Victor dela Montagne
Antwerpen 8 oktober 1854 – Sainte Adresse (Le Havre) 19 augustus 1915
Dichter, toneelschrijver, ambtenaar op het Ministerie van Justitie
Onder de pseudoniem ZEGHER schreef hij talrijke bijdragen over de poëtische en novellistische actualiteit in Nederlandsche Dicht- en Kunsthalle en andere tijdschriften.
In 1875 publiceerde hij een verzameling patriottische liederen onder de titel Onze Strijd. In 1880 bracht hij de bloemlezing Onze Dichters uit en in 1884 een boekwerk over Vlaamse pseudoniemen.
In 1878 richtte hij samen met T. Coopman het tijdschrift Nederlandsche Dicht- en Kunsthalle op. Zijn eigen (nogal sentimentele) liefdes- en natuurlyriek verscheen in 1883 (Gedichten , heruitgegeven in 1907 en 1913).
Als hoog ambtenaar volgde hij bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog de Belgische regering naar Le Havre, waar hij een jaar later overleed.
BIOGRAFIE
8 oktober 1854: Geboren te Antwerpen als zoon van drukker-uitgever Laurent dela Montagne (1830-1907)
- De drukkerij en uitgeverij van Laurent dela Montagne was in die tijd één van de meest moderne in Vlaanderen. Ze was gevestigd in de Wijngaardstraat 10 te Antwerpen.
- De naam dela Montagne werd gegeven aan de grootvader Alexis dela Montagne, een vondeling te Antwerpen, door J.J. Van Nuffel, ‘officier de l’état civvil’ in 1797. (Rutten & Weisgerber p. 67)
Volgt lessen aan het Atheneum en vervolgens werkzaam was in de boekdrukkerij van zijn vader.
1875: Publiceert een verzameling patriottische liederen onder de titel Onze Strijd. Vaderlandsche Poëzie, enigszins geschreven in jeugdige overmoed en ‘begeestering’ voor de flamingantische, Groot-Nederlandse en germanofiele gedachte.
1 april 1878: Sticht samen met Theophiel Coopman het tijdschrift Nederlandsche Dicht- en Kunsthalle (verscheen tot 20 mei 1897), waarin de jonge Van-Nu-en- Straksers, vooraleer zij over hun eigen tijdschrift beschikten, hun eerst literaire teksten konden publiceren.
- We vinden er poëzie van Virginie Loveling, Gentil Antheunis, Eugeen van Oye, Gustaaf Segers, Albrecht Rodenbach, Pol de Mont, Arnold Sauwen, Hélène Swarth en Prosper van Langendonck, hoewel daarnaast nog heel wat werk van de oudere Maria Doolaeghe, Prudens van Duyse, Emanuel Hiel, Adolf Beernaert, Hendrik Peeters, Julius de Geyter – een enkele keer ook Guido Gezelle – opgenomen werd.
- Het was literair-historisch een belangrijk blad dat de overgang markeert tussen het realisme en de vernieuwing Van Nu en Straks. Begonnen met een ethische strekking en tactische en propagandistische bijbedoelingen, evolueerde het naar het exclusief belijden van het estheticisme en het betrachten van een Europees niveau, wat het tot een directe wegbereider van Van Nu en Straks
Bron: Ada Deprez, Walter Gobbers en Karel Wauters (red.), Hoofdstukken uit de geschiedenis van de Vlaamse Letterkunde deel 3 p 115-116
Victor treedt hier op als praktisch leider van de N.D.K. en staat – als zoon van zijn vader Laurent dela Montagne, de drukker en uitgever van het tijdschrift – borg voor een geregelde verschijning. Aldus maakte hij de vijftienjarige invloed van de periodiek, onmiddellijk voor de oprichting van Van Nu en Straks, mogelijk.
1880: Ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van ’s lands onafhankelijkheid, geeft hij – weer in samenwerking met Theophiel Coopman – de bloemlezing Onze dichters, 1830-1880 uit. Het wordt de meest volledige poëziebloemlezing met bijbehorend bio-bibliografisch apparaat gaande van de generatie van J.F. Willems tot Van-Nu-En-Straks
1880: Ambtenaar in het Ministerie van Justitie te Brussel.
