home | Inloggen
Aantal schrijvers: 594 | Aantal boeken:

19.538

 

 

Peleman, Bert

Maakt deel uit van:

Bert Peleman

Puurs, 13 april 1915 – Antwerpen, 5 augustus 1995

Dichter en schrijver, schilder en boetseerder.

Vlaams voorman tijdens WO II betrokken bij politieke collaboratie

Hij schreef eveneens onder de pseudoniemen Dirk Dijckmans, Geert Groenendijck, Mon Maerentack, Tijl, Ulenspiegel, Herman Verwilghen en Walter van Weert.

 

BIOGRAFIE

14 april 1915: (Al)bert L. Florent Peleman wordt geboren te Puurs, als zoon van een koffiebrander-kruidenier.

1928: Volgt de Latijns-Griekse humaniora aan het klein seminarie in Hoogstraten.

Daar wordt hij Vlaamsgezind, wat resulteert in een lidmaatschap van het Algemeen Katholiek Vlaamsch Studentenverbond (AKVS). Hij komt onder invloed van zijn leraars Ast Fonteyne en priester Remi Lens, die hem de liefde voor kunst, literatuur en toneel bijbrengen.

1934: Tijdens zijn retorica verschijnt zijn eerste dichtbundel “Tocht“, een warm pleidooi voor de “menselijke broederschap”, met een uitgesproken anticommunistische ondertoon.

1935: Schrijft zich in aan de Leuvense universiteit voor de richting Politieke en Sociale Wetenschappen.

  • In de ban gekomen van Joris Van Severen wordt hij lid van het Verdinaso.
  • Tevens wordt hij voorzitter van de Vlaamsgezinde studentenkring voor Klein-Brabant “Leven is Streven”.
  • In hetzelfde jaar richt hij een Vlaams studentencabaret op, waarmee hij voor de Katholieke Vlaamsche Radio-Omroep (KVRO) een tweemaandelijks ontspanningsprogramma samenstelt, “De Bonte Radioboot”.

1935-1936: Meer geïnteresseerd in kunstgeschiedenis, geeft hij in het tweede jaar (1935-1936) zijn universitaire studies op.

1937: Vervult in Mechelen zijn legerdienst.

Februari 1937: Peleman begint te publiceren in het katholiek-culturele tijdschrift “Volk. Maandblad voor Dietsche Kunst en Kultuur”, een uitgesproken heraut van de volkse literatuur en de gemeenschapskunst.

1937: Krijgt de poëzieprijs van de Provincie Antwerpen voor zijn dichtbundel ‘Variante voor harp’.

  • Sommigen prezen de bundel als een typevoorbeeld van “volksverbonden” poëzie, een ware verheerlijking van “boer”, “kar en ploeg en eg”, “dat bloed noch bodem schendt”. Ook de gevreesde recensent Marnix Gijsen, die later meermaals Peleman de hand boven het hoofd zou houden, ontging de plastische uitbeeldingskracht van het werk niet. De bundel leverde Peleman in 1937 de Poëzieprijs van de Provincie Antwerpen op, een eer die ook de provincie Brabant hem in 1940 zou verlenen voor de bundel “Land aan de Schelde”.
  • De Schelde is een heel belangrijke inspiratiebron voor Peleman. Zo zei hij in een interview: Voor mij is de Schelde eerder een bovenaardse dan geografische stroom geworden. Ze is voor mij uitgegroeid tot een slagader, een symbool van ebbe en vloed.

1938:  Vanaf 1938 schrijft hij ook verzen voor Dietsche Warande en Belfort en hij zou eveneens in het tijdschrift Vormen publiceren.

10 augustus 1938:  Peleman huwt zijn dorpsgenote Marie-Josée Loncin, dochter van de plaatselijke notaris. Het echtpaar vestigt zich in het Brabantse Sint-Agatha-Berchem en krijgt drie zonen.

Datzelfde jaar 1938 wordt Peleman kunstredacteur aan de katholieke krant De Courant.

1939:  Wordt aangesteld tot commentator bij het Nationaal Instituut voor Radio-Omroep (NIR). Schrijft zelf ook luisterspelen.

Najaar 1939:Wordt gemobiliseerd als onderluitenant bij het Belgisch leger. Begaan met het culturele leven van de Belgische soldaten richt Peleman het tijdschrift “Het Bijltje” op en schrijft hij voor de kranten van De Standaard-groep de rubriek “Oefenpatronen”, waarin hij facetten belicht van het soldatenleven .

Begin 1940: Publiceert het belgicistische werk Wij… soldaten! Een boek voor ’s lands weerkracht, dat opent met het gedicht Aan koning Leopold. ‘Koning die dit volk ter vrijheid voert’.

Mei 1940: Tijdens de achttiendaagse veldtocht van mei 1940 wordt hij krijgsgevangen genomen, verblijft als dusdanig in een kamp te Beieren, maar reeds in juli van dat jaar mag hij, als NIR-medewerker, naar België terugkeren.

  • Zijn keuze voor radicale collaboratie schijnt hier te zijn ontstaan.

DE OORLOGSJAREN EN WAT EROP VOLGT: 1940-1950

Juli 1940: Peleman engageert zich vrijwel onmiddellijk in de collaboratie.

  • Treddt toe tot het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV).
  • 31 juli 1940: Wordt medewerker bij het tot Zender Brussel omgevormde NIR .
    • Bij Zender Brussel, die door de Duitsers gecontroleerd wordt mag hij naast luisterspelen en allerhande culturele en heemkundige programma’s, ook de uitzending ‘Een volk treedt aan’ samenstellen.
    • Hij nodigt woordkunstenaars, zangers en koren uit die ‘Dietse’ teksten van onder meer Wies Moens, René de Clercq en Ferdinand Vercnocke vertolken.
  • Ondervoorzitter van de Brabantse Kunstenaarsfederatie.

April 1941: Wordt banleider van de paramilitaire formatie Dietsche Militie-Zwarte Brigade.

  • Alhoewel zijn oorlogsoeuvre in de eerste plaats “landelijk” gekleurd blijft resulteert zijn lidmaatschap van de Zwarte Brigade in een aantal uitgesproken politieke propagandateksten als “Stormlied der Dietsche Militie“, “Het Lied van het Vlaamsch Legioen” en “Het lied van de NSKK-Vlaanderen“.

Verder verleent hij zijn medewerking aan “Hier Dinaso!” en diens opvolger “De Nationaal-Socialist”, evenals aan de VNV-krant “Volk en Staat”, en aan de twee eerste oorlogsjaargangen van “De Vlag”.

Begin 1942 verlaat hij de Zender om in april hoofd te worden van het departement Stijl en Vorming bij de Dietsche Militie — Zwarte Brigade (DM-ZB). In die hoedanigheid maakt hij een reis naar het oostfront, waar zijn broer Cyriel bij het Vlaamsch Legioen vecht en gestraft wordt omdat hij uit politieke en religieuze motieven weigert de SS-runen te dragen.

Begin 1942-eind 1943: Leider van het departement Stijl en vorming van de Dietsche Militie-Zwarte Brigade, de paramilitaire vleugel van het Vlaams Nationaal Verbond.

  • Voor deze en andere organisaties schrijft hij allerhande massaspelen en strijdliederen, die zijn bereidheid tot militaire en ideologische samenwerking met het nationaalsocialisme met veel bombast uitschreeuwen, waaronder het populaire Roosmarijntje maar ook het Lied van het Vlaams Legioen en het Stormlied der Zwarte Brigade.
  • Het refrein van het lied dat hij schrijft voor het Nationalsozialistisches Kraftfahrerkorps (NSKK) is in dit opzicht veelzeggend:
Voor Führer en Leider ons leven!
Zet aan de motoren, zet aan!
Waar anderen huichelen of beven
Daar rijden we zingend vooraan!


Mei 1943:
Sticht, samen met Wies Moens, Filip de Pillecyn en kunstfotograaf Willy Kessels de kunstenaarskring ‘De Meivisch’.

  • Doel was “boven en buiten alle politiek of ideologische overtuiging een groep kunstenaars verenigen die bereid waren de Schelde als inspiratiebron in hun werk op te nemen”.
  • Het motto dat Peleman meegeeft: ‘De stroom der vaad’ren getrouw’
  • De meivis is het symbool van de Schelde en haar vruchtbaarheid, want tot vóór de Eerste Wereldoorlog was het een jaarlijks weerkerend verschijnsel dat in de maand mei deze vis bij honderdduizenden de Schelde kwam binnen zwemmen en er massaal door de vissers werd gevangen. De leden vergaderden in Bornem-Sas op de oever van de oude Schelde in een blokhut die Meivischheem werd gedoopt. Er werd vooral over kunst gediscuteerd en menig artiest kon zijn werk toetsen aan de mening van anderen. Ook werden wandelingen langs of boottochtjes op het water georganiseerd. Een gelegenheidskoor zong Vlaamse liederen.
  • Andere leden waren letterkundigen als Albe, Valère Depauw, Blanka Gyselen, Pol le Roy, Ernest van der Hallen, René Verbeeck en Karel Vertommen lid; kunstschilders als Prosper de Troyer, Marc Eemans, Tony en Benny van Os, Maurits van Saene; beeldhouwers als Karel Aubroeck en Albert Poels; toondichters als Gaston Feremans en Armand Preud’homme, en de choreografe Elza Darciel. Op tekst van Peleman componeerde Preud’homme diverse Scheldeliederen, zoals O.-L.-Vrouw der Schone Schelde en het populair geworden Laat ons liefste samenvaren.

