout, J. Grauls, Abraham Hans, Jozef Muls en August Vermeylen.
Kort literair accent
- De jaren 1888 tot 1914 zijn de meest vruchtbare schrijversjaren geweest. Begonnen als dichter krijgt hij van zijn vrienden Isidoor Teirlinck (vader van Herman) en Reimond Stijns de raad om de novelle en het reisverhaal te beoefenen. De dorpsnovelle was toen uitermate populair, met schrijvers als Conscience, Abraham Hans, e.a. Wattez zal 31 novellen over het Zuidoostvlaamse land schrijven.
- Uit die novellen blijkt zijn grote bekommernis voor de Vlaamse culturele achterstand en de verloedering van Vlaanderen door een doorgedreven verfransing. De mensen en toestanden worden er tamelijk schematisch in afgeschilderd.
Epiloog
- De gemeentelijke bibliotheek te Schorisse – die hij zelf nog mee heeft opgericht – draagt zijn naam,
- 1970: Aan de Zwalmmolen te Munkzwalm werd een prachtige gedenksteen in Balegemse steen voor hem opgericht. Hij staat er vermeld als ‘pionier van zijn streek’.
- 1975: Oprichting van de stichting “Omer Wattez” met als doel de volledige bescherming van de Vlaamse Ardennen. Door middel van een driemaandelijks ledenblad en tijdschrift worden de doelstellingen kenbaar gemaakt.
- 1985: Inwandeling van het VTB-wandelpad “Omer Wattez” langs de Zwalm (dat loopt van Zottegem tot het Zwalmse Sint-Maria-Latem)
- 2005: Tijdens de grootse viering “500 jaar Heeren van Schoorisse” wordt met veel succes Wattez’ toneelstuk ‘Arnold van Schoorisse’ in open lucht in Schorisse opnieuw opgevoerd.
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Websites
Referenties
- Nestor Van den Bossche, Omer Wattez, in Nationaal Biografisch Woordenboek deel XI 1985, pp 823-825
SMAAKMAKER
Mijn land van Oudenaarde, heuvels en valleien, En welig wondland aan den groenen Scheldeboord, Waar mijn wiege stond en ik mocht vermeien Als kind, de jongensvreugd genietend ongestoord. Ik zie de heuvelruggen langs de bomenrijen Langs ’s Heeren wegen van het schilderachtig oord; Ik zie, als ’t kermis is, de boeren zich verblijen, Waar bij mijn oor ‘d aloude volkstaal gretig hoort. Ik zie het tafereel van kleine stille steden, Bekend reeds en beroemd In Vlaand’rens vroegst verleden, Hier Geraardsbergen, en daar Ronse in zijn dal; En gij, O liefste stad, O vriend’lijk Oudenaarde, Gelegen aan de Scheld’ als in een bloemengaarde, Met uw stadhuis, dat steeds mijn ziel verrukken zal.”
BIBLIOGRAFIE
De gegevens van deze bibliografie werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
- Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007
- POËZIECENTRUM vzw – Gent
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.
Chronologisch overzicht
| Jaar | Titel | Fotogalerij | Uitgeverij 1ste druk |
| 1880 | Lucifer en zijne trawanten – Historische taferelen tijdens de discussie over de wet van 1879 op ‘t Lager Onderwijs in België.
Onder pseudoniem REMO |
Gent: Drukkerij F. -L. Dullé-Plus, Hoogstraat. | |
| 1881 | Herinnering aan de Duitsche opera in 1880-1881 te Gent. Onder pseudoniem REMO | Gent: Drukkerij F. -L. Dullé-Plus, Hoogstraat. | |
| 1882 | Muziek en toneel in Vlaanderen. Wat zij zijn en worden kunnen. (pamflet tegen kunst als vermaak)
Onder pseudoniem REMO |
 |
Gent: Drukkerij F. -L. Dullé-Plus, Hoogstraat, 27 -15p.
Afmetingen: 22 x 14 (ingenaaid) |
| 1883 | Meer licht, Eerste illuminatie, Vlammetjes van oortjeskaarsen. (bundeling van kritische essays) Onder pseudoniem REMO |  |
Roeselare : De Seyn-Verhougstraete. -VIII-156p.
Afmetingen: 17.60 x 11.40 |
| 1885 | Lentezonne. Gedichten en verhalen.
Onder eigen naam OMER WATTEZ. |
 |
Gent: Algemeene Boekhandel van Ad. Hoste, uitgever. -183p.
Afmetingen: 18.60 x 12.50 (ingenaaid). |
| 1886 | De droom eener moeder (poëzie)
Afzonderlijke uitgave |
 |
Roeselare: De Seyn-Verhougstraete. -12p.