1880: Samen met Edward van Bergen schrijft hij het toneelstuk Anoniem (1880). Reeds eerder in 1876 had hij Iets vergeten geschreven en in 1896 De Quae-tongh, werkjes ter verpozing, zonder pretentie of literaire draagwijdte.
- Nota: Edward van Bergen (1853-1937), was de hoofdredacteur van het tijdschrift Het Antwerpsch Tooneel (1884-1887) en rabiaat anti-katholiek. Schreef verschillende toneelstukken waaronder het tendensstuk De Spaansche Furie te Antwerpen in 1576 (1876) en andere meer lichtere stukken als Wat de vrouw wil (1884). (bron: Ada Deprez, Walter Gobbers en Karel Wauters (red.), Hoofdstukken uit de geschiedenis van de Vlaamse Letterkunde deel 3, p. 305.
1882: Zijn enige bundel Gedichten, – intieme poëzie geïnspireerd op liefde en natuur – verschijnt bij De Seyn-Verhougstraete te Roeselare. Veel teksten daaruit werden op muziek gezet, o.m. door Kees Andriesse en Catharina van Rennes.
- De dichtbundel wordt later in een uitgebreide versie (1907 en 1913) opnieuw uitgegeven bij de Nederlandse uitgever L. Simons met een inleiding door zijn vriend Emmanuel de Bom.
1884: Verscheen zijn verzameling Vlaamsche pseudoniemen.
Vanaf 1885 trok hij zich steeds meer terug uit de letterkundige wereld en wijdde zich aan zijn merkwaardige verzameling oude boeken.
19 september 1886: Op het Antwerpse Kielkerkhof voert men Benoits cantate ‘Conscience herdacht’ (Treur- en triomfzang voor gemengd koor en orkest van koperen ) uit. Het libretto voor het deel gemengd koor is van de hand van Dela Montagne
7/01/1890 – 16/02/1910: Corresponderend lid van de in 1886 opgerichte Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde (het huidige KANTL)
1896: Directeur bij het Ministerie van Justitie.
1903: Met De Bom en Prof. Dr. W. de Vreese sticht hij ook nog het Tijdschrift voor Boek en Bibliotheekwezen (1903-1911). Dela Montagne zal er heel wat bijdragen aan leveren:
- 1906: Gecensureerde volksboeken (1906), 4, p.278
- 1906: Protectionisme in het Boekdrukkersbedrijf, (1906),4, pp 228-229
- 1907: Schoolboeken te Antwerpen in de 17de eeuw, (1907), 5, 1-35
- 1907: Een almanakkentrust in de 17de eeuw, (1907), 5, pp 216-219
- 1908: De Van Gehlen’s in Weenen, (1908), 6, 287-288.
15/03/1910 – 19/08/1915: Gewoon lid van de Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde (het huidige KANTL)
1914: Bij het uitbreken van WO I volgt hij als hoge ambtenaar de Belgische regering naar Le Havre, waar hij een jaar later overlijdt.
19 augustus 1915: Overlijden te Sainte Adresse (Le Havre)
MEER OVER VICTOR DELA MONTAGNE
- V. Toussaint van Boelaere, ‘Victor dela Montagne’, in: Jaarboek Kon. Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde (1943), p. 53-71;
- Meinderts, ‘Een vergeten dichter en zijn onvergetelijk gedicht: over Een oudt liedeken van Victor dela Montagne’, in: Th.A.P. Bijvoet e.a. (red.).. Teruggedaan: eenenvijftig bijdragen voor Harry G.M. Prick […] (1988), p. 245-253.
GERAADPLEEGDE BRONNEN
Website
Referentie
- Ada Deprez, Walter Gobbers en Karel Wauters (red.), Hoofdstukken uit de geschiedenis van de Vlaamse Letterkunde deel 3.
- Dr. M. Rutten & Prof. Dr. J. Weisgerber, Victor-Alexis dela Montagne (1854-1916). In: Van ‘Arm Vlaanderen’ tot ‘De voorstad groeit’ 1888-1946, pp 19-20
SMAAKMAKER
Een oudt liedeken naar Jean RICHEPIN
Tsagh eens een cnape stervensgeern
een valsche, vreede, boose deern.