Ofschoon tijdens de bijeenkomsten niet aan politiek wordt gedaan, was het bekend dat de meeste meivissers in de collaboratie stonden of ze gunstig gezind waren.

In september 1944 wordt het heem in brand gestoken en vele artistiek waardevolle voorwerpen gaan in de vlammen op. Onder meer het manuscript van de roman Boeren vochten met de graaf van Peleman.

Eind 1943: Doet afstand van zijn functie van VNV-propagandaleider en trekt zich terug uit de politiek. Vanaf omstreeks het midden van dat jaar ontwijkt hij meer en meer de actieve politieke en militaire daden en bewandelt hij het veeleer “veilige” culturele pad, met een bijzondere interesse voor de natuur.

  • In het gedicht ‘Zielskreet na de ontgoocheling’, naar eigen zeggen geschreven in 1943, geeft hij poëtische uiting aan deze keuze:
De Schelde zij mijn eenig rijk
Hoor! Hoor! De verre booten fluiten!
Ik wordt weer wolk en wilg en dijk
God: laat de politiek daarbuiten.

(geciteerd in Onsia, De trouweloze wereld, p. 45)

Hij wordt hoofdredacteur van ‘De Illustratie’, weliswaar een blad dat uitgegeven wordt door de VNV Uitgeverij ‘Volk en Staat’, maar dat zich verre houdt van de politiek.

1944: Werkt mee aan de bloemlezing Gelaat der dichters, Een keuze uit de hedendaagsche revolutionaire poezie in Noord- en Zuid-Nederland . Deze publicatie bloemleest werk van dichters die de denkrichting (ook de politieke leiders) van het nationaal socialisme zeer genegen zijn en toejuichen.

September 1944: Arrestatie wegens collaboratie.

Juli 1946: Ter dood veroordeeld op beschuldiging van landverraad, in een proces voor de Brusselse Krijgsraad dat door verslaggever en verzetsman Louis de Lentdecker bestempeld werd als een aanfluiting van iedere vorm van democratische rechtspraak. Rechter Guillaume Huybrechts stak zijn vijandigheid voor Peleman niet onder stoelen of banken.

Hij zou niet terechtgesteld worden mede omdat zijn gratieverzoek gesteund werd door verschillende letterkundigen.

Peleman, die zich tijdens de oorlog wel heel erg aan de collaboratie had bezondigd en tot levenslang werd veroordeeld, was in de gevangenis een heel ander soort poëzie gaan schrijven. Een meer introverte lyriek, die mijlenver verwijderd was van wat hij zelf zijn ‘al te bronstige (!) liederen’ van voorheen noemde. En alsof hij de politieke implicaties van die vroege poëzie volstrekt irrelevant vond, schreef hij in een brief aan Raymond Herremans: ‘Helaas! Hoe ver staat zij (zijn huidige poëzie) tevens nog af van het “ideale vers” dat ik ooit nog, hetzij in het leven, hetzij in den dood, hoop te kunnen schrijven! En hoe “zalig” zou ik het vinden over dit alles uw oordeel te kennen!’  Peleman schreef Herreman met andere woorden alleen om zijn opinie als dichter te vernemen. Al dan niet bewust was het precies deze, a-politieke en zuiver esthetische houding die hem zou helpen uit de gevangenis te geraken. Zijn in de gevangenis geschreven dichtbundel Bij Zandloper en Zeis (Drukkerij Lombaerts, Schoten, 1947) zou namelijk een belangrijke rol spelen in zijn gratieverzoek. Zijn berouw en gewijzigde denkbeelden vielen daaruit immers af te lezen.

Brief, 30/3/1947, Bert Peleman aan Raymond Herreman, AMVC-Letterenhuis, P 285/B1, 87.558/19. Bert Peleman dichtte onder andere het Oostfronterslied ‘Het Vlaamsch Legioen’

1948: De bundel ‘Bij zandlopen en Zeis’ komt als privé uitgave op de markt, en hoewel de bundel literair niet onverdienstelijk is, zal hij door de politieke situatie van het poëtische voorplan verdwijnen.

  • We vinden er de neerslag van zijn oorlogservaringen. Veel van wat hem waardevol en beloftevol had geschenen, verwerd tot waan en ijdelheid. Zijn verblijf Bij Zandloper en Zeis, het lange wachten (= zandloper) op een mogelijke executie (= zeis) bracht hem inkeer en loutering.
  • Pas met De Woonark (1971) zal hij erin slagen de negatieve ervaringen te boven te komen. Hij was tot een milde berusting en tot een geestelijk evenwicht gekomen, waarbij gezin, vriendschap, liefde en godsvertrouwen als blijvende waarden zullen worden ervaren.

In het voetspoor van Villon.

(Vagebond-dichter, veroordeeld tot den strop in 1461 begenadigd door Lodewijk XI)
 
Liep ik in ’t voetspoor van Villon verloren,
beroepsboef, dweper, dichtende bandiet ?
Zullen dertien kogels mij doorboren ?
Mijn schaarse vrienden, ach, ik weet het niet.
 
Maar moest de Prince mij genadig wezen
zoals vorst Villon genadig was,
in oud ‘francoys’ zou ik het boek herlezen
waarin ‘k voor ’t eerst Villons balladen las
 
en zingen zou ‘k, onhoorbaar, in mezelven,
verrukt weerom door ’t volle leven gaan,
de Scheldehemels om mijn wezen laten welven,
bewust van dit volmaakt vernieuwd bestaan…
 
Dies Prince, wil genadiglijk gedogen
dat ik zo grenzeloos veel van ’t leven hou
en dat ik, met een doodskop voor mijn ogen,
nog dromen durf van kinderen en vrouw.
 
Liep ik in ’t voetspoor van Villon verloren,
of is het alles, Prince, lasterpraat ?
Want één bezit bleef mij als boef behoren
de Liefde boven ’t branden van de haat !

(Uit: Bij zandlopen en zeis Gedichten 1948 privé-uitgave)

 April 1948: Omzetting van doodstraf in levenslange gevangenis.

1949: Uitgave van de enige roman die uit zijn pen vloeide ‘Karmijnrood’ onder de schuilnaam DIRK DYCKMANS.

3 november 1950: Strafvermindering tot zestien jaar celstraf.

Kerstavond 1950: In vrijheid stelling.

NA ZIJN VRIJLATING HIELD HIJ ZICH AFZIJDIG VAN DE POLITIEK.

Zoals talrijke gewezen collaborateurs tracht Peleman het hoofd boven water te houden als zelfstandige. Hij boetseert honderden folkloristische beeldjes in Breugeliaanse stijl (“Pelemannekes”), richt een publiciteitsstudio op en werkt, onder de schuilnaam Tijl, mee aan “De Standaard” (1952-1955). Even verkocht hij ook nog, samen met componist en lotgenoot Armand Preud’homme, elektronische orgels.

Tot 1959 woont hij in hoeve Bruegelhof in het Brabantse Oppem-Brussegem en sticht er de cultuurkring Edele Brabant.

Daarnaast blijft hij actief in de poëzie- en toneelwereld, met als meest opvallende prestaties de creatie van De trouweloze wereld in 1953 en het sinds 1971 in Mariekerke lopende passiespel Kristus aan de Schelde.

GROOT PROMOTOR WORDEN VAN HET SCHELDETOERISME.

1955: Sticht in Rupelmonde de ” vzw Mercatoria” ter bevordering van het cultureel Scheldetoerisme vanaf de bron van de Schelde te Gouy in Frankrijk tot bij de monding te Westkapellen in Nederland.

1957: Peleman is in 1957 ook artistiek directeur geworden van het domein Scaldiana te Rupelmonde. Hij organiseert er koorfestivals, tentoonstellingen en toneelopvoeringen.

  • In Rupelmonde worden al sedert eeuwen op Witte Donderdag de voeten gewassen van twaalf jonge ‘apostelen’ en worden brokken brood vanaf het balkon van het gemeentehuis naar beneden geworpen, oorspronkelijk voor de behoeftigen van het stadje.
  • Hij wil die oude traditie meer reliëf geven en schrijft een passiespel om in de middag van Witte Donderdag 1963 op te voeren op het openluchtpodium van Scaldiana. Hij sluit daarmee aan bij een oude traditie van openluchtspelen, bij het middeleeuwse volkstoneel en bij het oeuvre van kunstenaars als priester-dichter Jan Hammenecker en schilder Tony van Os, die al eerder het lijdensverhaal geheel of gedeeltelijk aan de Schelde hadden uitgebeeld.
  • Het stuk kent succes, maar Rupelmonde blijkt niet het geschikte decor te zijn voor een openluchtspel. Er is te veel verkeer en lawaai van de nabije scheepstimmerwerf. Daarom worden vanaf 1971 de voorstellingen verplaatst naar het palingdorp Mariekerke, op de berm tussen de Schelde en de schilderachtige visserskerk.
  • Omdat de voorstellingen ’s avonds plaatsvinden, groeit het initiatief onder de titel Kristus aan de Schelde uit tot een groots klank- en lichtspel. De tekst wordt uitgebreid, herwerkt en geactualiseerd. Eerst door Peleman zelf, later ook door regisseur Guido van Doorslaer. Tot 1990 wordt het om de drie jaar gespeeld. Sedertdien om de vijf jaar.