Reeks: Bibliotheek voor declamators. -Roeselare; vol. 1 Afmetingen: 17 x 11 (geniet) |
| 1887 | Stemmen uit het hart (poëzie)
Bevat: De droom eener moeder (pp 1-6); De hut in ’t woud (pp 7-12); Lente en liefde (pp 13-18); Eene Italiaansche liefde (pp 19-35); Lente-Fantazie (pp 36-44); Knoppen en blaadjes (pp 45-64); Treurige taak (pp 65-71); Hou en trouw (pp 72-89). |
 |
Gent: J. Vuylsteke, Uitgever. -92p.
Afmetingen: 17.40 x 11(ingenaaid). |
| 1889 | Jan van Beers’ “Rijzende blaren” en de critiek. (essay)
Bevat: Nota: Wazenaar. – Keerzijde van J. Van Beers’ ‘Rijzende Blaren’. Bijvoegsel (Aan Remo) Lokeren, De Smet-Themon 1889 |
 |
Gent: : J. Vuylsteke, Uitgever, Koestraat,15. -39p.
Afmetingen: 18.50 x 12.50 (ingenaaid) |
| 1890 | Een hoekje van Zuid-Vlaanderen: Oudenaarde, Ronse en omstreken.
Met teekeningen van Armand-Jean Heins en eene landkaart. 1914: Heruitgave in een zeer vermeerderde uitgave onder de titel De Vlaamsche Ardennen door L Vanderpoorten te Gent. 2010: Facsimilé heruitgave van de 1ste druk (1890) door Beatrijs Boekhandel, Oudenaarde. |
 |
Gent: J. Vuylsteke, Uitgever, Koestraat,15. -64p.
Reeks: Uitgaven van het Willemsfonds. – Gent; Vol. 120. Afmetingen: 19.60 x 13 (ingenaaid) |
| 1890 | Jonge harten: een bundel novellen (novellen)
Bevat: De Kus des Dichters (pp 1-25); Stille Liefde (pp 26-43); Het lieve Walinnetje (pp 44-79); De Koorknaap (pp 80-109); In het Kapelbosch (pp 110 -159); De Jonkvrouw van Rozevelde (pp 160-199); Herinneringen uit het kinderleven. Het Beekje. (pp 200-217). |
 |
Amsterdam : M. J. Ternooy Apèl. -217p.
Afmetingen: 19.30 x 13 (ingenaaid) |
| 1892 | Uit het kinderleven. (verhalen)
Bevat: I. Van een beekje (pp 1-21); II. De eerste dag uit het leven van eenen koorknaap (pp 22-33); III. Naar het bosch (pp 34-50); IV. De oude vedelaar (pp 52-58); V. Eene kinderwereld (pp 59-70). |
 |
Roeselare : De Seyn-Verhougstraete. -72p. Afmetingen: 19.50 x 13 (ingenaaid) |
| 1893 | La poésie néerlandaise contemporaine en Belgique. (bundeling essays)
Deze publicatie bundelt de bijdragen van Wattez aan het Parijse tijdschrift Le Monde Poétique. |
 |
Tournai : Vasseur-Delmée, Libraire-Editeur. -141p.
Afmetingen: 17.80 x 11.80 |
| 1895 | Opgepast!… Taalpolitie! (pamflet tegen Hollands taalimperialisme) |  |
Gent: Drukkerij A. Siffer. -22p
Overdruk uit: Het belfort. – (1895). – p. 308-325. Afmetingen: 23 x 14.20 (geniet) |
| 1895 | Een “Nederlandsch” leesboek | Gent: A. Siffer. -16p
Overdruk uit: Het belfort. – (februari 1895), pp 81-92. Tekst beschikbaar bij DBNL. |
|
| 1896 | Landschappen. Illustraties: L. Primavesi. | Antwerpen: De Vos en Van der Groen. -35p. | |
| 1896 | Een nieuw boek over de geschiedenis der Nederlandsche letterkunde | Gent: A. Siffer. -22p.
Overdruk uit : Het Belfort December-aflevering , nr 12, pp. 321. |
|
| 1896 | Van twee koningskinderen.
Bevat: Van twee koningskinderen (pp 3-86); Spreeuwtje (pp 89-104); Kunst en liefde (pp 105-152); Veldbloemeken (pp 153-176); Beelden uit Italië : Verona (pp 177-185) – Venetië (pp 186-193) 1901: De novelle ‘Van twee koningskinderen’ wordt uitgegeven in de Duimpjesreeks als nr 24 |
 |
Utrecht: H. Honig. -194p.
