FRANK LIEDEL

Antwerpen, 18 oktober 1924 – Antwerpen, 28 februari 2012

Schrijver van verhalen, novellen en romans

Een typische ‘einzelgänger’ in de Vlaamse literatuur.
Hij publiceerde zowat een dozijn prozaboeken, evenals enkele jeugdboeken. Meest bekend – en best – van hem zijn De kaperbrief (1964) en Bakker (1982) een protest tegen de bureaucratie.
Hij schreef ook talrijke uitstekende kortverhalen, gebundeld in een drietal boeken. Zeer persoonlijk is de combinatie van zijn sobere taal en soms bizarre fantasie.

Zijn bekendste werk is de bekroonde roman “De kaperbrief” uit 1964.

Directeur van het Tachkemoni-Athenaeum te Antwerpen. Oud-leraar van het Athenaeum te Deurne.

BIOGRAFIE

18 oktober 1924: Frank Liedel werd als Leo Lode Frans Van Assche geboren te Antwerpen.

• De schuilnaam Liedel is de naam van de vrouw van een oud-leraar Frans van de auteur. Als herinnering aan die leraar en diens vrouw nam de auteur de naam “Frank Liedel” aan.

Bouwde naast zijn schrijverscarrière een professionele carrière uit in het onderwijs als leraar aan het Athenaeum te Deurne en directeur van het Tachkemoni-Athenaeum te Antwerpen.

1950: Manifesteert zich op de literaire bühne met een toneelschets ‘De dubbele snede. Dramatische schets in twee bedrijven’

1953-1960: Redacteur van het tijdschrift De Tafelronde

• De motor achter het tijdschrift De Tafelronde was Paul de Vree, die wegens zijn oorlogsverleden niet welkom was bij klassieke tijdschriften als Dietsche Warande & Belfort.
• Samen met Liedel zaten onder andere Ivo Michiels, Paul Lebeau, Adriaan de Roover, en Karel Vertommen in de redactie.
• Het tijdschrift had veel belangstelling voor de moderne Duitse literatuur.

1953: De Tafelronde publiceerde zijn eerste verhaal: ‘Het geval Gunnicke”. Pas in 1964 werd het in de reeks ‘Vlaamse Pockets (nr 121)’ in boekvorm gepubliceerd.

1957: “Dwarsliggers”, een bundel optimistische verhalen.

Liedel’s schrijfstijl heeft een zeer precies taalgebruik; een uiterst sober proza, waarin echter dikwijls een felle tragiek schuilt.

1964: Zijn bekendste werk is de bekroonde roman “De kaperbrief“.

• Hij brengt hierin het verhaal van een leraar Duits, die zijn school en de autoritaire directeur de rug toekeert en zich met verbeten ambitie in de zakenwereld stort. Zijn succes als zakenman doodt iedere vorm van tederheid in hem. Hij vervreemdt van zijn vrouw, die aan het slot van de roman eenzaam en verbitterd achterblijft
• De kaperbrief (bekroond met de prijs van de Provincie Antwerpen) kende in 1986 een heruitgave bij Hadewijch en werd in 1989 verfilmd door de BRT (die in 1961 al Rodeo gebracht had).

1980: In een aantal van zijn novellen komt een eigensoortige fantastiek voor.

• In Om de linkerhand van Sint Antonius van Padua, is de hoofdfiguur een schim die zich om de voorwerpen heen kan laten vloeien. In dit bestaan van onstoffelijkheid dat hij op zoek naar zijn vrouw, die hij nooit volledig heeft begrepen en die na zijn dood al vlug een vervanger heeft gevonden in de persoon van de garagehouder, die zijn wagen zorgvuldig heeft gesaboteerd.

1982: Het enigma vrouw is ook het hoofdthema in De krant uit Santa Fe, een verhaal rond liefde, haat en genegenheid en gesitueerd in Latijns-amerika. In deze roman noteert Liedel: “Als landschap is de vrouw zo klein, maar als man kun je er jaren in verloren lopen”.

1982: Bakker toont hoe de mens een willoos werktuig kan worden in de handen van een onpersoonlijke bureaucratie. De titel verwijst naar de meikever, die vroeger bakker werd genoemd en door kinderen meet een touwtje aan zijn poot de lucht werd ingestuurd.

• De grijze eenvormigheid, waarin wij volgens Liedel dreigen te verzinken binnen een totalitaire machtsstructuur, werd ook reeds aangeraakt in de novelle De duivel loopt geen risico: in een wereld van macht en geld moet het individu, dat kiest voor zijn gevoelens, zich uiteindelijk toch gewonnen geven.