Ook Reinaert de Vos en Tijl Uilenspiegel, die hij als personificaties van de “Vlaamse vrijheidsgeest” beschouwt, zijn vaak onderwerp van zijn publicaties.

1963: Oprichter van De Orde van de Vossenstaart’

  • In de Orde van de Vossenstaart worden personen opgenomen die in het spoor van Reynaert door hun levenshouding, culturele activiteit, kunstzinnig oeuvre, wetenschappelijk werk of toeristische inzet een uitzonderlijke verdienste leverden. Bert Peleman werd als voorzitter opgevolgd door directeur Freddy Van Bogget van de Nieuwe Scheldewerven. Sinds 2003 maakt de orde deel uitmaakt van de vzw Reynaertgenootschap.

IN DE UITGEVERSWERELD.

1964-1965: Wordt de eerste directeur van het Mercatorfonds.

1966-1977: Wordt directeur van de afdeling kunstboeken van de Antwerpse uitgeverij Buschmann. Onder zijn leiding verschenen tussen 1966 en 1977 achttien fraaie platenboeken, die vanaf 1969 (Lier-Historische Stad) de verzamelnaam FLANDRIA ILLUSTRATA kregen.

1973:  Zijn vrouw wordt ernstig ziek. Een pijnlijke ziekte met hoogten en laagten, met hoop en teleurstelling, die vijf jaar aansleept en haar onverbiddelijk aftakelt en meesleurt in de dood. In november 1977 is ze in het Antwerpse Middelheim Ziekenhuis overleden.

  • Haar ziekte en dood hebben Peleman geïnspireerd tot zijn aangrijpende dichtbundel Van vuur tot ijs. Met variaties op de middeleeuwse versregel ‘Schoon lief’ sprak hij zijn vrouw toe als geliefde of als moeder, als zieke of als afgestorvene. Ze zijn geschreven “in het besef dat wij uiteindelijk allemaal van vuur tot ijs moeten worden en dat de doodskist rond ons ook dichtgesnoerd wordt”.

1980:  Hoofdredacteur van de reeks “FLANDRIA AETERNA” bij het Ortelius-Boekenfonds-kunstafdeling van de uitgeverij MIM.

1983: Schrijft zijn gevangenismemoires ‘Geboeid maar … ongebonden’“, waarin hij zonder rancune op de moeilijke naoorlogse periode lijkt terug te blikken.

1986: Even laait het oude vuur nog op, ten gevolge van de intrekking van zijn Leopoldsorde in 1986 en de commotie rond de uitzendingen van Maurice De Wilde.

De laatste decennia van zijn leven zijn echter veeleer gekenmerkt door een (uiterlijk) onverwoestbaar optimisme, wat onder meer tot uiting kwam in zijn “Ballade voor een rolstoel”, geschreven omstreeks 1994, toen hij zelf van dit hulpmiddel gebruik moest maken.

De laatste jaren van zijn leven verbleef Peleman in het rustoord De Regenboog te Zwijndrecht. Hij is tachtig jaar geworden.

5 augustus 1995: Overlijden van Bert Peleman in Antwerpen op 80-jarige leeftijd.

De begrafenisplechtigheid had plaats in de Carolus Borromeuskerk op het Antwerpse Conscienceplein. Hij werd begraven op het kerkhof van Mariekerke.

Het archief van Bert Peleman bevindt zich in KADOC Leuven.

Epiloog

Uit: Cultureel onderhandelen in bezettingstijd. P. 21-38  In: ‘Verbrande schrijvers – culturele collaboratie in Vlaanderen 1933-1945’

Bij Peleman was het ideaal van nationale regeneratie zo prominent aanwezig, dat hij zich in vijf  jaar tijd zich tot minstens drie ‘instanties’ richtte om het te verwezenlijken.

  1. Tijdens de mobilisatie richtte hij zich tot het Belgisch leger, onder leiding van Koning Leopold III als behoeder van de nationale tradities.
  2. Nadien maakte hij –via de pro Belgische koers van Verdinaso leider Joris Van Severen- een ommezwaai naar een fascistisch en Diets engagement.

Het Vlaamsch Legioen riep hij ‘te wapen voor outer en heerd’ en de jongens van de Dietse Militie liet hij het volgende zingen:

Met dreunende schreden
Veroveren wij ’t land.
Het Dietsche verleden.
De Vrijheid in pand.
 

3. Eind 1943, nadat hij zich van de politiek had afgewend, bleven Pelemans culturele initiatieven gedreven door een ideaal van Vlaamse heropstanding. De regeneratie van Vlaanderen moest vanuit de Vlaamse natuur zelf komen.

Epiloog 2

woensdag 20 oktober 2010: Het Nieuwsblad meldt : Tussen een stapel boeken in kringwinkel Den Azalee in Kemzeke is een onuitgegeven manuscript van schrijver-dichter Bert Peleman ontdekt. (…) Tijdens zijn gevangenschap werd het ontdekte werkje Kleutergedichtjes gemaakt. Het is in kalligrafie en opgevrolijkt met kleurrijke schilderijtjes. Het werk werd geschonken aan Bibliotheca Wasiana in Sint-Niklaas. Voorzitter Hilaire Liebaut is verheugd: ‘Ondanks het zware oorlogsverleden van Peleman was hij een belangrijk schrijver, wij moeten dit werkje dan ook koesteren en bewaren voor het nageslacht.’

 

BEKRONINGEN

1937: Poëzieprijs van de Provincie Antwerpen voor zijn dichtbundel ‘Variante voor harp’.

 

GERAADPLEEGDE BRONNEN

Websites

Referenties

  • Marnix Beyen: Van Brunclair tot Peleman. Cultureel onderhandelen in bezettingstijd. (pp. 21-38).  In: ‘Verbrande schrijvers – culturele collaboratie in Vlaanderen 1933-1945’ L. De Vos: Y. T’Sjoen; L. Stynen (red.). Gent, Academia Press, 2009, 207pp.

SMAAKMAKER

Kantiek

Dit is het volk der beide Breugels;
het boerenvolk, dat bloed noch bodem schendt,
dat trots aan zwaarfluwelen teugels,
de paarden naar de jaarmarkt ment.
 
Dit is het volk van Jeroen Bosch,
dat boet, en blootvoets beevaart gaat,
maar voor een bruiloftsmaal de vetste os
al zingend naar het haardvuur braadt.
 
Dit is het volk van Rembrandt en van Brouwer,
dat arm geplunderd, om geen aalmoes vraagt,
maar sterk en op zijn donkere schouwer
het gerstenbier bij hecto’s draagt.
 
Dit is het volk van Memling en Metsijs,
dat peilt de zin der eeuwigheid
en onder wolken, scheldegrijs,
met zijn processies door de velden schrijdt.
 
Dit is het volk van Rubens en Van Dijck,
het boerenvolk dat in zijn vuisten klemt
het asseschrijn van Klaas’ verkoolde lijk
en bij de opmars feestfanfaren stemt.

 

Wijding der stilte

Uit: Bij zandloper en zeis. (1948)

Mijn stilte staat om alle dingen.
Mijn leed is lang reeds uitgegild.
Mijn woorden werden waterringen
wier glans gruisloos openrilt.
 
Gekloven was weleer mijn wezen.
Gebonden werd ik in mijn nood
waarin ik dood noch hel kon vrezen.
Want rustig als het morgenrood
 
Zal ik de duisternissen breken
en in mijn vuur tot as vergaan
om op het groot Almachtig Teken
tot geest gelouterd op te staan.

 

De muze heeft een paardestaart…

Uit: Van ruiter en paard. Een ruif hippische poëzie. (1983)

De muze heeft een paardestaart
en staart u aan met gouden ogen.
soms komt zij in verwoede vaart
te paard aan u voorbij gevlogen.
 
Of, wiegend in een gaaf galop,
De paardestaart van zachte zijde,
rijdt zij u glinsterend voorop
naar een smaragden zomerweide….
 
Tot plots, de paardestaart ontbonden,
het haar u voor de ogen waait
en aan het vlammen van twee monden
het vreemdste visioen ontlaait.

Franciscus en de Vlaamse Gaai

Uit: Franciscus en de Vlaamse Gaai: een “vlucht licht gevederde” verzen  (1982)

Eens, tussen karekiet en kraai
Streek er een felle Vlaamse gaai
Op Sint Franciscus’ schouder neer
En schonk hem fier zijn schoonste veer
Franciscus blijkbaar erg vereerd
Had daags voordien wat Vlaams geleerd
En zei: “ Ik dank u goede gaai!
Ik vind uw veer bijzonder fraai!”
Daarop werd urenlang verteld
Hoe het in Vlaanderen was gesteld…
Een hemel blauw of parelgrijs
Gans Vlaanderen een paradijs!
Noch lucht noch water leek verpest
De vogels bouwden er hun nest
In geurig groen, bij riet en lis
Nog nooit dreef er een dode vis!
Acht eeuwen gleden sinds voorbij;
Het water werd een grauwe brij,
De wolken drijven zwart als roet,
Geen vogel die nog rustig broedt…
Alleen de Vlaamse gaai hield stand.
Geen stond door wanhoop overmand,
Blijft hij met Bredero beweren:
“Hoe zwaar het lot, het kan verkeren!”
 