Afmetingen: 20 x 13.70 (ingenaaid) |
| 1897 | Veldbloemken. (poëzie)
Afzonderlijke uitgave. Eerder gepubliceerd in ‘Van twee koningskinderen’ (1896) |
Antwerpen: De Vos en Van der Groen. -33p. | |
| 1897 | Wetenschap en poëzie. (essay)
|
 |
Gent: Drukkerij A. Siffer. -30p.
Afmetingen: 22.80 x 14.40 (geniet) |
| 1898 | Op de baan der kunst. | Gent: Drukkerij A. Siffer. -26p. Overdruk uit: Het Belfort. | |
| 1898 | Het witte boek: tooneelspel in drie bedrijven. (theatertekst)
|
 |
Gent: Drukkerij A. Siffer. -121p.
Afmetingen: 24.80 x 17 |
| 1899 | Noorsch en Vlaamsch. (essay) |  |
Gent: Drukkerij A. Siffer. -15p.
Afmetingen: 20.30 x 14.30 (ingenaaid) Overdruk uit ‘Belfort’ |
| 1900 | Wouters jonge jaren. Bladzijden uit het levensboek van een idealist. (novelle)
1923: heruitgave in de verzamelbundel Zuid-Vlaandersche novellen.vol 2 bij L. Opdebeek te Antwerpen. |
 |
Maldeghem: V. Delille. -118p. Reeks: Duimpjesuitgave 18e boekdeel. Afmetingen: 18 x 13.50 (ingenaaid) |
| 1901 | Van twee koningskinderen. (novelle)
Bevat: Van twee koningskinderen (pp 7- 136); Moederken (pp 137-152) 1922: Heruitgave in de verzamelbundel Zuid-Vlaandersche novellen. Vol. 1. Uitgave L Opdebeek, Antwerpen |
 |
Maldeghem: bij Victor Delille. -153p. Reeks: 24 der Duimpjesuitgaven. Afmetingen: 18 x 13 (ingenaaid) |
| 1901 | Vlaamschgezindheid. (polemische verzen)
Bevat: Aan vele Vlamingen (pp 1-4; De ezels (pp 5-6); Historisch recht (p 7) |
 |
Doornik : Boek- en steendrukkerij Van Gheluwe-Coomans. -7p.
Afmetingen: 17.80 x 11.70 (ingenaaid) |
| 1902 | De koorknaap. (novelle)
Bevat ook nog: De zwalm (pp 35-39 -uit: Een hoekje van Zuid-Vlaanderen) 1923: Opgenomen in de verzamelbundel Zuid-Vlaandersche novellen.vol 2 bij L. Opdebeek te Antwerpen |
 |
Gent: Drukkerij Plantyn (Naamlooze Vennootschap) Korte Koestraat 3a. -36p. Reeks: Flandria’s Novellen – Bibliotheek nr 19 Afmetingen: 18.50 x 12 (geniet) |
| 1902 | Herinneringen uit het kinderleven. (verhalenbundel)
= 2de druk van ‘Uit het kinderleven 1892 |
Antwerpen: Drukkers-uitgevers De Vos & Van der Groen Jezusstraat , 22. -64p.
Afmetingen: 21 x 14.50 (ingenaaid) |
|
| 1902 | Kinderweelde. (verhalen)
Bevat: Kinderweelde (pp 5-12); De Zwalm (pp 13-18); Moederken (pp 19-28); Eene groote gebeurtenis (pp 29-40); Mijn eerste boek (pp 41-48); Na vijf en twintig jaar (pp 19-53); Veldbloemeke (pp 54-58); Landschappen (pp 59-63) |
 |
Antwerpen: Drukkers-uitgevers De Vos & Van der Groen Jezusstraat , 22. -64p.
Afmetingen: 22.50 x 14 (ingenaaid) |
| 1902 | Het gezin van den mulder. (novelle)
1922: Opgenomen in de verzamelbundel Zuid-Vlaandersche novellen. Vol 1. Uitgave L Opdebeek, Antwerpen |
 |
Maldeghem: bij Victor Delille. -97p. Reeks: 33 der Duimpjesuitgaven. Afmetingen: 18 x 13 (ingenaaid) |
| 1903 | De Vlamingen in het Walenland. (essay – verslag)
|
 |
Brussel : Boek- en Steendrukkerij B. Knoetig (Rogierstraat, 65). -15p.
Overgedrukt uit “ Germania”, tijdschrift voor Vlaamsch-Germaansche beweging. – (1903). – p. 14-27. |
| 1904 | Germaansche Beelden uit de heldensagen.