De auteur bleef tot in 2002 verhalen en romans schrijven.

28 februari 2012: Overleden te Antwerpen.

BEKRONINGEN

MEER OVER FRANK LIEDEL

•  Janssens, ‘Kort verhalen’, in: Dietsche Warande & Belfort 106 (1961) 6, p. 436-438;
• J. de Ceulaer, ‘Artistieke spaarzaamheid’, interview in: Te gast bij Vlaamse auteurs (1962), p. 61-67;
• J. de Ceulaer, ‘Frank Liedel: ‘Schrijven is klaarheid scheppen’’, interview in: Elf twintigers (1971), p. 8-14;
• A. Demedts, ‘Werk van Frank Liedel’, in: Dietsche Warande & Belfort 127 (1982) 9, p. 688-691;
• René Turkry, ‘Frank Liedel: Een karekiet die men niet vindt […]’, in: Vlaanderen 37 (1988) 223, p. 368-371.

BIBLIOGRAFIE & FILMOGRAFIE

• Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – Antwerpen.
• Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles.
• Piet Devos: Van reuzen tot dwergen. Bibliografie – Vlaamse schrijvers in de 20ste eeuw – Eerste drukken. Kortrijk, eigen beheer 2007

Jaar	Titel	Fotogalerij	Uitgeverij 1ste druk
1953	De dubbele snede. Dramatische schets in twee bedrijven. (toneel) Bandontwerp en verluchting door Peter Elf		Antwerpen: Artis. -61p.
1953	Het geval Gunnecke (verhaal) 1964: opgenomen in de reeks Vlaamse Pockets nr 121 door Uitgeverij Heideland te Hasselt.		In: “De Tafelronde”
1957	Dwarsliggers (verhalen). Bevat: Vandaag begint de lente (pp 5-12); Jochems koopt een teddybeer (pp 13-20); Wij schieten hem dood (pp 21-26); Grauwe vindt een oplossing (pp 27-33); Een vriendendiner (pp 35-40); Jochems heeft medelijden (pp 41-48); De Mof van bunker zeven (pp 49-58); Kempos voert een bevel uit (pp 59-66); Helden, dames en een paria (pp 67-74); Kempos komt tweemaal te laat (pp 75-82); Het verhaal van een eenzame boekenjutter (pp 83-90); Domheden in houtskool (pp 91-98); Het verhaal van de gelukkige derde waker (pp 99-108); Het verhaal van de klopper, de dief en de schilder (pp 109-118); Houtskool over het paradijs (pp 119-130).		Antwerpen: Drukkerij en uitgeverij Mercurius p.v.b.a. -131p. Afmetingen: 18 x 12 (ingenaaid) Colofon: Van deze uitgave werden 100 exemplaren genummerd van 1 tot 100. 1962: 2de druk bij De Garve pvba, Antwerpen. Ill. Frans de Blauwe. 1987: het verhaal ‘De Mof van bunker zeven’ wordt opgenomen in de verhalenbundel “Voor de vrede uitbreekt. Vlaamse verhalen over de Tweede Wereldoorlog”, pp 109-114. Uitgeverij Hadewych, Schoten. Samenstelling: A.G. Christiaens. 1990: ‘Helden, dames en een paria’ werd opgenomen in ‘De beste Vlaamse oorlogsverhalen’ pp 9-38, samengesteld door Dirk Christiaens. Uitgeverij Manteau
1957	De Schelde vrij ! (Historisch verhaal voor de jeugd) Onder eigen naam LEO VAN ASSCHE, samen met J. Schoeters 1982: heruitgave in de 29ste reeks nr 10 van Historische verhalen.		Antwerpen : De Sikkel. -32p. Reeks: Historische verhalen. Vierde reeks nr 6
1959	Grétry, de kleine zanger. (historisch verhaal voor de jeugd) Onder eigen naam LEO VAN ASSCHE, samen met J. Schoeters		Antwerpen : De Sikkel. -32p. Reeks: Historische verhalen. Zesde reeks nr 9
1959	De duivel loopt geen risico. (novelle) Lode Hendrickx ontwierp de omslag.		Antwerpen: Uitgeverij “De Garve” P.V.B.A. -112p. Afmetingen: 18.50 x 12.50 (ingenaaid)