Sei totten cnape: “hael mi terstont
din moeders herte voor minen hont”.
Hi ging en sloech sin moeder doot
en vluchtte mettet herte root.
Mer twyl hi loopt, stuict oppen steen
en valt, – dat erme hert meteen.
Al botsen op de harde baen,
vingh plots dat herte te spreken aen.
Al weenen vinghet te spreken aen:
“Och jonghe, hebs di seer gedaen?”
Dit gedicht is een bewerking van Jean Richepins gedicht ‘Y avait un’fois un pauv’ gas‘
ZOMERNAMIDDAG
Mijn lieveke, zeg, herinnert ge ‘t u?
Het was een zonnige zomernamiddag:
geen windje dat ruiste, geen blad dat bewoog;
een hemel zo blauw als ‘t azuur van uw oog, –
o zonnige zomernamiddag.
En velden en weiden, en ‘t eindloos verschiet,
o heerlijke, zonnige zomernamiddag, –
ze lagen in diepe, gezegende vree,
die vrede, wij leefden betoverd hem mee,
o zonnige zomernamiddag.
Wij gingen, wij dwaalden langs ‘t lommerig pad,
o heerlijke, zonnige zomernamiddag, –
uw hoofdje op mijn schouder, vertrouwend en goed,
mijn mond op uw geurige lokkenvloed,
o zonnige zomernamiddag.
Wij zwegen: die stilte sprak machtig tot ons, –
o heerlijke zonnige zomernamiddag, –
wij zwegen, als had er een woordje, maar één,
de tover verbroken die zweefde om ons heen,
o zonnige zomernamiddag.
Wij zwegen, maar lieveke, zweeg ook ons hart?
O heerlijke zonnige zomernamiddag…
Wij zwegen, in wondre dromen vervoerd,
en – kindren – tot schreiens, tot schreiens ontroerd,
o zonnige zomernamiddag.
Mijn lieveke, zeg, herinnert ge ‘t u?
Die heerlijke, zonnige zomernamiddag?
In gans mijn bestaan is geen dag die mij heugt,
vol beetre gedachten en rustiger vreugd,
als die zonnige zomernamiddag.
BIBLIOGRAFIE
Woordje vooraf
- Voor V.A dela Montagnes bibliografie in tijdschriften zie H. Cluckers, Victor A. dela Montagne. Een bescheiden figuur uit de periode voorafgaand aan ‘Van Nu en Straks, 1845-1915, Verh., Gent 1943
De bibliografische gegevens werden onder meer nagekeken bij
- Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience –Antwerpen.
- Koninklijke Bibliotheek van België – Brussel / Bibliothèque Royale de Belgique – Bruxelles
- POËZIECENTRUM vzw – Gent
Om de foto’s in de fotogalerij te vergroten klik op de foto
Chronologisch overzicht
| Jaar | Titel | Fotogalerij | Uitgeverij 1ste druk |
| 1875 | Onze strijd : vaderlandsche poëzie.
‘met eene inleiding van Martinus Hendrik de Graaff’ (pp I – VI) |
 |
Antwerpen: L. Legros & Co / Gent: F. Waem-Lienders / Amsterdam: J. Noordendorp. -71p.
Afmetingen: 22.30 x 15 (ingenaaid) |
| 1877 | Iets vergeten: zangspel in één bedrijf, naar eene novelle bewerkt
Libretto: dela Montagne. |
|
Antwerpen: L. Legros & Co. -30p.
Afmetingen: 19.30 x 13 (ingenaaid) Uit het colofon 2de uitgave: |
| 1880 | Anoniem: tooneelspel in één bedrijf door Edw. Van Bergen en V.A. dela Montagne (theatertekst)
Tevens onder de titel ‘Schaakmat’ in de Vlaamsche Kunstbode, 10de jg., 1880, pp 191 en vlg. |
 |
Brussel: J.-H. Dehou, Drukker en Uitgever -24p.
Afmetingen: 17.30 x 11.50 (ingenaaid) |
| 1880 | Onze dichters, 1830-1880: eene halve eeuw Vlaamsche poëzie. Naar tijdsorde gerangschikt met biographische et bibliographische aanteekeningen, eene bloemlezing en eene inleiding (bloemlezing)
Samengebracht door dela Montagne en T. Coopman. |
 |
Antwerpen: L. dela Montagne, Uitgever. -317p.