Bevat; Inleiding (pp 3-23); Wijding (pp 24); Brunhild (uit de Edda) (pp 25-42); Siegfried (uit de Edda) (pp 42-58); Brunhild en Kriemhild (uit het Nevelingen-lied) (pp 59-82); Siegfrieds dood (…) (pp 83-94); Kriemhilds wraak (…) (pp 95-122); Goedroen (uit het Goedroen-lied) (pp 123-148) |
 |
Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel / Leiden: Uitgeversmaatschappij voorheen E.J. Brill -140p.
Afmetingen: 19 x 12.50 (ingenaaid) |
| 1905 | De oude vedelaar. (verhaal)
Samen met: De katte: de vlag van Willegem / Zype, van, H. – Gent, 1905 1892: Oorspronkelijk gepubliceerd (heruitgave 1902) in de verhalenbundel ‘Herinneringen uit het kinderleven’. |
 |
Gent: Drukkerij Plantyn (Naamlooze Vennootschap) Korte Koestraat 3a. -32p.
Reeks: Flandria’s Novellen – Bibliotheek nr 53
Afmetingen: 18.50 x 12 (geniet)
|
| 1905 | De pruttelaars van Brakel (novelle)
Met portretfoto van de auteur en korte bio- bibliografische notitie. |
 |
Gent: Drukkerij Plantyn (Naamlooze Vennootschap) Korte Koestraat 3a. -48p.
Reeks: Flandria’s Novellen – Bibliotheek nr 58 Afmetingen: 18.50 x 12 (geniet) |
|
z j |
L’âme belge et le peuple flamand. (pamflettair essay)
Onder pseudoniem LOUIS GERMAIN |
 |
Borgerhout/Anvers: Imprimerie J. Kamerling, Chaussée de Turnhout 168. -22p.
Afmetingen: 22.80 x 14.90 (ingenaaid) |
| 1906 | Hoe zoet Horand zong: de zesde “aventure” in het Gudrunlied. | Gent: A. Siffer. -26p.
Overdruk uit ‘Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde. p. 651 |
|
| 1906 | Kleine oorlog in Vlaanderen. (novelle)
1909: Uitgave in de reeks Flandria Novellen Bibliotheek nr 112 bij Drukkerij Plantyn te Gent. 1923: Opgenomen in de novellenbundel Zuid-Vlaandersche novellen vol.2 – L Opdebeek, Antwerpen |
 |
Antwerpen: Boek en Steendrukkerij Jan Boucherij Hopland, 22. -18p. Overdruk uit “Vlaamsche Kunstbode”. Afmetingen: 24.25 x 16 (geniet) |
| 1906 | De zwalmleeuwen. (roman)
1923: 2de uitgave in de verzamelbundel Zuid-Vlaandersche novellen. Vol 3. Uitgave L Opdebeek, Antwerpen |
 |
Brugge: C. Moeyaert. -133p.
Afmetingen: 18.80 x 12.30 (ingenaaid) |
| 1906 | Vlaamsch-Germaansch of Vlaamsch-Europeesch? (polemiek)
Naar aanleiding der kritiek over mijne “Germaansche Beelden“. |
 |
Brussel: Uitgever Tr. Rein. -16p.
Afmetingen: 24 x 15.90 |
| 1906 | De nationale opvoeding door de letteren. (essay)
|
 |
Gent: A. Siffer. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie. -30p.
Afmetingen: 21.70 x 13.90 (ingenaaid) |
| 1907 | De burgers van Groenendale. Eene vulgarisateursgeschiedenis. (novelle)
1923 :Opgenomen in de novellenbundel Zuid-Vlaandersche Novellen Vol. 4 Antwerpen : L. Opdebeek- uitgever. |
 |
Gent: Drukkerij Plantyn (Naamlooze Vennootschap) Korte Koestraat 3a. -36p. Reeks: Flandria’s Novellen – Bibliotheek nr 86 Afmetingen: 18.50 x 12 (geniet) |
| 1907 | De sage van den Zwaanridder. (essay + vertaling)
Bevat: De sage van den zwaanridder (pp 1-28 inleiding); De sage van den zwaanridder (pp 29-36 vertaling in een episch strofengedicht) |
 |
Gent: A. Siffer. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie. -36p.
Afmetingen: 21.50 x 13.50 (ingenaaid) Overdruk uit : Verslagen en mededeelingen der Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde pp 201-234. Tekst beschikbaar bij DBNL |
| 1908 | Over Germaansche beschaving: zes lessen.