1960	Maiden-trip. (novelle) Omslagontwerp: John Trouillard Technische uitvoering: Pierre van den Broeck.		Antwerpen: S.M. Ontwikkeling nr 164 / Rotterdam: Ad. Doncker. -72p. Reeks: Nieuw Vlaams Tijdschrift Reeks. Afmetingen: 21.50 x 13.75 (ingenaaid) Druk en Uitvoering: Excelsior Antwerpen.
1961	Kevers onder een steen (verhalenbundel) Bandontwerp: Geert van Erck.		Antwerpen: Uitgeverij “De Garve” P.V.B.A. -106p. Afmetingen: 21.25 x 13.50 (gebonden – stofomslag)
1963	Slagboom (verhaal) 1961: Verscheen eerder in Kevers onder een steen, Antwerpen: Uitgeverij “De Garve”  P.V.B.A. -106p.		In: “Vlaamse verhalen van deze tijd” pp 50-59. Utrecht: Uitgeverij Het Spectrum NV. -172p. Verzameld en ingeleid door André Demedts. Afmetingen: 18 x 10.80 (ingenaaid) Reeks: Prisma boeken. – Utrecht; vol. 888
1964	De kaperbrief. (roman) Omslagontwerp: Boudewijn Delaere. 1970: Herdruk bij Heideland-Orbis te Hasselt. 1970: Deel van Het zilveren kompas: cursorische lectuur voor het secundair onderwijs. – Antwerpen; vol. 16 uitgegeven bij De Nederlandsche Boekhandel Turkry, René editor 1986: Heruitgave bij Hadewijch te Schoten		Hasselt: Uitgeverij Heideland. -239p. Afmetingen: 21.50 x 12.75 (gebonden – stofomslag)
1964	Het geval Gunnecke – Maiden trip. (verhalen) 1ste afzonderlijke druk voor ‘Het geval Gunnicke’ Maiden trip 2de druk (1ste druk = 1960)		Hasselt: Uitgeverij Heideland. -106p. Reeks: Vlaamse Pockets nr 121 Afmetingen: 18 x 10.75 (pocket)
1968	Karekiet.  (novellen) Bevat: Karekiet (pp 7-51); Het paard Roebbia (pp 55-165). Omslag niek wensing		’s Gravenhage-Rotterdam: Nijgh & Van Ditmar  -165p. Reeks: Nijgh en Van Ditmar paperback. nr  65 Afmetingen: 20 x 13.50 (paperback)
1968	Karekiet. (novellen) Gebonden: Omslagontwerp Frans de Blauwe Paperback: omslag niek wensing		Antwerpen: Uitgeverij “De Garve” P.V.B.A. -212p. Afmetingen: beiden (gebonden met stofomslag én paperback) : 20 x 13.50 Gebonden : Van dit boek werden 150 exemplaren genummerd en door de auteur gesigneerd.
1972	Het paard Roebbia (novelle) Eerste afzonderlijke druk, uit de bundel Karekiet. Omslag: Daniël Dewaele. Met een vraaggesprek, leidraad en aantekeningen door lic. Herman J. Dangez.		Antwerpen: Uitgeverij De Sikkel n.v. -91p. Reeks: Moderne Nederlandse auteurs Afmetingen: 19.75 x 12.50 (ingenaaid) Drukkerij en binderij Scheerders van Kerchove N.V. St. Niklaas. Colofon: Deze uitgave werd bezorgd naar de oorspronkelijke tekst in de novellenbundel ‘Karekiet’ (Antwerpen De Garve 1968)
1980	Om de linkerhand van St. Antonius van Padua. (novelle) Omslag: Raf Suttels		Leuven: De Clauwaert V.Z.W. -53p. Reeks: Novellenbibliotheek nr 68 Afmetingen: 19.50 x 12 (ingenaaid)
1981	Stefanie, de Welriekende. (Sprookjes voor Grote Kinderen) Bandontwerp en houtgravures: Geert Vervaeke.		Berchem: Frank Liedel. -161p. Afmetingen: 20 x 13.50 (ingenaaid) Colofon: De Sprookjes voor “grote kinderen” oorspronkelijk geschreven voor de Leerlingen van de Tachkemonischool, krijgen hier een ruimere bestemming. Ze werden gezet in de garamondletter 14 punt en gedrukt op opdikkend romandruk 100gr., op de persen van Scheerders van Kerchove N.V. te Sint-Niklaas. De oplage bedraagt 600 exemplaren waarvan 200 genummerde.