Afmetingen: 26.50 x 17.30 (gebonden)
|
| 1882 | Gedichten. (dichtbundel)
1883: Uitgave bij J.F. Haeseker uitgever, Haarlem. |
 |
Roeselare : De Seyn-Verhougstraete. -170p.
Afmetingen: 16 x 10.20 (ingenaaid) |
| 1884 | Vlaamsche pseudoniemen : bibliographische opzoekingen. |  |
Roeselare : De Seyn-Verhougstraete. -XIII + 130p.
Afmetingen: 23 x 14.50 (ingenaaid) |
| 1893 | Landschappen en binnenhuisjes. (gedichten)
Bevat de gedichten: Zóó fluistert de geheimvolle sage…; De jonggehuwden; Verzoening; Op de hoeve; Morgenidylle; De boschwachter; Grootmoeder; Winteravond; Antwerpen; Herfst; Aan moeder; De hebe uit onze taveerne; Ik weet een huizeken klein en rein; In den winter; Kleine liederen; Op hooge bergen; Vianden; Mozellandschap; Herfstavond; De Taveerne; Winter ;Koning plicht; |
Gent: Algemeene Boekhandel van Ad. Hoste, uitgever, Veldstraat, 17. -32p.
Afmetingen: 19.30 x 13 |
|
| 1894 | De quae-tongh, ‘Cluchts-gewys vertoont op de Camer binnen Oud-Antwerpen, gheinventeert door Fr. Van Laer, gherymt door V.A. dela Montagne’, | In: G. DE LATTIN, Herinneringen aan het tooneel in open lucht, Oud-Antwerpen, Tentoonstelling 1894, Antwerpen, 1903 pp 71 en vlg. | |
| 1907 | Gedichten.
2de editie met inleiding door E. de Bom p. I-XIV |
 |
Amsterdam: Maatschappij voor Goede en Goedkoope Lectuur. -120p.
Reeks: Nederlandsche Bibliotheek vol. 19 |
| 1913 | Gedichten.
3de editie met inleiding door E. de Bom. |
 |
Amsterdam: Maatschappij voor Goede en Goedkoope Lectuur. – XIV, 105 p.
Afmetingen: 18 x 12 |
| 1914 | Gedichte.
Aus dem Vlämischen ins Deutsche übrtragen von Peter Mülfarth. |
 |
Bonn: Carl Georgi, Universitäts-Buchdruckerei und Verlag GmbH. -107p.
Reeks: Niederländische Lyrik der Neuzeit. – Bonn; vol. 2 |
POSTUME UITGAVEN
| 2017 | Victor Alexis de la Montagne
Bevat de gedichten: Zomernamiddag (p. 167); Verzoening (p. 168); Ze zeggen, de Farizeeers (p. 169); Herinnering (p. 169); Terwijl ik eenzaam zat te dromen (p. 170); Herfstavond (p.171); In de winter (p. 172); Ik weet een huizeken klein en rein (p. 172); Ik denk somtijds… (p. 173); Het aardvuur wierp zijn rode schijn (p. 173); ‘k Heb zoete liefde verdreven (p. 174); Het huieken (p. 175); Purmerlandschap (p. 176); Vianden (p. 177); Op hoge bergen (p. 178); Mozel-landschap (p. 179); De taveerne (p. 180); De hebe uit onze taveerne (p.181); Congressen (p. 182); Van een dichter (p. 183). |
 |
In: Tien van Negentien. Vlaamse poëzie uit de negentiende eeuw. pp. 167-185
Samengesteld en ingeleid door Dirk Christiaens. Afmetingen: 21 x 14.50 (paperback) |
Beknopt overzicht van werken uitgegeven in boekvorm
- Onze strijd (1875)
- Iets vergeten (toneel, 1876, 1879²)
- Anoniem (toneel, 1880)
- Onze dichters, 1830-1880: eene halve eeuw Vlaamsche poëzie (bloemlezing, 1880)
- Gedichten (1883, 1907², 1913³)
- Vlaamsche pseudoniemen (1884)
- Landschappen en binnenhuisjes (1893)
- De quae-tongh (toneel, 1894)