BIBLIOGRAFIE

De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij

  • Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
  • Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen
  • POËZIECENTRUM VZW – Gent
    • Naast de Poëzieshop biedt het Poëziecentrum voor liefhebbers van antiquarische kleinoden ook een uitgebreid aanbod modern antiquariaat aan. Recentelijk werd het aanbod uitgebreid tot meer dan 3500 titels èn werden alle prijzen geherwaardeerd. Je vindt een overzicht van al de antiquarische titels op Antiqbook.

Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klikt u op de foto.

Chronologisch overzicht

Jaar Titel Fotogalerij Uitgeverij 1ste druk
1934 Tocht.  (gedichtenbundel)

Dichtbundel met anti-communistische ondertoon.

1936 Alsute maged. (6 folkloristische Maria-gedichten)

Verzen: Bert Peleman
Miniaturen: Errw. Heer Remi Lens.

Hamme: Uitgeverij De Pillecyn.  -zp.

Afmetingen: 19 x 14.50 (ingenaaid – zachte kaft)

1937 Variante voor harp.  (gedichtenbundel)

De omslagteekening van Proper De Troyer.
Bevat de cycli: Boerenlyriek; Mythos; Triptiek voor Permeke; De bronzen boeg; Niadjchawa; Sacre du printemps; Het oude vuur.

Peleman 15 Kortrijk: Uitgeverij “Steenlandt”.  -69p.

Afmetingen: 22.40 x 16.70 (ingenaaid)
Colophon: Deze verzenbundel “Land” (sic) van Bert Peleman kwam in december 1937 van de persen van Drukkerij “Steenlandt” te Kortrijk in een genummerde oplage van 200 exemplaren.
Titelpagina in tweekleurendruk: zwart en rood

1938 Horizont. Een gedicht van Bert Peleman.  (poëzie) Peleman 5 Mechelen: Uitgeverij Eenhoorn.   -14p.

Reeks: De Bladen voor de poëzie ; jrg.2, nr.2 [eerste serie].
Afmetingen: 22.50 x 14 (geniet – zachte kaft)

1938 Van den ruiter die naar Hanswijk reed. Een ballade van Bert Peleman.

Met een teekening van Alfred Ost op den omslag. Publicatie t.g.v. Onze Lieve Vrouw van Hanswijk-feesten.

Peleman 2 Kortrijk: Uitgeverij “Steenlandt”.  -14p.

Afmetingen: 30.50 x 24.80 (ingenaaid – Japanse binding)
Colophon: Deze ballade van Berrt Peleman ‘Van den ruiter die naar Hanswijk reed’ kwam in juni 938 ter gelegenheid van de O.L. Vrouw van Hanswijkfeesten te Mechelen van de persen der drukkerij Steenlandt te Kortrijk, met een  – Jteekening van Alfred Ost op den omslag, in een genummerde oplage van 250 exemplaren.

1939 Nacht der verdwazing. (gedichtenbundel) Peleman 14 Mechelen: De Bladen voor de Poëzie.  -17p.

Reeks: De Bladen voor de poëzie ; jrg.3, nr.14 [eerste serie].
Afmetingen: 21.80 x 14 (geniet)

1940 Open jacht. Verzen door Bert Peleman. (gedichtenbundel)

Met reproducties naar 18e zzuwse gravuren.
Bevat de cycli: De bewoners van het jachtslot; De buit na de klopjacht; Relaas van den wildstrooper.

Utrecht: Uitgeverij Het Spectrum.  -31p.

Reeks: Bongerd reeks
Afmetingen: 18.80 x 11.20 (ingenaaid – zachte kaft)
Colofon: De reproducties van de bladzijden 9 en 17 zijn naar de gravures van Christophe Huet († 1759), die van de bladzijde 23 is naar een gravure van Jean-Baptiste Oudry (1668-1755)

1940 Wij…Soldaten! Een boek voor ’s lands weerkracht.

Samengesteld door Bert Peleman.

Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel.  -88p.
1940 Land aan de Schelde.  (gedichtenbundel)

Bevat de cycli: Vlekloos geslacht; Moment-opnamen; Drie boerenkwatrijnen; Gevangene der Schelde; Nacht der verschrikking.

Peleman 17 Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel.  -57p.

Afmetingen: 25 x 17.50 (ingenaaid)
Colofon: Van dit boek werden gedrukt op de persen der drukkerij G. BRAET te Antwerpen, 250 exemplaren.

1941 Gestalten uit den vuurdoop. Oorlogsverzen. (oorlogspoëzie)

Bevat de cycli: Gestalten in licht en schaduw; Gestalten uit den vuurdoop; Het uur der radeloosheid; Gevangenkamp in Beieren.

Brugge: Uitgeverij “Wiek op”.  -43p.

Afmetingen: 26.80 x 20 (ingenaaid – zachte kaft)
Colofon: Deze oorlogsverzen van Bert Peleman werden in het voorjaar 1941, gezet uit de Egmont-letter van S. H. de Roos en in opdracht van “Wiek op” gedrukt op de persen van D.A. Walleyn te Brugge. De eerste oplage werd beperkt tot 26 luxe-exemplaren gemerkt van A tot Z en door den schrijver geteekend, en 300 exemplaren genummerd van 1 tot 300. Dit is nummer …

1941 Gij leeft in ons!  (gedichtenbundel) Anderlecht: Typo-Helio S.A.R. / Brussel [?]: Van Severen Comité.   -24p.
1941 Nachtverhaal van den torenwachter. (gedichtenbundel) Peleman 9 Mechelen: De Bladen voor de Poëzie.  -9p.

Reeks: De Bladen voor de poëzie ; jrg.5, nr.8 [eerste serie].
Afmetingen: 21.80 x 14.20 (geniet – zachte kaft)

1942 Sluit de gelederen!

Door stormleider Bert Peleman, departementsleider voor propaganda der D.M. -Z.B.

Antwerpen: Uitgeverij Volk en Staat.   -24p.

Reeks: Geschriften van de jonge generatie; 2

1942 Boerenlyriek.  (bloemlezing van eerder verschenen gedichten)

Bevat: Variante voor harp; Land van de Schelde; Gestalten uit den vuurdoop.
Met linogravures van Roger De Moor.


Peleman 19

Brussel: Uitgeverij De Phalanx.  -69p.

Afmetingen: 17.80 x 12 (ingenaaid – blauwe harde kaft & ingenaaid – papieren kaft)
Reeks: Kleine Beer Reeks vol 7.
Colofon: Van dit boek, het zevende van de Kleine Beer-Reeks werden gedrukt: tien prachtexemplaren, genummerd van 1 tot 10, geteekend door den dichter.
De druk verzorgde Juliaan Bernaerts, Lignestraat 40, te Brussel.

1942 Het lied der Brigade ! (bundeling marsliederen)

Voorwoord van Bert Peleman als departementsleider der Dietsche Militie-Zwarte Brigade.
Bevat 2 afdelingen: Recht en Trouw & Marsch en strijd.
Teksten van B. Peleman: De landknechttrommen (muziek: Preud’homme); Ruimt baan voor de zwarte kolommen (muz. Keldermans); Wij smeden den gloeienden tijd (muz. Preud’homme); Eens vielen de wallen der steden (muz: Preud’homme); Glanzende spaden (muz. Keldermans); Noodhoornlied (muz. Preud’homme); Het Vlaams legioen (muz. Karel de Brabander); Zet aan nu de grauwe motoren (muz. Preud’homme); Stormlied der Zwarte Brigade (muz. de Brabander).
F. Vercnocke: Groet onze vaan (muziek Fereman); Dietsche jeugd (muziek: Feremans); De man (muz. Van de Weghe); Eere den arbeid (muz. Kelderman); Soldaten (muz. Keldermans); Volk (Preud’homme); Marschlied der Zwarte Brigade (muz. Fereman)

Antwerpen: Uitgeverij Volk en Staat.   -84p.

Afmetingen: 14.50 x 10 (ingenaaid – harde kaft)
Uitgegeven voor de D.M. – Z.M. prijs: 15 fr.
Druk: Drukkerij-boekbinderij Volk en Staat, Somerstr. 22, Antwerpen.

1942 Er stapten eens drie knapen…  Een kerstrijm voor heden en morgen. (gedichtenbundel)

Penteekeningen van Gard van Mechelen.

Peleman 8a

Brussel: Beernaerts / Uitgeverij De Phalanx.  -10p. ill.

Reeks: Wolfsangel-reeks nr 2
Afmetingen: 18 x 12.50 (geniet – zachte kaft)
P.C. 1648

1942 Zóó zag Bbrussel de Dietsche militanten! Spotprenten van Kaproen. Rijmen van Ulenspiegel.

Onder pseudoniem ULENSPIEGEL.
Illustrator: Kaproen (= pseeudoniem voor Willy Vandersteen)

Antwerpen: Uitgeverij Volk en Staat.  -240p. + ill.

Reeks: Ulenspiegelreeks. Vol 1.
Druk: Drukkerij-boekbinderij Volk en Staat N.V., uitgeverij De Schelde, beheerder-algem. direkteur: Karel Peeters, Somerstraat 22, Antwerpen. Organisatie D.M.-Z.B. Spotprenten: Kaproen. Prijs: 2 fr

1944 De meivisch zwom voorbij.

Inleiding door Filip de Pillecijn.

Brussel: J. Beernaerts / Uitgeverij De Phalanx.  -29p.

 

1944 Schoon Scheldeland.  (fotoboek – poëzie en proza)

60 kunstfotos van Willy Kessels en Hendrik Selleslags met een  bloemlezing uit de Scheldeliteratuur.