Bevat een overzicht en de beknopte inhoud van de zes lessen. Bericht: De lessen zullen gegeven worden den Donderdag van elke week om 8 1/2 uren ‘s avonds in de studiezaal van het Hooger Handelsgesticht, Schilderstraat, Antwerpen, te beginnen met Donderdag 9 maart 1908. |
 |
Antwerpen: ’t Kersouwken, Lange Nieuwstraat 56. -16p.
Afmetingen: 17.50 x 12 (geniet) |
| 1909 | De Germaansche ballade. (bloemlezing) | Gent: A. Siffer. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie. -70p.
Afmetingen: 21.50 x 13.50 (ingenaaid) Overdruk uit Verslagen en mededeelingen der Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde pp 329-396. Tekst beschikbaar bij DBNL |
|
| 1909 | Germaansche Balladen. (studie)
Bevat: I. De Germaansche Ballade: haar ontstaan en hare beteekenis. (pp 1 – 26); II. Oudgermaansche balladen van Nederlandschen, Engelschen, Duitschen en Scandinavischen oorsprong. (pp 27-59); III. Duitsche meesterballaden (pp 61-121) |
 |
Amsterdam: S.L. Van Looy. -127p.
Afmetingen: 20.50 x 15.50 (gebonden met geïllustreerde linnen kaft) |
| 1909 | Kleine oorlog in Vlaanderen. (novelle)
1906: Eerste uitgave bij Boek- en Steendrukkerij Jan Boucherij te Antwerpen als overdruk uit “Vlaamsche Kunstbode”. 1923: Opgenomen in de novellebundel Zuid-Vlaandersche novellen vol.2 – Uitgave L Opdebeek, Antwerpen. |
 |
Gent: Drukkerij Plantyn (Naamlooze Vennootschap) Korte Koestraat 3a. -36p.
Reeks: Flandria’s Novellen – Bibliotheek nr 112. Afmetingen: 17.75 x 12.25 (geniet) |
| 1909 | De legende van Tannhauser. (essay en teksten)
Bevat: essay (pp 3-17); teksten (pp 18-36) |
 |
Gent: A. Siffer. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie -38p.
Afmetingen: 21.50 x 13.80 (ingenaaid) |
| 1910 | Wonderen des Germaansche Wereld. (essay – lezing)
[bevat een polemisch essay (pp 3-17); 7 thematische sonnetten (pp 18-24) en Aanteekeningen (pp 28-30)] |
 |
Gent: A. Siffer, Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie. -32p.
Afmetingen: 21.50 x 13.80 (ingenaaid) |
| 1911 | Germaansche kultuur in het Goedroenlied: Goedroens gevangenschap en bevrijding. (essay en tekst van het lied)
Bevat: essay (pp 3-21); Tekst (pp 22-42) |
 |
Gent: A. Siffer. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie -42p.
Afmetingen: 21.50 x 13.80 (ingenaaid – zachte kaft) |
| 1911 | De Germanen: hun oorsprong en optreden in de geschiedenis. (essay) |  |
Gent: A. Siffer. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie -22p.
Afmetingen: 21.50 x 13.80 (ingenaaid – zachte kaft) |
| 1912 | De fijnproevers of gelukkig zijn.
Samen met “Beelden uit de Romeinsche godenleer” van Arm. Roggen.
Omslag: Gerard Ceunis. 1923: Opgenomen in de novellenbundel Zuid-Vlaandersche novellen vol.2 – L Opdebeek, Antwerpen. |
 |
Gent: Uitgeversmaatschappij Kunst- en Handelsdrukkerij Plantijn Korte Koestraat . -22p. (Arm. Roggen 23-49p.) Reeks: Flandria’s Novellen – Bibliotheek nr 136 Afmetingen: 18.50 x 12 (geniet) |
| 1912 | Hendrik Conscience: leven en werken. (monografie)
Met illustraties en foto’s. |
 |
Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel. -22p.
Afmetingen: 23.50 x 15.30 (geniet) |
| 1913 | Een kermisvogel. De nieuwe Heer. (novelle)
Omslag: Gerard Ceunis. Bevat : Een kermisvogel (pp 1-14); De nieuwe Heer (pp 15-31) 1923: Opgenomen in de novellenbundel Zuid-Vlaandersche novellen vol. 3. Uitgave L. Opdebeek, Antwerpen |
 |
Gent: Uitgeversmaatschappij Kunst- en Handelsdrukkerij Plantijn Korte Koestraat . -31p. Reeks: Flandria’s Novellen – Bibliotheek nr 149 Afmetingen: 18.50 x 12 (geniet) |
| 1913 | Over den Germaanschen oorsprong en de ontwikkeling der gotiek. (essay) |  |
Gent : W. Siffer, Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie . -40p.