1982	De krant uit Santa Fe. (novelle) Omslag: Raf Suttels		Leuven: De Clauwaert V.Z.W. -78p. Reeks: Novellenbibliotheek nr 73 Afmetingen: 19.50 x 12 (ingenaaid)
1982	Bakker. (roman) Omslag: Raf Suttels		Leuven: De Clauwaert V.Z.W. -250p. Vierde boek in het uitgaveplan 1981/1982 Afmetingen: 19.75 x 12.50 (gebonden – harde linnen kaft met stofomslag: ook in paperback versie) Gedrukt en gebonden bij de firma Scheerders van Kerchove N.V. te Sint-Niklaas.
1984	Dover. (novelle) Omslag: Wilfried Smets.		Leuven: De Clauwaert V.Z.W (Koning Albertlaan 17 Korbeek-Lo). -90p. Reeks: Novellenbibliotheek nr 81 Afmetingen: 19.50 x 12 (ingenaaid) Colofon: Dover door Frank Liedel werd gezet in letter Garamond, 12 punt en gedrukt op de persen van Scheerders van Kerchove N.V. te Sint-Niklaas in december 1984. Honderd exemplaren werden genummerd.
1988	De late zaligheid van Mon de Cocker. (novelle) Grafische vormgeving: Hugo van Nuffel Omslag: Jean-Auguste-Dominique Ingres, La Grande Baigneuse de Valpinçon		Leuven: Boekengilde De Clauwaert V.Z.W (Koning Albertlaan 17 Korbeek-Lo). -96p. Reeks: Novellenbibliotheek nr 89 Afmetingen: 20 x 12.50 (paperback) Druk: Smits Wommelgem-Antwerpen.
1988	Bosphorus. (verhaal) “Bij wijze van kerst- en nieuwjaarsgrote stuur ik het verhaaltje “Bosphorus”. Ik heb geschreven voor m’n vrienden., uiteraard een klein aantal. Het is geen kerstverhaal Misschien is het toch een kerstverhaal, al blijft de ster niet stillestaan. Ik wens jou/jullie in het nieuwe jaar een resem goede dingen toe, o.a. een ontmoeting met Louis Steenakkers;		Uitg. : s.n. s.l. -7p. Afmetingen: 19 x 12.50 (geniet) Eenzijdige fotokopie zonder omslag.
1992	Schildpad. (novelle) Omslagontwerp: Gregie de Mayer Omslagillustratie: Herfstlandschap in Surrey van Jan Toorop, Stedelijk Museum Amsterdam		Leuven: De Clauwaert V.Z.W -63p. Reeks: Novellenbibliotheek nr 104 Afmetingen: 20.50 x 12 (ingenaaid) Gezet in Adobe Garamond 11/12 Gedrukt en gebonden bij Walleyndruk NV , Brugge
1992	Manslag. (verhaal)		Uit de bundel: “Veertien Vlaamse Verhalen” pp 47-59 Uitgever: Kreatief – literair en kunstkritisch tijdschrift. Afmetingen: 24 x 16.50
1993	Kwadratuur. (novelle)		Leuven: Davidsfonds/Clauwaert. -85p. Afmetingen: 19.50 x 12 (ingenaaid) Gezet in Garamond 2 12/13.6 Gedrukt en gebonden bij de firma Scheerders van Kerchove N.V. te Sint-Niklaas.
1994	Van de derde oever. (verhalen) Vormgeving: Gregie De Maeyer Omslagontwerp: Lieve De Jonghe. Bevat: Olé (pp 5-12); De zeven dagen (pp 13-29); Skua (pp 30-42); Ik red Parijs ( pp 43-51); Strelen (pp 52-68); Spuwen op de E3 (pp 69-80); Bosporus (pp 81-88); 50 (pp 89-107); Manslag (pp 108-126); Broer (pp 127-157); Bergland 310 (pp 158-167); Rosberg (pp 168-174); Dornier Do.-17 (pp 175-229).		Leuven: Davidsfonds/Clauwaert.(Blijde Inkomstraat 79-81). -231p. Afmetingen: 21.25 x 14 (gebonden – harde linnen kaft met stofomslag) Gezet in Classic Garamond 11/13 Gedrukt en gebonden bij de firma Scheerders van Kerchove N.V. te Sint-Niklaas.
2002	Signalen / Lucht (2 novellen) Bevat: Signalen (pp 7-78); Lucht (pp 81-132). Omslag: ARTrouvé, Berlaar. Drukwerk: St. -Norbertusdrukkerij, Tongerlo.		Westerlo: Uitgeverij Kramat. -132p. Afmetingen: 23 x 15 ((ingenaaid – zachte kaft)

FILMOGRAFIE