Brussel: De Burcht.  -85p.
1944 Bij de donk’re kathedralen.  (gedichtenbundel) Peleman 13 Brussel: Uitgeverij “Steenlandt”.  -14p.

Reeks: De Bladen voor de poëzie jrg.8, nr.1 [eerste reeks]
Afmetingen: 21 x 13.70 (geniet – zachte kaft)

1944 In den glans der egenbogen… (gedichtenbundel) Brussel: Uitgeverij “Steenlandt”.   -70p.

NAOORLOGSE PUBLICATIES

1948 Bij zandloper en zeis.  (gedichtenbundel over het repressieleed)

Bevat de cycli: Bezinning bij zandloper en zeis; In de schemering der staven; De oevers van het aards verdriet.

Peleman 21 [s.l.]: Privé-uitgave.  -17p.

Afmetingen: 22 x 14.90 (ingenaaid – zachte kaft)
Colofon: Deze gedichtenbundel ‘ Bij zandloper en zeis’ werd in privé-uitgave in de lente van 1948 gedrukt op de persen der Drukkerij P. Lombaerts, te Schoten.
De hier gebundelde gedichten werden geschreven tussen Herfst 1944 en winter 1947. Slechts de versie der gedichten zoals ze voorkomt in dezen bundel mag als enig geldende worden beschouwd en vervangt elke voorgaande.
Drukkerij: Drukkerij Lombaerts, Schoten

1949 Karmijnrood. Een lyrische kroniek.  (roman)

Onder pseudoniem: DIRK DIJCKMANS.
Bandontwerp: A. Boschmans.

Leuven: Boekengilde ‘De Clauwaert” V.Z.W.  -256p.

Reeks: Vierde boek van de jaarreeks 1949
Afmetingen: 19.75 x 14 (gebonden – linnen kaft)

1951 Met hulst en marentak. ’n Winterboek voor jong en oud. (gedichtenbundel)

Illustraties: Frans van Immerseel.
Gard van Mechelen tekende het omslagvignet.
Bevat de cycli: Advent; Kerstmis; Nieuwjaar; Drie koningen.
Waarschuwing (p.4): Dit klein Winterboek wil in niets zwaarwichtig zijn. Voor ”Elck wat wils” bevat het ’n bloemlezing uit mijn Kerst- en Nieuwjaarsgedichten geschreven tussen de jaren 1937 en 1951. Met opzet werd deze keuze zo bont mogelijk gehouden ten einde haar des te beter afgestemd te zien op huiskamer en feestzaal, bedoeld “voor ALLEN die van goeden wil zijn !”
B.P. Advent 1951

Peleman 12 Antwerpen: Studio Bruegel. (privé-uitgave).  -63p.

Afmetingen:20 x 13 (ingenaaid)
Colofon: ‘Met hulst en marentak’ zijnde‘n Winterboek voor jong en oud’ verscheen in de advent van het O.H. 1951 in een privé-uitgave verzorgd door de Antwerpse Studio Bruegel.
De prenten zijn van de hand van Frans van Immerseel en zijn tevens onder de vorm van Kerstkaarten te verkrijgen bij de Uitgeverij ‘Het Rad’ Helderstraat 8 , Berchem-Antwerpen. Gard van Mechelen tekende het omslagvignet.
Alleen de huidige versie der hier gepubliceerde gedichten wordt als de enig geldige beschouwd en vervangt elke voorgaande.
Drukkerij Mercurius, Antwerpen

1953 Eeuwige Schelde. (platenboek)

Foto’s: Willy Kessels, Rik Selleslags, Victor Demaer e a
Algemene samenstelling: BERT PELEMAN.
Redactionele leiding: FILIP DE PILLECYN.
Bandontwerp: Guido de Graeve.
Grafische leiding: A. Boschmans

Leuven: Boekengilde “De Clauwaert” vzw.  -254p.

Afmetingen: 32.40 x 254 (gebonden – harde kaft met stofomslag)
Inhoud:
Peleman 32a Euwge Schelde inhoud

1953 Ruiters voor de vrede. (gedichtenbundel)

Evenals “Bij Zandloper en Zeis” ontstonden deze “Ruiters voor den vrede” tijdens de donkere jaren 1945-51 doorgebracht in de Staatsgevangenis in Sint Gillis bij Brussel. (Bert Peleman in de inleiding)

Peleman 24 Lier: De Bladen voor de Poëzie.  -16p.

Reeks: De Bladen voor de poëzie ; jrg.1, nr.3 [tweede serie].
Afmetingen: 22 x 14.80 (geniet – zachte kaft)
Colofon: Deze bundel werd gedrukt op opdracht van “De bladen voor de Poëzie”, als derde nummer van de nieuwe reeks, op de persen van N.V. J. Van In & Co, ten jare 1953, te Lier.

1954 De trouweloze wereld. Dramatisch spel in drie bedrijven naar taferelen en figuren uit het werk van Pieter Bruegel.(theatertekst)

Muziek van Karel de Brabander.
Nota: Met de première van dit stuk, onder regie van Ast Fonteyne, behaalde het Sint Jozefcollege te Herentals in 1954 de Eerste Prijs in de eindwedstrijd van het Nationaal Rodenbachtornooi uitgeschreven door K.S.A.-Jong Vlaanderen.

Leuven: Uitgave Boekengilde De Clauwaert. -63p.

Afmetingen: 20.50 x 13 (ingenaaid – zachte kaft met flappen)
Colofon: DE TROUWELOZE WERELD BERT PELEMAN werd gedrukt op de persen van Scheerders van Kerchove N.V. te Sint-Niklaas.
Omslag van Jef Rottiers

1955 Bert Peleman: dichter en boetseerder. (bloemlezing)

Inleiding en samenstelling: Pol Heyns.
Deeltitels: Bert Peleman (pp 9-22); bloemlezing (pp 23-85); Het schone geheim der poëzie (bloemlezing uit besprekingen en “Celbrieven”) (pp 87-91); Bibliografie (pp 92-92); Inhoud.

Peleman 16 Antwerpen: Die Poorte. -95p. (foto’s)

Afmetingen: 22.50 x 14.30 (ingenaaid – zachte kaft met flappen)
Colofon: Dit essay en bloemlezing uit het werk van de dichter werd in oktober negentienhonderd vijf en vijftig gezet uit de 11 pts Baskerville en gedrukt op de persen van de Drukkerij Die Poorte te Antwerpen;
De oplage bedraagt 320 exemplaren genummerd van 1 tot 320.  Dit is nummer ….

1963 Dankgebeden van de man Job. (gedichtenbundel)

Typografie en illustraties: Paul Ibou/Branton.

Peleman 25 Antwerpen/Amsterdam: Standaard Boekhandel. -48p.

Afmetingen: 20.40 x 18.40 (ingenaaid)
Colofon: Van deze “Dankgebeden van de man Job” werden 400 exemplaren gedrukt op de persen van de N.V. Drukkerijen C. Govaerts Deurne/Antwerpen in oktober 1963

1964 Hellas zonder herdersfluit. Griekse reisgedichten. (gedichtenbundel)

Bevat de cycli: Glans van zee en zon; Van popen en ikonen; Gezeten op een ezelsrug; In het spoor van goden en gidsen; Helleense levensliedjes; Laattijdige bekentenis.
Het kaftontwerp is van Sylvain De Bie.

Peleman 6 Lier: De Bladen voor de Poëzie. -31p.

Reeks: De Bladen voor de Poëzie ; jrg.12, nr.2 [tweede serie]
Afmetingen: 20 x 13 (twee versies: ingenaaid met zachte kaft én met harde kaft )
Colofon: Deze bundel, geschreven in de herfst van het jaar 1963, werd gedrukt op de persen van Drukkerij Sanderus te Oudenaarde, in opdracht van ‘De bladen voor de Poëzie’ te Lier, in de maand september 1964, als tweede nummer van de twaalfde jaargang.

1965 Stroom van vreugde en verdriet. (bloemlezing)

Bevat gedichten uit: Variante voor harp; Van de ruiter die naar Hanswijk reed; Nacht der verdwazing; Open jacht; Land aan de Schelde; Gestalten uit de vuurdoop; Bij de donk’re katedralen; Nachtverhaal van de torenwachter; In de glans der regenbogen; Gij leeft in ons; Alsuete maged; Met hulst en maretak; Ruiters voor de vrede; Bij zandloper en zeis; Dankgebeden van de man Job; Hellas zonder herdersfluit; Haven der ziel (onuitgegeven).

Hasselt: Uitgeverij Heideland. -76p.

Reeks: Poëtisch erfdeel der Nederlanden. Vol. 40
Afmetingen: 18 x 10.80 (pocket)

1966 De Schelde van de bron tot aan de zee. (fotoboek verlucht met gedichten)

Viertalige editie: Nederlands/Français/Deutsch/English, geïllustreerd in z/w.
Algemene samenstelling en redactie: Bert Peleman.
Lay-out Joost Buschmann.
Dit boek kwam van de pers in de Herfst van het jaar 1966 als jubileumuitgave ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan in 1967 van de Drukkerij-Uitgeverij J.-E. Buschmann, gesticht te Antwerpen anno 1842.

Antwerpen: J.E. Buschmann. -167p.