Afmetingen: 21,5 x 13,5 (genaaid – zachte kaft) |
| 1914 | Taal en kultuur uit Vlaanderen. In den strijd voor taal en kultuur. (gebundelde opiniestukjes)
Onder pseudoniem JOOST. De stukjes verschenen eerder onder hetzelfde pseudoniem in Het Handelsblad van Antwerpen. Met portretfoto van de auteur tegenover titelblad.(in deel 1) |
 |
Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel, St. Jacobsmarkt, 50. -2 volumen
Eerste reeks:-109p. |
| 1914 | De Vlaamsche Ardennen. Wandelingen en Uitstapjes in het Land van Oudenaarde en Ronse. (reisboek) Alle exemplaren zijn door den schrijver geteekend. 1926: Heruitgave ibidem in 3 vol. 1985: Heruitgave door de Omer Wattezstichting. 3 vol in 1 band. |  |
Gent: Uitgeversfirma I. Vanderpoorten (Pollepelstraat 18) -290p. Afmetingen: 23.50 x 18 (ingenaaid) |
| 1918 | Beelden uit België: sonnetten. (poëzie) |  |
Parijs: De Mesmaeker-Froment. -19p.
Afmetingen:21.30 x 13.50 (geniet) |
| 1920 | Sonnetten van een Vlaming in Parijs 1914-1918. (poëziebundel)
Bevat: I. Ver van mijn Vaderland (pp 9-48); II. België en zijn Beulen (pp 49-82); III. Haat tegen Kwaad (pp 83-112). |
 |
Brussel: Vromant & Co. Drukkers-Uitgevers (3 Kapellestraat). -116p.
Afmetingen: 16 x 12 (ingenaaid – zachte kaft) |
| 1920 | Brynhild. Een beeld uit de Oudnoorsche sagen, in hexameters bewerkt. | Gent: A. Siffer. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie -20p.
Afmetingen: 21.50 x 13.70 (ingenaaid) |
|
| 1920 | De Trojaansche legende in de geschiedenis der Franken. (essay) |  |
Gent: A. Siffer. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie -20p.
Afmetingen: 21.50 x 13.70 (ingenaaid) |
| 1920 | William Morris: de Oud-Germaansche heldensage in de nieuwere Engelsche letteren.(essay)
Bevat: essay (pp 3-19); Tekst: Brynhild. Een beeld uit de Oudnoorsche sagen, in hexameters bewerkt door Omer Wattez. (pp 19-23) |
 |
Gent: A. Siffer. . Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie -23p.
Afmetingen: 21.50 x 13.70 (ingenaaid) |
| 1920 | Siegfried. Een oud-Germaansch heldenlied. Met penteekeningen van Edm. Van offel Deeltitels: Brunhild; Siegfried; Brunhild en Krimhild; Siegfrieds dood |  |
Antwerpen: L. Opdebeek. -107p. Ill. Afmetingen: 21.40 x 15.50 (ingenaaid) Colofon: Van dit werk verschenen gedrukt zes exemplaren op Hollandsch geschept papier Van Gelder Zonen, genummerd van 1 tot 65 (Niet in den handel) Drukkerij Erasmus, Gent |
| 1921 | Van muziek tot toonkunst. (essay) | Gent/Ledeberg: N.V. Drukkerij Erasmus. –
Overdruk uit Verslagen en mededeelingen der Koninklijke Vlaamsche Academie. – (1924). – p.866-902. Tekst beschikbaar bij DBNL |
|
| 1922 | De Vlamingen en hunne vaderlandsliefde: voordracht gehouden… in de afdeeling van het Willems-Fonds, te Schaarbeek op 9 maart 1922 | Brussel : Willems-Fonds. -28p. | |
| 1922 | Zuid-Vlaandersche novellen. Van twee koningskinderen. Moederken. Het gezin van den mulder. (novellenbundel) |  |
Antwerpen : L. Opdebeek, uitgever. -136p.
Afmetingen: 21.50 x 16 (ingenaaid – zachte kaft) |
| 1923 | Ridderdom, kunst en letterkunde in de middeleeuwen.(essay) |  |
Gent: A. Siffer. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie -20p.
Afmetingen: 21.50 x 13.70 (ingenaaid) |
| 1923 | Zuid-Vlaandersche novellen. Wouters jonge jaren. De koorknaap. De fijnproevers. Kleine oorlog in Vlaanderen. De burgers van Groenendale. (novellenbundel) |  |
Antwerpen : L. Opdebeek, uitgever. -126p.