Afmetingen: 31 x 26.40 (gebonden – groene linnen hardcover met goudopdruk in zwarte foedraal)
Het werd gedrukt op gestreken kunstdrukpapier van de papierhandel Scaldia en gebonden door Henri Proost & Co te Turnhout.

1966 Reinaert reist naar Rome. (zeer vrije  bewerking naar Reynaert I, met tal van lokale verwijzingen).

Met één anonieme illustratie en een foto met een beeld van R. Cornelissen.
Bestemd voor een kort klank- en lichtspel dat in de lente van 1966 in Klein-Brabant in première ging.

In: Klein-Brabant. Informatieblad van de V.V.V. Klein-Brabant-Scheldeland vzw, 5de jaargang, nr. 6-7, juni-juli 1966.  -p.108-111 & 118-120.

Nota: in het Kadoc te Leuven bevindt zich een Reynaertbewerking van Peleman in manuscriptvorm: Van Bruun die keizer worden wou … ofte Reynaert’s jongste Reynaerdieën (Een dierenepos in volksen trant), geschreven te Bornem in 1943.

1967 De Leie van de bron tot de schelde. (fotoboek verlucht met gedichten)

(= La Lys de la source à l’Escaut. = Die Leie von der Quelle bis zur Schelde. = The Lys from its source to the Scheldt).
Algemene samenstelling en redactie: Bert Peleman: “Waar wij in ons vorig platenboek “De Schelde van de bron tot de zee” als onsterfelijke zangers van de stroom een ereplaats aan de dichters Emile Verhaeren en Jan Hammenecker voorbehielden, vallen dit maal de weergaloze verheerlijkers van de Leie Guido Gezelle en Karel Van de Woestijne dezelfde eer te beurt.”

Peleman 31

Antwerpen: J.E. Buschmann, Drukkers-UItgevers. -167p.

Afmetingen: 29 .50 x 25.50 (gebonden –harde linnen kaft met stofomslag – een andere versie met zelfde inhoud: gebonden – harde linnen kaft in kartonnen cassette)
Colofon: Dit boek kwam van de pers in de herfst van het jaar 1967 als tweede jubileumuitgave ter gelegenheid van het 125-jarige bestaan van de Drukkerij-Uitgeverij J.-E. Buschmann, gesticht te Antwerpen anno 1842.

1968 In het spoor van Uilenspiegel. Schalk en vrijheidsheld.

Algemene samenstelling Bert Peleman.
Omslag: Band: Frank-Ivo van Damme.
Hoewel ingeleid in vier talen zijn alle teksten verder in het Nederlands.
Teksten – vaak gebloemleesd – van o.a. Bert Decorte, Felix Timmermans, Herman Teirlinck, Hugo Claus e.v.a.
Houtsneden – soms van het blok en soms gereproduceerd – van o.a. Frans Masereel (heel veel), Stuyvaert, Joris Minnen, J.F. Doeve, H. van Straten, Jos. Cantré e.v.a

Hasselt: Uitgeverij Heideland.  -299p.

 

1968 De Maas van de bron tot Maastricht en Maaseik. (fotoboek verlucht met gedichten)

(La Meuse de la source à Maastricht et Maaseik; Die Maas von der Quelle bis Maastricht und Maaseik; The Meuse from its source to Maastricht and Maaseik)
Algemene samenstelling en redactie:  Bert Peleman.
Bevat meer dan 100 zwart-wit kunstfoto’s van o m Jacques Voets, Ch.  Dessart, José Michel en vele andere.
Poëtische en prozabijdragen van Vlaamse, Waalse en buitenlandse dichters:Charles Péguy, R. Gillard, Lambert Swerts, J.A. Saintonge, Henric van Veldeke, Jan Engelman, Arnold Sauwen, Pierre Kemp en anderen.

Antwerpen: J.E. Buschmann, Drukkers-UItgevers. -167p.

Afmetingen: 29 .50 x 25.50 (gebonden –harde linnen kaft met stofomslag)

Colofon: Dit boek kwam van de pers in de Herfst van het jaar 1968 als derde jubileumuitgave ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van de Drukkerij-Uitgeverij J.-E. Buschmann, gesticht te Antwerpen anno 1842

1969 De Noordzee van Knokke tot De Panne. (fotoboek verlucht met gedichten)

Algemene samenstelling en redactie: Bert Peleman.
De tekeningen zijn van F. I. Van Damme.
In het Nederlands, het Frans, het Duits en het Engels.
De tekeningen zijn van F. I. Van Damme.
Bevat meer dan 100 zwart-wit kunstfoto’s van o m Filip Tas, Eric Claerhout, Herman Tondeleir en vele andere.
Poëtische bijdragen van Vlaamse, Waalse en buitenlandse dichters: Bert Peleman, Lisbeth van Thillo, Charles Baudelaire, Ferdinand Vercnocke, Marcel Coole, Roger Foulon, Hubert Van Herreweghe, Guido Gezelle, Emile Verhaeren, Karel Jocnkheere en vele anderen

Antwerpen: J.E. Buschmann. -167p.

Uitgegeven onder de auspiciën van de V.Z.W. Mercatoria.
Afmetingen: 29.50 x 25.50 (gebonden – harde linnen kaft met stofomslag)
Colofon: Dit boek kwam  van de persen van de Drukkerij-Uitgeverij J.E. Buschmann, Antwerpen, in de zomer van het jaar 1969.

1970 Lier: historische stad.

Een fascinerend fotoboek met teksten in het Nederlands, Frans, Engels en Duits.
Met bijdragen van Frans Verstreken, Arthur Lens, José De Ceulaer, H.Mees, Frank-Ivo Van Damme.

Antwerpen: J. E. Buschman. -91p.

Reeks: Flandria Illustrata vol 1
Afmetingen: 30.50 x 25 (gebonden – harde linnen kaft)

1970 Flandre à coeur. Poèmes / Emmanuel Looten ; Composition générale et rédaction : Bert Peleman = Harte-Vlaanderen. Gedichten

Algemene samenstelling en redaktie: Bert Peleman.
Vertalingen: Willy Spillebeen.

Antwerpen: J.-E. Buschmann.  -92p.

Reeks: Flandria Illustrata vol 2

1971

1974
Kastelen in Vlaanderen.

Samen met Frans van Mechelen.

Antwerpen: J. E. Buschman. -3 vol.

Reeks: Flandria Illustrata vol 3 – 5 – 10

1971 Ulenspiegel ballade.

Liederencyclus: Lodewijk de Vocht / Gedichten: Bert Peleman / Met gesigneerde houtsneden van Frank-Ivo van Damme.
Traductions: Anne Mund / Übersetzungen: Hilde Heisinger
Nota: Muziek en tekst werden in 1968 op plaat opgenomen met als titel ‘Zeven Tijlliederen’. Voor details: zie discografie.

[Antwerpen]: Uitgeverij “De Crans”. -80p.

Onder de auspiciën van de Vlaamse Toeristenbond en het Verbond van Ulenspiegelgezellen.
Afmetingen: 34 x 24.50 (ingenaaid – zachte kaft)

1972 De woonark.  (gedichtenbundel)

Illustraties Frank-Ivo Van Damme.
Bevat de cycli: Bij wal en water; Vlerkslag der vogels; Heilkracht der kruiden; Dodenherdenking.

Peleman 18 Antwerpen: J. E. Buschman. -54p.

Afmetingen: 21.60 x 14 (ingenaaid)
Colofon: Deze bundel kwam van de persen van de Drukkerij-Uitgeverij J.E. Buschmann te Antwerpen in de herfst van het jaar 1972. De siertekeningetjes zijn van F.I. Van Damme.

1973 Abdijen in Vlaanderen.

Viertalige editie: Nederlands/Français/Deutsch/English, geïllustreerd in kleur en in z/w.

Antwerpen: J. E. Buschman. -168p.

Afmetingen: 30 x 24.40 ( gebonden, beige linnen harde kaft  met goudopdruk, met flappen in kleur)
Reeks: Flandria Illustrata vol 8.
Bevat de afdruk van de gravures van Antonius Sanderus (1586-1664) uit de Chorographia Sacra Brabantiae.

1973 Monnik voor een dag. Een bonte abdijengids voor Vlaanderen.

Met 8 zwart-wit foto’s over de volle bladzijde tussen p 144 en 145.
Bevat bijdragen van verschillende auteurs. Peleman nam verschillende bijdragen voor zijn rekening en leidde het geheel in.

Antwerpen: Uitgeverij J. E. Buschmann.  -285p.

Afmetingen: 18.70 x 12.90 (ingenaaid – zachte kaft)
Colofon: Dit boek kwam van de persen van de Drukkerij-Uitgeverij J. E. Buschmann te Antwerpen in de zomer van het Abdijenjaar 1973.

1974 Volk van Bosch en Bruegel: een bloemlezing balladen, berijmde kronieken en lichtvoetige verzen.

Illustraties: Frank-Ivo Van Damme

Westerlo: Uitgeverij Saeftinge.  -126p.

 

1975 Balladen. Peleman 22 s.l.: s.n.  – niet gepagineerd.

Afmetingen: 13.20 x 9.20 (geniet – zachte kaft)
Overdruk uit “‘T Manneke van de Mane” 1975.

1976 De liefde boven ‘t branden van de haat: verzen van leven en dood. (bloemlezing)

Opgedragen aan de mede-beproefde dichters Wies Moens en Marcel Beerten evenals aan alle dichters, waar ook ter wereld gevangen gezet om hun ideaal.
Ingeleid door Anton van Wilderode.

Peleman 11 Antwerpen: vzw De Crans. -63p.

Afmetingen: 19.70 x 13.60 (ingenaaid)
Colofon: Deze bloemlezing ‘De liefde boven ‘t branden van de haat’ verscheen in de advent van het O.H. 1976 en werd uitgegeven door VZW ‘De Crans’ centrum voor Kultuurspreiding te Antwerpen.

1977 Rubens in Antwerpen.

Nederlandse, Engelse, Franse en Spaanse tekst.

Antwerpen: J.-E. Buschmann – Graphica.  -167p.

Reeks: Flandria Illustrata vol 13

1978 Het dorp in de kunst.

Algemene samenstelling en redactie Bert Peleman.
Nederlandse, Franse, Duitse Engelse tekst

Antwerpen: Esco Books.  -167p.
1979 Van vuur en ijs. (gedichtenbundel)

Bevat de cycli: Vuurvogel, IJsvogel, Paradijsvogel, Inleiding door Anton van Wilderode; Tweeledig Middelheim; Gezangen voor de slang.
De kafttekening is van Frank-Ivo Van Damme.

Peleman 23 Eigen beheer: -37p.

Afmetingen: 21 x 13.40 (ingenaaid)
Colofon : Deze uitgave, gedrukt op de persen van de drukkerij Sanderus te Oudenaarde, verscheen einde 1979 in eigen beheer van de dichter, en wil slechts een voorbode zijn van de bloemlezing “Verzamelde gedichten” , opgenomen in de reeks “De gulden veder” van de Uitgeverij Orion te Brugge, te verschijnen in de lente 1980.

1979 Uylenspieghel. (gelegenheidsuitgave)

Alternatieve titel op titelblad: In het Land van Thyl Uylenspieghel = Au pays de Thyl Uylenspieghel = Im lande von Thyl Uylenspieghel = In the country of Thyl Uylenspieghel.

Algemene samenstelling: Bert Peleman.
Met bijdragen van Dr. Paul Wimmer, Camille Huysmans, Dr. Luc Debaene, Cam. Lemonnier, Dr. Ludo Simons, e a

Geïllustreerd met werk van Gerard Goudaen, F. I.-Van Damme, Frans Masereel, Lou Manche, Regnier De Herde.

Retie : Kempische Boekhandel. -98p.

Afmetingen: 29.50 x 22.60 (ingenaaid – harde linnen kaft met goudopdruk – stofomslag)
Colofon: Dit boek verscheen in de meimaand van het Charles De Coster-jaar 1979 als “te Damme in Vlaanderen de hagedoorn bloeide”. Het kwam tot stand dank zij de samenwerking van de “Internationale kunstenaarskring “De 7 rond Tijl Uilenspiegel” en de Kempische Boekhandel, Retie.

1980 Verzamelde gedichten. (poëzie – verzamelbundel)

Inleiding en samenstelling: Gust Wittebols.
Bevat: Variante voor harp; Land aan de Schelde; Gestalten uit de vuurdoop; In de glans der regenbogen; Bij zandloper en zeis; Dankgebeden van de man Job; De woonark; Van vuur tot ijs; Azurenkust triptiek.
Het omslag werd ontworpen door Johan Mahieu
De foto is van Guy Verwimp.

Peleman 3

Brugge: Uitgeverij Orion – Colibrant. -219p.

Reeks: De gulden veder.
Afmetingen: 20.50 x 12.70
(ingenaaid – zachte kaft met flappen & luxe versie: heringebonden in harde linnen kaft)
Colofon: DE VERZAMELDE GEDICHTEN van Bert Peleman, gezet uit de Garamond 10 pts, werden in het voorjaar 1980 gedrukt op 100 grs editie op de persen van Drukkerij Sanderus te Oudenaarde, in opdracht van Uitgeverij Orion te Brugge.
[Heringebonden met harde linnen kaft]; Naast de gewone uitgave werden vijftig ex. gedrukt op Simili Japon van Van Gelder 100 grs., genummerd van 1 tot 50 en door de auteur gesigneerd.

1980 Naar waar de windroos wijst… : reisgedichten. (poëzie)

Publicatie t.g.v. de vijfenzestigste verjaardag van de dichter.
Illustraties van Regnier De Herde.

Peleman 27 Deurne-Antwerpen : MIM. -175p. Ill.

Afmetingen: 17.50 x 12.50 (ingenaaid)
Kolofon: Deze bundel reisgedichten verscheen in de herfst 1980 naar aanleiding van de 65ste verjaardag van Bert Peleman en werd uitgegeven door het Ortelius Boekenfonds Kunstafdeling van de uitgeverij MIM

1980 Guido Gezelle (geïllustreerde meertalige bloemlezing).

Algemene samenstelling en redactie: Bert Peleman.
Diverse vertalers, o m Christine D’haen naar het Engels.
Tekeningen van Regnier de Herde.

Peleman 29 Antwerpen : Orteliusfonds ; Uitgeverij MIM. -112p.

Reeks: Flandria Aeterna vol 1.
Afmetingen: 29.80 x 24.10 (gebonden – harde linnen kaft met stofomslag)
Colofon: Deze meertalige bloemlezing verscheen in de lente van het Guido Gezellejaar 1980 als nummer één in de reeks”Flandria Aeterna” bij het Ortelius Boekenfonds van de uitgeverij MIM te Deurne-Antwerpen. Het boek kwam mede tot stand dank zij de steun van de Generale Bankmaatschappij.

1980 Honderd rozen voor Eros. Vlaamse liefdeslyriek van Hertog Jan Van Brabant tot Hugo Claus. ( tweetalige bloemlezing)

Algemene samenstelling en redactie Bert Peleman.
Illustraties: Frank-Ivo Van Damme.
Nota: Pelemans gedicht ‘Een roos voor Eros’ zal in 1994 aanleiding geven tot een bibliofiele uitgave bij De Prentenier te Gent met 14 linosneden van de hand van Rein Ergo.

Antwerpen: Ortelius-Boekenfonds ; Uitgeverij MIM. -152p.

Reeks: Flandria Aeterna vol 2
Afmetingen: 29.90 x 24 ‘gebonden – harde linnen kaft met goudopdruk – stofomslag)
Colofon: Deze bloemlezing “100 rozen voor Eros” kwam tot stand in de zomer 1980 als nummer twee in de reeks “Flandria Aeterna” bij het Ortelius Boekenfonds van de uitgeverij MIM te Deurne Antwerpen

1980 Vuurwerk voor Vlaanderen. Bloemlezing buitenlandse en anderstalige dichters en schrijvers.

Samenstelling: Bert Peleman.
Illustratie: Frans Masereel, Frank-Ivo Van Damme, Gerard Gaudaen

Peleman 34 Antwerpen : Ortelius-Boekenfonds ; Uitgeverij MIM. -184p.

Reeks: Flandria Aeterna vol 3.
Afmetingen: 29.80 x 24.10 (gebonden – harde linnen kaft met stofomslag)
Colofon: Vuurwerk voor Vlaanderen verscheen  in de herfst 1980 als derde deel van de “Triptiek voor een tijdeloos Vlaanderen” in de reeks “Flandria Aeterna’ het  Ortelius Boekenfonds, Kunstafdeling van de uitgeverij MIM

1981 De zeven visioenen van Tijl Uilenspiegel. (poëzie – bibliofiele uitgave)

Zeven balladen door Bert Peleman; uitgebeeld door Henri Lievens ;
Ten geleide: Alan Dundes – University of California. 8 Bladen met een gekleurde plaat; 20 pagina’s tekst.

Peleman 33

Deurne – Antwerpen: N.V. MIM – Ortelius-Boekenfonds.  -[35] losse bl.

Kartonnen doos met losse vellen.
Afmetingen doos: oblong 36 x 51.
Afmetingen inhoud: Oblong: 34.5 x 49,5.
Colofon: De kunstdoos werd uitgegeven in de herfst van 1981 ter bekroning van het 10-jarigebestaan van de uitgeverij MIM en dit met de steun van de Generale Bankmaatschappij.
De uitgave werd gedrukt door de Drukkerij C. Govaerts N.V. te Schoten. Fotografisch gezet door Interscript N.V. te Deurne. Reproductie Filmen, fotogravure De Buck en Paulich N.V. te Wetteren.
Papier: Velasquez – KNP product – exclusiviteit Papeteries de Belgique nv –papier express Steinbach – Intermills – Papeteries de Belgique nv – papier express.
De maquette is van Henri Lievens.

1981 Zeven vrouwen rond Uilenspiegel. (poëzie – bibliofiele uitgave)

Tekeningen van Walt d’Aquavilia.
Balladen van Bert Peleman.
Ten geleide: Minister Daniël Coens. Voorwoord: Bert Peleman.
7 bladen met een prent in zwartwit; teksten Bert Peleman.

Deurne – Antwerpen: N.V. MIM – Ortelius-Boekenfonds.

Afmetingen: ca. 49.50 x  35cm ( kartonnen doos met 28 losse vellen)
Kolofon: Deze kunstuitgave ”7 vrouwen rond Uilenspiegel” verscheen op 1 mei 1981 “toen te Damme de hagedoorn bloeide”, bij het Ortelius-Boekenfonds Kunstafdeling van de Uitgeverij MIM te Deurne-Antwerpen. De prozateksten zijn afkomstig uit de “Legende van Tyl Ulenspieghel en Lamme Goedzak” van Charles De Coster uit het Frans vertaald door Richard Delbecq voor een uitgave van S.L. Van Looy te Amsterdam in 1914.