Afmetingen: 21.50 x 16 (ingenaaid – zachte kaft) |
| 1923 | Zuid-Vlaandersche novellen. De zwalmleeuwen. De pruttelaars van Brakel. De nieuwe Heer. Een kermisvogel. (novellenbundel) |  |
Antwerpen : L. Opdebeek, uitgever. -136p.
Afmetingen: 21.50 x 16 (ingenaaid – zachte kaft) |
| 1924 | Emanuel Hiel herdacht bij de vijf en twintigste verjaring van zijn overlijden. (lezing) |  |
Gent: S.M. Volksdrukkerij. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie -18p. ill.
Afmetingen: 21.60 x 13.90 (geniet) |
| 1924 | Goethe’s Faust. (lezing) |  |
Gent: S.M. Volksdrukkerij. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie -21p. ill.
Afmetingen: 21.60 x 13.90 (geniet) |
| 1924 | Helgi: een heldenlied uit de Edda. (lezing)
Bevat: Inleiding (pp 3-11) de tekst ‘Helgi. Een heldenlied uit de Edda’ (pp 14-24) |
 |
Gent: S.M. Volksdrukkerij. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie -24p. ill.
Afmetingen: 21.60 x 13.90 (geniet) |
| 1925 | Zuid-Vlaandersche novellen. Jonge harten. (gebundelde korte verhalen)
Bevat: Lentefantazij (pp 5-22); Stille liefde (pp 23-34); Het lieve Walinnetje (pp 35-60); In het Kapelbosch (pp 61-98); Veldbloemetje (pp 99-115); Spreeuwtje (pp 116-128). |
 |
Antwerpen: L. Opdebeek, uitgever. -126p
Afmetingen: 21 x 15.30 (ingenaaid – zachte kaft) |
| 1925 | Zuid-Vlaandersche novellen. Natuur-Kunst-Ideaal. Drie novellen. Nieuwe herziene uitgaaf (novellen)
Natuur (pp 9-60) verschijnt hier in 2de druk. De 1ste druk verscheen in 1885, onder de titel ‘Lentezonne’. |
 |
Antwerpen: L. Opdebeek.Uitgever. -126p
Afmetingen: 21 x 15.30 (ingenaaid – zachte kaft) |
| 1926 | Moederken en andere verhalen.
Vierde uitgave – Penteekeningen van Leo Primavesi. |
 |
Antwerpen: L. Opdebeek – uitgever. -87p.
Afmetingen: 25.50 x 19.50 (ingenaaid) |
| 1926 | Goedroen. Adel en schoonheid uit de middeleeuwen: Helgi, Horand, Parcival, Lohengrin, Tannhäuser. (bloemlezing) Bevat: Adel en schoonheid uit de middeleeuwen; Helgi – Horand – Parcival – Lohegrin – Tannhäuser. |  |
Antwerpen: L. Opdebeek. -125p. Afmetingen: 21.40 x 15.50 (ingenaaid) Colofon: Van dit werk verschenen gedrukt vijf exemplaren op Hollandsch geschept papier Van Gelder Zonen, genummerd van 1 tot 5 (Niet in den handel) Drukkerij Erasmus, Gent |
| 1926 | Onze oudste Germaansche meesterwerken: waar ze zijn en wat er in den loop der eeuwen mee gebeurde. (Lezing door Omer Wattez, werkend lid der Academie) |  |
Gent: S.M. Volksdrukkerij. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie -28p.
Afmetingen: 21.80 x 14 (ingenaaid – zachte kaft) |
| 1926 | President Wilson als opvoeder. (lezing)
Wattez bespreekt in deze lezing de ‘War Addresses’ of ‘Oorlogsreden’ van de Amerikaanse President Wilson uitgesproken tijdens de WO I. |
 |
Gent: S.M. Volksdrukkerij. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie -12p.
Afmetingen: 21.80 x 14 (ingenaaid – zachte kaft) |
| 1927 | Normandië en Vlaanderen vroeger en thans. (lezing) | Gent: S.M. Volksdrukkerij Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie. -24p.
Afmetingen: 21.80 x 14 (ingenaaid – zachte kaft) |
|
| 1927 | Vlaamsche schrijvers na 1830, reizigers naar het Noorden: Dr. J. Nolet de Brauwers van Steeland: “Een reisje in het Noorden”. (lezing) |  |
Gent: S.M. Volksdrukkerij. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie. -39p.