1982 Franciscus en de Vlaamse Gaai: een “vlucht licht gevederde” verzen mede bedoeld als een ludiek pleidooi voor het leefmilieu.

Tekeningen: Regnier De Herde.

Peleman 28 Retie: Kempische Boekhandel. -83p.

Afmetingen: 17 x 11.60 (gebonden –harde similileren kaft)
Colofon: Als een speels pleidooi voor het leefmilieu verscheen dit boekje in het Franciscusjaar 1982. Het werd gezet uit de Times en gedrukt op de persen van Kempische Boekhandel, Retie.

1982 Zoeklicht op de Schelde. (thematische poëziebloemlezing)
Titelblad: De Schelde . L’Escaut . Die Schelde . The Scheldt.

Algemene samenstelling: Bert Peleman.
Illustratie: Ivo Provoost.
In het Nederlands, het Frans, het Duits en het Engels.
Commerciêler broertje te zijn van “De Schelde van de bron tot aan de zee” (1967), met louter het grafisch werk, geen foto’s.

Peleman 30a

Peleman 30 Antwerpen: Ortelius-Boekenfonds van Uitgeverij MIM . -177p.

Reeks: Flandria Aeterna. nr 4.
Afmetingen:29.80 x24 (gebonden – in harde blauwlinnen kaft met stofomslag)
Kolofon: Dit boek “Zoeklicht op de Schelde” verscheen in de lente van het jaar 1982 als vierde in de reeks “Flandria Aeterna” bij het “Ortelius Boekenfonds” van de uitgeverij Mim te Deurne-Antwerpen.

1983 Geboeid maar… ongebonden, getuigenissen uit een beloken tijd.

Ten geleide Anton Van Wilderode.
Tekeningen van Frank-Ivo Van Damme.
Foto’s van Willy Kessels, Guy Verwimp … et al.]

Retie: Kempische Boekhandel. -267p.

Afmetingen: 25 x 17
Nota: Brengt een aantal brieven die hem gedurende zijn gevangenschap in St.-Gillis t.t.v. de repressie gestuurd werden. Bedoeld als tijdsgetuigenis.

1983 Van ruiter en paard : een ruif hippische poëzie. (poëzie)

Bevat de cycli: Ten geleide; Van stokpaard tot Pegasus; Van ruiter en paard; De wereld van het paard; Pampa, Camargue en Puszta; Hemelvlucht op Pegasus; Van koetsen en koetsiers; Droom en werkelijkheid; Ruiters voor de vrede; Tussen zee en heide; Lofliederen op de LRV; Hippische getuigenissen.
Illustraties : Regnier De Herde.

Retie: Kempische Boekhandel. -109p.

Afmetingen: 17 x 12 (gebonden harde kaft stofomslag)
Colofon: ‘Van ruiter en paard’ verscheen in de herfst van 1983 en werd gedrukt op de persen van Kempische Boekhandel te Retie. De auteur Bert Peleman dankt in het biezonder om hun medewerking de illustrator Regnier De Herde, naast Willy Otte, die de keuze ‘historische uitspraken over ruiters en paarden’ bezorgde.

1985 Van leven en sterven met muziek.

Verschenen t.g.v. de zeventigste verjaardag van de dichter.

Zellik: Kofschip-kring. –[16]p.

Reeks: Argusreeks nr 8

1985 Muziek die zoetste balsem zijt… (gedichtenbundel)

Illustraties: Regnier De Herde.
Ten geleide: J. Van Ackere.

Peleman 1 Retie: Kempische Boekhandel. -121p.

Afmetingen: 17 x 12 (gebonden – harde similileren kaft met stofomslag)
Colofon: Deze bundel, Muziek die zoetste balsem zijt…, verscheen in de zomer van ‘Het jaar van de muziek’ – 1985 – op de persen van en werd uitgegeven door de Kempische Boekhandel te Retie.

1985 Zeven Beierse gedichten / Sieben Bayerische Gedichte. (poëzie – gelegenheidsuitgave)

Tweetalige editie.
Vertaling naar het Duits door Hilde Heisinger.

Scheyern: H. Kruisabtei. -17p.

Afmetingen: 18.80 x 12.50 (geniet – zachte kaft)
Deze gedichtenbundel werd in de Herfst 1985 gedrukt op de persen van “De Windroos” te Beernem en wordt als kerstgeschenk aangeboden aan de vele vrienden van de H. Kruisabdij te Scheyern.

1987 Tussen kinkhoorn en knotwilg. Een waaier Noordzee- en Westhoekgedichten.

Illustraties: Regnier De Herde.
Bevat de cycli: Westhoek die als een waaier zijt …; Zondagmorgen in de ‘moeren’; Tussen zee en polder; Tussen golfbreker en staketsel; Geografisch toemaatje…

Peleman 10 Puurs: Drukkerij-Uitgeverij Baeté. -80p.

Afmetingen: 20.40 x 13.70 (ingenaaid)
Colofon: Deze bundel ‘Tussen kinkhoorn en knotwilg’ verscheen in de herfst van het jaar 1987 bij de drukkerij-uitgeverij Baeté te Puurs.

1990 Nog bloeit in mij de herfst. (bloemlezing)

Een keuze van 75 gedichten met getuigenissen van Marnix Gijsen [etc.].
Met een ten geleide van prof.dr. Marcel Janssens.
Bevat: Ten geleide; Variante voor harp; Land aan de Schelde; Gestalten uit de vuurdoop; In de glans der regenbogen; Bij zandloper en zeis; Dankgebeden van de man Job; De woonark; Volk van Bosch en Bruegel; Van vuur tot ijs; Naar waar de windroos wijst; Tussen kinkhoorn en knotwilg; Dobbelen met de dood.
Omslagtekening: Frank-Ivo Van Damme.

Peleman 7 Antwerpen: Uitgeverij De Nederlanden. -128p.

Afmetingen: 23 x 15 (gebrocheerd)

1990 Ballade van een gehavend hart. (poëzie – gelegenheidsuitgave)

De bundel ‘Ballade van een gehavend hart’ werd uitgegeven in het Voorjaar 1990 ter gelegenheid van de vijf en zeventigste verjaardag van de dichter Bert Peleman.
Ten geleide: Ludo Simons.
Vormgeving en kalligrafie: Joke van den Brandt.
Illustratie: Frank-Ivo Van Damme.
Druk: Pandava Pers, Ekeren.
Deze uitgave kon worden gerealiseerd dank zij de steun van Guido Peleman.

Kerncomité Bert Peleman 75. -43p.

Afmetingen: 22 x 23 (losse bladen gebonden met een koordje)
De oplage bedraagt 300 exemplaren: 26 exemplaren genummerd van A tot Z, werden voorzien van een inlegvel met gelegenheidsvers van J van den Brandt.
24 exemplaren genummerd van I tot XXIV gereserveerd voor de auteurs en 250 genummerde exemplaren.
Dit is nummer …/300

1990 Zingende golven: 100 liederen.

Ed. : Flor Pirar
Uitgegeven t.g.v. de 75ste verjaardag van Peleman in een luxe-uitgave gesigneerd en genummerd op 130 exemplaren.
Tekst en muziek van 100 liederen met partituur. Componisten o.a. Belmans, Preud’homme, Feremans, Van Hoof, De Sutter, D’Hollander, enz.
Met illustraties door Frank-Ivo van Damme.

Kapellen: Vlaamse literaire producties. -192p.
1994 Kantiek. (gedicht)

Uitgave ter gelegenheid van 25 jaar koor Kantiek, 1969-1994

Plaats van uitgave niet gekend. -1 pagina

Afmetingen: 29.70 x 21

z j
[1994]
The white Virgins. (bibliofiele uitgave)

The white Virgins bevat het gedicht ” Een roos voor Eros” van Bert Peleman en veertien linosneden van Ronald Ergo.
Nota: The white Virgins is een zinspeling op The wise Virgins dat William Walton uit een zestal muziekcomposities arrangeerde tot ballet. Daaronder het zeer mooie stukje ” See what his love can do”.
Ronald Ergo sneed de 14 lino’s tijdens de vakantie 1994 in Spanje.

Gent: De Prentenier.

Afmetingen: 32 x 23,5 cm (losbladig – 17 bladen : 1 (lino titel) + 1 (gedicht tekst) + 14 (lino ills.) + 1( colophon).
In groen gekleurde portefeuille, op het voorplat nog eens de lino titel. Alle linosneden in potlood getekend door Ronald Ergo.
Gedrukt op Japans kozo papier in twee versies. 20 exemplaren, waarvan 10 op gevlamd papier. Gezet uit de Univers corpus 24.

DISCOGRAFIE

1968

ZEVEN TIJLLIEDEREN

  • Muziek van Lodewijk De Vocht – Balladen van Bert Peleman – Illustratie van Gerard Gaudaen.
  • Grammofoonplaat in vynil – Afmetingen: 31 x 31 – Polydor Stereo 236279
  • Uitvoerders: Jan Joris (bariton) – Victor van Puijenbroeck (gitaar) – Jan Leopold (orgel).
  • De tekst en muziek werden in 1971 uitgegeven onder de titel ‘Ulenspiegel balladen’ bij Uitgeverij “De Crans”. te Antwerpen met houtsneden van Frank-Ivo van Damme.