Afmetingen: 21.80 x 14 (ingenaaid – zachte kaft) |
| 1929 | Congoleesche folklore. De fabel van Kabundji. (boekbespreking)
Het betreft hier een bespreking van het boek ‘La fable du Kabundji. Contes du Folklore Congolais’ van H. De Langhe (oud leerling van Wattez aan het Athenaeum te Doornik) uitgegeven te Brussel/Paris door de Editions Gauloises. 1926. |
 |
Gent/Ledeberg: N.V. Drukkerij Erasmus. -16p.
Afmetingen: 21 x 13.50 (geniet) Overdruk uit Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Vlaamsche Academie voor taal en letterkunde 1929, pp 511-526. Tekst beschikbaar bij DBNL |
| 1929 | Hieliaden ofte Uilenspiegelarijen van dichter Emmanuel Hiel.
Geannoteerd en verzameld door OMEROS. |
 |
Antwerpen: L. Opdebeek- Uitgever. -119p.
Afmetingen: 19.50 x 12 (ingenaaid) |
| 1930 | Taal- en woordkunst in het Germaansche heldendicht. (lezing) |  |
Ledeberg/Gent: N.V. Drukkerij Erasmus. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie. -21p.
Afmetingen: 21.50 x 13.70 (geniet) Overdruk uit Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde. Verslagen en Mededeelingen, Oct.-Nov. 1930 pp 535 – 551. |
| 1931 | Arnold van Schoorisse. Historisch drama in vijf bedrijven uit den tijd der van Artevelde (toneelstuk)
Nota: Het stuk is geïnspireerd op de roman ‘Arnold van Schoorisse’ van Jozef Ronsse. |
 |
Antwerpen: Jos Janssens, uitgever. -101p.
Afmetingen: 18.40 x 12.80 (ingenaaid) Reeks: Tooneelfonds Jos. Janssens. – Antwerpen; vol. 579 |
| 1931 | Van de Vlaamsche kust tot de Noorsche fjorden. (lezing)
Deze lezing is een linguïstisch essay met als ondertitel: Gewesttaal of algemeen Germaansch ?
|
 |
Ledeberg/Gent: N.V. Drukkerij Erasmus. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie. -16p.
Afmetingen: 21.50 x 13.70 (geniet) |
| 1931 | Vlaamsche schrijvers na 1830: Dr. C. J. Hansen: brieven uit Dietschland en Denemark. (lezing) |  |
Ledeberg / Gent: N.V. Drukkerij Erasmus. Drukker der Koninklijke Vlaamsche Academie. -16p.
Afmetingen: 21.50 x 13.70 (geniet) |
| 1932 | Goethe: zijn leven en zijn werk, beschouwd door Emil Ludwig. (lezing) |  |
Gent : N.V. v/h Vanderpoorten & Co. -21p.
Afmetingen: 21.50 x 13.70 (geniet) |
| 1932 | Schrijf weer Nederlandsch. Naar aanleiding van het onlangs verschenen boek “Taalschut” door dr. Ch.F. Haje. (lezing) |  |
Gent : : N.V. v/h Vanderpoorten & Co. -7p.
Afmetingen: 22.30 x 14.50 (ingenaaid – zachte kaft) |
| 1933 | Richard Wagner. (lezing)
|
 |
Gent : N.V. v/h Vanderpoorten & Co. -28p.
Afmetingen: 22.30 x 14.50 (ingenaaid – zachte kaft) |
| 1933 | Vlaanderen en Bourgondië: reisherinneringen en kunstindrukken. Vlaamsche kunst in Frankrijk.(lezing)
Geïllustreerd met vele foto’s |
 |
Gent : N.V. v/h Vanderpoorten & Co. -18p.
Afmetingen: 22.30 x 14.50 (ingenaaid – zachte kaft) |
| 1935 | Het boek zonder titel (roman)
Onder pseudoniem JOOST. Als voorwoord schrijft de auteur: Onvolledig doch een weinig meer uitgewerkt komt dit verhaal voor de tweede maal van de pers en was vroeger op een klein aantal exemplaren verschenen in het maandschrift “De Wakkere Jeugd”. Mocht het iets bijdragen om de wereld terug tot Kristus te brengen dan is mijn wensch vervuld. |
 |
Dendermonde: Drukkerij J. Van Lantschoot-Moens. -60p. Afmetingen: 21.50 x 13.50 |
| 1935 | Leven en werk van Isidoor Teirlinck. (monografie)
Met portretfoto van Isidoor Teirlinck |
 |
Gent/Ledeberg: N.V. Drukkerij Erasmus. -40p.
Afmetingen: 21 x 13.50 (ingenaaid – zachte kaft) Koninklijke Vlaamsche Academie voor taal en letterkunde / Verslagen en Mededelingen, 1935, pp 91-125. |
